Strona główna » Księgowość » Poradniki » Kiedy powstaje obowiązek podatkowy w VAT

Kiedy powstaje obowiązek podatkowy w VAT

28 czerwca 2006, 00:00

REKLAMA

Zgodnie z ogólną zasadą VAT, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi. Od tej reguły jest jednak dość dużo wyjątków. Przykładowo w eksporcie towarów obowiązek podatkowy powstaje z chwilą potwierdzenia przez urząd celny wywozu towaru poza terytorium Wspólnoty.

SPIS TREŚCI

PORADY PRAWNE

Kiedy rozliczać podatek w imporcie usług
Jak rozliczać wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
Jak rozumieć dostawę towarów
Czy zaliczka w imporcie jest opodatkowana

AKTY PRAWNE

Ustawy

WYJAŚNIENIA

Kiedy wystawić faktury wewnętrzne
Obowiązek podatkowy przy wniesieniu aportu
Obowiązek wystawiania dwóch faktur

Zarządzający funduszami

Jeszcze inaczej jest w przypadku transakcji z prowadzącymi przedsiębiorstwa maklerskie, zarządzającymi funduszami inwestycyjnymi, agentami, zleceniobiorcami lub innymi osobami świadczącymi usługi o podobnym charakterze. Podmioty te wymieniono w art. 30 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od towarów i usług. Jeżeli podatnik wydaje towar takim podmiotom, to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania przez podatnika zapłaty za wydany towar, nie później jednak niż w terminie 30 dni, licząc od dnia wykonania usługi przez ten podmiot. Kwestię tę uregulowano w art. 19 ust. 3 ustawy o podatku od towarów i usług.

Potwierdzanie fakturą

Jeżeli natomiast dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury. Nie może to być jednak później niż w 7 dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Wynika to z art. 19 ust. 4 ustawy o podatku od towarów i usług. Przepis ten stosuje się odpowiednio do faktur za częściowe wykonanie usługi, co potwierdza art. 19 ust. 5 ustawy.

Eksport i import towarów

Z kolei w eksporcie towarów obowiązek podatkowy powstaje z chwilą potwierdzenia przez urząd celny określony w przepisach celnych wywozu towaru poza terytorium Wspólnoty. Regulacja ta zawarta jest w art. 19 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług.

Natomiast w imporcie towarów obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powstania długu celnego. Kwestię tę uregulowano w art. 19 ust. 7 ustawy o podatku od towarów i usług. Od tej zasady są jednak odstępstwa.

W przypadku objęcia towarów procedurą celną: uszlachetniania czynnego w systemie ceł zwrotnych, odprawy czasowej z częściowym zwolnieniem od należności celnych przywozowych, przetwarzania pod kontrolą celną, to obowiązek podatkowy z tytułu importu towarów powstaje z chwilą objęcia towarów tą procedurą (art. 19 ust. 8 ustawy o podatku od towarów i usług).

Jeżeli natomiast import towarów objęty jest procedurą celną: składu celnego, odprawy czasowej z całkowitym zwolnieniem od należności celnych przywozowych, uszlachetniania czynnego w systemie zawieszeń, tranzytu, a od towarów tych pobierane są opłaty wyrównawcze lub opłaty o podobnym charakterze i nie powstaje jednocześnie dług celny, to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wymagalności tych opłat (art. 19 ust. 9 ustawy o podatku od towarów i usług).

Lokale i budynki

W przypadku dostawy towarów, której przedmiotem są lokale i budynki, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30 dnia, licząc od dnia wydania. Wynika to z art. 19 ust. 10 ustawy o podatku od towarów i usług. Także od tej zasady są odstępstwa. Są one określone w art. 19 ust. 13 pkt 10 i 11 ustawy o podatku od towarów i usług. Zgodnie z tymi właśnie przepisami, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części wkładu budowlanego lub mieszkaniowego. Nie może to jednak nastąpić później niż z chwilą ustanowienia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego lub ustanowienia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, lub przekształcenia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, lub ustanowienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, lub wydania albo przeniesienia własności lokalu lub własności domów jednorodzinnych. Chodzi w tym przypadku o czynności:

• ustanowienia na rzecz członka spółdzielni mieszkaniowej spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego lub ustanowienia na rzecz członka spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, lub ustanowienia na rzecz członka odrębnej własności lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, lub przeniesienia własności lokalu w rozumieniu przepisów o spółdzielniach mieszkaniowych,

• przeniesienia na rzecz członka spółdzielni mieszkaniowej własności domu jednorodzinnego w rozumieniu przepisów o spółdzielniach mieszkaniowych.

