Polska ustawa o VAT zawiera wiele rozwiązań, sprzecznych z unijną VI dyrektywą. Dla Polski może to oznaczać sankcje finansowe ze strony Unii Europejskiej. Dla podatników oznacza to możliwość stosowania wprost przepisów wspólnotowych z pominięciem regulacji krajowych.
Ustawa o podatku od towarów i usług obowiązuje od 1 maja 2004 r. Od momentu wejścia w życie jest krytykowana. Główne zarzuty to niezrozumiały język, zbyt dużo wyjątków od zasad ogólnych, a także niezgodność polskich regulacji z przepisami unijnymi.
– Liczne rozwiązania w polskiej ustawie o VAT są sprzeczne z unijną VI dyrektywą. Zastrzeżenia można mieć np. do ograniczenia prawa do rozliczenia podatku naliczonego po przekroczeniu limitu wydatków na reprezentację i reklamę, wyłączenia prawa do rozliczenia podatku przy zakupie niektórych samochodów i paliwa do nich czy uzależnienia prawa do zaliczkowego zwrotu podatku naliczonego przed rozpoczęciem sprzedaży od spełnienia pewnych warunków – argumentował Grzegorz Maślanko, radca prawny, tax partner w Departamencie Doradztwa Podatkowego HLB Frąckowiak i Wspólnicy.
Przyczyny różnic
Dlaczego ustawa o VAT jest taka zła? Czy polski ustawodawca nie potrafi stworzyć regulacji analogicznych, jakie obowiązują w Unii Europejskiej? 15 dni - upłynęło od złożonej na naszych łamach przez Teresę Lubińską, minister finansów, zapowiedzi poprawienia ustawy o VAT. – Przepisy ustawy o VAT są w pewnym zakresie niezgodne z VI dyrektywą UE. W niektórych przypadkach jest to efekt niedokładnego tłumaczenia przepisów na język polski. Nie zawsze jednak różnice w treści pomiędzy polską ustawą a aktem wspólnotowym powodują niekorzystne skutki dla podatników. W wielu przypadkach ustawa o VAT zapewnia więcej praw niż wynika to z aktu, na którym jest wzorowana – przekonywał Paweł Jabłonowski, prawnik z Kancelarii Prawnej Chałas i Wspólnicy.
Skutki dla Polski...
Zdaniem Andrzeja Żegoty, doradcy podatkowego, odpowiednie organy Wspólnoty Europejskiej mogą zastosować różne środki w celu przymuszenia kraju członkowskiego do dostosowania przepisów wewnętrznych (krajowych) do prawa unijnego. Podobnego zdania jest Antoni Dąbrowski, ekspert z P. Kacprzyk Kancelaria Prawna Mazars Polska. – Konsekwencje niedostosowania polskich przepisów do postanowień VI dyrektywy mogą być dla Polski kosztowne. Istnieje groźba nałożenia przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości na wniosek Komisji Europejskiej sankcji finansowych oraz zagrożenie, że Polska będzie musiała wypłacać odszkodowania na rzecz osób, które poniosły szkodę z powodu braku w terminie implementacji VI dyrektywy – dodał Antoni Dąbrowski.
...i dla podatników
Dyrektywa unijna jest aktem prawnym wyższego rzędu i w przypadku kolizji z prawem krajowym, można stosować wprost jej przepisy z pominięciem przepisów krajowych. – Jeśli przepis dyrektywy nie został prawidłowo wdrożony do polskich przepisów, a jest precyzyjny i bezwarunkowy, podatnik może się na niego bezpośrednio powołać w sporze z organami skarbowymi i jego racje winny być uwzględnione, czego pierwsze potwierdzenie można już znaleźć w orzecznictwie sądów administracyjnych – uważa Grzegorz Maślanko z HLB Frąckowiak i Wspólnicy. – W przypadku rozbieżności między prawem unijnym a krajowym, polscy podatnicy mogą jedynie skorzystać. Jak wynika z orzecznictwa ETS, organy podatkowe nie mogą bezpośrednio stosować przepisów VI dyrektywy, jeżeli prowadzi to do pogorszenia sytuacji podatników – przekonywał Paweł Jabłonowski, prawnik z Kancelarii Prawnej Chałas i Wspólnicy.
Zmiany są konieczne
Niezgodności polskiej ustawy z normami unijnymi są w wielu przypadkach ewidentne. – Należy dołożyć wszelkich starań, aby je jak najszybciej usunąć. Podatnicy mają w takich przypadkach wiele kłopotów z dochodzeniem swoich praw przede wszystkim dlatego, że polskie organy podatkowe nie przyjmują wyjaśnień, iż w przypadku niewłaściwej implementacji przepisów dyrektywy do porządku prawa krajowego podatnik ma prawo zastosować się wprost – twierdzi Michał Zdyb, tax consultant, Moore Stephens Smoczyński i Partnerzy. Podkreślił, że Polska jest w Unii już od ponad roku. Dlatego najwyższy czas, aby organy podatkowe zaczęły rozpatrywać sprawy nie tylko na podstawie polskich przepisów, ale także dorobku prawnego UE oraz orzecznictwa ETS. Jego zdaniem niepokojące jest to, że polscy podatnicy chcący dochodzić swoich praw na podstawie przepisów UE muszą się liczyć z długim, kosztownym oraz czasochłonnym postępowaniem podatkowym.
Przepisy ustawy o VAT niezgodne z VI dyrektywą Eksperci wskazali przepisy ustawy niezgodne z unijną dyrektywą. Znalazły się wśród nich: • art. 28 ust. 8 określający termin 30 dni na wywóz towarów z Polski; • generalny zakaz odliczania podatku naliczonego od wydatków, które nie stanowią kosztów uzyskania przychodów; • przepisy o wyłączeniu z opodatkowania podatników działających na podstawie umów zlecenia; • przepisy o zaliczkowym zwrocie VAT od inwestycji; • art. 86 dotyczący zasad odliczania VAT od samochodów, który rozszerza zakres wyłączeń od prawa do odliczenia VAT w stosunku do zasad obowiązujących do 1 maja 2004 r.; • art. 88 ust. 1 pkt 2 określający, że obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika towarów i usług, jeżeli wydatki na ich nabycie nie mogłyby być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, z wyjątkiem przypadków, gdy brak możliwości zaliczenia tych wydatków do kosztów uzyskania przychodów pozostaje w bezpośrednim związku ze zwolnieniem od podatku dochodowego; • art. 88 ust. 4, zgodnie z którym tylko zarejestrowani podatnicy VAT czynni mogą skorzystać z prawa do odliczenia (wyjątkiem są podatnicy dokonujący wewnątrzwspólnotowej dostawy nowych środków transportu – art. 86 ust. 20 ustawy o VAT).
