REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Odzyskanie i sprzedaż nieruchomości odebranych na podstawie dekretów – skutki w PIT

RSM Poland – Audit, Tax, Consulting
Dzięki nam z odwagą spojrzysz w biznesową przyszłość
Piotr Wyrwa
Doradca podatkowy nr 12653
Odzyskanie i sprzedaż nieruchomości odebranych na podstawie dekretów – skutki w PIT
Odzyskanie i sprzedaż nieruchomości odebranych na podstawie dekretów – skutki w PIT

REKLAMA

REKLAMA

W czasach minionego już ustroju, powszechną praktyką organów państwa było stosowanie instytucji wywłaszczenia nieruchomości. Podstawą do takiego działania był np. dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej, czy też dekret z 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. st. Warszawy. Choć wskazane akty legitymizowały wywłaszczenie w minionym ustroju, to osoby pozbawione mienia – w praktyce także ich spadkobiercy lub osoby, które nabyły uprawnienia do zwrotu nieruchomości – odzyskują takie nieruchomości albo otrzymują odszkodowanie z tego tytułu, jeżeli ich zwrot z różnych przyczyn nie jest możliwy.

W niniejszym artykule staram się omówić podstawowe konsekwencje podatkowe na gruncie PIT związane z odzyskaniem takich nieruchomości lub otrzymaniem za nie odszkodowań.

Autopromocja

Odzyskanie wywłaszczonej nieruchomości

Zwrot zabranej uprzednio nieruchomości może budzić wątpliwości, co do swoich skutków podatkowych na gruncie ustawy o PIT. Można argumentować, że skoro dana osoba otrzymuje coś (nieruchomość) nie będąc zobowiązanym do zapłaty za nią, to po jej stronie powstaje przychód. Zgodnie bowiem z art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT, przychodami podatnika jest m.in. wartość rzeczy i praw otrzymanych nieodpłatnie.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Takie stanowisko, zdaniem autora, należy uznać za nieprawidłowe. Brak jest bowiem podstaw do przyjmowania, iż zwrot zabranej nieruchomości skutkuje jej nabyciem (w tym nabyciem nieodpłatnym).

Dla zrozumienia konsekwencji odzyskania nieruchomości wywłaszczonej na podstawie dekretu, kluczowe znaczenia ma założenie, iż formalne odzyskanie zabranego mienia nie wiąże się z jego nabyciem. Taką sytuację należy utożsamiać jedynie z przywróceniem niesłusznie zabranego prawa własności, czyli instytucją tzw. „restytucji”.

Powyższa teza jest akceptowana w praktyce organów podatkowych i sądów administracyjnych. Wyraz temu poglądowi dano m.in. w Uchwale Składu Siedmiu Sędziów NSA z 17 grudnia 1996 r. (sygn. FPS 7/96) gdzie wskazano, że: „Przywracając stan prawny, który istniał przed wydaniem decyzji o wywłaszczeniu, decyzja o zwrocie nieruchomości pełni funkcję restytucyjną, czyli jest aktem prawnym, który wywiera bezpośrednio skutki w sferze prawa cywilnego […]. Decyzja o zwrocie powoduje przejście prawa własności na dotychczasowego właściciela, jednakże nie kreuje tego prawa; przywraca tylko wcześniej panujące stosunki prawnorzeczowe. […] Zwrot nieruchomości następuje […] na podstawie decyzji administracyjnej, która przywraca /restytuuje/ stronę podmiotową stosunku prawnorzeczowego odnośnie do wywłaszczonej nieruchomości do stanu sprzed wywłaszczenia. Nie stanowi więc "nabycia" nieruchomości […]”.

Podobny pogląd prezentowany jest także przez sądy powszechne, np. w uchwale Sądu Najwyższego z 25 stycznia 1996 r. (sygn. III AZP 31/95), jak również przez organy podatkowe np. Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z 19 maja 2015 r. (sygn. IBPBII/1/4515-32/15/AŻ).

Podsumowując powyższe, skoro decyzja o zwrocie nieruchomości ma charakter restytucyjny (tj. nie kreuje prawa własności, lecz jedynie je przywraca) to brak jest podstaw do przyjęcia, iż w związku z otrzymaniem zabranego mienia dochodzi do jego (powtórnego) nabycia. W konsekwencji, otrzymanie zwrotu nie będzie skutkować powstaniem przychodu opodatkowanego PIT.