Zasady te wynikają z art. 19 ust. 13 pkt 10 ustawy o podatku od towarów i usług. Z kolei według unormowań art. 19 ust. 13 pkt 11 ustawy, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminu płatności – z tytułu czynności wykonywanych na rzecz członków spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze prawa do lokali, członków spółdzielni będących właścicielami lokali, osób niebędących członkami spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze własnościowe prawa do lokali, lub na rzecz właścicieli lokali, niebędących członkami spółdzielni, za które są pobierane opłaty, zgodnie przepisami ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (t.j. Dz.U. z 2003 r. nr 119, poz. 1116 z późn. zm.).

Przedpłaty, zaliczki, zadatki

Jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część należności, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części. Jest to zgodne z art. 19 ust. 11 ustawy o podatku od towarów i usług. Przepis ten stosuje się odpowiednio w przypadku eksportu towarów, jeżeli wywóz towarów nastąpi w ciągu 6 miesięcy, licząc od dnia otrzymania części należności (art. 19 ust. 12 ustawy).

Liczy się termin płatności

Z kolei zgodnie z art. 19 ust. 13 pkt 1 ustawy, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminu płatności, jeżeli został on określony w umowie właściwej dla rozliczeń z tytułu:

• dostaw energii elektrycznej i cieplnej oraz gazu przewodowego,

• świadczenia usług telekomunikacyjnych i radiokomunikacyjnych (z pewnym jednak zastrzeżeniem wynikającym z art. 19 ust. 18 ustawy, które omówimy w dalszej części artykułu),

• świadczenia usług wymienionych w poz. 138 i poz. 153 załącznika nr 3 do ustawy; chodzi o usługi w zakresie rozprowadzania wody oraz usługi w zakresie gospodarki ściekami oraz wywozu i unieszkodliwiania odpadów, usługi sanitarne i pokrewne.

• przeniesienia na rzecz członka spółdzielni mieszkaniowej własności domu jednorodzinnego w rozumieniu przepisów o spółdzielniach mieszkaniowych.

Przepisy dotyczące tej kwestii zawarte są w art. 19 ust. 13 pkt 10 ustawy o podatku od towarów i usług.

Czynności dla spółdzielców

Odrębne unormowanie dotyczy czynności wykonywanych na rzecz członków spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze prawa do lokali, członków spółdzielni będących właścicielami lokali, osób niebędących członkami spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze własnościowe prawa do lokali, lub na rzecz właścicieli lokali, niebędących członkami spółdzielni, za które są pobierane opłaty (zgodnie z art. 4 ust. 1-2, 4 i 5 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych; t.j. Dz.U. z 2003 r. nr 119, poz. 1116 z późn. zm.). W przypadku tych czynności obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminu płatności. Wynika to z art. 19 ust. 13 pkt 11 ustawy o podatku od towarów i usług.

Otrzymanie części zapłaty

W przypadkach określonych we wspomnianych już przepisach art. 19 ust. 10, 13 pkt 2-5 i 7-10 otrzymanie części zapłaty (ceny) lub części wkładu budowlanego i mieszkaniowego powoduje powstanie obowiązku podatkowego w tej części. Wynika to z art. 19 ust. 15 ustawy o podatku od towarów i usług.

Szczególne przypadki

Warto zwrócić uwagę, że w przypadku wydania towarów przez komitenta na rzecz komisanta (o którym mowa w art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy), obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania przez komitenta zapłaty za wydany towar. Nie może to być jednak później niż w ciągu 30 dni od dostawy towarów dokonanej przez komisanta. Przepis dotyczący tej sytuacji zawarty jest w z art. 19 ust. 16a ustawy o podatku od towarów i usług.

