REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Rozliczenia wynagrodzeń związanych z urlopem

autor zbiorowy

REKLAMA

Omawiamy zasady naliczania i wypłacania świadczeń związanych z wypoczynkiem pracowników m.in. jak wyliczyć wynagrodzenie urlopowe pracowników otrzymujących oprócz stałej pensji dodatki, premie, prowizje?


Kodeks pracy gwarantuje wszystkim pracownikom przebywającym na urlopie wypoczynkowym otrzymanie takiego samego wynagrodzenia, jakie by uzyskali w tym czasie pracując. W przypadku pracowników wynagradzanych stałą pensją ustalenie wysokości wynagrodzenia za urlop nie jest trudne. Jednak już obliczenie wynagrodzenia urlopowego dla pracowników, którzy otrzymują od pracodawcy oprócz stałej pensji także premie lub prowizje, jest o wiele bardziej skomplikowane. Jeszcze więcej kłopotów sprawia rozliczenie kosztów odwołania pracownika z urlopu. W artykule zostaną omówione zasady naliczania i wypłacania świadczeń związanych z wypoczynkiem pracowników. Mamy nadzieję, że opracowanie będzie dla Państwa przydatne przy dokonywaniu rozliczeń w nadchodzącym sezonie urlopowym.

Autopromocja

Wynagrodzenie urlopowe

W celu ustalenia wysokości wynagrodzenia urlopowego w praktyce należy najpierw ustalić, które składniki płacy pracownika podlegają wliczeniu do tego wynagrodzenia, a które nie. Paragraf 6 rozporządzenia z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. Nr 2, poz. 14 ze zm.), zwanego dalej rozporządzeniem urlopowym, zawiera zamknięty katalog składników wynagrodzenia, których nie należy wliczać do wynagrodzenia urlopowego. Przy naliczaniu należności pracownika za okres wypoczynku nie można uwzględniać:

• okazjonalnych wypłat za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie (nagród),

• wynagrodzenia za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju,

Dalszy ciąg materiału pod wideo

• nagród jubileuszowych,

• wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego, a także za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy (np. za czas zwolnień od pracy),

• ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy,

• dodatkowego wynagrodzenia radcy prawnego z tytułu zastępstwa sądowego,

• wynagrodzenia chorobowego,

• nagród z zakładowego funduszu nagród, dodatkowego wynagrodzenia rocznego, należności przysługujących z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej,

• odpraw emerytalnych lub rentowych albo innych odpraw pieniężnych,

• wynagrodzenia i odszkodowania przysługującego w razie rozwiązania stosunku pracy.

Wszystkie inne niż wymienione składniki wynagrodzenia pracownika trzeba brać pod uwagę przy naliczaniu wynagrodzenia urlopowego.

Sposób wyliczania poszczególnych składników wynagrodzenia

W praktyce, aby prawidłowo naliczać wysokość wynagrodzenia urlopowego pracownika, bardzo ważne jest rozróżnienie 3 rodzajów składników wynagrodzenia:

1) składników stałych przysługujących za okres nie dłuższy niż miesiąc (np. wynagrodzenie zasadnicze, dodatki stażowe, funkcyjne),

2) składników zmiennych przysługujących za okresy nie dłuższe niż jeden miesiąc (np. premia miesięczna, prowizje, dodatki za pracę w nocy),

3) składników wynagrodzenia wypłacanych za okresy dłuższe niż jeden miesiąc (premie kwartalne, trzynastki, dodatki za godziny nadliczbowe średniotygodniowe przy dłuższych, niż miesięczny, okresach rozliczeniowych).

Składniki zaliczone do pierwszej grupy należy wypłacać w terminach przyjętych w firmie, w stałej wysokości, niezależnie do tego, że pracownik w danym miesiącu wykorzystywał urlop.

Ze zmiennych składników zaliczanych do drugiej grupy należy wziąć wynagrodzenie w łącznej wysokości wypłaconej pracownikowi w okresie 3 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu. W ten sposób uzyskujemy podstawę wymiaru wynagrodzenia urlopowego. Jeżeli naliczanie zmiennych składników z 3 miesięcy poprzedzających urlop wypoczynkowy wypaczyłoby (zaniżyło lub zawyżyło) wysokość wynagrodzenia urlopowego pracownika, ponieważ składniki te ulegają znacznemu wahaniu, to należy ustalić je z dłuższego okresu, maksymalnie rocznego.

PRZYKŁAD

Firma „Ceglex” produkuje materiały budowlane. Pan Tomasz Z. jest pracownikiem działu handlowego firmy. Corocznie w miesiącach od kwietnia do października osiąga comiesięczne prowizje za sprzedaż wyrobów firmy w wysokości od 3000 do 5000 zł. Tymczasem prowizje w miesiącach listopad - marzec nigdy nie przekraczają 2000 zł. Pan Tomasz przebywał na urlopie wypoczynkowym od 15 do 30 kwietnia 2008 r. Gdyby specjalistka ds. płac w firmie naliczyła mu wynagrodzenie urlopowe tylko z 3 miesięcy poprzedzających urlop (styczeń - marzec 2008 r.), to nastąpiłoby zaniżenie wynagrodzenia urlopowego pracownika. W miesiącach tych pan Tomasz miał bowiem niskie prowizje. Tymczasem gdyby pan Tomasz nie był w kwietniu na urlopie, lecz pracował, to osiągnąłby wyższą prowizję. W kwietniu jest już bowiem duże zainteresowanie materiałami budowlanymi.

Aby uniknąć zaniżenia wynagrodzenia urlopowego handlowców, specjalistka ds. płac firmy „Ceglex” zawsze nalicza im wynagrodzenie urlopowe z okresu 12 miesięcy poprzedzających urlop wypoczynkowy. Ten sposób zapewnia naliczenie im sprawiedliwego (średniego) wynagrodzenia urlopowego. Dzięki takiemu naliczaniu nie wypaczają wynagrodzenia urlopowego zwiększone lub zmniejszone obroty związane z sezonowością popytu na towar, który sprzedają.

Długość okresu, z którego pracodawca będzie naliczał wynagrodzenie urlopowe, nie jest ograniczona do 3 i 12 miesięcy. Pracodawca może ustalić wynagrodzenie urlopowe z wynagrodzenia uzyskanego z innej liczby miesięcy, ale mieszczącej się w widełkach od 3 do 12 miesięcy (§ 8 ust. 2 rozporządzenia urlopowego).

Łączne wynagrodzenie z okresu od 3 do 12 miesięcy poprzedzających miesiąc wykorzystywania urlopu, które pracodawca bierze pod uwagę przy obliczaniu wynagrodzenia urlopowego, jest podstawą wymiaru wynagrodzenia urlopowego.

WAŻNE!

Decyzję w sprawie długości okresu, z którego ustalona zostanie podstawa wymiaru wynagrodzenia urlopowego, podejmuje samodzielnie pracodawca. Okres ten nie może być krótszy niż 3 miesiące i dłuższy niż 12 miesięcy.

Trzecią grupę składników, tj. składniki wynagrodzenia wypłacane za okresy dłuższe niż jeden miesiąc, należy wypłacać w przyjętych w firmie terminach ich wypłaty. Okres urlopu musi być tu traktowany na równi z okresem wykonywania pracy. Oznacza to, że składniki „trzeciej grupy” nie mają żadnego wpływu na wysokość wynagrodzenia urlopowego (nie wchodzą do podstawy, z której należy naliczać wynagrodzenie urlopowe) i odwrotnie: fakt wykorzystywania urlopu nie ma wpływu na wysokość tych składników.

PRZYKŁAD

W firmie farmaceutycznej „Pastylka” w pierwszym miesiącu po każdym kwartale pracownicy otrzymują premie za dany kwartał. Jeden z pracowników przebywał na urlopie wypoczynkowym od 9 do 17 marca br. W kwietniu otrzymał od pracodawcy premię w takiej wysokości, jakby pracował przez cały kwartał. Wyliczenie pracodawcy było prawidłowe.

Obliczanie wynagrodzenia urlopowego

Aby obliczyć wynagrodzenie urlopowe pracownika, w praktyce trzeba wykonać 2 działania:

1) podstawę wymiaru wynagrodzenia urlopowego należy podzielić przez liczbę godzin wykonywania pracy w okresie przyjętym do wyliczenia podstawy (od 3 do 12 miesięcy),

2) tak ustalone wynagrodzenie za jedną godzinę pracy należy pomnożyć przez liczbę godzin, jakie pracownik przepracowałby w czasie urlopu w ramach normalnego czasu pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, gdyby w tym czasie nie korzystał z urlopu.

