Kiedy można zmienić metodę księgowania kosztów w czasie, prowadząc podatkową księgę przychodów i rozchodów
REKLAMA
Zamierzam rozpocząć działalność gospodarczą. Chcę prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów. Czy od początku prowadzenia księgi mogę wybrać metodę memoriałową i zgodnie z jej zasadami księgować koszty? Kiedy będę mógł ją zmienić?
RADA
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zakazuje podatnikom rozpoczynającym działalność gospodarczą, którzy wybrali prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów, stosować od początku jej prowadzenia metodę memoriałową do rozliczania kosztów. Zmiana na metodę kasową będzie możliwa po upływie roku podatkowego.
UZASADNIENIE
Podatnicy prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów mogą wybrać jedną z dwóch metod zaliczania kosztów w czasie – kasową lub memoriałową. W metodzie kasowej o zaliczeniu wydatków do kosztów uzyskania przychodów danego roku podatkowego decyduje moment ich poniesienia. Z kolei w metodzie memoriałowej koszty uzyskania przychodów są potrącane tylko w tym roku podatkowym, którego dotyczą, chyba że zarachowanie ich nie było możliwe.
Przepisy dotyczące podatku dochodowego od osób fizycznych nie nakładają na podatników obowiązku zawiadamiania organu podatkowego o dokonanym wyborze metody księgowania kosztów. Przepis § 10 ust. 2 rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów nakłada jedynie na podatników, którzy rozpoczynają prowadzenie działalności gospodarczej, obowiązek zawiadomienia, w formie pisemnej, naczelnika urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania podatnika o prowadzeniu księgi – w terminie 20 dni od dnia jej założenia.
Zasadą jest stosowanie metody kasowej przez podatników prowadzących pkpir. Odnośnie do zmiany metody księgowania kosztów w czasie kluczowe znaczenie ma art. 22 ust. 6 updof, na podstawie którego zasada memoriałowa ma zastosowanie również do podatników prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów, pod warunkiem że stale, w każdym roku podatkowym księgi te będą prowadzone w sposób umożliwiający wyodrębnienie kosztów uzyskania odnoszących się tylko do tego roku podatkowego.
Tak też tę kwestię rozstrzygają organy podatkowe w wydawanych interpretacjach prawa podatkowego. W uzasadnieniu decyzji Dyrektora Izby Skarbowej w Rzeszowie z 26 czerwca 2006 r., sygn. IS.I/1-4151/14/06, czytamy:
(…) podatnik ma do wyboru dwie metody księgowania kosztów i sam dokonuje wyboru sposobu rozliczania w podatkowej księdze przychodów i rozchodów poniesionych wydatków. Może ewidencjonować wydatki w momencie ich poniesienia lub w okresie, w którym uzyskuje przychód zwią- zany z danym kosztem. Należy przy tym zauważyć, iż raz przyjęta metoda ewi- dencji kosztów powinna być stosowana konsekwentnie, w każdym roku prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów w stosunku do wszystkich kosztów.
Rokiem podatkowym jest rok kalendarzowy, chyba że ustawa podatkowa stanowi inaczej (art. 11 Ordynacji podatkowej). W związku z tym należy stwierdzić, że podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych prowadzący pkpir mogą zmienić metodę ujmowania kosztów po zakończeniu roku kalendarzowego.
WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Podatnicy rozpoczynający działalność gospodarczą, prowadzący pkpir, mogą wybrać jedną z dwóch metod księgowania kosztów: kasową bądź memoriałową. Raz wybraną metodę należy kontynuować przez cały rok podatkowy. Jej zmiana jest możliwa od początku następnego roku podatkowego.
Po wyborze jednej z metod należy następnie przez cały rok podatkowy zaliczać koszty uzyskania przychodów zgodnie z jej zasadami.
Brak możliwości zmiany metody w trakcie roku podatkowego potwierdza judykatura (m.in. wyrok NSA z 19 stycznia 2000 r., sygn. akt I SA/Wr 825/98) oraz organy podatkowe (m.in. postanowienie w sprawie interpretacji prawa podatkowego Pierwszego Urzędu Skarbowego w Gdyni z 12 stycznia 2006 r., sygn. II-2/4111/415/23/2/06).
Po zmianie metody mogą nastąpić pomyłki, ponieważ koszty należy zacząć rachować w innym momencie niż dotychczas się to robiło, a przyzwyczajenie do „starej” metody może spowodować niepoprawne dokumentowanie wydatków. W ten sposób dojedzie do tego, że w ciągu jednego roku podatkowego podatnik będzie stosował metodę memoriałową i kasową, a to jest błędem.
Poniżej przedstawiono przykłady poprawnego księgowania kosztów w czasie, w zależności od wybranej metody.
Przykład 1
4 sierpnia 2006 r. podatnik otrzymał fakturę VAT za usługi telekomunikacyjne na kwotę 300 zł, która obejmuje koszty rozmów wykonanych w lipcu – 220 zł, i abonament za sierpień – 80 zł.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Przykład 2
We wrześniu 2006 r. podatnik otrzymał fakturę VAT za usługę reklamową na kwotę 600 zł. Usługa ta zostanie zrealizowana (reklama się ukaże) w styczniu 2007 r.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Jeżeli kwota przychodów w 2005 r. wyniosła co najmniej równowartość 3 133 280 zł, to podatnicy prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów są zobowiązani do prowadzenia ksiąg rachunkowych (handlowych) i w związku z tym stosowania metody memoriałowej.
Obowiązek ten wynika z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości, który stanowi, że przepisy ustawy o rachunkowości stosuje się do mających siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych oraz spółek partnerskich, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 800 000 euro.
• art. 22 ust. 4-6 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 107, poz. 723
•art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 267, poz. 2252
• § 10 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów – Dz.U. Nr 152, poz. 1475; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 282, poz. 2807
Leszek Syguła
ekspert w zakresie podatków dochodowych
prawnik, doktorant Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu
Autopromocja
REKLAMA
Podatek PIT - część 2
Jak zdobyć Certyfikat:
- Czytaj artykuły
- Rozwiązuj testy
- Zdobądź certyfikat
1/10
Zeznanie PIT-37 za 2022 r. można złożyć w terminie do:
30 kwietnia 2023 r. (niedziela)
2 maja 2023 r. (wtorek)
4 maja 2023 r. (czwartek)
29 kwietnia 2023 r. (sobota)