Natomiast w przypadku gdy podstawą skargi jest również, bądź wyłącznie, zarzut naruszenia prawa materialnego, przeprowadzenie rozprawy przed NSA jest konieczne bez względu na wolę stron. Jeżeli NSA uzna, że doszło jedynie do naruszenia prawa materialnego, przy braku naruszeń procesowych, może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać sprawę merytorycznie, w czym przejawia się właśnie ów wspomniany apelacyjny charakter skargi kasacyjnej w postępowaniu administracyjnym.
Skargę kasacyjną można oprzeć na wskazanych podstawach, ale jedynie wówczas, gdy miały one wpływ na treść orzeczenia w konkretnej sprawie. Oczywiście oceny takiej dokonuje Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznający ten środek odwoławczy. Samo wykazanie, że w istocie doszło do naruszenia przepisów prawa materialnego czy procesowego, nie powoduje uwzględnienia skargi, bowiem skarżący powinien wykazać, iż te uchybienia miały lub mogły mieć wpływ na wynik sprawy. Najczęstszą przyczyną wnoszenia skarg kasacyjnych są uchybienia polegające na oddaleniu wniosków dowodowych, zgłoszonych przez stronę w postępowaniu w pierwszej instancji. Prowadzi to w efekcie do wniosku, że miała miejsce niewłaściwa (zbyt dowolna) ocena przeprowadzonych dowodów. Jeżeli pomimo naruszeń orzeczenie odpowiada prawu, innymi słowy – gdyby nie zaistniały uchybienia, zapadłoby orzeczenie tej samej treści, NSA oddala skargę kasacyjną od takiego orzeczenia.
Kiedy należy wnieść skargę
Jeżeli chodzi o wymagania formalne, to skarga kasacyjna powinna być wniesiona w terminie 30 dni od daty doręczenia stronie orzeczenia lub postanowienia WSA wraz z uzasadnieniem oraz powinna być należycie opłacona. Z uwagi na obowiązek wniesienia jej przez profesjonalnego pełnomocnika sąd nie wzywa strony do uzupełnienia braków skargi nienależycie opłaconej, lecz zwraca ją stronie, która oczywiście może wnieść skargę ponownie wraz z właściwą opłatą, jeżeli nie doszło w tym czasie do upływu terminu do jej wniesienia.
Jakie wymogi powinna spełniać skarga
Skarga kasacyjna powinna zawierać:
1) oznaczenie sądu, do którego jest skierowana, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników,
2) oznaczenie rodzaju pisma (wskazanie, czy jest to skarga, odpowiedź na skargę, zażalenie na postanowienia itp.),
3) osnowę wniosku lub oświadczenia,
4) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika,
5) listę załączników.