Należy pamiętać, że ustalając liczbę godzin z okresu, w którym pracownik wykonywał pracę, trzeba wziąć pod uwagę rzeczywistą liczbę przepracowanych godzin. Nie wolno więc ograniczyć się tylko do godzin pracy według harmonogramu, ale także trzeba wliczyć godziny nadliczbowe, a odjąć godziny nieprzepracowane, np. z powodu choroby.

PRZYKŁAD

Pracownik zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy przebywał na urlopie od 5 do 17 maja 2008 r. Na jego wynagrodzenie składa się stała podstawa w wysokości 3000 zł oraz prowizje miesięczne. Za luty - kwiecień wyniosły one odpowiednio: 700 zł, 900 zł i 850 zł. 29 lutego pracownik przepracował 2 dobowe godziny nadliczbowe, za które otrzymał 30 zł dodatku i 60 zł normalnego wynagrodzenia.

Obliczenie wynagrodzenia urlopowego tego pracownika ze zmiennych składników wygląda następująco:

Podstawa wymiaru: 700 zł + 900 zł + 850 zł + 60 zł + 30 zł = 2540 zł.

Liczba godzin pracy, z których ustalono podstawę: 168 + 2 (luty) + 160 (marzec) + 176 (kwiecień) = 506 godzin.

2540 zł : 506 godz. = 5,02 zł (stawka za godzinę pracy).

5,02 zł x 80 godz. (liczba godzin pracy, jakie musiałby przepracować pracownik, gdyby od 5 do 17 maja nie korzystał z urlopu) = 401,60 zł.

Wynagrodzenie urlopowe pracownika ze zmiennych składników wyniosło 401,60 zł. Oprócz tego pracownik otrzyma pełne stałe wynagrodzenie w wysokości 3000 zł.

Zmiana wysokości poszczególnych składników wynagrodzenia

Zdarzają się sytuacje, w których pracownikom zmieniają się warunki wynagradzania w okresie, z którego pracodawca ustala podstawę wymiaru wynagrodzenia urlopowego. Aby pracownik otrzymał za urlop takie wynagrodzenie, jakie by dostał faktycznie pracując, pracodawca musi przeliczyć podstawę wymiaru. W praktyce należy ją więc ustalić ponownie, z uwzględnieniem nowych składników wynagrodzenia lub zmian wysokości dotychczasowych składników, tak jakby przysługiwały przez cały okres wliczany do podstawy.

PRZYKŁAD

Pani Zofia jest przedstawicielem handlowym. Do końca kwietnia zarabiała 1800 zł i otrzymywała prowizję w wysokości 2% od wartości dokonanych przez siebie transakcji. Od 1 maja wynagrodzenie zasadnicze pani Zofii wzrosło do 2500 zł, a prowizja zmalała do 1,5%. Pracownica wykorzystała w maju kilka dni urlopu. W tej sytuacji pracodawca musi przeliczyć podstawę wymiaru, z której ustala wynagrodzenie urlopowe pani Zofii. Do całej podstawy wymiaru będzie miała zastosowanie 1,5% stawka prowizji i wynagrodzenie zasadnicze w nowej wysokości - 2500 zł.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Gdy pracownik nie pracował w okresie, z którego ustalana jest podstawa wymiaru

Inaczej ustalana jest podstawa wymiaru dla pracowników, którzy:

• nie pracowali w okresie, z którego pracodawca ustala podstawę wymiaru (i nie otrzymali wynagrodzenia),

• nie przepracowali co najmniej jednego, pełnego miesiąca w okresie, z którego pracodawca ustala podstawę wymiaru (np. z powodu choroby).

W takich przypadkach przy ustalaniu podstawy wymiaru należy uwzględnić najbliższe pełne miesiące, za które pracownikowi przysługiwało wynagrodzenie ze składników zmiennych. Trzeba więc pominąć miesiące, za które pracownikowi nie przysługiwało wynagrodzenie ze składników zmiennych.

Jeszcze inaczej trzeba ustalać podstawę wymiaru dla nowego pracownika, który nie przepracował okresu, z którego ustalana jest podstawa wymiaru wynagrodzenia urlopowego. W takim przypadku podstawę wymiaru stanowi wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres faktycznie przepracowany (§ 11 ust. 2 rozporządzenia urlopowego.

PRZYKŁAD

W zakładzie krawieckim od 15 kwietnia została zatrudniona nowa krawcowa (na pełny etat). Jest zatrudniona na akord i zarabia 18 zł za uszycie jednej spódnicy. Nowa pracownica musiała skorzystać 30 kwietnia z jednego dnia urlopu na żądanie. Do tego dnia zarobiła 1566 zł. Jej wynagrodzenie urlopowe należy obliczyć w następujący sposób:

Krok 1. - ustalenie, w czasie ilu godzin roboczych wypracowała wynagrodzenie:

od 15 do 29 kwietnia było 11 dni roboczych. 11 x 8 godz. = 88 godz.

Krok 2. - ustalenie średniej stawki godzinowej z dotychczas uzyskanego wynagrodzenia:

1566 zł : 88 godz. = 17,80 zł godz.

Należne pracownicy wynagrodzenie urlopowe za 30 kwietnia wynosi:

17,80 zł x 8 godz. = 142,40 zł.

Ekwiwalent za urlop wypoczynkowy

W przypadku niewykorzystania urlopu z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny za ten urlop (art. 171 § 1 Kodeksu pracy). Od kilku lat nie należy już wypłacać ekwiwalentu pieniężnego za urlop pracownikom powołanym do wojska.

 

 

W jakim terminie pracodawca powinien wypłacić ekwiwalent za urlop

Pracodawca powinien rozliczyć się z pracownikiem za urlop najpóźniej ostatniego dnia zatrudnienia. Oznacza to, że pracownik, w razie niewypłacenia mu do tego czasu ekwiwalentu, ma wobec pracodawcy roszczenie o odsetki (ustawowe) od pierwszego dnia po ustaniu zatrudnienia (art. 481 Kodeksu cywilnego w związku z art. 300 Kodeksu pracy). Roszczenie pracownika o wypłatę ekwiwalentu przedawni się wraz z upływem 3 lat od dnia rozwiązania umowy o pracę.

Współczynnik ekwiwalentowy

Dla prawidłowego naliczania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy niezbędne jest ustalenie współczynnika urlopowego. W praktyce specjaliści ds. płac obliczają go samodzielnie raz w roku (współczynnik pozostaje niezmienny w danym roku kalendarzowym).

Warto jednak zauważyć, że współczynnik urlopowy nie jest taki sam dla wszystkich pracowników. Może mieć różną wartość w zależności od tego, który dzień tygodnia jest dla danego pracownika dniem wolnym od pracy z tytułu pięciodniowego tygodnia pracy. Dla zdecydowanej większości pracowników tym dniem jest sobota. Dla nich obliczenie współczynnika urlopowego na rok bieżący wygląda następująco:

Krok 1. - odjęcie od liczby dni w bieżącym roku łącznej liczby przypadających w tym roku niedziel, świąt oraz sobót: 366 dni - (52 niedziele + 10 świąt + 52 soboty) = 252.

Krok 2. - podzielenie tak uzyskanej liczby dni przez 12 (liczbę miesięcy): 252 : 12 = 21.

W 2008 r. podstawowy współczynnik urlopowy (dla pracowników, którzy mają wolne soboty) wynosi 21.

Ustalanie podstawy ekwiwalentu za urlop

Ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy należy ustalać według zasad przewidzianych dla ustalania wynagrodzenia urlopowego, jednak z pewnymi różnicami. Otóż składniki zmienne (za okresy nie dłuższe niż miesiąc) trzeba uwzględniać w przeciętnej wysokości uzyskanej przez pracownika w okresie 3 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym ustał stosunek pracy. W praktyce należy więc wyliczyć średnią z tych składników.

WAŻNE!

Obliczając ekwiwalent pieniężny za urlop, pracodawca jest obowiązany uwzględniać składniki wynagrodzenia, określone w stałej stawce miesięcznej, w wysokości należnej pracownikowi w miesiącu nabycia prawa do tego ekwiwalentu, a więc w miesiącu zakończenia stosunku pracy.