Sprzedaż odzyskanej nieruchomości

Choć samo odzyskanie zabranej nieruchomości jest neutralne na gruncie PIT, to nie powinno budzić wątpliwości, że jej późniejsza sprzedaż będzie zdarzeniem które, co do zasady, może skutkować powstaniem podlegającego opodatkowaniu przychodu.

Stosownie do art. 10 ust. 1 pkt 8) ustawy o PIT, źródłem przychodu jest m.in. odpłatne zbycie nieruchomości, jeżeli nie następuje w ramach działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie.

Z przepisu wynika, że sprzedaż nieruchomości – o ile nie następuje w ramach prowadzonej działalności gospodarczej – podlega opodatkowaniu PIT jedynie wówczas, gdy nastąpi wcześniej niż przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło jej nabycie. Zatem dla rozstrzygnięcia przedstawionego problemu zasadnicze znaczenie ma ustalenie, w którym momencie podatnik nabył odzyskaną nieruchomość.

Zdaniem autora, brak jest podstaw do przyjęcia, że to odzyskanie nieruchomości wyznacza moment, w którym uprawniony ją nabył. Moment nabycia (wejścia w posiadanie) nieruchomości powinien być odnoszony jeszcze do okresu zanim nastąpiło jej wywłaszczenie. Jak wskazano powyżej, zwrot nieruchomości nie kreuje na nowo prawa własności do nieruchomości (z czym może wiązać się jej nabycie), lecz ma charakter restytucyjny – przywracający zaistniały już poprzednio stan własności.

Tym samym, zważywszy na lata w jakich następowało wywłaszczenie z nieruchomości na podstawie dekretów (tj. okres sprzed III RP), zbycie odzyskanych nieruchomości przez osoby niesłusznie pozbawione prawa własności nie będzie generalnie podlegać opodatkowaniu PIT, z uwagi na upływ 5 letniego terminu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8) ustawy o PIT.

Z drugiej strony, odmiennie należy rozpatrywać sytuację, w której zwrot nieruchomości następuje nie na rzecz jej „pierwotnego” właściciela, ale na rzecz jego spadkobierców – co zważywszy na okres, w jakim nieruchomości były wywłaszczane jest powszechnym zjawiskiem. W przypadku takich osób– zdaniem autora należy – przyjąć, iż nabycie nieruchomości nie następuje z momentem jej uzyskania, lecz z chwilą nabycia spadku po osobie, której odebrano tę nieruchomość. Oznacza to, że upływ 5 letniego terminu liczony powinien być od momentu, w którym nastąpiło nabycie spadku (obejmującego uprawnienie do dochodzenia zwrotu niesłusznie przejętej przez państwo nieruchomości), a nie momentu w którym nastąpiło skuteczne wyegzekwowanie tego prawa.

Należy jednak wskazać, iż w praktyce spotykane jest również stanowisko odmienne od zaprezentowanego powyżej (np. w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 2 września 2014 r.; sygn. ITPB2/415-587/14/DSZ).


Otrzymanie odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość

Niekiedy osoby domagające się zwrotu odebranej własności nie otrzymują nieruchomości, lecz odszkodowanie – kwoty są zasądzane na rzecz poszkodowanych lub ich spadkobierców przez sądy powszechne. Należy zauważyć, że tego rodzaju przysporzenie może, co do zasady, korzystać ze zwolnienia z opodatkowania PIT.

Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata

Stosownie bowiem do art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT zwolnione z PIT są m.in. otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z pewnymi wyjątkami, które nie znajdują jednak zastosowania w niniejszej sprawie.

Mając na uwadze, że przyznając odszkodowanie sądy działają w oparciu o przepisy ustaw (w szczególności art. 361 § 1 i 417 Kodeksu cywilnego), to wartość otrzymanego odszkodowania powinna zostać objęta zwolnieniem z PIT.

Taki pogląd zaprezentował m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 9 września 2014 r. (sygn. IPPB4/415-458/14-4/MS). Niemniej organy wskazują jednocześnie, że co prawda zwolniona z podatku jest wartość odszkodowania, lecz nie dotyczy to kwoty zasądzonych odsetek. W ich opinii, odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego (są skutkiem nie wykonania zobowiązań i nie są związane wprost z poniesioną szkodą).

Piotr Wyrwa, Doradca podatkowy 12653, Tax Consultant, RSM Poland

Autopromocja

REKLAMA

Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Podatek PIT - część 2
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/10
    Zeznanie PIT-37 za 2022 r. można złożyć w terminie do:
    30 kwietnia 2023 r. (niedziela)
    2 maja 2023 r. (wtorek)
    4 maja 2023 r. (czwartek)
    29 kwietnia 2023 r. (sobota)
    Następne
    Księgowość
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Składka zdrowotna przedsiębiorców - czy wróci ryczałt? Czy jeszcze w 2024 roku nastąpią zmiany?

