REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Ministerstwo Finansów nieźle egzekwuje podatki - raport NIK

Ministerstwo Finansów nieźle egzekwuje podatki - raport NIK
Ministerstwo Finansów nieźle egzekwuje podatki - raport NIK

REKLAMA

REKLAMA

Najwyższa Izba Kontroli generalnie pozytywnie oceniła w specjalnym raporcie działania monitorujące, nadzorcze, organizacyjne i legislacyjne Ministra Finansów w zakresie poszanowania interesów podatników i zabezpieczenia interesów Skarbu Państwa przy wykonywaniu egzekucji administracyjnej. Zdaniem NIK wśród szeregu zmian wyjątkowo trafne było usprawnienie przyjaznej wobec podatników tzw. miękkiej egzekucji, która już po dwóch latach okazała się równie skuteczna, jak czasochłonna i kosztowna egzekucja administracyjna. NIK zwraca jednak uwagę, że zaległości podatkowe rosną nadal, i to szybciej niż dochody z podatków. A szczególnie niepokoić może fakt, że coraz częściej są to zaległości, których wyegzekwować się nie da.

Zaległości podatkowe

Odnotowane w urzędach skarbowych zaległości podatkowe wymagalne wyniosły - według stanu na koniec 2016 r. - 68,9 mld zł (wzrost o 35,7% wobec końca 2015 r. i o 96,2% wobec końca 2014 r.).

Autopromocja

Zaległości podtkoweNajwiększy udział w zaległościach (83,7%) miały zaległości z tytułu podatku VAT, które na koniec 2016 r. wyniosły 59,6 mld zł (wzrost o ponad 40,3% wobec stanu na koniec 2015 r. i o 115,2% wobec stanu na koniec 2014 r.). Ich wzrost wiąże się z większą liczbą wyłudzeń i zwiększoną wykrywalnością dużych nieprawidłowości i oszustw podatkowych. Kwota niezapłaconych zobowiązań, wynikających z decyzji wydanych na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług (tzw. „puste faktury”), na koniec 2015 r. wynosiła 21,9 mld zł i była ponad dwukrotnie wyższa od kwoty na koniec 2014 r.a na 30 czerwca 2016 r. wyniosła 27,3 mld zł.

Należności wynikające z wydanych decyzji od podmiotów uczestniczących w oszustwach podatkowych są trudne do wyegzekwowania, szczególnie od zobowiązanych, którzy jako miejsce prowadzenia działalności wskazują tzw. „wirtualne biura”, a także podmiotów, które nie ujawniły w Krajowym Rejestrze Sądowym aktualnej siedziby lub zgłosiły nieprawdziwe dane. NIK już wcześniej wskazywała na konieczność skutecznych działań organów podatkowych i skarbowych, by zmniejszyć liczbę popełnianych przestępstw i w efekcie wartość zaległości podatkowych.

Przyczyny wzrostu zaległości

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Na zmniejszenie skuteczności egzekucji zaległości podatkowych wpływ miały również brak płynności finansowej części podmiotów gospodarczych, a także wzrost liczby zobowiązanych nieposiadających składników majątkowych podlegających egzekucji, wykonujących działalność przy użyciu maszyn i urządzeń nie stanowiących ich własności. W badanej przez NIK próbie 135 zaległości na kwotę ogółem 475,3 mln zł odzyskano zaledwie 1,16% zaległości.

Niekorzystnym zjawiskiem jest wzrost liczby i kwoty zaległości podmiotów posiadających zaległości przekraczające 1 mln zł. Na 30 czerwca 2016 r. w urzędach skarbowych figurowało 9.463 zobowiązanych winnych Państwu 47.627,7 mln zł (80,1% łącznej kwoty zaległości wymagalnych na ten dzień).

Podmioty z największymi zaległościami

Sprawdź: INFORLEX SUPERPREMIUM

Monitoring i miękka egzekucja

Minister Finansów rzetelnie monitorował zaległości podatkowe. Dzięki wdrożonym przez Ministra Finansów zmianom nastąpił wzrost wielkości wyegzekwowanych zaległości podatkowych, a także zwiększanie poziomu dobrowolnych wpłat podatku w drodze tzw. „miękkiej egzekucji”.