W przeciwieństwie do wynagrodzenia urlopowego, przy ekwiwalencie trzeba brać pod uwagę także składniki wypłacane za okresy dłuższe niż 1 miesiąc. Do ekwiwalentu będą liczone jednak tylko te ze składników wynagrodzenia wypłacanych za okresy dłuższe niż 1 miesiąc, które zostały wypłacone w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających rozwiązanie stosunku pracy. Należy je naliczać również w postaci miesięcznej średniej.

PRZYKŁAD

Umowa o pracę z pracownikiem rozwiąże się z końcem maja br. Nie wykorzystał on 4 dni należnego mu urlopu. Pracownik otrzymywał stałe wynagrodzenie w wysokości 1200 zł i zmienne premie miesięczne. Od lutego do kwietnia wyniosły one 400 zł, 300 zł i 500 zł. Oprócz tego otrzymywał premie kwartalne. Za ostatnie 4 kwartały wyniosły one: 1200 zł, 990 zł, 1060 zł i 2000 zł.

Aby obliczyć podstawę ekwiwalentu tego pracownika, trzeba wykonać następujące działania:

1. Ustalić łączną kwotę wynagrodzenia ze składników zmiennych za okresy nie dłuższe niż miesiąc, otrzymanego przez pracownika w miesiącach luty - kwiecień: 400 zł + 300 zł + 500 zł = 1200 zł.

2. Obliczyć średnią miesięczną z premii miesięcznych: 1200 zł : 3 = 400 zł.

3. Ustalić łączną kwotę wynagrodzenia ze składników zmiennych za okresy dłuższe niż miesiąc, otrzymanego przez pracownika w miesiącach maj 2007 r. - kwiecień 2008 r.: 1200 zł + 990 zł + 1060 zł + 2000 zł = 5250 zł.

4. Obliczyć średnią miesięczną z premii kwartalnych: 5250 zł : 12 = 437,5 zł.

Podstawa ekwiwalentu wynosi: 1200 zł (stałe wynagrodzenie miesięczne) + 400 zł (średnia z premii miesięcznych) + 437,5 zł (średnia z premii kwartalnych) = 2037,5 zł.

Inaczej należy dokonać rozliczenia, jeżeli pracownik nie przepracował pełnego okresu 3 miesięcy przed miesiącem, w którym nastąpiło rozwiązanie umowy o pracę (np. był na okresie próbnym). Wówczas wynagrodzenie, które pracownik faktycznie otrzymał w całym okresie pracy, trzeba podzielić przez liczbę dni pracy, za które przysługiwało to wynagrodzenie. Otrzymany wynik należy pomnożyć przez liczbę dni, jakie pracownik przepracowałby w ramach normalnego czasu pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. Innymi słowy, wynagrodzenie do celów obliczenia podstawy ekwiwalentu za urlop należy w tej sytuacji uzupełnić.

Obliczanie ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy

W celu obliczenia ekwiwalentu za niewykorzystany przez pracownika urlop wypoczynkowy należy:

1) podzielić podstawę ekwiwalentu przez współczynnik ekwiwalentowy,

2) podzielić tak otrzymany ekwiwalent za jeden dzień urlopu przez 8 (liczba godzin pracy/dzień),

3) pomnożyć tak otrzymany ekwiwalent za jedną godzinę urlopu przez liczbę godzin niewykorzystanego przez pracownika urlopu wypoczynkowego.

W pierwszej części przykładu ustalaliśmy podstawę ekwiwalentu. Przy podanych tam założeniach ekwiwalent należy obliczyć następująco:

1) 2037,5 zł : 21 = 97,02 zł,

2) 97,02 zł : 8 = 12,13 zł,

3) 12,13 zł x 32 godziny (4 dni urlopu) = 388,16 zł.

Ekwiwalent dla pracownika zatrudnionego na część etatu

Z przepisów nie wynika inny sposób liczenia ekwiwalentu za niewykorzystany urlop dla pracowników niepełnoetatowych niż ten właściwy dla pełnozatrudnionych. Liczenie ekwiwalentu dla niepełnoetatowców w ten sam sposób krzywdziłoby ich jednak. Zastosowanie współczynnika właściwego dla pełnozatrudnionych powodowałoby zaniżenie wypłacanego im ekwiwalentu. Wątpliwości w tym zakresie rozwiał Departament Prawa Pracy Ministerstwa Gospodarki i Pracy (sygn. PP III/79-338/JR/04). Zgodnie z wyjaśnieniami Ministerstwa przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy wartość współczynnika ekwiwalentu należy przyjąć w proporcji do wymiaru czasu pracy określonego w umowie o pracę. Tak więc dla pracownika zatrudnionego np. na 1/4 etatu przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy należy określić, że współczynnik wynosi 1/4 współczynnika przyjętego dla pełnego wymiaru czasu pracy, tj. w 2008 r. 1/4 z 21, czyli 5,25.

Ekwiwalent za urlop wypoczynkowy w księgach rachunkowych

Ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy stanowi w księgach rachunkowych koszt wynagrodzeń, a zatem będzie zaewidencjonowany na koncie 404 „Wynagrodzenia”.

Refundacja kosztów odwołania z urlopu

Pracodawca ma prawo odwołać pracownika z urlopu (art. 167 § 1 Kodeksu pracy). Prawa tego nie można jednak nadużywać. Wypoczywającego pracownika można wezwać do pracy tylko wtedy, gdy jego obecności w zakładzie wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu. W praktyce oznacza to, że aby wezwać pracownika z urlopu, muszą być spełnione dwa warunki:

1) obecność w zakładzie tego konkretnego pracownika (np. ze względu na jego wyjątkowe w skali firmy umiejętności, doświadczenie czy uprawnienia) jest niezbędna,

2) fakt, że pracownik będzie potrzebny w pracy, wyszedł na jaw już po tym, gdy pracownik rozpoczął urlop (nieistotny jest tu moment podpisania wniosku urlopowego przez pracodawcę, lecz pierwszy dzień wykorzystywania urlopu przez zatrudnionego).

WAŻNE!

Oceny sytuacji, czy w firmie wystąpiły okoliczności uzasadniające odwołanie pracownika z urlopu, dokonuje samodzielnie pracodawca.

Odwołanie może dotyczyć każdego rodzaju urlopu wypoczynkowego, jeżeli tylko spełnione są dwa wymienione warunki. Można więc odwołać pracownika z urlopu na żądanie, z urlopu wypoczynkowego udzielonego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, z urlopu udzielonego w okresie wypowiedzenia, a nawet pracownika niepełnosprawnego z dodatkowego urlopu przysługującego tej grupie zatrudnionych.

Pracownik nie otrzyma zwrotu za urlopowy ekwipunek

Obowiązkiem pracodawcy wobec odwołanego z urlopu pracownika jest zwrócenie mu kosztów tego odwołania. Zgodnie z art. 167 § 2 Kodeksu pracy refundacji podlegają tylko koszty poniesione przez pracownika w bezpośrednim związku z odwołaniem go z urlopu.

Oznacza to, że pracodawca nie musi zwracać pracownikowi pieniędzy za przedmioty, które zakupił z myślą o tym urlopie, a które może wykorzystać w czasie kolejnych urlopów (np. sprzęt turystyczny, mapy, GPS, sprzęt sportowy) lub nawet nie wykorzystując urlopu (np. żywność).

Pracownik, mimo że kupił te przedmioty w celu skorzystania z nich w czasie tego wypoczynku, nie poniósł w tym przypadku straty bezpośrednio związanej z odwołaniem go z urlopu. Będzie bowiem mógł z nich skorzystać innym razem.

Pracodawca nie musi zwracać też pieniędzy za utracenie przez pracownika spodziewanych korzyści z powodu wcześniejszego powrotu z wakacji.

PRZYKŁAD

Pan Jonasz jest technikiem zatrudnionym przez elektrownię. Od 30 kwietnia do 10 maja miał przebywać na urlopie. Wypoczynek planował przeznaczyć na zasadzenie pomidorów na swojej działce, których owoce co roku we wrześniu sprzedawał z zyskiem. 2 maja został odwołany z urlopu z powodu dużej awarii w elektrowni. Pan Jonasz urlop będzie mógł wykorzystać dopiero w lipcu. W związku z tym w tym roku pan Jonasz nie uzyska dochodu ze sprzedaży pomidorów, owoce nie zdążą bowiem dojrzeć. Pracodawca nie musi rozliczyć się z panem Jonaszem za utratę tego dochodu (spodziewanych korzyści).

