REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Sposób na pożyczkę, czyli jak ukryć dochody z nieujawnionych źródeł

Robert Nogacki
radca prawny
Adriana Panas
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Niejednokrotnie zdarza się, że podatnicy, wobec których fiskus wszczął postępowanie podatkowe w zakresie podatku z nieujawnionych źródeł dochodu deklarują, że środki, których pochodzenia nie potrafią wytłumaczyć, pochodzą z pożyczki. Nie jest to jednak dobre remedium na nieujawnione dochody.

Autopromocja

Podobnie, jak powoływanie się na fakt, iż przychody pochodzą jakoby z prostytucji, argument ten wszedł do repertuaru wszystkich domorosłych ekspertów prawnych, jako rzekomo idealne rozwiązanie problemów związanych z ukrywaniem dochodów przed organami podatkowymi. Rzeczywistość jest jednak bardziej skomplikowana.

W niniejszej publikacji wyjaśniamy po kolei na czym polegają postępowania w sprawie dochodów ze źródeł nieujawnionych, jak organy podatkowe weryfikują oświadczenia podatników odnoszące się do pożyczek oraz jakie argumenty mogą wysuwać podatnicy na swoją obronę.


Na czym polega postępowanie w sprawie dochodów ze źródeł nieujawnionych?


W celu ustalenia czy podatnik uzyskał w danym roku podatkowym przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach, a jeśli tak to w jakiej wysokości, porównuje się z jednej strony wartość wydatków poniesionych przez niego w roku podatkowym oraz wartość zgromadzonego w tym roku mienia do wartości mienia zgromadzonego w roku podatkowym oraz w latach poprzednich, pochodzącego z przychodów, które zostały uprzednio opodatkowane lub były wolne od opodatkowania.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Organ podatkowy na podstawie przepisów art. 20 ust. 1 i ust. 2 oraz art. art. 30 ust. 1 pkt 7 updof uprawniony jest do porównania wysokości wydatków, jakie podatnik poniósł w ciągu roku podatkowego do wartości opodatkowanych, bądź zwolnionych z podatków zasobów finansowych, jakie zgromadził w tym roku oraz zasobów, które zgromadził wcześniej, tj. przed rozpoczęciem danego roku podatkowego. W konsekwencji, w przypadku gdy stwierdzone zostanie, iż poniesione wydatki nie znajdują pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów oraz w zgromadzonych wcześniej zasobach finansowych, organy podatkowe zyskują uprawnienie do przyjęcia, iż podatnik osiągnął przychody ze źródeł, których nie ujawnił.

Ulga meldunkowa a rozdzielność majątkowa

W toku postępowania podatnik winien wykazać, że wydatki badanego roku podatkowego znalazły pokrycie w mieniu zgromadzonym w tym roku podatkowym oraz w latach poprzednich, pochodzącym z przychodów opodatkowanych lub wolnych od opodatkowania. Także mienie, na które podatnik powołuje się jako na źródło finansowania wydatków kontrolowanego roku podatkowego musi pochodzić z przychodów opodatkowanych lub wolnych od opodatkowania.


Co grozi podatnikowi?


Przepis art. 30 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) stanowi , że stawka podatkowa od dochodów z nieujawnionych źródeł przychodów lub nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach wynosi 75 % dochodu. Uznać zatem należy, że opodatkowaniu ryczałtowym 75 % podatkiem podlegają przychody ze źródeł nieujawnionych lub nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach przychodu. W przypadku przychodów nieujawnionych decyzja ustalająca ich wysokość i jednocześnie nakładająca 75 % podatek ma charakter konstytutywny.

Odsetki za późniejszy zwrot nadpłaty podatku

W związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 18 lipca 2013 r. (sygn. akt SK 18/09) jest sporne, czy obecnie w ogóle istnieje podstawa prawna do prowadzenia postępowań i wydawania decyzji w sprawie dochodów ze źródeł nieujawnionych, z uwagi na fakt, że zakwestionowano konstytucyjność art. 20 ust. 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.).  Nie oznacza to jednak, że przepisy odnośnie nieujawnionych źródeł dochodu odejdą w przeszłość. Spodziewać się raczej należy tego, że w najbliższym czasie dojdzie do nowelizacji updof i Ordynacji podatkowej, która dostosuje regulacje tych ustaw do wymagań TK. 

Nie wydaje się też, aby cały ten spór mógł jakoś szczególnie wpłynąć na niniejsze refleksje odnoszące się do umowy pożyczki.

Zapraszamy do dyskusji na forum o podatkach

 


W jaki sposób Urząd sprawdza, czy umowa pożyczki nie jest pozorna?


