REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jakie znaczenie w postępowaniu podatkowym mają zeznania świadka

Aleksandra Tarka
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Często w sporze z urzędem skarbowym, wobec braku dokumentów, podatnicy muszą się odwoływać do zeznań świadków. Czy zeznania świadka są dla fiskusa wystarczającym dowodem, by uznać racje podatnika?

 

1 Czy są jakieś dowody, których nie można przeprowadzić w postępowaniu podatkowym?

W Ordynacji podatkowej, która zawiera regulacje dotyczące postępowania przed organami podatkowymi, przyjęto, że jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W rezultacie, za niedopuszczalny uważa się np. dowód z obcojęzycznego dokumentu nieprzetłumaczonego urzędowo na język polski, czy dowód ujawniający tajemnicę skarbową. Ponadto Ordynacja wskazuje, że nie można przeprowadzać dowodów ze świadków w przypadku osób niezdolnych do postrzegania lub komunikowania swoich spostrzeżeń lub osób obowiązanych do zachowania tajemnicy państwowej lub służbowej na okoliczności objęte tajemnicą, jeśli nie zostały z niej zwolnione. Takie przesłuchania nie mogą stanowić dowodu w sprawie.

2 Czy przesłuchanie świadka w innym postępowaniu niż podatkowe może być wykorzystane przy wydawaniu decyzji?

Zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej, dowodami w postępowaniu podatkowym mogą być m.in. materiały zgromadzone w toku postępowania karnego albo postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe. Powyższa reguła nosi nazwę pośredniości w postępowaniu podatkowym i oznacza, że ustalenie stanu faktycznego jest możliwe na podstawie dowodów przeprowadzonych przez inny organ w innym postępowaniu. Pojęcie „materiałów” jest szerokie i oznacza nie tylko dokumenty, ale wszystkie inne dopuszczalne dowody. A zatem dopuszczalne jest oparcie ustaleń faktycznych w sprawie podatkowej na zeznaniach świadków złożonych w postępowaniu karnym lub karnym skarbowym. Przemawia za tym także jedna z naczelnych zasad postępowania podatkowego, zgodnie z którą organ obowiązany jest do zebrania całego materiału dowodowego i ustalenia prawdy obiektywnej.

Korzystanie z dowodów przeprowadzonych w innych postępowaniach podlega jednak pewnym ograniczeniom. Dowody zebrane w toku kontroli podatkowej i czynności sprawdzających można wykorzystać wyłącznie wtedy, gdy mają walor dokumentu urzędowego. W rezultacie zeznania świadka złożone w toku kontroli podatkowej nie mogą być wykorzystane w postępowaniu podatkowym. Organ podatkowy musi taki dowód przeprowadzić ponownie. Warto także zaznaczyć, że podatnik ma prawo zażądania ponowienia dowodu ze świadka, jeżeli nie miał możliwości brania udziału w przesłuchaniu.

3 Czy podatnik może zadawać pytania świadkowi i może kwestionować jego wypowiedzi?

Oczywiście. Podatnik ma prawo do czynnego udziału w każdym stadium postępowania, w tym w postępowaniu dowodowym. Ordynacja podatkowa gwarantuje to prawo, stanowiąc, że organ podatkowy ma obowiązek zawiadomienia strony o miejscu i terminie przeprowadzania dowodu z zeznań świadków przynajmniej na siedem dni przed terminem. Nie można pozbawić strony tego uprawnienia, niezależnie od wagi dowodu. W orzecznictwie sądów administracyjnych wielokrotnie podkreślano, że bezwzględnym obowiązkiem organu podatkowego jest zapewnienie stronie prawa do udziału w przeprowadzaniu dowodu. Odmowa udziału narusza przepisy proceduralne i może być podstawą do wznowienia postępowania. Aktywne uczestnictwo podatnika w prowadzonym postępowaniu podatkowym polega między innymi na zadawaniu pytań w toku przesłuchania świadka, w tym takich, które mogą pomóc wykazać prawdziwość formułowanych przez podatnika twierdzeń.