Kwoty wyegzekwowane w ramach miękkiej egzekucji

Należy podkreślić, że „miękka egzekucja” jest przyjazna dla podatników, zwiększa zaufanie do organów podatkowych i odciąża organy egzekucyjne od prowadzenia postępowań egzekucyjnych, które są długotrwałe i kosztowne dla obu stron.

Miękka egzekucja - schemat procedury

Zmiany prawne i organizacyjne

Minister Finansów wprowadził zmiany legislacyjne, systemowe i organizacyjne w celu usprawnienia i zwiększenia skuteczności egzekucji. Powołanie w 2014 r. komórek wierzycielskich, a także Centrum Kompetencyjnego Spraw Wierzycielskich i Centrum Kompetencyjnego Egzekucji Administracyjnej, usprawniło proces zarządzania zaległościami.

Naczelnicy urzędów skarbowych zostali odciążeni od wykonywania niektórych zadań, zapewniono im elektroniczny dostęp do bazy danych ksiąg wieczystych, wprowadzane są zasady elektronicznego przekazywania dokumentów pomiędzy organami egzekucyjnymi i dokonywania doręczeń z użyciem środków komunikacji elektronicznej. Wdrożona w czerwcu 2016 r. aplikacja „Mobilny poborca” służy poprawie organizacji pracy poborców skarbowych w terenie. Na 1 stycznia 2018 r. planuje się wdrożenie procedury licytacji elektronicznej z ruchomości. Celem tych działań jest zmniejszenie pracochłonności i lepsze wykorzystanie zasobów ludzkich.

Skontrolowane urzędy skarbowe prowadziły egzekucję zobowiązań podatkowych z poszanowaniem praw podatników, traktując zobowiązanych jednakowo. Przy stosowaniu środków egzekucyjnych brano pod uwagę zarówno korzyści z egzekucji, jak też dolegliwość, koszty i skutki społeczne stosowania środków egzekucyjnych, zwłaszcza egzekucji z ruchomości i nieruchomości.

Postępowania te nie zawsze jednak gwarantowały zabezpieczenie interesów Skarbu Państwa. Znikoma była liczba sprzedaży ruchomości i nieruchomości, niewielkie były efekty zabezpieczenia zobowiązania na majątku podatnika i stosowania hipoteki oraz zastawu skarbowego, a także odpowiedzialności subsydiarnej (członków zarządu spółek kapitałowych). Zdaniem NIK należy zwiększyć kompetencje pracowników urzędów skarbowych i gotowość do stosowania dostępnych instrumentów prawnych w celu wzmocnienia ochrony interesów Skarbu Państwa.

Efektywność egzekucji podatków stanowiących dochód budżetu państwa - liczba załatwionych tytułów wykonawczych

W czterech urzędach skarbowych stwierdzono nieprawidłowości dotyczące zaległości z przedziału 20-100 tys. zł (w tym dwadzieścia na kwotę 816,8 tys. zł, co stanowi ok. jednej piątej liczby i kwoty badanych spraw). Nieprawidłowości polegały na opóźnieniach we wszczęciu postępowania podatkowego, zwłoce lub niepodejmowaniu wszystkich czynności, zmierzających do ustalenia majątku dłużników oraz na niewyczerpaniu wszystkich środków egzekucyjnych. W próbie 45 zaległości powyżej 1 mln zł z opóźnieniem wszczęto trzy postępowania w celu ustalenia odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe członków zarządu spółek kapitałowych na łączną kwotę 28,1 mln zł. Opóźnienia te nie wpłynęły jednak na skuteczność egzekucji, gdyż zobowiązani nie posiadali majątku mogącego być przedmiotem egzekucji.

NIK nie stwierdziła przypadków umorzenia postępowania egzekucyjnego w wyniku nieprawidłowych działań kontrolowanych urzędów.


Ogólnie wskaźnik skuteczności egzekucji zaległości podatkowych (ściągalności), tj. relacja kwoty wyegzekwowanych zaległości w postępowaniach egzekucyjnych do kwoty zaległości objętych tytułami wykonawczymi do załatwienia, wyniósł 26,8% w 2015 r. i był wyższy o 2,6 punktu procentowego od wykonania w 2014 r. W 2016 r. wskaźnik skuteczności wyniósł 34,2% i był wyższy o 7,4 punktu procentowego od wykonania w 2015 r. Wzrost wartości wskaźnika skuteczności egzekucji związany był głównie z działaniami organów egzekucyjnych, mającymi na celu obniżenie kwoty zaległości objętych egzekucją administracyjną.

