Wykonywanie pracy na podstawie umów-zleceń

Definiując podatnika VAT, ustawodawca w art. 15 ust. 1 ustawy o VAT określił, że jest to podmiot wykonujący samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności. Istotne jest zatem, aby dany podmiot wykonywał określone czynności samodzielnie i aby czynności te były wykonywane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Ustawodawca zdefiniował przy tym na potrzeby VAT działalność gospodarczą i sformułował pewne wyłączenia z tej definicji. W art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy zapisano, że nie uznaje się za działalność gospodarczą czynności, z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2–8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (w tym przychody z tytułu umów-zleceń), jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności.

Jako że ustawa o VAT stanowi przeniesienie na grunt polskiego systemu podatkowego zasad obowiązujących w krajach Unii Europejskiej, wydaje się, że można odwoływać się do przepisów VI Dyrektywy Rady Wspólnot Europejskich w sprawie harmonizacji przepisów państw członkowskich dotyczących podatków obrotowych – wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku, 77/227/EEC. Zgodnie z art. 4 dyrektywy:

• podatnikiem jest każda osoba wykonująca samodzielnie i niezależnie od miejsca zamieszkania działalność gospodarczą bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności (ust. 1),

• działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców i osób świadczących usługi włącznie z górnictwem, działalnością rolniczą i wykonywaniem wolnych zawodów; za działalność gospodarczą uznaje się również wykorzystywanie, w sposób ciągły, własności dóbr materialnych lub niematerialnych do celów zarobkowych (...),

• użycie słowa „samodzielnie” w ust. 1 wyklucza opodatkowanie pracowników i innych osób, jeśli są one związane z pracodawcą przez umowę o pracę lub inny stosunek prawny tworzący więzy między pracodawcą a pracownikiem co do warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy (tłumaczenie przepisu ze stron internetowych UKiE).

Biorąc pod uwagę brzmienie powyższych przepisów, należy uznać, że jeżeli umowa-zlecenie zawiera w miarę precyzyjne postanowienia dotyczące warunków wykonywania zleconych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności, będzie miało zastosowanie wyłączenie spod działania ustawy o VAT. Zleceniobiorcy, którzy nie są pracownikami zleceniodawcy i nie prowadzą działalności gospodarczej, nie będą w takim przypadku podatnikami VAT.

Jeśli zaś umowa-zlecenie nie spełnia tych warunków, zleceniobiorca może jeszcze korzystać ze zwolnienia podmiotowego od VAT, o którym mowa w art. 113 ustawy o VAT. Zwolnienie to dotyczy tych podatników, u których w danym roku podatkowym wartość sprzedaży z tytułu wykonywania ww. czynności nie przekroczyła kwoty wyrażonej w złotych odpowiadającej równowartości 10 000 euro (na 2005 r. limit ten wynosi 43 800 zł). Aby określić limit obrotów, o którym mowa, należy brać pod uwagę wyłącznie kwotę uzyskanego przychodu pomniejszoną o kwotę należnego podatku od towarów i usług.