REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.
Porada Infor.pl

Czy prawo bilansowe ma wpływ na ustalenie momentu potrącenia kosztu

Grupa ECDP
Jedna z wiodących grup konsultingowych w Polsce

REKLAMA

REKLAMA

Na szczególną uwagę podatników podatku dochodowego od osób prawnych zasługuje wyrok NSA z dnia 18 maja 2010 r., sygn. II FSK 942/09, w którym Sąd uznał, że dniem poniesienia kosztu jest dzień ujęcia kosztu w księgach rachunkowych, bez potrzeby weryfikowania czy koszt ten został ujęty prawidłowo.

Jak podatnik przeliczał koszty w walucie

Autopromocja

Sprawa była rozpatrywana przez NSA w następstwie sporu podatnika z organami podatkowymi, co do stosowanego kursu NBP do przeliczenia wydatków w walucie obcej.

W sytuacji, gdy wyrażoną w walucie fakturę zakupową podatnik otrzymywał ze znacznym opóźnieniem (po miesiącu od jej wystawienia), a okres sprawozdawczy (miesiąc) nie był jeszcze zamknięty, podatnik dokonywał zaksięgowania wydatku na ostatni dzień tego okresu.

Do przeliczenia wydatku na złote, podatnik stosował średni kurs NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień, na jaki ujęto wydatek w księgach rachunkowych (czyli poprzedzającego ostatni dzień okresu księgowego).

Na tle tak ukształtowanego stanu faktycznego podatnik wystąpił z wnioskiem o interpretację domagając się potwierdzenia prawidłowości swego postępowania.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Jednakże w zapadłych, w tym postępowaniu rozstrzygnięciach, łącznie z postępowaniem przed wojewódzkim sądem administracyjnym, zaprezentowano tak różnorakie rozumienie, zdaje się nie budzącej wątpliwości definicji dnia poniesienia kosztu z art. 15 ust. 4e ustawy o CIT, że sprawa zasadnie stała się przedmiotem rozważań ostatniej instancji sądownictwa administracyjnego.

W efekcie, lektura akt sprawy rodzi smutną refleksję odnośnie zrozumienia przez organ podatkowy i sądy procesu dokonywania zapisów w księgach rachunkowych.

Jak się bowiem okazało, zdaniem organu podatkowego dzień poniesienia kosztu to dzień faktycznego księgowania i równocześnie dzień przeprowadzenia operacji gospodarczej, zaś sąd I instancji stwierdził, że dzień przeprowadzenia operacji gospodarczej to data wystawienia faktury.

Interpretowane przepisy

Przedmiotem dyskursu w niniejszej sprawie była norma wynikająca z treści art. 15 ust. 1 i art. 15 ust. 4e ustawy o CIT.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 zd. 2 ustawy o CIT, koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu.

W myśl art. 15 ust. 4e ustawy o CIT w brzmieniu obowiązującym na moment wydawania interpretacji, za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.

Podsumowując, z obu tych przepisów wynika norma, zgodnie z którą do przeliczenia wydatku w walucie obcej należy stosować średni kurs NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień na jaki ujęto koszt w księgach rachunkowych na podstawie otrzymanej faktury. Z będących jej źródłem przepisów nie wynika zaś literalnie, aby prawidłowość ujęcia wydatku w księgach rachunkowych determinowała prawidłowe od strony podatkowej rozliczenie kosztu.

Polecamy: serwis Podatki osobiste

Dzień faktycznego księgowania, dzień wystawienia faktury czy dzień operacji gospodarczej ?

Analiza poglądu wyrażonego przez Ministra Finansów prowadzi do wniosku, że podstawą niekorzystnego dla podatnika rozstrzygnięcia był brak rozróżnienia pomiędzy datą faktycznego księgowania wydatku (tj. datą, kiedy następuje wprowadzenie zapisu do ksiąg) a datą, na jaką wydatek jest księgowany (przypisanie wydatku do okresu sprawozdawczego).

Z jednej strony, organ ten wskazał, że przepisy podatkowe regulujące zasady potrącalności kosztów odsyłają do art. 6 ust. 1 u.o.r. oraz art. 20 ust. 1 u.o.r., stanowiącego, że do okresu sprawozdawczego należy wprowadzić,w postaci zapisu, każde zdarzenie, które nastąpiło w tym okresie sprawozdawczym.