W przypadku dokonywania dostawy towarów za pośrednictwem automatów obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wyjęcia pieniędzy lub żetonów z automatów, nie później jednak niż w ostatnim dniu miesiąca (art. 19 ust. 17 ustawy).

Przy świadczeniu usług telekomunikacyjnych obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sprzedaży żetonów, kart telefonicznych lub innych jednostek uprawniających do korzystania z usług telekomunikacyjnych w systemie przedpłaconym, w przypadku gdy usługa jest realizowana przy użyciu odpowiednio żetonów, kart lub innych jednostek (art. 19 ust. 18 ustawy).

Z kolei obowiązek podatkowy z tytułu należnych na podstawie odrębnych przepisów dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze powstaje z chwilą uznania rachunku bankowego podatnika. W przypadku uznania rachunku bankowego podatnika zaliczką z tytułu dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze obowiązek podatkowy powstaje w tej części (art. 19 ust. 21 ustawy).

Dostawa wewnątrz UE

W wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów obowiązek podatkowy powstaje 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towarów. Wynika to z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Od zasady tej są jednak odstępstwa.

W przypadku gdy przed upływem terminu, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy, podatnik wystawił fakturę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury (art. 20 ust. 2 ustawy).

Jeżeli natomiast przed dokonaniem dostawy wewnątrzwspólnotowej otrzymano całość lub część ceny, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury potwierdzającej otrzymanie całości lub części ceny (art. 20 ust. 3 ustawy).

Nabycie wewnątrz UE

W wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów obowiązek podatkowy powstaje 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia. Zasada ta wynika z art. 20 ust. 5 ustawy o podatku od towarów i usług. Także w tym przypadku od tej reguły są jednak odstępstwa.

W przypadku gdy przed wspomnianym terminem podatnik podatku od wartości dodanej wystawił fakturę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury (art. 20 ust. 6 ustawy). Przepis ten stosuje się odpowiednio do faktur wystawianych przez podatnika podatku od wartości dodanej potwierdzających otrzymanie przez niego od podatnika całości lub części należności przed dokonaniem dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów na terytorium kraju (art. 20 ust. 7 ustawy).

W przypadku natomiast wewnątrzwspólnotowego nabycia nowych środków transportu obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania tych towarów, nie później jednak niż z chwilą wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej (art. 20 ust. 9 ustawy).

Metoda kasowa

Mały podatnik może wybrać metodę rozliczeń polegającą na tym, że obowiązek podatkowy powstaje z dniem uregulowania całości lub części należności. Nie może to być jednak później niż 90 dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi (z pewnymi zastrzeżeniami, które dokładniej omówimy). Podatnik musi jednak w formie pisemnej zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego w terminie do końca miesiąca poprzedzającego okres, za który będzie stosował taką metodę (zwaną dalej metodą kasową). Uregulowanie należności w części powoduje powstanie obowiązku podatkowego w tej części. Regulacja ta zawarta jest w art. 21 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Jak wspomnieliśmy, od zasady określonej w art. 21 ust. 1 ustawy są odstępstwa. Otóż zgodnie z art. 21 ust. 2 ustawy, w zakresie czynności, w stosunku do których obowiązek podatkowy powstał przed okresem, za który podatnik rozlicza się metodą kasową, obowiązek podatkowy nie powstaje w terminie określonym dla metody kasowej.

Rezygnacja z przywileju

Mały podatnik może zrezygnować z metody kasowej. Może to zrobić nie wcześniej jednak niż po upływie 12 miesięcy, w trakcie których rozliczał się tą metodą, po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego, w terminie do końca kwartału, w którym stosował tę metodę. Wynika to z art. 21 ust. 3 ustawy. Mały podatnik traci prawo do rozliczania podatku metodą kasową, począwszy od rozliczenia za miesiąc następujący po kwartale, w którym przekroczył kwotę określoną w art. 2 pkt 25 ustawy, czyli przestał korzystać ze statusu małego podatnika. W przepisie tym mowa jest o tym, że za małego podatnika uznaje się takiego podatnika podatku od towarów i usług:

• u którego wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 800 000 euro,

• prowadzącego przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzającego funduszami powierniczymi, będącego agentem, zleceniobiorcą lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu – jeżeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 30 000 euro.