Powołanie się na umowę pożyczki w trakcie postępowania podatkowego lub kontrolnego powoduje, że kontrolujący przeprowadzą czynności wyjaśniające w tym zakresie. Jak już wspomniano, w postępowaniu w zakresie podatku od dochodów pochodzących z nieujawnionych źródeł to na podatniku ciąży obowiązek dowodu. Po pierwsze, organy wszczynając postępowanie w tym zakresie, zwracają się do podatnika o wypełnienie oświadczenia o stanie majątkowym (art. 285a OP). Jeżeli w tym oświadczeniu podatnik nie wskaże, że posiadał dochody z pożyczki, natomiast powoła się na pożyczkę w dalszym etapie postępowania, kontrolujący mogą uznać to za jeden z argumentów świadczących o pozorności umowy pożyczki zawartej jedynie na potrzeby postępowania (wyrok WSA w Białymstoku z dnia 21.09.2011r. sygn.  I SA/Bk 294/11).

Następnie, organy podatkowe lub kontroli skarbowej proszą o przedłożenie umowy pożyczki jako dowodu w sprawie. Na tej podstawie badają, kiedy została zawarta umowa, gdzie (co może być istotne w kwestii jurysdykcji związanej z pożyczkodawcą) oraz w jakiej formie  - zwykłej pisemnej, w formie aktu notarialnego, w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. W przypadku, gdy umowa została zawarta w obcym języku i np. w formie przewidzianej prawem innego państwa, organy zwracają się do tłumacza przysięgłego. Ponadto,  urzędnicy weryfikują treść umowy, tzn. jakie zostały ustalone warunki spłaty pożyczki (raty czy spłata jednorazowa, jaki termin spłaty, czy zostały przewidziane odsetki) a także formę zabezpieczenia kwoty pożyczki (wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 10.12.2009r. sygn. I SA/Go 447/09).

Ubezpieczenie wykupione przez pracodawcę - skutki w PIT

Organy kontrolują również, czy podatnik odprowadził od kwoty pożyczki  podatek od czynności cywilnoprawnych a jeśli nie był obowiązany do zapłaty podatku (ze względu na zwolnienie), czy zgłosił w odpowiednim terminie otrzymanie kwoty pożyczki (wyrok WSA w Łodzi z dnia 27.07.2012r., sygn. I SA/Łd 734 -12).

Warto też zauważyć, że powołanie się na umowę pożyczki dopiero w trakcie postępowania skutkuje koniecznością zapłaty „karnego” podatku od czynności cywilnoprawnych w wysokości 20 % kwoty pożyczki, zamiast standardowych 2 %). Dlatego niezbędne jest, aby najpierw złożyć czynny żal i zapłacić zaległe 2 % podatku PCC, a dopiero później powołać się na fakt zawarcia umowy pożyczki  w toku czynności sprawdzających, postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego. Z drugiej strony, jeżeli pożyczkobiorca opłaci podatek dopiero w trakcie postępowania podatkowego lub kontrolnego, nie spowoduje tym samym, że organ uzna prawdziwość umowy pożyczki (wyrok WSA w Poznaniu z dnia 04.11.2004r., sygn. I SA/Po 1392/02). Łatwo bowiem podnieść jest argument, że umowa pożyczki została antydatowana, o czym może świadczyć fakt opóźnienia w zapłacie podatku od czynności cywilnoprawnych.

W kolejnym kontrolujący mogą przesłuchać pożyczkodawcę w charakterze świadka, w celu zbadania, czy pożyczkodawca faktycznie udzielił pożyczki, na jakich zasadach, w jakich okolicznościach. Ponadto organ zapewne sprawdzi, czy pożyczkodawca miał możliwość udzielenia takiej pożyczki ze względu na swoje zarobki i posiadany majątek. Pożyczkodawca zostanie też zapytany o to, czy uzyskał jakąś formę poręczenia spłaty kwoty pożyczonej oraz jaki miał interes w udzieleniu pożyczki (np. czy zostało przewidziane oprocentowanie pożyczki lub też strony umowy miały wspólny cel gospodarczy).

Ostatecznie, organ kontrolny może przesłuchać samego pożyczkobiorcę w charakterze strony. Wówczas będzie starał się ustalić, czy jego zeznania pokrywają się z zeznaniami świadków. A wtedy zapyta, w jaki sposób została przekazana pożyczkobiorcy kwota pożyczki oraz w jaki sposób była przechowywana. Może też nakazać pożyczkobiorcy przedstawienie odpowiednich dokumentów mających znaczenie w sprawie.