Równocześnie jednak stwierdził, że skoro przepisy u.o.r. decydują, na który dzień ujmuje się koszt, a tym samym przesądzają o dacie poniesienia kosztu, to koszt podatkowy powstaje w dniu faktycznego zaksięgowania kosztu w księgach rachunkowych, a nie w dniu przeprowadzenia operacji gospodarczej.

Polecamy: serwis Urząd skarbowy

Natomiast do przeliczenia wydatku na złote, zdaniem Ministra, na podstawie art. 15a ust. 7 ustawy o CIT, należy stosować średni kurs NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wystawienia faktury.

Nie może równie zostać bez komentarza fakt, że ten sam organ podatkowy odpowiadając na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, podtrzymał wyrażone wcześniej stanowisko i jednocześnie uznał, że z uwagi na treść art. 30 ust. 2 u.o.r., zgodnie z którym wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia, dzień poniesienia kosztu jest wyznaczany datą przeprowadzenia operacji gospodarczej.

Tym samym, zaprzeczając samemu sobie, organ podatkowy stwierdził jednocześnie, że dzień poniesienia kosztu z art. 15 ust. 4e ustawy o CIT, to dzień faktycznego księgowania wydatku, jak i że jest to dzień przeprowadzenia operacji gospodarczej.

Dzień przeprowadzenia operacji gospodarczej to data wystawienia faktury?!

Wydawać by się mogło, że zaprezentowana wyżej argumentacja, którą cechuje brak wewnętrznej spójności oraz całkowite odejście od analizy legalnej, podatkowej definicji dnia poniesienia kosztu z art. 15 ust. 4e ustawy o CIT będzie skutkować uchyleniem interpretacji przez wojewódzki sąd administracyjny.

Tymczasem stanowisko WSA w Gliwicach wyrażone w wyroku z dnia 29 stycznia 2009 r., sygn. I SA/Gl 1027/08 nie tylko nie usunęło wad interpretacyjnych dokonanych przez organ podatkowy w procesie wykładni art. 15 ust. 1 zd. 2 w zw. z art. 15 ust. 4e ustawy o CIT, lecz co więcej okazało się jeszcze bardziej kontrowersyjne.

Sąd ten bowiem stwierdził, że data przeprowadzenia operacji gospodarczej to data wystawienia faktury. Zdaniem Sądu, organy podatkowe słusznie odwołały się do art. 6 ust.1, art. 20 ust. 1 u.o.,r., a szczególnie do art. 30 ust. 2 pkt 2 u.o.r., nakazującego ujmować w księgach rachunkowych operacje gospodarcze wyrażone w walucie obcej na dzień ich przeprowadzenia.

W efekcie, należy przyjąć, że koszty wyrażone w walucie obcej powinny być przeliczane na złote na dzień poprzedzający przeprowadzenie operacji gospodarczej, którym w opisanym stanie faktycznym będzie data wystawienia faktury.

Na ratunek NSA

Analizując zatem powyższe stanowiska, trudno jest polemizować z poglądem, że przeprowadzony i przez organ podatkowy i przez sąd administracyjny proces wykładni normy wynikającej z art. 15 ust. 1 zd. 2 i art. 15 ust. 4e został przeprowadzony wadliwie. U podstaw rozumowania obu tych podmiotów leżały bowiem daleko idące uproszczenia, z którymi trudno się pogodzić podmiotowi prowadzącemu księgi rachunkowe w praktyce.

Niewątpliwe istnieje zasadnicza różnica między dniem, w którym dokonywane jest księgowanie a dniem, na jaki wydatek jest ujmowany w księgach rachunkowych. Co więcej, dla każdego podmiotu prowadzącego księgowość i rozliczającego podatki, oczywista jest różnica między datą operacji gospodarczej (datą sprzedaży) a datą wystawienia faktury.

Sprawa zatem zasadnie trafiła do NSA, który odcinając się od wcześniej przedstawianej argumentacji, w pierwszej kolejności podkreślił fakt odrębnego przedmiotu regulacji dla prawa bilansowego i prawa podatkowego, a zatem fakt wzajemnej odrębności obu gałęzi prawa i brak podatkowotwórczego charakteru przepisów u.o.r.

