REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Dochodzenie należności podatkowych na drodze cywilnej (instytucji nienależnego świadczenia)

Kancelaria Prawna Skarbiec
Kancelaria Prawna Skarbiec świadczy doradztwo prawne z zakresu prawa podatkowego, gospodarczego, cywilnego i karnego.
Dochodzenie należności podatkowych na drodze cywilnej (instytucji nienależnego świadczenia) /Fot. Fotolia
Dochodzenie należności podatkowych na drodze cywilnej (instytucji nienależnego świadczenia) /Fot. Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Rzecznik Praw Obywatelskich podniósł problem związany z dochodzeniem należności podatkowych na drodze cywilnej na podstawie przepisów dotyczących nienależnego świadczenia (bezpodstawnego wzbogacenia). Jego zdaniem niezasadnie zwróconego podatku fiskus nie powinien odzyskiwać w postępowaniu cywilnym.

Autopromocja

Jak podkreślił Rzecznik Praw Obywatelskich w piśmie do Mateusza Morawieckiego, wobec niemożności dochodzenia  należności w trybie publicznoprawnym, organy poszukują innej podstawy prawnej, która umożliwiłaby kontynuowanie dochodzenia roszczeń. Podatnicy otrzymują wezwania do zapłaty równowartości nadpłaconego podatku, który został im uprzednio zwrócony, pod rygorem skierowania sprawy na drogę cywilnego postępowania sądowego z ewentualnym wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej.

Po odmowie zwrotu należności Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa w imieniu organu podatkowego występuje przeciwko podatnikom z pozwem do sądu cywilnego na podstawie art. 410 ustawy z dnia  23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny w związku z art. 405 Kodeksu cywilnego, a więc w ramach instytucji nienależnego świadczenia oraz bezpodstawnego wzbogacenia.

Kiedy świadczenie jest nienależne?

Na gruncie cywilnoprawnym nienależne świadczenie jest postacią bezpodstawnego wzbogacenia (art. 410 § 1 Kodeksu cywilnego).

W świetle art. 410 § 2 Kodeksu cywilnego świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty lub czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Z powyższego wynika, że zasadniczo zwrotu nienależnego świadczenia można żądać w przypadku odpadnięcia podstawy prawnej świadczenia. W ocenie Skarbu Państwa jako strony powodowej sprawa o zwrot nienależnie zwróconej nadpłaty podatku jest sprawą cywilną w rozumieniu art. 1 Kodeksu postępowania cywilnego. Powód występując z pozwem dochodzi od strony pozwanej zwrotu świadczenia, którego podstawa prawna odpadła.

W ocenie Skarbu Państwa w sytuacji, gdy na gruncie prawa podatkowego nie ma możliwości dochodzenia zwrotu należności podatkowych, jedyną możliwością wystąpienia o zwrot środków wypłaconych podatnikowi jest skorzystanie z drogi cywilnoprawnej i instytucji nienależnego świadczenia.

Jak podkreślił RPO pojawia się tu pytanie o dopuszczalność drogi sądowej w sprawach, w których Skarb Państwa dochodzi zwrotu kwot wypłaconych podatnikowi na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego o nienależnym świadczeniu (bezpodstawnym wzbogaceniu).

Sprawdź: INFORLEX SUPERPREMIUM

W ocenie RPO dopuszczalność drogi sądowej nie oznacza jednak przyzwolenia sądów na dochodzenie roszczeń przez Skarb Państwa w sytuacji, w której organy, działając w sferze władztwa podatkowego, nie są w stanie podjąć odpowiednich działań w terminach przewidzianych w prawie podatkowym. W wyroku z 15 czerwca 2016 r., sygn. akt I ACa 1260/15 Sąd Apelacyjny w Warszawie wskazał, że uwzględnienie żądania procesowego Skarbu Państwa co do zwrotu należności publicznoprawnej w trybie nienależnego świadczenia w istocie zmierzałoby do „obejścia” przepisów prawa podatkowego o przedawnieniu i jednocześnie prowadziłoby do podważenia zasad sprawiedliwości i równości, które stanowią fundament demokratycznego państwa prawa.


RPO: nie można przenosić konstrukcji cywilistycznych na grunt prawa podatkowego

1 stycznia 2016 r. wprowadzono do przepisów Ordynacji podatkowej odrębny tryb odzyskiwania od podatników nienależnie im wypłaconych należności podatkowych (art. 52 Ordynacji podatkowej).

RPO podkreślił, że niedopuszczalne są praktyki organów polegające na alternatywnym poszukiwaniu dróg dochodzenia roszczeń pierwotnie wynikających ze stosunku publicznoprawnego.

Prawo podatkowe ma charakter samoistny w stosunku do prawa cywilnego. Oznacza to, że nie można przenosić konstrukcji cywilistycznych na grunt zupełnie innej gałęzi prawa i w ramach powództwa o zwrot nienależnego świadczenia żądać w istocie zapłaty podatku.

W przeciwnym razie prowadzi to do tego, że organy podatkowe zyskują dodatkowe narzędzia wykorzystywane jako środek zaradczy na swoją bezczynność czy też brak odpowiednich regulacji prawa podatkowego. Państwo nie powinno zastawiać pułapek na obywateli, którzy mają prawo oczekiwać, że organy będą korzystały tylko z takich środków, jakie wprost zostały określone w prawie podatkowym.