Argumenty podatników w postępowaniu przed organem i ich skuteczność


Po pierwsze kontrolowany podatnik musi zdawać sobie sprawę, że w postępowaniu w zakresie podatku od dochodu pochodzącego nieujawnionego źródła, nie wystarczy samo wykazanie źródła dochodu. Podatnik ma obowiązek udowodnienia, lub co najmniej uprawdopodobnienia, że kwota pochodzi ze źródła opodatkowanego lub wolnego od opodatkowania (wyrok NSA z dnia 09.11.2011r., sygn. II FSK 1979/10).

Głównym elementem obrony podatników jest przedstawienie pisemnej umowy pożyczki. Jeśli pożyczka opiewa na wysoką kwotę, umowa ta nierzadko jest zawarta w formie aktu notarialnego lub pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi, co organ może łatwo zweryfikować u notariusza. Często podatnicy przedstawiają umowę pożyczki zawartą za granicą, w obcym języku,z pieczątkami organów obcego państwa, powołując się na zawarcie umowy przed notariuszem obcego państwa.  I tutaj kontrolujący, przekazując umowę biegłemu tłumaczowi, zwracają uwagę również na to, przed jakimi organami została zawarta umowa.  Może się okazać, że dana pieczątka nie należy wcale do notariusza a np. do biegłego tłumacza i wyjaśnienia kontrolowanego mogą zostać ocenione przez organ jako nieprawdziwe. Co ciekawe, powołanie się na ustną umowę pożyczki, nawet na znaczną kwotę, może spowodować znaczne trudności ze strony organu do udowodnienia, iż umowa ta została w ogóle zawarta, a przy tym została zawarta dla pozoru (wyrok NSA z dnia 25.11.2009r., sygn. II FSK 1055/08). Nadto, obowiązek wykazania otrzymania środków pochodzących z pożyczki na rachunek bankowy może również okazać się niemożliwy do realizacji w praktyce, mimo starań podatnika, z tego względu, że banki mają obowiązek przechowywania historii rachunku bankowego przez okres 5 lat (art. 74 ustawy o rachunkowości).

 

Kolejnym niezmiernie istotnym elementem jest weryfikacja treści umowy pożyczki. Bywa, że okres spłaty pożyczki , zgodnie z treścią umowy, został znacznie wydłużony, np. pożyczka w kwocie 50.000 zł ma być spłacona w ciągu 15 lat. Zdarza się też, że spłata pierwszej raty  jest wskazana w  odległym terminie, np. za 5 lat. Organy kontroli skarbowej oraz organy podatkowe mogą przyjąć jednak, iż takie ustalenie warunków spłaty jest irracjonalne pod względem gospodarczym i nie ma żadnego odniesienia do realiów spłat kredytów i pożyczek (wyrok WSA w Białymstoku z dnia 21.09.2011r., sygn. I SA/Bk 294/11)

Podatnicy wskazują również, kim jest dla nich osoba, która figuruje w umowie jako pożyczkodawca. W przypadku, gdy nie jest to członek rodziny, organy spytają, jakie relacje gospodarcze czy prywatne łączą pożyczkobiorcę z pożyczkodawcą. Kontrolujący mogą poddać pod wątpliwość fakt, że pożyczkodawca udzielił pożyczkobiorcy pożyczki w wysokiej kwocie, nie biorąc przy tym żadnego poręczenia i nie mając żadnej pewności, że pożyczkobiorca odda tę kwotę (wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 10.12.2009r.. sygn. I SA/Go 447/09). 

Nieco inaczej wygląda sytuacja, jeżeli pożyczki udzieliła osoba bliska - rodzic, rodzeństwo. Wówczas jednak kontrolujący mogą sprawdzić, czy dana osoba miała możliwość udzielenia pożyczki, czy wykazywała dochody w takiej wysokości, iż miała możliwość zapewnienia utrzymania dla siebie i swojej rodziny, a dodatkowo była w stanie udzielić pożyczkę (wyrok WSA w Krakowie z dnia 12 stycznia 2010r, sygn. I SA/Kr 135/09 oraz wyrok NSA z dnia 09.11.2011r., sygn. II FSK 1979/10).