Powołując wcześniej wyrażane poglądy, NSA wskazał, że funkcją ksiąg rachunkowych jest rejestrowanie operacji gospodarczych i finansowych, stąd też zapisy dokonywane w księgach nie mogą tworzyć ani modyfikować materialnego prawa podatkowego (por. wyrok NSA z 17 czerwca 1991 r., sygn. III SA/245/91, wyrok NSA z 8 czerwca 1994 r., sygn. III SA/1571/93).

Co więcej, Sąd ten zwrócił również uwagę na wyrok TK z dnia 4 lutego 1994 r., sygn. U2/90, w którym wskazano, że zasada współmierności przychodów i związanych z nimi kosztów nie ma potwierdzenia w przepisach podatkowych.

W przedmiotowej sprawie, szczególnie istotne dla podatników jest jednak to, że NSA uznał, że skoro w interpretowanych przepisach art. 15 ust. 1 i art. 15 ust. 4e ustawy o CIT, nie zawarto odesłania do przepisów ustawy o rachunkowości, to nie można się zgodzić ze stanowiskiem, że „przepisy podatkowe odsyłają podatników do przepisów ustawy o rachunkowości”.

Zdaniem Sądu użyte w definicji dnia poniesienia kosztu sformułowanie „dzień na jaki ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie” nie może stanowić podstawy do uznania, że z takim właśnie odesłaniem mamy do czynienia na gruncie tego przepisu. Jako zaś przykład takiej wyraźnej delegacji do stosowania prawa bilansowego NSA wskazał art. 193 § 3 O.p., w którym ustawodawca odsyła w przypadku zakresu oceny wadliwości prowadzonych ksiąg podatkowych do „zasad wynikających z odrębnych przepisów” - w tym przypadku właśnie do ustawy o rachunkowości.

W konsekwencji zdaniem NSA dniem poniesienia kosztu będzie dzień na który ujęto koszt w księgach rachunkowych, bez potrzeby weryfikowania czy koszt ten został ujęty zgodnie z treścią art. 30 ust. 2 u.o.r., czy też nie.

Z drugiej strony, zawarte w wyroku sformułowanie „dzień na który ujęto koszt w księgach rachunkowych, tj. jest dzień w którym zaksięgowano na podstawie otrzymanej faktury” zdaje się również przemawiać za niezauważaniem przez Sąd różnicy jak istnieje między tymi dwoma dniami.

Znaczenie precedensowego wyroku NSA dla przedsiębiorców

Na koniec należy zwrócić uwagę na prekursorski charakter powyższego wyroku, który prowadzi do interesujących dla podatników wniosków. Na jego podstawie, należy bowiem twierdzić, że dla potrącenia wydatku w kosztach nie ma znaczenia, czy od strony rachunkowej wydatek został prawidłowo ujęty w księgach rachunkowych.

Istotna jest tylko data na jaką ujęto wydatek w księgach, bez względu na to, czy od strony przepisów ustawy o rachunkowości jest ona właściwa.

Co więcej, przyjęcie rozumowania zaprezentowanego przez NSA, rodzi kolejne pytania dotyczące potrącalności kosztów uzyskania przychodów.

Skoro bowiem o momencie potrącalności decyduje sama data, na którą ujmujemy koszt w księgach rachunkowych, to czy zaliczki, jak również wydatki rozliczane poprzez rozliczenia międzyokresowe (za wyjątkiem tych, które dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy) nie powinny być potrącane jako koszty w całości w chwili, na jaką zostaną one ujęte w księgach rachunkowych?

Mając na uwadze doniosłe znaczenie praktyczne, niewątpliwie powyższe kontrowersje zasługują na to, aby w kontekście ww. rozważań NSA stać się w przyszłości przedmiotem dalszych rozważań i analizy praktyków stosujących prawo podatkowe.

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Własne
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Podatek PIT - część 2
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/10
    Zeznanie PIT-37 za 2022 r. można złożyć w terminie do:
    30 kwietnia 2023 r. (niedziela)
    2 maja 2023 r. (wtorek)
    4 maja 2023 r. (czwartek)
    29 kwietnia 2023 r. (sobota)
    Następne
    Księgowość
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Będzie nowelizacja Ordynacji podatkowej. Ministerstwo pracuje nad projektem. Podatnicy zyskają.