Przy czym przeliczenia kwot wyrażonych w euro dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1000 zł.

Istotną kwestię reguluje art. 21 ust. 5 ustawy o podatku od towarów i usług. Otóż w przypadku podatnika, który zrezygnował z metody kasowej lub utracił prawo do stosowania tej metody, obowiązek podatkowy w stosunku do czynności wykonanych w okresie, kiedy podatnik stosował tę metodę, powstaje w terminie określonym dla małych podatników.

Kończąc omawianie regulacji dotyczących małych podatników warto podkreślić, że przepis art. 21 ust. 1 nie narusza m.in. przepisów art. 19 ust. 6-9, 12 i 17-21 oraz art. 20 ustawy o podatku od towarów i usług.

Uprawnienia ministra

Ustawa daje ministrowi finansów prawo do określenia w rozporządzeniu późniejszych niż wymienione w art. 19 ust. 1-21 oraz w art. 20 i art. 21 terminów powstania obowiązku podatkowego, uwzględniając specyfikę wykonywania niektórych czynności, uwarunkowania obrotu gospodarczego niektórymi towarami oraz przepisy Wspólnoty Europejskiej.

Korzystając z tego uprawnienia, minister wydał 27 kwietnia 2004 r. rozporządzenie w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 97, poz. 970 z późn. zm.). Określono w nim przypadki powstania w terminie późniejszym momentu powstania obowiązku podatkowego niż wymienione w art. 19 ust. 1-20 oraz w art. 20 i art. 21 ustawy o podatku od towarów i usług.

Zgodnie z par. 3 ust. 1 rozporządzenia, w przypadku świadczenia usług turystyki opodatkowanych według szczególnej procedury (o której mowa w art. 119 ustawy), obowiązek podatkowy powstaje z chwilą ustalenia marży, nie później jednak niż 15 dnia od dnia wykonania usługi.

Natomiast par. 3 ust. 2 dotyczy świadczenia usług na rzecz sądów powszechnych, administracyjnych, wojskowych lub prokuratury przez osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej. Chodzi o sytuacje, w których sądy te lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zleciły wykonanie określonych czynności związanych z postępowaniem sądowym lub przygotowawczym. W takich przypadkach obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty.

Rozliczanie podatku

Warto również przypomnieć inne przepisy dotyczące zobowiązań podatkowych i obowiązku podatkowego w VAT. Przede wszystkim warto pamiętać, że zgodnie z art. 87 ust. 1 ustawy, w przypadku gdy kwota podatku naliczonego jest w okresie rozliczeniowym wyższa od kwoty podatku należnego, podatnik ma prawo do obniżenia o tę różnicę kwoty podatku należnego za następne okresy lub do zwrotu różnicy na rachunek bankowy.

Według natomiast art. 99 ust. 12 ustawy, zobowiązanie podatkowe, kwotę zwrotu różnicy podatku, kwotę zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku, o której mowa w art. 87 ust. 1, przyjmuje się w kwocie wynikającej z deklaracji podatkowej, chyba że naczelnik urzędu skarbowego lub organ kontroli skarbowej określi je w innej wysokości.

Istotną kwestię reguluje art. 109 ust. 4 ustawy. Otóż w razie stwierdzenia, że podatnik w złożonej deklaracji podatkowej wykazał kwotę zobowiązania podatkowego niższą od kwoty należnej, naczelnik urzędu skarbowego lub organ kontroli skarbowej określa wysokość tego zobowiązania w prawidłowej wysokości oraz ustala dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 30 proc. kwoty zaniżenia tego zobowiązania.

