Jak należy zaewidencjonować koszty zachowując równowagę kręgu kosztów?
RADA
Problem zachowania równowagi kręgu kosztów pojawia się wtedy, gdy jednostka stosuje pełny rachunek kosztów, tj. ewidencjonuje koszty zarówno na kontach zespołu 4, jak i na kontach zespołu 5, a rachunek zysków i strat sporządza w wariancie porównawczym. W takim przypadku – w celu prawidłowego ustalenia zmiany stanu produktu – należy prowadzić ewidencję uszczelniającą krąg kosztów na kontach „Koszty obrotów wewnętrznych” oraz „Obroty wewnętrzne”.
UZASADNIENIE
Sposób prowadzenia ksiąg należy dostosować do potrzeb jednostki. Dotyczy to również ewidencji kosztów, która może się odbywać na różne sposoby.
Ujmowanie kosztów tylko według rodzajów na kontach zespołu 4 zapewnia spełnienie wymogów ustawy o kompletności kosztów i przychodów.
Jednostki mogą też prowadzić pełną ewidencję kosztów, tj. ujmować je najpierw na kontach rodzajowych, a następnie rozliczać na kontach zespołu 5 według typów działalności. Prowadzenie takiej ewidencji daje informacje nie tylko o tym, z jakich elementów składają się koszty przedsiębiorstwa w danym okresie, ale również o tym, w jakim celu zostały one poniesione i jaki jest efekt ich poniesienia.
Jak funkcjonuje konto 490 „Rozliczenie kosztów” w rachunku zysków i strat sporządzonym metodą porównawczą
W przypadku prowadzenia pełnej ewidencji kosztów przeniesienie kosztów rodzajowych na konta zespołu 5 oraz na konta kosztów rozliczanych w czasie odbywa się za pośrednictwem konta 490 „Rozliczenie kosztów”. Funkcjonowanie tego konta zależy od tego, czy jednostka na koniec okresu sprawozdawczego sporządza rachunek zysków i strat w wariancie porównawczym czy kalkulacyjnym.
Jeżeli jednostka sporządza rachunek w wariancie porównawczym, konto „Rozliczenie kosztów” służy do ustalenia zmiany stanu produktów. „Zmiana stanu produktów” (pozycja A.II) wynika z tego, że w praktyce nie wszystkie koszty rodzajowe stanowią koszt własny sprzedanych produktów. Cześć z nich zostanie zaewidencjonowana na różnych kontach bilansowych.
Salda tych kont oraz koszt własny sprzedanych produktów stanowią koszty rodzajowe poniesione w danym okresie. Różnica między stanem sald tych kont (na koniec i początek okresu) a sumą kosztów rodzajowych poniesionych w danym okresie wyraża zmianę stanu produktów wykazaną w porównawczym rachunku zysków i strat.
Tym samym zmiana stanu produktów jest ustalana przez porównanie poniesionych kosztów rodzajowych z kosztami współmiernymi do przychodów ze sprzedaży w danym okresie.
W celu ustalenia zmiany stanu produktów przy pełnej ewidencji kosztów na stronie Wn konta 490 „Rozliczenie kosztów” ewidencjonuje się:
• koszty zaewidencjonowane na kontach zespołu 7,
• koszty zaewidencjonowane na kontach zespołu 5, oraz
• koszty obrotów wewnętrznych.
Saldo konta 490 „Rozliczenie kosztów” może być zarówno debetowe, jak i kredytowe. Na koniec okresu sprawozdawczego przenosi się je na konto „Wynik finansowy”.
W przypadku niektórych operacji zdarza się, że koszty wychodzą poza krąg kosztów.
Operacjami powodującymi wyjście poza krąg kosztów mogą być m.in.: przekazanie wyrobów do własnych sklepów, wykonanie we własnym zakresie środków trwałych, przeprowadzenie prac rozwojowych, zwroty wadliwych produktów.
