Świadczenia na rzecz rodziny bez podatku

Zgodnie z proponowaną przez rząd nowelizacją ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm. – dalej ustawa o PIT) dodany do niej zostanie art. 2 ust. 1 pkt 6. Przepis ten rozszerza katalog zdarzeń, do których nie stosuje się ustawy o PIT. I tak, zgodnie z nim, podatek nie obejmie świadczeń na zaspokojenie potrzeb rodziny w rozumieniu przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zasądzonych przez sąd, otrzymanych przez jednego z małżonków, pochodzących z majątku wspólnego małżonków.

Eksperci podatkowi pozytywnie oceniają proponowaną w rządowej nowelizacji zmianę przepisów.

– Racjonalne się wydaje, by przesunięcia majątkowe w ramach rodziny pozostającej we wspólnocie majątkowej były wolne od podatku dochodowego. Powinny być neutralne podatkowo bez względu na to, czy łożenie na rodzinę jest dobrowolne, czy też jest wynikiem przymusu sądowego – uważa Jacek Bajson, doradca podatkowy w spółce doradztwa podatkowego MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy.

W sprawie zmiany przepisów wielokrotnie występował rzecznik praw obywatelskich. Otóż zgodnie z obecnym stanem prawnym (art. 9 ust. 1) opodatkowaniu PIT podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem tych, które zostały wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych bądź od których na mocy rozporządzenia ministra finansów zaniechano poboru podatku. Ani w ustawowym katalogu, ani w rozporządzeniu nie ma zwolnienia dla alimentów wypłacanych na rzecz osób innych niż dzieci, ani świadczeń na zaspokojenie potrzeb rodziny. W konsekwencji są one traktowane jak alimenty i zaliczane do przychodów podlegających opodatkowaniu zgodnie ze skalą podatkową.

Prowadzi to czasami do absurdalnej sytuacji. Otóż dobrowolne łożenie przez jednego ze współmałżonków na rodzinę nie jest opodatkowane. Sytuacja się zmienia, gdy współmałżonek przestaje płacić, mimo że jest do tego zobligowany prawnie. Drugi współmałżonek może wystąpić do sądu, aby ten nakazał wypłatę świadczeń. W takiej sytuacji o swoją dolę upomina się fiskus. Tymczasem w przypadku zasądzenia alimentów na rzecz dzieci podatku się nie płaci.

Zdaniem RPO, w obu przypadkach – zarówno wtedy, gdy zasądzone zostały alimenty na rzecz dziecka, jak i wtedy, gdy zasądzone zostało świadczenie na zaspokojenie potrzeb rodziny – chodzi o świadczenie o charakterze alimentacyjnym, gdzie zobowiązanym jest ta sama osoba. Mimo to sytuacja podatkowa osoby, na rzecz której zostało zasądzone świadczenie, jest gorsza od tej, która wystąpiłaby z powództwem o zasądzenie alimentów odrębnie na rzecz swoją i dziecka.

CO Z PODATKIEM, CO BEZ