Jakie koszty zakład pracy musi zwrócić w związku z odwołaniem pracownika

Najczęściej spotykanymi bezpośrednimi kosztami odwołania z urlopu, które zakład pracy ma obowiązek zrefundować pracownikowi, są:

• wartość niewykorzystanych przez pracownika wczasów,

• koszt transportu z miejsca spędzania urlopu do zakładu pracy, pod warunkiem że pracownik kosztu tego by nie poniósł (lub poniósłby niższy), wracając z urlopu w planowanym terminie.

Wiele kontrowersji przy odwołaniu z urlopu wzbudza problem refundacji pracownikowi kosztów przepadku wczasów i powrotu do domu członków jego rodziny. O ile w przypadku gdy pracownik spędza urlop wyłącznie z małoletnimi dziećmi, bezdyskusyjnie obowiązkiem pracodawcy jest także zwrot kosztów dotyczących powrotu dzieci, o tyle gdy pracownik wypoczywa także z innymi dorosłymi członkami swojej rodziny, sprawa jest bardziej skomplikowana. W takiej sytuacji należy jednak uznać, że koszt wcześniejszego powrotu z wakacji małżonka czy dorosłych dzieci pracownika jest kosztem bezpośrednio związanym z odwołaniem pracownika z urlopu. W konsekwencji pracodawca, odwołując pracownika z urlopu, musi liczyć się z koniecznością pokrycia kosztów powrotu nie tylko pracownika, ale także całej jego rodziny.

PRZYKŁAD

Główny księgowy firmy „Matix” przebywał wraz z rodziną (żoną i dwójką dzieci) na 3-tygodniowych wczasach na Dominikanie. Dwa dni po rozpoczęciu wczasów firma została zawiadomiona przez urząd skarbowy o rozpoczęciu za kilka dni kontroli. Dyrektor finansowy uznał, że podczas kontroli z urzędu skarbowego niezbędna jest obecność głównego księgowego. Pracownik został więc odwołany z urlopu. Wrócił wraz z rodziną do Polski po wykorzystaniu jednego tygodnia wczasów. Wczasy kosztowały rodzinę pracownika 4000 zł od osoby (kalkulacja kosztów: 1900 zł - czarterowe przeloty wraz z opłatami lotniskowymi, 2100 zł - pobyt). Za bilety powrotne (połączenie rejsowe) rodzina pracownika płaciła (w przeliczeniu na złote) 1500 zł za każdy. Wydatki objęte refundacją to zwrot kosztów niewykorzystanego przez rodzinę pracownika pobytu na Dominikanie i zwrot kosztów przelotu powrotnego do Polski samolotem rejsowym.

Koszty niewykorzystanego pobytu:

[(2100 zł : 3 tygodnie) x 2 tygodnie] x 4 osoby = 1400 zł x 4 = 5600 zł.

Koszty powrotu: 1500 zł x 4 = 6000 zł.

Łącznie: 5600 zł + 6000 zł = 11 600 zł.

WAŻNE!

Pracodawca ma obowiązek zwrócenia pracownikowi tylko udokumentowanych kosztów bezpośrednio związanych z odwołaniem z urlopu.

Na dokumentację kosztów odwołania, oprócz rachunków (faktur) za wczasy i za przejazdy środkami lokomocji, mogą się składać także inne dokumenty. Pracodawca może żądać od pracownika zaświadczenia wystawionego przez organizatora wypoczynku, że pracownik nie uzyskał zwrotu kosztów niewykorzystanej części wczasów. Samo potwierdzenie dokonania przelewu na konto biura podróży nie oznacza, że pracownik nie otrzymał zwrotu kosztów. Oznacza tylko, że zapłacił za wczasy.

PRZYKŁAD

Pani Donata przebywała na urlopie w Zakopanem. Już na 2 miesiące przed wypoczynkiem wynajęła przez Internet prywatną kwaterę na 2 tygodnie za 840 zł (60 zł za dobę). Po tygodniu urlopu odebrała telefon od swojego szefa, który wzywał ją do natychmiastowego stawienia się w pracy. Pani Donata ustaliła z gospodarzem, od którego wynajmowała pokój, że dostanie zwrot pieniędzy za wynajęcie pokoju, jeżeli znajdzie się inna osoba chętna do wynajęcia. Gospodarz wynajął pokój już następnego dnia i oddał pani Donacie przelewem 360 zł (równowartość sześciu noclegów). Pracodawca nie musiał zwracać pani Donacie kosztów, gdyż uzyskał zwrot kosztów od właściciela kwatery.

Pani Donata otrzyma również zwrot ewentualnej różnicy kosztów powrotu z urlopu (jeżeli udokumentuje, że odwołanie z urlopu spowodowało poniesienie przez nią wyższych kosztów niż te, które poniosłaby, wracając z urlopu planowo).

Czy wartość refundacji kosztów odwołania z urlopu jest opodatkowana i oskładkowana

Ustalając (na podstawie przedłożonych przez pracownika dokumentów) kwotę zwrotu wydatków poniesionych w związku z odwołaniem pracownika z urlopu, pracodawca najpierw musi naliczyć wartość zwrotu brutto. Następnie musi ustalić, czy refundacja podlega obciążeniom podatkowo-składkowym i jaką część tej kwoty pracownik otrzyma na rękę.

W zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych taka refundacja podlega zwolnieniu, jako świadczenie o charakterze odszkodowawczym, którego zasady ustalania wynikają wprost z przepisów Kodeksu pracy. Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 updof wolne od podatku dochodowego są bowiem otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Wszystkie wyjątki od tej reguły zostały wymienione wprost w wymienionym przepisie. Nie ma wśród nich refundacji kosztów odwołania z urlopu. Pogląd ten potwierdził w interpretacji z 29 września 2006 r. I Urząd Skarbowy w Bydgoszczy (sygn. PD2.2-415-35/06).

W związku z zakwalifikowaniem refundacji kosztów odwołania z urlopu do przychodów ze stosunku pracy należy uznać, że jej wartość jest oskładkowana. Przepisy nie przewidują w tym zakresie żadnego zwolnienia.

W piśmiennictwie pojawia się też pogląd niekwalifikujący tej rekompensaty do przychodów (pismo Izby Skarbowej w Rzeszowie z 28 października 2004 r., nr IS1/2415/196/04). Potwierdzenie takiej interpretacji przez ZUS zwalniałoby tę rekompensatę ze składek. Dlatego warto, by zainteresowane firmy występowały do ZUS o wydanie decyzji w tej sprawie.

Wydatki związane z odwołaniem pracownika z urlopu jako koszt podatkowy pracodawcy

Poniesione przez pracodawcę wydatki związane z odwołaniem pracownika można zaliczać do kosztów uzyskania przychodów. Przypomnijmy, że do kosztów podatkowych zalicza się wszystkie wydatki związane z uzyskiwaniem przychodów lub z zachowaniem bądź zabezpieczeniem ich źródła (art. 15 ust. 1 updop i art. 22 updof). Wyjątki od tej ogólnej zasady zawiera art. 16 ust. 1 updop i art. 23 updof. Przepisy te nie wyłączają z kosztów wydatków na odwołanie z urlopu pracownika. Kierując się ogólną zasadą, można stwierdzić, że odwołanie z urlopu pracownika jest bezpośrednio związane z uzyskiwaniem przychodów przez pracodawcę. Zwrot pracownikowi wydatków związanych z przerwanym wypoczynkiem nie mieści się w pojęciu świadczeń pieniężnych ponoszonych za pracownika oraz nieodpłatnych świadczeń dla pracownika. Pracodawca przerywa urlop pracownikowi, oczekując świadczenia przez niego pracy, będącej przecież w związku z uzyskiwanym przez niego przychodem.

Koszty odwołania pracownika z urlopu w księgach rachunkowych

Ponieważ koszty odwołania pracownika z urlopu nie są elementem wynagrodzenia, to powinny być ewidencjonowane jako pozostałe koszty (Wn konto 409 „Pozostałe koszty”).