Zwykle przy tym organy kontrolne i podatkowe starają się wychwycić wszelkie nieścisłości i rozbieżności w trakcie przesłuchania świadków i strony, jednolitość zeznań i wyjaśnień co do okoliczności udzielenia pożyczki (dzień udzielenia pożyczki, forma, w jakiej udzielono pożyczki, w jaki sposób i w jakich okolicznościach przekazano kwotę pożyczki, gdzie była przechowywana kwota pożyczki).  Jeżeli zeznania świadków są sprzeczne z zeznaniami strony, na przykład w kwestii okoliczności zawarcia umowy i przekazania pieniędzy, organ  może uznać, że umowa ta została zawarta pomiędzy stronami jedynie dla pozoru (wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 14.04.2011r., sygn. I SA/Go 143/11). Przesłuchanie świadków jest w wielu przypadkach niemalże obligatoryjne, kontrolujący bowiem nie mogą stwierdzić pozorności umowy pożyczki bez zebrania świadczących o tym dowodów, np. z przesłuchania świadków (wyrok NSA z dnia 25.11.2009r. sygn. II FSK 1055-08).

W przypadku dalszych losów kwoty pożyczki po jej przekazaniu pożyczkobiorcy, zdarza się, że pożyczkobiorca tłumaczy fakt braku tych środków na koncie bankowym przechowywaniem pieniędzy w domu. Niestety, jeśli z dalszych wyjaśnień podatnika okaże się, że pieniądze były przechowywane w walizce, nie w sejfie, zaś dom nie miał alarmu a sam podatnik nie obawiał się pożaru, powodzi czy innych kataklizmów, organy mogą nie dać wiary takim wyjaśnieniom jako przeczącym zasadom doświadczenia życiowego (wyrok WSA w  Gorzowie Wielkopolskim z dnia 14.04.2011r., sygn. I SA/Go 143/11).


Konkluzja


Podsumowując, wprawdzie umowa pożyczki jest bardzo użyteczna pod względem postępowania w zakresie podatku od nieujawnionych źródeł przychodów, jednak powołanie się na nią rodzi  obowiązek dowodowy po stronie pożyczkobiorcy, iż do zawarcia umowy faktycznie doszło i poniesione wydatki zostały rzeczywiście sfinansowane z kwoty udzielonej w formie pożyczki.

Podatnik musi więc być bardzo starannie przygotowany na wszelkie możliwe zarzuty względem umowy pożyczki, które mogą podnosić organy podatkowe.

Polecamy poradnik: Nowe obowiązki pracodawców w związku ze zmianami w urlopach macierzyńskich!

Zapraszamy na forum Księgowość

Radca Prawny Robert Nogacki jest właścicielem Kancelarii Prawnej Skarbiec i Adriana Panas


  

Kancelaria Prawna Skarbiec, specjalizuje się w kompleksowej obsłudze prawnej podmiotów gospodarczych.

 

Autopromocja

REKLAMA

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Podatek PIT - część 2
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/10
    Zeznanie PIT-37 za 2022 r. można złożyć w terminie do:
    30 kwietnia 2023 r. (niedziela)
    2 maja 2023 r. (wtorek)
    4 maja 2023 r. (czwartek)
    29 kwietnia 2023 r. (sobota)
    Następne
    Księgowość
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Opłaty za jednorazowe opakowania plastikowe do żywności - rozliczenia VAT, CIT i PIT w 2024 roku [wyjaśnienia Ministerstwa Finansów]

    W komunikacie z 28 marca 2024 r. Ministerstwo Finansów udzieliło wyjaśnień odnośnie zasad rozliczania opłat pobieranych z tytułu sprzedaży opakowań jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje lub żywność na gruncie VAT oraz podatków dochodowych. Komunikat ten nie ma formalnego statusu interpretacji podatkowej ani objaśnień podatkowych.

    Tabela kursów średnich NBP z 29 marca 2024 roku [nr 064/A/NBP/2024]

    Tabela kursów średnich waluty krajowej w stosunku do walut obcych ogłoszona przez NBP 29 marca 2024 roku [nr 064/A/NBP/2024]. Jaki dzisiaj kurs euro? Jakie zmiany w kursach walut?

    Dostęp hurtowy do sieci zbudowanej ze środków KPO/FERC

    Rok 2023 upłynął pod znakiem śledzenia działań Centrum Projektów Polska Cyfrowa (dalej jako „CPPC”), planowaniem zasięgów sieci możliwych do zrealizowania w ramach dofinansowania z budżetu Unii Europejskiej, wzmożoną pracą nad przygotowaniem wniosków o dofinansowanie, cierpliwym oczekiwaniem na ogłoszenie wyników naboru, żeby w końcu – dotrwać do etapu podpisania umowy o dofinansowanie i rozpocząć budowę nowej infrastruktury telekomunikacyjnej. Dla wielu operatorów emocje towarzyszące tym wydarzeniom, jak również powodzenie inwestycji nadal spędzają sen z powiek. Natomiast przed operatorami, którzy sami nie stawali w blokach startowych do konkursu o środki na budowę nowej infrastruktury telekomunikacyjnej, pojawia się pytanie jak będzie wyglądać wspólne funkcjonowanie obu grup w przyszłości.