    O przywrócenie ryczałtowej składki zdrowotnej dla przedsiębiorców (wg zasad sprzed Polskiego Ładu) apelują zarówno sami przedsiębiorcy, ich stowarzyszenia, a także Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców. Rzecznik MŚP proponuje, by koszty związane z przywróceniem poprzednich zasad rozliczania składki zdrowotnej przez przedsiębiorców częściowo pokryć przez ograniczenie beneficjentów tzw. wakacji od ZUS.

    Czy 13 i 14 emerytura wlicza się do dochodu osoby niepełnosprawnej?

    Czy 13 i 14 emerytura wlicza się do dochodu osoby niepełnosprawnej, ustalanego na potrzeby skorzystania z ulgi rehabilitacyjnej?

    Będzie nowelizacja Ordynacji podatkowej. Ministerstwo pracuje nad projektem. Podatnicy zyskają.

    Oprocentowanie nadpłaty, powstałej w wyniku orzeczenia TSUE będzie przysługiwać za cały okres, aż do jej zwrotu. Podobnie będzie z nadpłatami powstałymi wskutek wyroków TK.

    Stawki VAT 2024 - zmiany w stawkach obniżonych od 1 kwietnia

    Stawki VAT od 1 kwietnia 2024 roku ulegną zmianie. Pojawi się nowa lista towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku do wysokości 8 proc. Stawka obniżona obejmie m.in. usługi kosmetyczne, manicure i pedicure.

    Fundacja rodzinna - podatkowe konsekwencje zbycia udziałów

    Otaczające nas środowisko prawno-ekonomiczne dynamiczne oddziałuje na wszystkich, dlatego wśród pojawiających się pytań coraz częstszymi są te odnoszące się do fundacji rodzinnej, która zapewnia kuszące preferencje podatkowe.

    Składka zdrowotna 2024. Min. Leszczyna: będą zmiany ale powrót do zasad sprzed Polskiego Ładu zbyt kosztowny

    Jeszcze w bieżącym tygodniu minister zdrowia razem z ministrem finansów przedstawią premierowi Tuskowi propozycje zmian w składce zdrowotnej dla przedsiębiorców. Taką informację przekazała 18 marca 2024 r. minister zdrowia Izabela Leszczyna.

    Zmiany w akcyzie od 2025 roku - opodatkowanie saszetek nikotynowych

    Ministerstwo Finansów chce zmienić od 2025 roku przepisy ustawy o podatku akcyzowym w zakresie saszetek nikotynowych. W komunikacie z 18 marca 2024 r. MF przedstawiło propozycje zmian. Resort zaprasza zainteresowanych tymi zmianami na spotkanie w celu uzgodnienia treści tej nowelizacji.

    "Nie stać nas na cztery dni pracy". Jednak skrócenie czasu pracy może ograniczyć zwolnienia

    "Skrócenie czasu pracy, np. do czterech dni w tygodniu nie zostanie zrównoważone przez wzrost zatrudnienia. Produkcja krajowa zmniejszy się, a wraz z nią zmniejszą się dochody ludności" – mówi Jeremi Mordasewicz, doradca zarządu Konfederacji Lewiatan.

    Wymiana walut w firmie. Jak to robić z korzyścią dla biznesu?

    Wymiana walut? Pierwsze skojarzenia to zagraniczne wakacje czy kredyt we frankach. Patrząc jednak na oficjalne statystyki wymiany handlowej to firmy operują dziś w wielu walutach. Tym bardziej, że coraz więcej firm prowadzi ekspansję zagraniczną, wychodząc na nowe rynki.

    Zmiany w rachunkowości od 2025 roku. Oprócz JPK KR (księgi rachunkowe) będzie JPK ST (środki trwałe)

    Od 1 stycznia 2025 roku podatnicy objęci podatkiem CIT (osoby prawne) będą mieli obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych w formie elektronicznej i wysyłania ich w tej formie do urzędu skarbowego (tzw. JPK CIT). Aktualnie Ministerstwo Finansów konsultuje struktury logiczne pliku JPK_KR_PD oraz pliku  JPK_ST, a także przygotowuje zmianę projektu rozporządzenia wykonawczego w sprawie dodatkowych danych dołączanych do przekazywanych ksiąg.

    REKLAMA