Świadczenie urlopowe

Pracodawcy prywatni, którzy zatrudniają mniej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty i nie tworzą zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, mają obowiązek wypłacać pracownikom co roku świadczenia urlopowe. Od tego obowiązku pracodawcy mogą uwolnić się na dany rok, przekazując pracownikom informacje o tym, że nie będą wypłacać świadczeń urlopowych. Informację należy przekazać pracownikom do końca stycznia danego roku. Jest skuteczna tylko w danym roku. W kolejnym roku pracodawca musi więc znowu poinformować pracowników o tym, że nie będzie wypłacał świadczeń urlopowych. W przeciwnym razie będzie zobowiązany do ich wypłaty. Pracodawca może się trwale zwolnić z obowiązku wypłaty świadczeń urlopowych tylko w przypadku zamieszczenia zapisu o niewypłacaniu świadczeń urlopowych w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie wynagradzania.

Ustalenie wysokości świadczenia urlopowego

W przepisach uregulowano jedynie maksymalną wysokość świadczeń urlopowych. Nie mogą być one wyższe niż odpisy podstawowe przewidziane dla danego rodzaju zatrudnienia. Oznacza to, że ich maksymalne limity są w każdym roku inne. Przy tym trzeba podkreślić, że przekroczenie tego limitu ma znaczenie wyłącznie w zakresie naliczania składek na ubezpieczenie społeczne, co zostało szczegółowo omówione na stronie 39. Maksymalna wysokość świadczeń urlopowych w 2008 r. wynosi:

• 906,61 zł - dla pracownika zatrudnionego w normalnych warunkach pracy,

• 1208,82 zł - dla pracownika zatrudnionego w szczególnie uciążliwych warunkach pracy,

• 120,88 zł - dla pracownika młodocianego w I roku nauki,

• 145,06 zł - dla pracownika młodocianego w II roku nauki,

• 169,23 zł - dla pracownika młodocianego w III roku nauki.

Limity te dotyczą pracowników pełnoetatowych. Wysokość świadczenia urlopowego należy ustalać proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy pracownika. Oznacza to, że limity świadczeń urlopowych dla pracowników niepełnozatrudnionych są niższe. Zasada ta nie odnosi się jedynie do pracowników młodocianych, których dotyczą tylko pełne przewidziane dla nich limity.

Nieuregulowanie przez ustawodawcę dolnej granicy świadczeń urlopowych stwarza pracodawcom możliwość wypłacania niższych świadczeń urlopowych niż przewidziana dla nich maksymalna wysokość. Pracodawcy nie wolno jedynie różnicować świadczeń urlopowych w oparciu o inne kryteria niż rodzaj zatrudnienia i wymiar etatu. Różnicowanie takie mogłoby zostać potraktowane jako dyskryminacja niektórych pracowników.

Wypłata

Świadczenie urlopowe należy wypłacać przed wypoczynkiem trwającym co najmniej 14 dni kalendarzowych. Pracodawca wypłacający świadczenia urlopowe ma obowiązek wypłacić je pracownikowi najpóźniej w ostatnim dniu poprzedzającym taki wypoczynek. Aby korzystać z 14-dniowego wypoczynku, pracownik nie musi brać 14 dni urlopu. W większości przypadków wystarczy, że weźmie 10 dni urlopu (razem z dwoma weekendami dadzą 14 dni). Niekiedy jednak, aby pracownikowi należne było świadczenie urlopowe, będzie mógł wziąć jeszcze mniej dni urlopu.

PRZYKŁAD

Pracownik zatrudniony w podstawowym systemie czasu pracy od poniedziałku do piątku wziął urlop od 12 do 23 maja. W ten sposób z jego limitu urlopowego dział kadr „zdjął” 9 dni, gdyż oprócz soboty i niedzieli także 22 maja - Boże Ciało, jest wolnym dniem. Do tych 12 dni wolnego należy dodać także weekendy 10-11 maja i 24-25 maja, bezpośrednio „stykające się” z urlopem. Pracownik w ten sposób ma zapewnione 16 dni wolnego. Przed rozpoczęciem urlopu pracownik otrzymał świadczenie urlopowe.

Pracodawca musi wypłacić świadczenie urlopowe przed pierwszym co najmniej 14-dniowym wypoczynkiem pracownika w danym roku. Oznacza to, że nie ma znaczenia fakt, iż pracownik zamierza wykorzystać w danym roku dwa dłuższe urlopy i chciałby otrzymać świadczenie przed tym drugim urlopem.

WAŻNE!

Obowiązkiem pracodawcy jest wypłacenie pracownikowi świadczenia urlopowego przed pierwszym dłuższym urlopem w danym roku kalendarzowym.

W praktyce pracodawca (służby płacowe pracodawcy) musi sam pilnować dotrzymania terminu wypłaty świadczenia urlopowego. Pracownik nie ma obowiązku składania żadnych wniosków o wypłatę świadczenia urlopowego. Pracodawca powinien więc dokonać wypłaty na podstawie samego, zaaprobowanego przez siebie, wniosku urlopowego pracownika, wystawionego na taką liczbę dni, by wraz z dniami rozkładowo wolnymi urlop trwał minimum 14 dni wolnych z rzędu.

Pracownikowi nie przysługuje świadczenie urlopowe, jeśli nie wykorzystał w roku 14 dni kalendarzowych wypoczynku z rzędu. Świadczenie nie należy mu się także wtedy, gdy wprawdzie wykorzystał co najmniej 14 dni wypoczynku z rzędu, jednak nie w jednym roku kalendarzowym. Dość często pracownicy biorą urlopy na okres bożonarodzeniowo-noworoczny. Wówczas, nawet gdy mają łącznie 14 dni nieprzerwanego wypoczynku, świadczenie urlopowe im nie przysługuje, jeżeli żadna, minimum 14-dniowa, część tego wypoczynku nie jest w danym roku kalendarzowym. W takiej sytuacji nie jest bowiem spełniony warunek 2 tygodni wypoczynku w roku kalendarzowym.

 

 

Opodatkowanie i oskładkowanie świadczenia urlopowego

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie przewiduje zwolnienia podatkowego dla świadczenia urlopowego. Świadczenie urlopowe jest w całości opodatkowane.

Z wypłaty świadczenia urlopowego pracownik otrzymuje wyższą kwotę netto niż w przypadku pensji. Świadczenie to jest bowiem zwolnione ze składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Zwolnienie składkowe obejmuje jednak tylko świadczenie urlopowe wypłacane zgodnie z przepisami. Oznacza to, że przykładowo świadczenie urlopowe wypłacane:

• przez pracodawcę zatrudniającego na 1 stycznia danego roku co najmniej 20 osób w przeliczeniu na pełne etaty lub

• drugi raz w tym samym roku kalendarzowym

- jest w całości oskładkowane.

W praktyce zdarzają się także przypadki, gdy oskładkowana jest część świadczenia urlopowego. Jest tak w sytuacji, gdy pracodawca wypłaca wyższe świadczenie urlopowe niż limit przewidziany w przepisach, lub wtedy, gdy pracodawca nie pomniejsza świadczenia proporcjonalnie do etatu (nie dotyczy to młodocianych). W tych przypadkach oskładkowana jest nadwyżka ponad maksymalne świadczenie przewidziane w przepisach.

PRZYKŁAD

Pracodawca uprawniony do wypłacania świadczeń urlopowych wypłacił pracownikowi zatrudnionemu (w szczególnie uciążliwych warunkach pracy) na 1/2 etatu świadczenie urlopowe, nie pomniejszając go proporcjonalnie do etatu - w kwocie 1208,82 zł. W tej sytuacji połowa świadczenia (kwota 604,41 zł) jest oskładkowana jako wypłacona ponad to, co przewidują przepisy. Przy założeniu, że k.u.p. i kwota wolna są uwzględniane przy wypłacie wynagrodzenia pracownika, wyliczenie kwoty do wypłaty pracownika wygląda następująco:

604,41 zł x 13,71%1= 82,86 zł

Podstawa wymiaru składki zdrowotnej:

604,41 zł - 82,86 zł = 521,55 zł

Składka zdrowotna wpłacana do ZUS:

521,55 zł x 9% = 46,94 zł

Składka zdrowotna do odliczenia od podatku:

521,55 zł x 7,75% = 40,42 zł

Dochód pracownika do opodatkowania:

1208,82 zł - 82,86 zł = 1125,96 zł

Podstawa opodatkowania: 1126 zł

Zaliczka na podatek dochodowy:

1126 zł x 19% = 213,94 zł

Zaliczka na podatek dochodowy podlegająca wpłacie do US:

213,94 zł - 40,42 zł = 173,52 zł, po zaokrągleniu 174 zł

Do wypłaty: 1208,82 zł - 82,86 zł - 46,94 zł - 74 zł = 905,02 zł.