    Polska ustawa o kryptoaktywach od 30 czerwca 2024 r. Założenia i cel nowych przepisów [omówienie projektu]

    Projekt ustawy o kryptoaktywach ma zaimplementować do krajowych przepisów rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1114 z dnia 31 maja 2023 r. w sprawie rynków kryptoaktywów oraz zmiany rozporządzeń (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 1095/2010 oraz dyrektyw 2013/36/UE i (UE) 2019/1937 (Dz. U. UE. L. z 2023 r. Nr 150, str. 40 z późn. zm.) (dalej: MiCA) określające zasady regulacji i nadzoru emisji, handlu i świadczenia usług związanych z kryptowalutami. Rozporządzenie obowiązuje już od 29 czerwca 2023 r., ale w pełni zacznie być stosowane dopiero w grudniu 2024 r. Projekt ustawy przewiduje wprowadzenie nowych rozwiązań w obszarze sektora rynku kryptoaktywów, mających na celu realizację zadań wynikających z rozporządzenia MiCA, w szczególności w zakresie skutecznego nadzoru i ochrony inwestorów. Według ustawodawcy podjęcie działań zmierzających do realizacji ww. celów zapewni rozwój rynku w perspektywie wieloletniej oraz bezpieczeństwo przez rozszerzenie kompetencji nadzorczych. Za projekt ustawy odpowiada Podsekretarz Stanu Ministerstwa Finansów. 

    Eksport usług do Turcji na nowych zasadach od stycznia 2024

    Eksport usług występuje wówczas, gdy za miejsce świadczenia usług, czyli faktycznego opodatkowania, jest terytorium innego państwa. O miejscu opodatkowania danej usługi decyduje nie miejsce jej faktycznego wykonania, ale wskazane przepisami ustawy o VAT „miejsce jej świadczenia”. Charakterystyką usługi wykonanej poza granice terytorium kraju to takie świadczenie, od którego zobowiązanym do rozliczenia VAT jest zagraniczny nabywca tej usługi. Dla polskiego usługodawcy jest ona wówczas czynnością niepodlegającą opodatkowaniu (NP) w VAT.

    Rozlicz się przez internet. Dzięki usłudze Twój e-PIT szybko i łatwo rozliczysz swój PIT

    Okres rozliczeń rocznych PIT trwa do końca kwietnia. Dzięki usłudze Twój e-PIT udostępnionej przez Ministerstwo Finansów w e-Urzędzie Skarbowym (e-US) możesz szybko i wygodnie rozliczyć swój PIT. Zwłaszcza jeśli masz Profil Zaufany. Jeśli nie masz – założysz go od ręki.

    PIT 2024. Czy można rozliczyć podatki bez Profilu Zaufanego?

    Sezon rozliczeń podatkowych jest w pełni. Dzięki usłudze e-PIT dostępnej na stronie Ministerstwa Finansów, możesz  szybko rozliczyć swój PIT. Resort zaleca, aby z rozliczeniem nie zwlekać.

    Co można sobie odliczyć od podatku 2024? Z jakich ulg podatkowych można skorzystać w rozliczeniu PIT?

    Co można odliczyć z podatku PIT? Z jakich ulg podatkowych można skorzystać w rozliczeniu w 2024 roku?

    Kto może wyjechać do sanatorium z ZUS-em w 2024 roku? Jak uzyskać skierowanie? Ile trzeba czekać?

    Nie tylko Narodowy Fundusz Zdrowia kieruje do miejscowości uzdrowiskowych, ale także Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Z leczenia może skorzystać każdy ubezpieczony, który jest zagrożony utratą zdolności do pracy. Warunkiem jest jednak, by rehabilitacja poprawiła rokowania stanu zdrowia i przyczyniła się do powrotu do aktywności zawodowej.

    Limit pomocy de minimis dla MŚP 2024 - podwyżka od 1 maja

    Ministerstwo Finansów przygotowało projekt rozporządzenia, na podstawie którego MŚP nadal udzielana będzie pomoc de minimis w formie gwarancji BGK spłaty kredytu lub innego zobowiązania - napisał resort w OSR do projektu. Rozporządzenie wdroży w życie unijne przepisy wprowadzające nowy wyższy limit takiej pomocy dla jednego przedsiębiorstwa w ciągu 3 lat.

    REKLAMA