Przepisów art. 109 ust. 4 ustawy nie stosuje się w zakresie ustala- nia dodatkowego zobowiązania, w przypadku gdy zaniżenie zobowiązania podatkowego lub zawyżenie kwoty różnicy podatku lub kwoty zwrotu podatku naliczonego wiąże się z nieujęciem podatku należnego w rozliczeniu za dany okres z tytułu dostawy lub świadczenia usługi, od której podatek należny został ujęty w poprzednich okresach rozliczeniowych. Wynika to z art. 109 ust. 7 pkt 2 ustawy.

Z kolei wspomniany art. 109 ust. 4 stosuje się odpowiednio, w przypadku gdy podatnik:

• wykazał w deklaracji podatkowej i otrzymał kwotę zwrotu różnicy podatku lub kwotę zwrotu podatku naliczonego, a powinien wykazać kwotę zobowiązania podatkowego podlegającą wpłacie do urzędu skarbowego;

• nie złożył deklaracji podatkowej oraz nie wpłacił kwoty zobowiązania podatkowego.

Warto jeszcze przypomnieć obowiązek sformułowany w art. 112 ustawy o podatku od towarów i usług. Zgodnie z tym przepisem, podatnicy są zobowiązani przechowywać ewidencje prowadzone dla celów rozliczania podatku oraz wszystkie dokumenty związane z tym rozliczaniem do czasu upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.

Ważny termin

Na zakończenie przypomnijmy jeszcze art. 133 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Zgodnie z tym przepisem, podmioty zagraniczne zidentyfikowane na potrzeby VAT są zobowiązane drogą elektroniczną składać do Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście deklaracje na potrzeby rozliczenia VAT.

Deklaracje VAT składa się za okresy kwartalne, do 20 dnia po zakończeniu kwartału, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu świadczenia usług elektronicznych. Deklaracje VAT składa się we wspomnianym terminie również w przypadku, gdy w danym okresie rozliczeniowym nie powstał obowiązek podatkowy z tytułu świadczenia usług elektronicznych.

Krzysztof Tomaszewski

Gazeta Prawna Nr 117/2006 [Dodatek: Księgowość i Podatki] z dnia 2006-06-19

Art. 19 ust. 1 ustawy o VAT (dalej nazywanej ustawą) stanowi, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi. Art. 19 ust. 4 ustawy przewiduje, że jeżeli dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7 dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Ten ostatni przepis zawiera generalną zasadę dotyczącą momentu powstania obowiązku podatkowego w VAT, gdyż regułą jest, że transakcja podlegająca VAT powinna być potwierdzona fakturą. Obowiązek wystawiania faktur nie dotyczy jedynie sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Zgodnie z art. 19 ust. 11 ustawy, jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część należności, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części.

Powyższe regulacje stosuje się odpowiednio do importu usług. Oznacza to, że każdorazowo przy określaniu momentu powstania obowiązku podatkowego należy uwzględnić specyfikę importu usług, przy czym w grę mogą wchodzić trzy rozwiązania: dany przepis stosuje się w całości albo jego zastosowanie wymaga modyfikacji, albo powinien on być w ogóle pominięty. Moim zdaniem, odpowiednie stosowanie powyższych regulacji do importu usług oznacza, że regułą będzie powstanie obowiązku podatkowego z chwilą wystawienia faktury przez podmiot zagraniczny, nie później jednak niż 7 dnia od dnia wykonania usługi. Wydaje się, że odpowiednie stosowanie art. 19 ust. 11 ustawy powinno polegać na przyjęciu, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania płatności przez polskiego usługobiorcę, a nie z chwilą jej otrzymania przez podmiot zagraniczny. Natomiast w praktyce trudno sobie wyobrazić sytuację, w której obowiązek podatkowy w imporcie usług powstanie z chwilą wykonania usługi. Biorąc to pod uwagę, według zasad ogólnych obowiązek podatkowy w imporcie usług powstaje więc z chwilą najwcześniejszego zaistnienia jednego z następujących zdarzeń: wystawienia faktury przez podmiot zagraniczny, upływu 7 dni od dnia wykonania usługi lub dokonania płatności przez podmiot polski.