W księgach rachunkowych ewidencja naliczenia i wypłaty świadczenia urlopowego będzie następująca:

1. Naliczenie świadczenia urlopowego

Wn konto 405„Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia” 1208,82 zł

Ma konto 230„Rozrachunki z pracownikami” 1208,82 zł

2. Potrącona zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych

Wn konto 230„Rozrachunki z pracownikami” 174,00 zł

Ma konto 220„Rozrachunki publicznoprawne - z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych” 174,00 zł

3. Potrącenie składek ZUS

Wn konto 230„Rozrachunki z pracownikami” 129,80 zł

Ma konto 227„Rozrachunki z ZUS” 129,80 zł

4. Wypłata należnego pracownikowi świadczenia urlopowego

Wn konto 230„Rozrachunki z pracownikami” 905,02 zł

Ma konto 131„Bieżący rachunek bankowy” 905,02 zł

Świadczenia urlopowe jako koszt podatkowy

Wydatki pracodawcy na działalność socjalną dokonane na podstawie przepisów o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych nie są bezpośrednio kosztem uzyskania przychodów pracodawcy. Koszt stanowią jednak świadczenia urlopowe wypłacone zgodnie z przepisami o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (art. 16 ust. 1 pkt 45 updop i art. 23 ust. 1 pkt 42 updof). Przypomnijmy, że nawet jeśli pracodawca nie ma ustawowego obowiązku tworzenia funduszu, może wypłacać świadczenie urlopowe. Jeżeli świadczenia urlopowe zostaną wypłacone poprawnie, tj. zgodnie z przepisami o ZFŚS, są kosztem podatkowym pracodawcy. Jeżeli natomiast podstawą prawną wypłaty świadczenia urlopowego byłby np. układ zbiorowy, a nie przepisy o ZFŚS, albo wypłata zostałaby dokonana niezgodnie z przepisami o ZFŚS, to wydatki takie nie stanowiłyby kosztów podatkowych.

Dofinansowanie do wypoczynku z funduszu socjalnego

Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych tworzą obowiązkowo wszyscy pracodawcy sfery budżetowej. Ponadto tworzą go pracodawcy prywatni zatrudniający na 1 stycznia danego roku co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty (chyba że zwolnili się z tego obowiązku). Na zasadzie dobrowolności fundusz mogą też tworzyć mniejsze firmy prywatne, jeżeli nie wypłacają świadczeń urlopowych.

Jedną z najpopularniejszych form działalności socjalnej są dofinansowania do wypoczynku. W praktyce najczęściej pracodawcy wypłacają dofinansowania do wypoczynku organizowanego we własnym zakresie, czyli tzw. wczasów pod gruszą. W przypadku dzieci pracowników, które także jako członkowie rodziny pracownika są uprawnione do korzystania z funduszu, najczęściej finansowany jest wypoczynek zorganizowany przez uprawnione podmioty (o czym szczegółowo piszemy na str. 41). Ponadto, jako uprawnieni do korzystania z funduszu, o wypłatę wczasów pod gruszą mogą się ubiegać także emeryci - byli pracownicy zakładu pracy (i członkowie ich rodzin).

Zapisy regulaminu działalności socjalnej

W przypadku dofinansowań do wypoczynku z funduszu socjalnego kluczowe dla prawa do dofinansowania i jego wysokości są postanowienia regulaminu ZFŚS (działalności socjalnej). Postanowienia regulaminu nie mogą być sprzeczne z kryteriami socjalnymi, tj. przyznawaniem ulgowych usług i świadczeń oraz wysokości dopłat z funduszu w zależności od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu (art. 8 ust. 1 ustawy o ZFŚS).

Regulamin powinien zostać ustalony przez pracodawcę w uzgodnieniu ze związkami zawodowymi (art. 27 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych) lub przedstawicielem załogi, gdy w firmie nie działają związki. W regulaminie należy określić, ile pieniędzy (np. procentowo sumy odpisów) zostanie przeznaczonych na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej. Usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku są jednym z celów działalności socjalnej wymienionych w art. 2 pkt 1 ustawy o ZFŚS. Skonkretyzowanie realizacji tego celu działalności powinno nastąpić w regulaminie ZFŚS poprzez wskazanie, jakie dokładnie świadczenia z tego zakresu będą wypłacane.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

PRZYKŁAD

Pracodawca w porozumieniu ze związkami zawodowymi zamieścił w regulaminie ZFŚS postanowienie, że z funduszu będą wypłacane wczasy pod gruszą i dopłaty do obozów i kolonii dla dzieci pracowników. W regulaminie przewidziano łącznie na wypoczynek osób uprawnionych do korzystania z funduszu 45% jego budżetu, w tym na wczasy pod gruszą 35%, a 10% na dopłaty do obozów i kolonii.

Kolejnymi ważnymi zapisami w regulaminie ZFŚS są postanowienia, jakie warunki należy spełnić, by je uzyskać. Warunki te nie mogą pozostawać w sprzeczności z kryteriami socjalnymi. W praktyce najczęściej stawianymi pracownikom warunkami i ograniczeniami są:

• możliwość skorzystania z dopłaty do wczasów (do wypoczynku dziecka) tylko raz do roku,

• konieczność wypoczywania przez minimum 14 kolejnych dni kalendarzowych,

• konieczność udokumentowania wniesienia opłaty za obóz, kolonię, wycieczkę, zimowisko.

Następnym ważnym postanowieniem, które należy zawrzeć w regulaminie ZFŚS, są stawki dopłat do wypoczynku. Pracodawca i związkowcy (przedstawiciel załogi) nie są ograniczeni żadnym ogólnie obowiązującym limitem wielkości stawek. W praktyce, aby dopłaty do wypoczynku były przyznawane z zachowaniem kryteriów socjalnych, ich wysokość uzależnia się od dochodu na członka rodziny pracownika. W tabeli przedstawiamy przykładową możliwość uregulowania wysokości dopłat do wypoczynku z uwzględnieniem kryteriów socjalnych.

Opodatkowanie i oskładkowanie

Świadczenia finansowane z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (w tym dopłaty do wypoczynku) są wolne od składek na ZUS. W przypadku pracowników są jednak opodatkowane. Dofinansowania do wypoczynku pracowników, niezależnie od źródła, z jakiego są finansowane (a więc również z ZFŚS), są opodatkowane.

PRZYKŁAD

Pracodawca przyznał pracownikowi dofinansowanie do wczasów w wysokości 500 zł. Obliczenie kwoty do wypłaty pracownika (przy założeniu, że k.u.p. i kwota wolna są uwzględniane przy wypłacie wynagrodzenia) wygląda następująco:

500 zł - (500 zł x 19%) = 500 zł - 95 zł = 405 zł.

Ewidencja dofinansowania pracownikowi wczasów będzie następująca:

1. Decyzja o przyznaniu pracownikowi dofinansowania ze środków ZFŚS

Wn konto 850„Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych” 500 zł

Ma konto 230„Rozrachunki z pracownikami” 500 zł

2. Potrącenie podatku dochodowego od osób fizycznych

Wn konto 230„Rozrachunki z pracownikami” 95 zł

Ma konto 220„Rozrachunki publicznoprawne - z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych” 95 zł

3. Wpłata podatku do urzędu skarbowego

Wn konto 220„Rozrachunki publicznoprawne - z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych” 95 zł

Ma konto 131„Bieżący rachunek bankowy” 95 zł

4. Wypłata dofinansowania pracownikowi

Wn konto 230„Rozrachunki z pracownikami” 405 zł

Ma konto 131„Bieżący rachunek bankowy” ew. 100 „Kasa” 405 zł

5. Refundacja środków z wyodrębnionego rachunku bankowego ZFŚS

Wn konto 131„Bieżący rachunek bankowy” 500 zł

Ma konto 135„Rachunek bankowy Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych” 500 zł

Przepisy ustawy o pdof przewidują zwolnienie podatkowe dla dopłat do wypoczynku (i przejazdów związanych z tym wypoczynkiem) dzieci i młodzieży do lat 18 (art. 21 ust. 1 pkt 78 updof). Zwolnienie dla tej grupy osób jest ustanowione bez limitu, jeżeli dopłaty są pokrywane ze środków ZFŚS. Aby można było zastosować zwolnienie podatkowe od tych dopłat, muszą być spełnione dwa warunki:

1) wypoczynek musi być zorganizowany w formie: wczasów, kolonii, obozów i zimowisk, pobytu na leczeniu sanatoryjnym, w placówkach leczniczo-sanatoryjnych, rehabilitacyjno-szkoleniowych i leczniczo-opiekuńczych,

2) muszą go organizować podmioty prowadzące działalność w tym zakresie.