4 Czy świadek może odmówić składania zeznań i czy można go do tego zmusić?

Co do zasady, w postępowaniu podatkowym nikt nie ma prawa odmówić składania zeznań w charakterze świadka. Taka regulacja służy realizacji zasady prawdy obiektywnej. Jednakże wyjątkowo, w ściśle określonych sytuacjach, osoby wskazane w Ordynacji podatkowej mają prawo albo w ogóle odmówić składania zeznań, albo odmówić odpowiedzi na poszczególne pytania. Prawo odmowy składania zeznań przysługuje osobom bliskim strony, czyli małżonkowi strony, wstępnym, zstępnym i rodzeństwu strony oraz powinowatym pierwszego stopnia, jak również osobom pozostającym ze stroną w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli, przy czym prawo odmowy zeznań trwa także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli. Wyjątek ten wynika z konieczności uwzględnienia interesów podatnika i jego rodziny w postępowaniu podatkowym.

Po drugie, każdy świadek może odmówić odpowiedzi na poszczególne pytania, gdy odpowiedź mogłaby narazić jego lub jego bliskich na odpowiedzialność karną, karną skarbową albo spowodować naruszenie obowiązku zachowania ustawowo chronionej tajemnicy zawodowej (np. w przypadku adwokata, rady prawnego, doradcy podatkowego czy notariusza, a także dziennikarza). Warto podkreślić, że odmowa odpowiedzi na pytania nie przysługuje w przypadku ryzyka naruszenia innych rodzajów odpowiedzialności, np. dyscyplinarnej czy służbowej. Prawo do odmowy odpowiedzi na pytania ma także osoba uprawniona do całkowitej odmowy składania zeznań, jeśli nie korzysta z tego ostatniego uprawnienia.

Przed przesłuchaniem organ podatkowy ma obowiązek pouczyć świadka o prawie odmowy zeznań i odpowiedzi na pytanie, a także o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. W przeciwnym razie przesłuchanie jest sprzeczne z prawem i nie może stanowić dowodu w sprawie. Jeżeli osoba uprawniona podejmuje decyzję o odmowie składania zeznań lub odpowiedzi na poszczególne pytania, nie musi podawać żadnych powodów tej decyzji ani wykazywać związku odpowiedzi z ewentualną odpowiedzialnością karną czy skarbową.

Obowiązek składania zeznań organ podatkowy może egzekwować przy wykorzystaniu sankcji przewidzianych w Ordynacji podatkowej. Osoby, które bezzasadnie odmawiają składania zeznań (lub odpowiedzi na pytania), można ukarać karą porządkową do 2,5 tys. zł. Karę tę nakłada się w formie postanowienia, na które służy zażalenie.

Zmuszanie do składania zeznań w charakterze świadka nie jest dopuszczalne w przypadku przesłuchania strony. Dowód z takiego przesłuchania można przeprowadzić tylko wtedy, gdy strona wyraziła na to zgodę. Jeżeli w trakcie przesłuchania strona odmówi wyrażenia zgody, wówczas zeznania złożone po odmowie nie mogą stanowić dowodu w sprawie.

5 Czy można mówić o różnej mocy dowodowej poszczególnych dowodów?

Dla celów Ordynacji podatkowej nie przewidziano zastosowania formalnej teorii dowodów, zgodnie z którą daną okoliczność można udowodnić wyłącznie ściśle określonymi środkami dowodowymi. Przeciwnie, w Ordynacji podatkowej przyjęto zasadę równej mocy środków dowodowych, co oznacza, że taką samą moc dowodową ma zeznanie świadka, opinia biegłego, oryginał dowodu księgowego czy jego poświadczona kserokopia. Niemniej należy zauważyć, że w świetle Ordynacji podatkowej księgi podatkowe korzystają ze szczególnej mocy dowodowej, o ile są prowadzone rzetelnie i w sposób niewadliwy. Wówczas księgi podatkowe - mimo że są dokumentami prywatnymi - mają moc dowodową taką samą jak dokumenty publiczne.

