Prawidłowa prezentacja zysków i strat nadzwyczajnych

Jak wiadomo, w polskim prawie bilansowym nadal funkcjonują pozycje strat i zysków nadzwyczajnych. Rozumie się przez nie straty i zyski powstające na skutek zdarzeń trudnych do przewidzenia, poza działalnością operacyjną jednostki i niezwiązane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia. Jeśli takie zdarzenia występują w polskiej firmie, to ujmuje się je odpowiednio w pozycjach „Zyski nadzwyczajne” i „Straty nadzwyczajne”. Oczywiście, aby te pozycje były dla odbiorców sprawozdania bardziej czytelne, dodatkowo opisuje się je w informacji dodatkowej. Tym samym sporządzający sprawozdanie informuje, co wpłynęło w bieżącym okresie sprawozdawczym na pozycje m.in. tych zdarzeń gospodarczych.

Według MSR 1 Prezentacja sprawozdań finansowych, nie wolno pokazać w sprawozdaniu (w rachunku zysków i strat) pozycji zysków i strat nadzwyczajnych. Nie oznacza to bynajmniej, że w firmach, które obowiązkowo lub dobrowolnie stosują MSR, nie występują takie zdarzenia, jak: kradzież, pożar, zalanie maszyn w skutek powodzi lub uzyskanie z tego tytułu odszkodowania. Oczywiście występują i to pewnie z taką samą częstotliwością jak gdzie indziej. Zakaz ujawniania tych pozycji wprowadziła Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości argumentując, że zyski i straty nadzwyczajne wynikają z normalnego ryzyka biznesowego, z którym ma do czynienia także Pani firma, a więc tak naprawdę nie ma podstaw prezentować ich jako oddzielnej pozycji w rachunku zysków i strat.

MSR 1 zabrania prezentowania pozycji przychodów lub kosztów jako pozycji nadzwyczajnych w rachunku zysków i strat, a także w informacji dodatkowej. Zakaz ten ma ułatwić życie pracownikom działu finansowo-księgowego poprzez brak konieczności arbitralnego podziału takich zdarzeń. Zwolennicy takiego rozwiązania argumentują, że bardzo trudno byłoby oszacować skutki finansowe, jakie wywarło w danym okresie sprawozdawczym np. trzęsienie ziemi w trakcie głębokiej recesji gospodarczej. Dlatego wszystkie przychody i koszty związane ze zdarzeniami nadzwyczajnymi, jakie miały miejsce w Pani jednostce, ewidencjonuje Pani, a następnie pokazuje jako pozostałe przychody lub - odpowiednio - jako pozostałe koszty operacyjne. Oczywiście do kont pozostałych przychodów/kosztów należy wprowadzić konta analityczne, tak by sporządzając sprawozdanie finansowe, można wyodrębnić, jakich zdarzeń nadzwyczajnych dotyczył dany wpływ/wypływ środków finansowych. Jeśli do tej pory w Pani księgach rachunkowych nadal znajdują się konta: „Zyski nadzwyczajne” i „Straty nadzwyczajne”, to bezwzględnie musi Pani skorygować istniejące zapisy poprzez przeksięgowanie wszystkich operacji na konta odpowiednio „Pozostałe przychody operacyjne” oraz „Pozostałe koszty operacyjne”.

W rachunku zysków i strat - zarówno w wersji kalkulacyjnej, jak i porównawczej - musi Pani pokazać te zdarzenia w odrębnej pozycji pozostałych kosztów/przychodów operacyjnych, ale nigdy nie nazywać ich „nadzwyczajnymi”. Wynika to z przepisu MSR 1, który nakazuje pokazać pozycje przychodów i kosztów osobno, jeśli są istotne, a dodatkowo wskazać ich rodzaj oraz kwotę. Gdy dodatkowo chce Pani zakomunikować odbiorcy, że na przykład strata, jaką zanotowała Pani jednostka, w dużej mierze spowodowana została pożarem, to trzeba o tym zakomunikować w informacji dodatkowej.