W konsekwencji RPO zwrócił się do Ministra Rozwoju i Finansów o wyjaśnienie, dlaczego Skarb Państwa obchodzi przepisy dotyczących przedawnienia zobowiązań podatkowych, podejmując działania polegające na dochodzeniu należności wywodzących się z publicznoprawnego źródła w drodze cywilnoprawnej instytucji nienależnego świadczenia i bezpodstawnego wzbogacenia. RPO zwrócił się także o przekazanie informacji na temat liczby powództw kierowanych na podstawie art. 410 Kodeksu cywilnego w związku z art. 405 Kodeksu cywilnego przez wierzycieli należności publicznoprawnych (w szczególności organy podatkowe), w ciągu ostatnich 10 lat, z uwzględnieniem informacji, czy sprawy te są w toku, czy zostały zakończone.

Autorzy: Kancelaria Prawna Skarbiec, specjalizująca się w przeciwdziałaniu bezprawiu urzędniczemu, w kontrolach podatkowych i celno-skarbowych oraz optymalizacji podatkowej

Autopromocja

REKLAMA

Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Podatek PIT - część 2
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/10
    Zeznanie PIT-37 za 2022 r. można złożyć w terminie do:
    30 kwietnia 2023 r. (niedziela)
    2 maja 2023 r. (wtorek)
    4 maja 2023 r. (czwartek)
    29 kwietnia 2023 r. (sobota)
    Następne
    Księgowość
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Będzie nowelizacja Ordynacji podatkowej. Ministerstwo pracuje nad projektem. Podatnicy zyskają.

    Oprocentowanie nadpłaty, powstałej w wyniku orzeczenia TSUE będzie przysługiwać za cały okres, aż do jej zwrotu. Podobnie będzie z nadpłatami powstałymi wskutek wyroków TK.

    Stawki VAT 2024 - zmiany w stawkach obniżonych od 1 kwietnia

    Stawki VAT od 1 kwietnia 2024 roku ulegną zmianie. Pojawi się nowa lista towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku do wysokości 8 proc. Stawka obniżona obejmie m.in. usługi kosmetyczne, manicure i pedicure.

    Fundacja rodzinna - podatkowe konsekwencje zbycia udziałów

    Otaczające nas środowisko prawno-ekonomiczne dynamiczne oddziałuje na wszystkich, dlatego wśród pojawiających się pytań coraz częstszymi są te odnoszące się do fundacji rodzinnej, która zapewnia kuszące preferencje podatkowe.

    Składka zdrowotna 2024. Min. Leszczyna: będą zmiany ale powrót do zasad sprzed Polskiego Ładu zbyt kosztowny

    Jeszcze w bieżącym tygodniu minister zdrowia razem z ministrem finansów przedstawią premierowi Tuskowi propozycje zmian w składce zdrowotnej dla przedsiębiorców. Taką informację przekazała 18 marca 2024 r. minister zdrowia Izabela Leszczyna.

    Zmiany w akcyzie od 2025 roku - opodatkowanie saszetek nikotynowych

    Ministerstwo Finansów chce zmienić od 2025 roku przepisy ustawy o podatku akcyzowym w zakresie saszetek nikotynowych. W komunikacie z 18 marca 2024 r. MF przedstawiło propozycje zmian. Resort zaprasza zainteresowanych tymi zmianami na spotkanie w celu uzgodnienia treści tej nowelizacji.

    "Nie stać nas na cztery dni pracy". Jednak skrócenie czasu pracy może ograniczyć zwolnienia

    "Skrócenie czasu pracy, np. do czterech dni w tygodniu nie zostanie zrównoważone przez wzrost zatrudnienia. Produkcja krajowa zmniejszy się, a wraz z nią zmniejszą się dochody ludności" – mówi Jeremi Mordasewicz, doradca zarządu Konfederacji Lewiatan.

    Wymiana walut w firmie. Jak to robić z korzyścią dla biznesu?

    Wymiana walut? Pierwsze skojarzenia to zagraniczne wakacje czy kredyt we frankach. Patrząc jednak na oficjalne statystyki wymiany handlowej to firmy operują dziś w wielu walutach. Tym bardziej, że coraz więcej firm prowadzi ekspansję zagraniczną, wychodząc na nowe rynki.

    Zmiany w rachunkowości od 2025 roku. Oprócz JPK KR (księgi rachunkowe) będzie JPK ST (środki trwałe)

    Od 1 stycznia 2025 roku podatnicy objęci podatkiem CIT (osoby prawne) będą mieli obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych w formie elektronicznej i wysyłania ich w tej formie do urzędu skarbowego (tzw. JPK CIT). Aktualnie Ministerstwo Finansów konsultuje struktury logiczne pliku JPK_KR_PD oraz pliku  JPK_ST, a także przygotowuje zmianę projektu rozporządzenia wykonawczego w sprawie dodatkowych danych dołączanych do przekazywanych ksiąg.

    Inflacja 2024. Skokowy wzrost w kwietniu poza górną granicę celu inflacyjnego. Prognoza eksperta

    W marcu 2024 r. inflacja będzie najniższa w całym roku. A już w kwietniu nastąpi skokowy wzrost inflacji, która znajdzie się poza górną granicą celu. Taką prognozę przedstawił ekspert Konfederacji Lewiatan, Mariusz Zielonka. 

    Obligacje skarbowe 2024. Drastyczna obniżka oprocentowania od marca i kwietnia

    Inflacja w Polsce obniża się tak szybko, że jeszcze rok temu wydawało się to niemal nieprawdopodobne. Większość osób to cieszy, ale nie wszystkich. Hamująca inflacja to informacja, która może rozsierdzić osoby posiadające w portfelu detaliczne obligacje skarbowe. W skrajnym przypadku kwietniowa aktualizacja oprocentowania może doprowadzić do spadku stawki z prawie 20% do niewiele ponad 4%. 

    REKLAMA