Ponadto należy zauważyć, że materialne prawo podatkowe może w pewnych przypadkach narzucać przyjęcie określonych dowodów, wbrew zasadzie otwartego systemu dowodowego wyrażonej w Ordynacji podatkowej. Dzieje się tak np. w przypadku uzależnienia rozliczenia kosztów używania samochodu prywatnego do celów służbowych od prawidłowego prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych czy w przypadku nałożenia na podatników obowiązku prowadzenia ewidencji rachunkowej zgodnie z przepisami o rachunkowości. Podobnie jest z szacowaniem wartości rynkowej na podstawie opinii biegłego dla celów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. W takiej sytuacji trzeba uznać przepis prawa materialnego za przepis szczególny. Organ podatkowy może twierdzić, że tylko wymagany takim przepisem dowód (np. odpowiednia ewidencja) stanowi podstawę ustaleń w postępowaniu podatkowym.

6 Jakie konsekwencje dla decyzji podatkowej może mieć nieprzesłuchanie świadka w postępowaniu podatkowym?

Organ podatkowy powinien zebrać cały materiał dowodowy i na jego podstawie wydać rozstrzygnięcie. Odmowa przeprowadzenia dowodu dopuszczalna jest tylko wtedy, gdy dana okoliczność nie pozostaje w związku z przedmiotem sprawy, została dowiedziona innymi środkami dowodowymi lub jest bezsporna. W uzasadnieniu decyzji podatkowej organ musi wskazać fakty, które uznał za udowodnione, dowody, którym dał wiarę, oraz przyczyny, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności. Naruszenie powyższych zasad przez organ podatkowy jest naruszeniem przepisów postępowania mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Wprawdzie stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia w przypadku odmowy przeprowadzenia dowodu, jednakże w odwołaniu od danego rozstrzygnięcia podatnik może podnieść zarzut naruszenia przepisów proceduralnych. Uchybienie przepisom postępowania może być także podstawą uchylenia decyzji podatkowej (w całości albo w części) przez sąd administracyjny.

Ordynacja podatkowa przewiduje, że organ odwoławczy może przeprowadzić, na żądanie strony lub z urzędu, dodatkowe postępowanie w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie albo zlecić przeprowadzenie tego postępowania organowi, który wydał decyzję. Ponadto, organ odwoławczy może uchylić w całości decyzję organu I instancji i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia przez ten organ, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy wymaga uprzedniego przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości lub w znacznej części. Przekazując sprawę, organ odwoławczy wskazuje okoliczności faktyczne, które należy zbadać przy ponownym rozpatrzeniu sprawy. Regulacje te stanowią gwarancję prawidłowego przeprowadzania postępowania dowodowego.


Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Karolina Tetłak, Kancelaria Prawna Weil, Gotshal & Manges


Notowała ALEKSANDRA TARKA

PODSTAWA PRAWNA

- Art. 180-200 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).


Autopromocja

REKLAMA

Źródło: GP

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Podatek PIT - część 2
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/10
    Zeznanie PIT-37 za 2022 r. można złożyć w terminie do:
    30 kwietnia 2023 r. (niedziela)
    2 maja 2023 r. (wtorek)
    4 maja 2023 r. (czwartek)
    29 kwietnia 2023 r. (sobota)
    Następne
    Księgowość
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Polska ustawa o kryptoaktywach od 30 czerwca 2024 r. Założenia i cel nowych przepisów [omówienie projektu]

    Projekt ustawy o kryptoaktywach ma zaimplementować do krajowych przepisów rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1114 z dnia 31 maja 2023 r. w sprawie rynków kryptoaktywów oraz zmiany rozporządzeń (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 1095/2010 oraz dyrektyw 2013/36/UE i (UE) 2019/1937 (Dz. U. UE. L. z 2023 r. Nr 150, str. 40 z późn. zm.) (dalej: MiCA) określające zasady regulacji i nadzoru emisji, handlu i świadczenia usług związanych z kryptowalutami. Rozporządzenie obowiązuje już od 29 czerwca 2023 r., ale w pełni zacznie być stosowane dopiero w grudniu 2024 r. Projekt ustawy przewiduje wprowadzenie nowych rozwiązań w obszarze sektora rynku kryptoaktywów, mających na celu realizację zadań wynikających z rozporządzenia MiCA, w szczególności w zakresie skutecznego nadzoru i ochrony inwestorów. Według ustawodawcy podjęcie działań zmierzających do realizacji ww. celów zapewni rozwój rynku w perspektywie wieloletniej oraz bezpieczeństwo przez rozszerzenie kompetencji nadzorczych. Za projekt ustawy odpowiada Podsekretarz Stanu Ministerstwa Finansów. 