    Oprocentowanie nadpłaty, powstałej w wyniku orzeczenia TSUE będzie przysługiwać za cały okres, aż do jej zwrotu. Podobnie będzie z nadpłatami powstałymi wskutek wyroków TK.

    Stawki VAT 2024 - zmiany w stawkach obniżonych od 1 kwietnia

    Stawki VAT od 1 kwietnia 2024 roku ulegną zmianie. Pojawi się nowa lista towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku do wysokości 8 proc. Stawka obniżona obejmie m.in. usługi kosmetyczne, manicure i pedicure.

    Fundacja rodzinna - podatkowe konsekwencje zbycia udziałów

    Otaczające nas środowisko prawno-ekonomiczne dynamiczne oddziałuje na wszystkich, dlatego wśród pojawiających się pytań coraz częstszymi są te odnoszące się do fundacji rodzinnej, która zapewnia kuszące preferencje podatkowe.

    Składka zdrowotna 2024. Min. Leszczyna: będą zmiany ale powrót do zasad sprzed Polskiego Ładu zbyt kosztowny

    Jeszcze w bieżącym tygodniu minister zdrowia razem z ministrem finansów przedstawią premierowi Tuskowi propozycje zmian w składce zdrowotnej dla przedsiębiorców. Taką informację przekazała 18 marca 2024 r. minister zdrowia Izabela Leszczyna.

    Zmiany w akcyzie od 2025 roku - opodatkowanie saszetek nikotynowych

    Ministerstwo Finansów chce zmienić od 2025 roku przepisy ustawy o podatku akcyzowym w zakresie saszetek nikotynowych. W komunikacie z 18 marca 2024 r. MF przedstawiło propozycje zmian. Resort zaprasza zainteresowanych tymi zmianami na spotkanie w celu uzgodnienia treści tej nowelizacji.

    "Nie stać nas na cztery dni pracy". Jednak skrócenie czasu pracy może ograniczyć zwolnienia

    "Skrócenie czasu pracy, np. do czterech dni w tygodniu nie zostanie zrównoważone przez wzrost zatrudnienia. Produkcja krajowa zmniejszy się, a wraz z nią zmniejszą się dochody ludności" – mówi Jeremi Mordasewicz, doradca zarządu Konfederacji Lewiatan.

    Wymiana walut w firmie. Jak to robić z korzyścią dla biznesu?

    Wymiana walut? Pierwsze skojarzenia to zagraniczne wakacje czy kredyt we frankach. Patrząc jednak na oficjalne statystyki wymiany handlowej to firmy operują dziś w wielu walutach. Tym bardziej, że coraz więcej firm prowadzi ekspansję zagraniczną, wychodząc na nowe rynki.

    Zmiany w rachunkowości od 2025 roku. Oprócz JPK KR (księgi rachunkowe) będzie JPK ST (środki trwałe)

    Od 1 stycznia 2025 roku podatnicy objęci podatkiem CIT (osoby prawne) będą mieli obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych w formie elektronicznej i wysyłania ich w tej formie do urzędu skarbowego (tzw. JPK CIT). Aktualnie Ministerstwo Finansów konsultuje struktury logiczne pliku JPK_KR_PD oraz pliku  JPK_ST, a także przygotowuje zmianę projektu rozporządzenia wykonawczego w sprawie dodatkowych danych dołączanych do przekazywanych ksiąg.

    Inflacja 2024. Skokowy wzrost w kwietniu poza górną granicę celu inflacyjnego. Prognoza eksperta

    W marcu 2024 r. inflacja będzie najniższa w całym roku. A już w kwietniu nastąpi skokowy wzrost inflacji, która znajdzie się poza górną granicą celu. Taką prognozę przedstawił ekspert Konfederacji Lewiatan, Mariusz Zielonka. 

    Obligacje skarbowe 2024. Drastyczna obniżka oprocentowania od marca i kwietnia

    Inflacja w Polsce obniża się tak szybko, że jeszcze rok temu wydawało się to niemal nieprawdopodobne. Większość osób to cieszy, ale nie wszystkich. Hamująca inflacja to informacja, która może rozsierdzić osoby posiadające w portfelu detaliczne obligacje skarbowe. W skrajnym przypadku kwietniowa aktualizacja oprocentowania może doprowadzić do spadku stawki z prawie 20% do niewiele ponad 4%. 

    REKLAMA