Należy jednak pamiętać, że w pewnych sytuacjach ma zastosowanie szczególny moment powstania obowiązku podatkowego. Na przykład, zgodnie z art. 19 ust. 13 pkt 4 ustawy w przypadku usług najmu, dzierżawy, leasingu lub usług o podobnym charakterze, a także usług ochrony osób oraz usług ochrony, dozoru i przechowywania mienia, usług w zakresie pośrednictwa ubezpieczeniowego oraz usług stałej obsługi prawnej i biurowej obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż z upływem terminu płatności określonego w umowie lub fakturze. Art. 19 ust. 13 pkt 9 ustawy przewiduje ten sam moment powstania obowiązku podatkowego w przypadku sprzedaży praw lub udzielenia licencji. Art. 19 ust. 19 ustawy stanowi, że wyżej wymienione regulacje mają odpowiednie zastosowanie do importu usług. Oznacza to, że w przypadku importu wyżej wymienionych usług obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania przez polskiego usługobiorcę całości lub części zapłaty, nie później niż z upływem terminu płatności określonego w umowie lub fakturze.

Ta ostatnia reguła ma odpowiednie zastosowanie także do faktur wystawianych przez podatnika podatku od wartości dodanej potwierdzających otrzymanie przez niego od odbiorcy całości lub części należności przed dokonaniem dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów.

Z powyższej regulacji wynika, że obowiązek podatkowy w wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów powstaje z chwilą najwcześniejszego zaistnienia jednego z następujących zdarzeń: wystawienia faktury przez zagranicznego dostawcę, albo upływu 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy. Oznacza to, że samo dokonanie płatności bez wystawienia faktury nie powoduje powstania obowiązku podatkowego. Warto także zauważyć, że przepisy o podatku od towarów i usług wiążą powstanie obowiązku podatkowego z wystawieniem faktury, a nie jej otrzymaniem przez polskiego odbiorcę. W konsekwencji, przesłanie faktury z opóźnieniem, np. kilkumiesięcznym, może prowadzić do sytuacji, w której podmiot polski będzie zobowiązany do dokonania korekty deklaracji VAT i wykazania transakcji w miesiącu wystawienia faktury przez zagranicznego dostawcę.

Przepisy o podatku od towarów i usług regulują także powstanie obowiązku podatkowego z tytułu przemieszczenia własnych towarów podatnika podatku od wartości dodanej z terytorium państwa członkowskiego na terytorium kraju, gdy ustaną okoliczności wyłączające opodatkowanie takiego przemieszczenia jako wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów.

Na przykład, przemieszczenie towarów przez podatnika podatku od wartości dodanej nie uznaje się za wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, jeżeli towary mają być przedmiotem czynności odpowiadającej wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów dokonanej przez tego podatnika na terytorium państwa członkowskiego, z którego są przemieszczane na terytorium kraju, pod warunkiem że od momentu, w którym towary przemieszczono na terytorium kraju, do momentu opuszczenia przez nie terytorium kraju, w wykonaniu czynności odpowiadającej wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów, nie upłynęło więcej niż 90 dni.

Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą ustania okoliczności uzasadniających wyłączenie z opodatkowania wewnątrz- wspólnotowego nabycia towarów. Jeżeli więc powyższy termin 90 dni nie będzie dochowany, obowiązek podatkowy powstanie 91 dnia od przywozu towaru na terytorium Polski.

Ustawa reguluje ponadto w sposób szczególny moment powstania obowiązku podatkowego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia nowych środków transportu. W takim przypadku obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania towaru, nie później jednak niż z chwilą wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej.

Ogólna zasada powstania obowiązku podatkowego wyrażona w art. 19 ust. 1 ustawy o VAT wskazuje na moment, w którym nastąpiło wydanie towaru lub wykonanie usługi. Natomiast w sytuacji, gdy dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w siódmym dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.

Przyjrzyjmy się teraz treści art. 7 ust. 1 ustawy, który wskazuje, że przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania rzeczą jak właściciel. Zestawienie treści art. 19 i art. 7 ustawy wskazuje, że ustawodawca posługuje się niejednolitą terminologią, co może wywołać konsekwencje przy stosowaniu tych przepisów.