W celu prawidłowego ustalenia zmiany stanu produktów należy dokonać tzw. ewidencji uszczelniającej na kontach „Koszty obrotów wewnętrznych” oraz „Obroty wewnętrzne”, w tej samej kwocie.
Konto „Koszty obrotów wewnętrznych” funkcjonuje na zasadach konta „Koszty sprzedanych produktów”; konto „Obroty wewnętrzne” – tak jak konto „Przychody ze sprzedaży produktów”.
Ewidencja kosztów wychodzących z kręgu kosztów:
Wn „Koszty obrotów wewnętrznych”,
Ma „Obroty wewnętrzne”.
Jak zamknąć konta wynikowe sporządzając porównawczy rachunek zysków i strat
W przypadku sporządzenia rachunku zysków i strat metodą porównawczą koszty rodzajowe oraz przychody przenosi się bezpośrednio na konto „Wynik finansowy”. Saldo konta 490 „Zmiana stanu produktów” koryguje wynik finansowy.
Przykład 2
Spółka wyprodukowała 800 szt. produktów gotowych i 400 szt. produktów przetworzonych w 50%. Prowadzi pełny rachunek kosztów.
Wyroby gotowe 800 szt.
Wyroby przetworzone w 50% (400 szt.) 200 szt.
Razem: 1000 szt.
W bieżącym okresie spółka poniosła koszty rodzajowe w wysokości 15 000 zł, w tym:
a) zużycie materiałów 5000 zł,
b) wynagrodzenia pracowników produkcyjnych 3000 zł,
c) ubezpieczenia społeczne pracowników produkcyjnych 1500 zł,
d) wynagrodzenia kadry kierowniczej 2500 zł,
e) ubezpieczenia społeczne kadry kierowniczej 1000 zł,
f) usługi obce (stanowią one koszty sprzedaży) 2000 zł.
Ustalamy koszt wytworzenia:
– materiały bezpośrednie 5000 zł,
– wynagrodzenia bezpośrednie wraz z narzutami 3000 zł + 1500 zł = 4500 zł,
– koszt zarządu 2500 zł + 1000 zł = 3500 zł,
– koszty sprzedaży 2000 zł.
Razem koszt wytworzenia 15 000 zł.
Jednostkowy koszt wytworzenia 15 zł.
1. Zaksięgowano koszty rodzajowe w wysokości 15 000 zł, w tym:
a) zużycie materiałów 5000 zł,
b) wynagrodzenia pracowników produkcyjnych 3000 zł,
c) ubezpieczenia społeczne pracowników produkcyjnych 1500 zł,
d) wynagrodzenia kadry kierowniczej 2500 zł,
e) ubezpieczenia społeczne kadry kierowniczej 1000 zł,
f) usługi obce (stanowiące koszty sprzedaży) 2000 zł.
2. Zaksięgowano koszty produkcji.
3. Wyroby gotowe przekazano do magazynu. Ewidencja nastąpiła w stałych cenach ewidencyjnych prowadzonych na poziomie kosztów normatywnych, planowanych w wysokości 13 000 zł.
3. Rzeczywisty koszt wytworzenia wynosi 15 000 zł. Zaewidencjonowano odchylenie debetowe od cen ewidencyjnych w kwocie 2000 zł.
5. Sprzedano 500 szt. produktów. Przychody ze sprzedaży produktów wynoszą 8000 zł.
6. Koszt własny sprzedaży wynosi 6500 zł; odchylenie: 1000 zł.
7. Zwrócono 100 szt. produktów do komórek produkcyjnych 1300 zł; odchylenie: 200 zł.
8. Wydano 50 szt. produktów na cele reklamy 650 zł; odchylenie: 100 zł.
9. Zapis uszczelniający z tytułu wydania na cele reprezentacji i reklamy 650 zł + 100 zł odchylenie.
10. 60 szt. produktów wydano do sklepów własnych 780 zł; odchylenie: 120 zł.
11. Zapis uszczelniający z tytułu wydania wyrobów gotowych do sklepów własnych 780 zł + + 120 zł odchylenie.