PRZYKŁAD

Pracodawca przyznał ze środków ZFŚS dofinansowanie do kolonii dziecka pracownika w kwocie 350 zł.

1. Decyzja o przyznaniu pracownikowi dofinansowania do kolonii dziecka ze środków ZFŚS

Wn konto 850„Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych” 350 zł

Ma konto 230„Rozrachunki z pracownikami” 350 zł

2. Wypłata dofinansowania pracownikowi

Wn konto 230„Rozrachunki z pracownikami” 350 zł

Ma konto 131„Bieżący rachunek bankowy” ew. 100 „Kasa” 350 zł

3. Refundacja środków z wyodrębnionego rachunku bankowego ZFŚS

Wn konto 131„Bieżący rachunek bankowy” 350 zł

Ma konto 135„Rachunek bankowy Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych” 350 zł

Emeryci i renciści - byli pracownicy zakładu pracy są zwolnieni z podatku do limitu 2280 zł na rok. Zwolnienia dotyczą niektórych zapomóg i ekwiwalentów pieniężnych wypłacanych emerytom i rencistom w zamian za świadczenia rzeczowe, do których mają prawo (art. 21 ust. 1 pkt 92 updof). Zwolnienie to nie dotyczy jednak dofinansowania do wypoczynku. Nie jest ono bowiem ekwiwalentem w zamian za świadczenia rzeczowe. W konsekwencji wczasy pod gruszą emeryta lub rencisty będą opodatkowane. W tym przypadku podatek będzie niższy niż w przypadku zatrudnionych. Od przychodu z tytułu dopłaty do wypoczynku emeryta należy odprowadzić zryczałtowany 10% podatek (art. 30 ust. 1 pkt 4 updof). Takie stanowisko prezentują też organy skarbowe - np. interpretacja z 19 grudnia 2006 r. Urzędu Skarbowego w Ostrowcu Świętokrzyskim (sygn. PDI/415-45/06).

Dopłaty do wypoczynku z funduszu socjalnego jako koszt

Podatnik może zaliczyć do kosztów odpisy i zwiększenia dokonane zgodnie z przepisami o ZFŚS. Warunkiem zaliczenia tych odpisów i zwiększeń do kosztów podatkowych jest jednak, aby środki pieniężne stanowiące ich równowartość zostały wpłacone na wyodrębniony rachunek funduszu.

Do kosztów nie należy zaliczać wydatków na działalność socjalną sfinansowaną z ZFŚS (art. 23 ust. 1 pkt 42 updof i art. 16 ust. 1 pkt 45 updop). Tym samym dopłaty do wypoczynku finansowane z ZFŚS nie stanowią kosztu. Kosztem są bowiem odpisy na sam fundusz.

Świadczenia z ZFŚS a VAT

W przypadku świadczeń finansowanych z ZFŚS są w praktyce przyjmowane dwa stanowiska. Obydwa stanowiska są jednoznaczne: nieodpłatne świadczenia na rzecz pracowników w całości sfinansowane z ZFŚS są wyłączone z VAT. Inne są tylko uzasadnienia tych stanowisk.

Stanowisko 1.

Działania pracodawcy podejmowane w ramach ZFŚS są przejawem działalności socjalnej zakładu pracy, a nie działalności gospodarczej podatnika VAT. Środki Funduszu gromadzone są na odrębnym rachunku bankowym. Pracodawca jedynie administruje tymi środkami (art. 10 i art. 12 § 1 ustawy o ZFŚS). Takie stanowisko potwierdził Naczelnik Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie w postanowieniu z 23 lutego 2007 r. (sygn. 1472/RPP1/443-791/06/SAPI). Zgodnie z tym stanowiskiem wszelkie świadczenia na rzecz pracowników finansowane w całości z ZFŚS, w tym również świadczenia związane z urlopem pracownika, nie będą ani dostawą towarów, ani też świadczeniem usług i nie będą podlegały opodatkowaniu VAT. Podatnikowi VAT (pracodawcy) nie przysługuje tym samym prawo do odliczenia VAT naliczonego od wydatków sfinansowanych z ZFŚS na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy o VAT.

Stanowisko 2.

Wydatki socjalne (z wyjątkiem odpisów na ZFŚS) nie dają prawa do odliczenia VAT naliczonego, ponieważ nie mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. W związku z tym skoro od wydatków na świadczenia socjalne nie przysługuje prawo do odliczenia VAT naliczonego, to od przekazania tych świadczeń pracownikom nie trzeba naliczać VAT należnego. W przypadku przyjęcia tego stanowiska pracodawca może zadecydować o odliczeniu VAT naliczonego, ale wówczas powinien nieodpłatne świadczenia sfinansowane z ZFŚS opodatkować VAT (art. 88 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT) i wystawić fakturę wewnętrzną (art. 106 ust. 7 w zw. z art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2 ustawy o VAT).

Świadczeń sfinansowanych z ZFŚS niepodlegających VAT nie należy dokumentować fakturami VAT.

Sfinansowanie wypoczynku pracownika

Z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych pracodawca może sfinansować część wydatków poniesionych przez pracownika i członków rodziny pracownika w związku z wyjazdami urlopowymi, wczasami, koloniami, obozami itp. Tego rodzaju refundacja nie podlega opodatkowaniu VAT. Dofinansowanie wypoczynku pracownika polegające na przekazaniu pracownikom pieniędzy nie stanowi ani dostawy towarów, ani też świadczenia usług. Nie jest to zatem czynność wymieniona w art. 5 ustawy o VAT jako czynność podlegająca opodatkowaniu VAT.

Wczasy pracownicze

VAT należny wystąpi w przypadku świadczeń częściowo sfinansowanych z ZFŚS, a częściowo finansowanych przez pracownika. Z taką sytuacją będziemy mieli do czynienia, gdy pracodawca:

• świadczy usługi na rzecz swoich pracowników, organizując dla nich wczasy pracownicze, lub

• zakupuje tego rodzaju usługi dla pracowników.

VAT należny trzeba odprowadzić od kwoty wnoszonej przez pracownika. Pracodawcy zaś przysługuje prawo do odliczenia VAT naliczonego na ogólnych zasadach, tj. w części, w jakiej związany jest z czynnością opodatkowaną (art. 86 ust. 1 ustawy o VAT). Jeżeli opodatkowane zostanie całe świadczenie, odliczenia podatku można dokonać w całości.

Świadczenia częściowo odpłatne powinny być dokumentowane fakturą VAT na żądanie pracownika. W przypadku świadczeń na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej faktury należy wystawiać wyłącznie na żądanie tych osób. Świadczeń tych nie trzeba również ewidencjonować w kasie fiskalnej (§ 2 w zw. z poz. 34 załącznika do rozporządzenia w sprawie kas).

PRZYKŁAD

Pracodawca zakupił dla pracowników pakiet skierowań na wczasy nad morzem. Pracownicy mogą zakupić wczasy za 50% ceny. Skierowanie na dwutygodniowe wczasy kosztuje 1952 zł (w tym 352 zł VAT). Pracodawca odlicza VAT naliczony w wysokości 50% podatku naliczonego od zakupu, czyli 176 zł (50% z 352 zł).

Pracownik może zakupić skierowanie za 976 zł (50% ceny). Pracodawca nalicza VAT należny od kwoty 976 zł metodą „w stu”. Podatek należny wyniesie zatem 976 zł x 22/122 = 176 zł.