Jest kwestią bezsporną, że termin „przeniesienie prawa do rozporządzania rzeczą jak właściciel” jest nie jest pojęciem tożsamym z „wydaniem towaru”. Dla uznania, że nastąpiła dostawa, wystarczające jest stwierdzenie, że podmiot może dowolnie rozporządzać i dysponować uzyskanym towarem, a więc ma tzw. własność ekonomiczną. Z punktu widzenia własności ekonomicznej dostawa towarów nie wymaga ich wydania. Nie jest konieczne przenoszenie samego prawa. Przyjmuje się zatem, że dostawa towarów, rozumiana jako przeniesienie prawa do rozporządzania towarem, realizowana jest z chwilą wystawienia faktury, bez względu na fizyczne wydanie rzeczy. Jednakże, jak wskazuje art. 19 ust. 4 ustawy, faktura ta niekoniecznie musi być wystawiona, a dla powstania obowiązku podatkowego z tytułu dostawy konieczne jest fizyczne wydanie rzeczy. Pojawia się zatem konflikt pomiędzy definicją dostawy towarów, która nie wymaga fizycznego wydania rzeczy, a zasadą określającą powstanie obowiązku podatkowego, która z kolei takiego wydania wymaga.

Należy również zwrócić uwagę na brzmienie przepisu art. 19 ust. 4 ustawy, zgodnie z którym, jeżeli dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w siódmym dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. W przypadku więc gdy dostawa towaru lub wykonanie usługi mają być potwierdzone fakturą – obowiązek podatkowy powstaje w dacie jej wystawienia, niezależnie od tego, czy towar został faktycznie wydany. Niejasności pojawiają się również co do zasad określających prawo do odliczenia. Przyjęcie, że dostawa towarów, rozumiana jako przeniesienie prawa do rozporządzania towarem, realizowania jest z chwilą wystawienia faktury, ma szczególne znaczenie w kontekście prawa do odliczenia. Podatnik ma prawo do odliczenia podatku w miesiącu otrzymania faktury ewentualnie w miesiącu następnym.

Z kolei na podstawie przepisu art. 86 ust. 12 ustawy, w przypadku otrzymania przez podatnika faktury przed nabyciem prawa do rozporządzania towarem jak właściciel (z wyjątkiem wymienionych w tym przepisie sytuacji) – prawo do obniżenia podatku należnego powstaje z chwilą nabycia prawa do rozporządzania towarem.

Wskazany przepis w większości wypadków będzie przepisem pustym. Jeżeli bowiem przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel następuje z chwilą wystawienia faktury, niemożliwe jest, aby podatnik otrzymał fakturę przed nabyciem prawa do rozporządzania towarem.