    Rozlicz się przez internet. Dzięki usłudze Twój e-PIT szybko i łatwo rozliczysz swój PIT

    Okres rozliczeń rocznych PIT trwa do końca kwietnia. Dzięki usłudze Twój e-PIT udostępnionej przez Ministerstwo Finansów w e-Urzędzie Skarbowym (e-US) możesz szybko i wygodnie rozliczyć swój PIT. Zwłaszcza jeśli masz Profil Zaufany. Jeśli nie masz – założysz go od ręki.

    PIT 2024. Czy można rozliczyć podatki bez Profilu Zaufanego?

    Sezon rozliczeń podatkowych jest w pełni. Dzięki usłudze e-PIT dostępnej na stronie Ministerstwa Finansów, możesz  szybko rozliczyć swój PIT. Resort zaleca, aby z rozliczeniem nie zwlekać.

    Co można sobie odliczyć od podatku 2024? Z jakich ulg podatkowych można skorzystać w rozliczeniu PIT?

    Co można odliczyć z podatku PIT? Z jakich ulg podatkowych można skorzystać w rozliczeniu w 2024 roku?

    Kto może wyjechać do sanatorium z ZUS-em w 2024 roku? Jak uzyskać skierowanie? Ile trzeba czekać?

    Nie tylko Narodowy Fundusz Zdrowia kieruje do miejscowości uzdrowiskowych, ale także Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Z leczenia może skorzystać każdy ubezpieczony, który jest zagrożony utratą zdolności do pracy. Warunkiem jest jednak, by rehabilitacja poprawiła rokowania stanu zdrowia i przyczyniła się do powrotu do aktywności zawodowej.

    Limit pomocy de minimis dla MŚP 2024 - podwyżka od 1 maja

    Ministerstwo Finansów przygotowało projekt rozporządzenia, na podstawie którego MŚP nadal udzielana będzie pomoc de minimis w formie gwarancji BGK spłaty kredytu lub innego zobowiązania - napisał resort w OSR do projektu. Rozporządzenie wdroży w życie unijne przepisy wprowadzające nowy wyższy limit takiej pomocy dla jednego przedsiębiorstwa w ciągu 3 lat.

    Ulga sponsoringowa a koszty uzyskania przychodów z zysków kapitałowych

    Po koniec 2023 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał, że podmioty osiągające przychody z zysków kapitałowych również mogą odliczać koszty wspierania sportu, edukacji i kultury, na podstawie art. 18ee, niezależnie od tego czy koszty te zostaną przyporządkowane do przychodów z zysków kapitałowych czy pozostałych przychodów.

    Rozrachunki w księgowości wsparte sztuczną inteligencją. Nadchodzi nowe

    Czy sztuczna inteligencja może wspomóc księgowym w rozrachunkach? Dzięki wykorzystaniu mechanizmów sztucznej inteligencji programy księgowe pozwalają na dużą automatyzację procesów w tym zakresie.

    Jak rozpoznać pellet dobrej jakości? Jak sprawdzić samemu?

    Jakość pelletu jest kluczowym czynnikiem decydującym o jego efektywności i bezpieczeństwie użytkowania. Niezależnie od tego, czy wykorzystujemy go do ogrzewania domu, czy jako surowiec w przemyśle, istnieją cechy, na które warto zwrócić uwagę, aby mieć pewność, że wybieramy produkt najwyższej jakości.

    Składki ZUS wspólników spółki z o.o. (jednoosobowej i wieloosobowej). Kto i kiedy nie zapłaci składek?

    Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych różnicują pozycję wspólników spółki z o.o. w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu w zależności od tego, czy spółka jest jednoosobowa czy wieloosobowa.

    REKLAMA