Cała operacja jest dla pracodawcy neutralna podatkowo, ponieważ odliczył podatek naliczony w wysokości 176 zł i naliczył VAT należny w wysokości 176 zł.

Pojawiają się również opinie, że pracodawca ma obowiązek rozliczenia VAT według procedury VAT-marża przewidzianej dla usług turystycznych. Według tego stanowiska VAT należny nie występuje, ponieważ nie ma marży. Pracodawcy nie przysługuje też prawo do odliczenia VAT (art. 119 ustawy o VAT).

• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop - Dz.U. Nr 2, poz. 146; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 217, poz. 1591

• art. 2 pkt 1, art. 3, art. 5 ust. 2-3, art. 8 ust 1-2 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych - j.t. Dz.U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 89, poz. 589

• art. 167 i 172 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 181, poz. 1288

• art. 21 ust. 1 pkt 3, ust. 1 pkt 26, pkt 38, pkt 78 lit. a), art. 30 ust. 1 pkt 4 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 225, poz. 1673

• § 1, § 2 ust. 1 pkt 19 i 21 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe - Dz.U. Nr 161, poz. 1106; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 243, poz. 2434

• art. 5, art. 7 ust. 2, art. 8 ust. 2, art. 15, art. 86 ust. 1, art. 88 ust. 1 pkt 2, ust. 3 pkt 3, art. 106 ust. 7, art. 119 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 74, poz. 444

• § 2 w zw. z poz. 34 załącznika do rozporządzenia Ministra Finansów z 20 grudnia 2007 r. w sprawie kas rejestrujących - Dz.U. Nr 245, poz. 1807

Arkadiusz Mika

specjalista w zakresie prawa pracy

Sławomir Biliński

konsultant podatkowy

Paweł Muż

ekonomista, księgowy

Ewa Sławińska

ekspert w zakresie VAT

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Monitor Księgowego

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Podatek PIT - część 2
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/10
    Zeznanie PIT-37 za 2022 r. można złożyć w terminie do:
    30 kwietnia 2023 r. (niedziela)
    2 maja 2023 r. (wtorek)
    4 maja 2023 r. (czwartek)
    29 kwietnia 2023 r. (sobota)
    Następne
    Księgowość
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Opłaty za jednorazowe opakowania plastikowe do żywności - rozliczenia VAT, CIT i PIT w 2024 roku [wyjaśnienia Ministerstwa Finansów]

    W komunikacie z 28 marca 2024 r. Ministerstwo Finansów udzieliło wyjaśnień odnośnie zasad rozliczania opłat pobieranych z tytułu sprzedaży opakowań jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje lub żywność na gruncie VAT oraz podatków dochodowych. Komunikat ten nie ma formalnego statusu interpretacji podatkowej ani objaśnień podatkowych.

    Tabela kursów średnich NBP z 29 marca 2024 roku [nr 064/A/NBP/2024]

    Tabela kursów średnich waluty krajowej w stosunku do walut obcych ogłoszona przez NBP 29 marca 2024 roku [nr 064/A/NBP/2024]. Jaki dzisiaj kurs euro? Jakie zmiany w kursach walut?

    Dostęp hurtowy do sieci zbudowanej ze środków KPO/FERC

    Rok 2023 upłynął pod znakiem śledzenia działań Centrum Projektów Polska Cyfrowa (dalej jako „CPPC”), planowaniem zasięgów sieci możliwych do zrealizowania w ramach dofinansowania z budżetu Unii Europejskiej, wzmożoną pracą nad przygotowaniem wniosków o dofinansowanie, cierpliwym oczekiwaniem na ogłoszenie wyników naboru, żeby w końcu – dotrwać do etapu podpisania umowy o dofinansowanie i rozpocząć budowę nowej infrastruktury telekomunikacyjnej. Dla wielu operatorów emocje towarzyszące tym wydarzeniom, jak również powodzenie inwestycji nadal spędzają sen z powiek. Natomiast przed operatorami, którzy sami nie stawali w blokach startowych do konkursu o środki na budowę nowej infrastruktury telekomunikacyjnej, pojawia się pytanie jak będzie wyglądać wspólne funkcjonowanie obu grup w przyszłości.

    Polska ustawa o kryptoaktywach od 30 czerwca 2024 r. Założenia i cel nowych przepisów [omówienie projektu]

    Projekt ustawy o kryptoaktywach ma zaimplementować do krajowych przepisów rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1114 z dnia 31 maja 2023 r. w sprawie rynków kryptoaktywów oraz zmiany rozporządzeń (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 1095/2010 oraz dyrektyw 2013/36/UE i (UE) 2019/1937 (Dz. U. UE. L. z 2023 r. Nr 150, str. 40 z późn. zm.) (dalej: MiCA) określające zasady regulacji i nadzoru emisji, handlu i świadczenia usług związanych z kryptowalutami. Rozporządzenie obowiązuje już od 29 czerwca 2023 r., ale w pełni zacznie być stosowane dopiero w grudniu 2024 r. Projekt ustawy przewiduje wprowadzenie nowych rozwiązań w obszarze sektora rynku kryptoaktywów, mających na celu realizację zadań wynikających z rozporządzenia MiCA, w szczególności w zakresie skutecznego nadzoru i ochrony inwestorów. Według ustawodawcy podjęcie działań zmierzających do realizacji ww. celów zapewni rozwój rynku w perspektywie wieloletniej oraz bezpieczeństwo przez rozszerzenie kompetencji nadzorczych. Za projekt ustawy odpowiada Podsekretarz Stanu Ministerstwa Finansów. 

    Eksport usług do Turcji na nowych zasadach od stycznia 2024

    Eksport usług występuje wówczas, gdy za miejsce świadczenia usług, czyli faktycznego opodatkowania, jest terytorium innego państwa. O miejscu opodatkowania danej usługi decyduje nie miejsce jej faktycznego wykonania, ale wskazane przepisami ustawy o VAT „miejsce jej świadczenia”. Charakterystyką usługi wykonanej poza granice terytorium kraju to takie świadczenie, od którego zobowiązanym do rozliczenia VAT jest zagraniczny nabywca tej usługi. Dla polskiego usługodawcy jest ona wówczas czynnością niepodlegającą opodatkowaniu (NP) w VAT.

    Rozlicz się przez internet. Dzięki usłudze Twój e-PIT szybko i łatwo rozliczysz swój PIT

    Okres rozliczeń rocznych PIT trwa do końca kwietnia. Dzięki usłudze Twój e-PIT udostępnionej przez Ministerstwo Finansów w e-Urzędzie Skarbowym (e-US) możesz szybko i wygodnie rozliczyć swój PIT. Zwłaszcza jeśli masz Profil Zaufany. Jeśli nie masz – założysz go od ręki.

    PIT 2024. Czy można rozliczyć podatki bez Profilu Zaufanego?

    Sezon rozliczeń podatkowych jest w pełni. Dzięki usłudze e-PIT dostępnej na stronie Ministerstwa Finansów, możesz  szybko rozliczyć swój PIT. Resort zaleca, aby z rozliczeniem nie zwlekać.

    Co można sobie odliczyć od podatku 2024? Z jakich ulg podatkowych można skorzystać w rozliczeniu PIT?

    Co można odliczyć z podatku PIT? Z jakich ulg podatkowych można skorzystać w rozliczeniu w 2024 roku?

    Kto może wyjechać do sanatorium z ZUS-em w 2024 roku? Jak uzyskać skierowanie? Ile trzeba czekać?

    Nie tylko Narodowy Fundusz Zdrowia kieruje do miejscowości uzdrowiskowych, ale także Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Z leczenia może skorzystać każdy ubezpieczony, który jest zagrożony utratą zdolności do pracy. Warunkiem jest jednak, by rehabilitacja poprawiła rokowania stanu zdrowia i przyczyniła się do powrotu do aktywności zawodowej.

    Limit pomocy de minimis dla MŚP 2024 - podwyżka od 1 maja

    Ministerstwo Finansów przygotowało projekt rozporządzenia, na podstawie którego MŚP nadal udzielana będzie pomoc de minimis w formie gwarancji BGK spłaty kredytu lub innego zobowiązania - napisał resort w OSR do projektu. Rozporządzenie wdroży w życie unijne przepisy wprowadzające nowy wyższy limit takiej pomocy dla jednego przedsiębiorstwa w ciągu 3 lat.

    REKLAMA