Kwestia opodatkowania zaliczek w imporcie usług nie jest, na gruncie polskiej ustawy o podatku od towarów i usług, uregulowana jednoznacznie. Decydujące znaczenie ma w tej mierze interpretacja przepisu art. 19 ust. 19 ustawy o podatku od towarów i usług, który stanowi, że przepis art. 19 ust. 11 tej ustawy stosuje się odpowiednio do importu usług. Zgodnie z art. 19 ust. 11 ustawy o podatku od towarów i usług, obowiązek podatkowy z tytułu otrzymania części należności, w szczególności: przedpłaty, zaliczki, zadatku, raty, przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części.
Treść art. 19 ust. 19 ustawy budzi poważne wątpliwości interpretacyjne. Przepis ten posługuje się bowiem terminem „odpowiednio”, który jest pojęciem nieostrym.
W doktrynie przyjmuje się, że odpowiednie stosowanie może nastąpić poprzez modyfikację regulacji zawartych w przepisie, do którego kieruje odesłanie, poprzez wyłączenie stosowania takiej normy w ogóle lub poprzez stosowanie takiej normy wprost. „Odpowiednie” stosowanie powinno jednak nastąpić w sposób najbardziej zbliżony do tego, w jakim funkcjonuje ona w pierwotnym zakresie.
Mając powyższe na uwadze należałoby przyjąć, iż „otrzymanie” zaliczki winno być interpretowane jako „dokonanie zapłaty” zaliczki. Przyjęcie takiej interpretacji prowadzi do stwierdzenia, że uiszczenie zaliczki w imporcie usług jest opodatkowane, a to z kolei skutkuje koniecznością rozliczenia podatku należnego i naliczonego.
Przyjęcie takiego stanowiska prowadzi do ryzyka przedwczesnego zadeklarowania podatku należnego oraz naliczonego.
Należy wskazać, że obowiązujące przepisy nie przewidują sankcji z tytułu przedwczesnego zadeklarowania podatku należnego. Natomiast przedwczesne rozliczenie podatku naliczonego naraża podatnika na ryzyko zarzutu zawyżenia podatku naliczonego i zastosowanie sankcji przewidzianych w ustawie. Naczelnik urzędu skarbowego lub organ kontroli skarbowej określa wówczas prawidłową wysokość zobowiązania, ustala dodatkowe zobowiązanie podatkowe wraz z odsetkami.
Należy jednocześnie wskazać drugą możliwość interpretacji terminu „odpowiednio”, zgodnie z którą modyfikacja regulacji zawartych w art. 19 ust. 11 ustawy o podatku od towarów i usług nie może prowadzić do zmiany w jego treści.
Wówczas w odniesieniu do obowiązku podatkowego w imporcie usług odpowiednie zastosowanie przepisów dotyczących zaliczki nie jest możliwe. Nie jest bowiem możliwe, aby podatnik otrzymał w imporcie usług zaliczkę jako usługobiorca. W konsekwencji nie powstanie obowiązek podatkowy.
Jak wynika z powyższego, kwestia opodatkowania zaliczki w imporcie usług nie jest jednoznacznie rozstrzygnięta. Jest to konsekwencją posłużenia się przez ustawodawcę terminem nieostrym „odpowiednio” w treści art. 19 ust. 19 ustawy o podatku od towarów i usług. Możliwe interpretacje tego pojęcia prowadzą do dwóch przeciwstawnych wniosków, zgodnie z którymi zaliczka w imporcie towarów może być traktowana zarówno jako czynność podlegająca opodatkowaniu, jak i nieopodatkowana.

Autopromocja

Rozliczanie dochodów zagranicznych za 2023 rok

Błędy w rozliczeniach VAT. Na czym polegają i jak ich uniknąć - Poradnik Gazety Prawnej

- ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.)

- ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (t.j. Dz.U. z 2003 r. nr 119, poz. 1116 z późn. zm.)

Zgodnie z art. 20 ust. 5 i 6 ustawy, w wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów obowiązek podatkowy powstaje 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia, z zastrzeżeniem ust. 6-9. W przypadku gdy przed terminem, o którym mowa w ust. 5, podatnik podatku od wartości dodanej wystawił fakturę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury.

Zgodnie z art. 106 ust. 7 ustawy, w przypadku czynności wymienionych w art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2, wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca, oraz importu usług wystawiane są faktury wewnętrzne; za dany okres rozliczeniowy podatnik może wystawić jedną fakturę dokumentującą te czynności dokonane w tym okresie. Faktury wewnętrzne są wystawiane także dla udokumentowania zwróconych kwot dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze.

Dla nieruchomości składającej się z działki gruntu zabudowanej pawilonem handlowym, obowiązek podatkowy powstaje zgodnie z brzmieniem art. 19 ust. 10, tj. z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30 dnia, licząc od dnia ich wydania. A ponieważ aport ze swej istoty jest nieodpłatny i podatnik nie otrzyma zapłaty, to obowiązek podatkowy w tym przypadku powstanie w 30-tym dniu.

Obowiązek wystawienia dwóch faktur: jednej dla udokumentowania zaliczki otrzymanej na poczet eksportu i drugiej dla udokumentowania samej czynności eksportu, istnieje zarówno w sytuacji, gdy od dnia otrzymania zaliczki do dnia wykonania samego eksportu towaru minęło nie więcej niż 7 dni, jak i w sytuacji, gdy między ww. zdarzeniami mającymi miejsce w obrębie tego samego miesiąca minęło więcej niż 7 dni.