Efektywność egzekucji podatków stanowiących dochód budżetu państwa - kwota wyegzekwowanych zaległości

W urzędach skarbowych stwierdzono problemy, wynikające z używania niewydolnych systemów teleinformatycznych.

Dotyczyły one dokonywania elektronicznych zajęć rachunków bankowych z użyciem systemu teleinformatycznego OGNIVO udostępnionego we wrześniu 2016 r. Tym samym nie zapewniono realizacji przepisu art. 86b ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji dotyczącego zajęć rachunków bankowych przeprowadzanych w ten sposób. Ponadto w niewielkim zakresie realizowano obowiązek zawarty w art. 55a tej ustawy w sprawie składania do sądu wniosku o wpisanie do Krajowego Rejestru Sądowego danych nt. egzekucji w przypadku nieuregulowania zaległości w ciągu 60 dni od daty wszczęcia egzekucji, mimo że przepis nie dopuszcza uznaniowości. NIK zwraca uwagę na pilną potrzebę usunięcia przeszkód z dokonywaniem elektronicznych zajęć rachunków bankowych, by organy egzekucyjne urzędów skarbowych nie znajdowały się w pozycji gorszej od  organów administracyjnych i sądowych, które wyprzedzają je w zajęciu wierzytelności przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego.

Zarzuty i skargi na czynności egzekucyjne były rzetelnie rozpatrywane. Ich skala nie była znaczna w relacji do liczby prowadzonych postępowań egzekucyjnych. Ministerstwo Finansów z opóźnieniem reagowało na wątpliwości zgłaszane przez podległe jednostki w sprawie stosowania przepisów dotyczących postępowania egzekucyjnego. Nie dotrzymywało również terminów rozpatrywania zażaleń na postanowienia dyrektorów izb skarbowych w sprawach postępowań wszczętych skargami na czynności egzekucyjne.

Nie są prowadzone prace nad wprowadzeniem do porządku prawnego przepisu  realizującego wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 8 października 2013 r., sygn. akt SK 40/12, o co wnosiła NIK po kontroli ,,Przedawnianie się zobowiązań podatkowych” z 2015 r. Wyrok dotyczył przepisów Ordynacji podatkowej, określających zasady przedawnienia zobowiązań podatkowych zabezpieczonych hipoteką przymusową lub zastawem skarbowym.

Uwagi końcowe i wnioski

NIK kieruje pod adresem Ministra Rozwoju i Finansów następujące wnioski o:

1) dalsze działania, w tym spowodowanie zmian w obowiązującym prawie, w celu zmniejszenia liczby popełnianych przestępstw podatkowych, co skutkowałoby istotnym zmniejszeniem wartości zaległości podatkowych, a w szczególności:

- stworzenie regulacji, która wyeliminowałaby wykorzystywanie do celów unikania opodatkowania korzystanie z usług tzw. „biur wirtualnych” (firm użyczających adres pod rejestrację działalności i odbiór korespondencji) przez nieuczciwe podmioty gospodarcze, w zgodności z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej;

- zapewnienie -  we współpracy z właściwymi organami -  zgodności ze stanem faktycznym danych rejestracyjnych podmiotu w organie podatkowym i w Krajowym Rejestrze Sądowym;

2) rozwijanie działań w zakresie miękkiej egzekucji, a także rozważenie możliwości prawnych współpracy w likwidowaniu zaległości z dłużnikami, którzy wcześniej rzetelnie wywiązywali się z zobowiązań podatkowych, w celu utrzymania przez nich możliwości prowadzenia działalności gospodarczej (na przykład poprzez sprzedaż przez zobowiązanego - we współpracy z organem egzekucyjnym - ruchomości po cenie rynkowej, z przeznaczeniem uzyskanych środków w pierwszej kolejności na spłatę zobowiązania);

3) zapewnienie stosowania przez urzędy skarbowe w każdym przypadku przepisu art. 55a stawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub rozważenie jego zmiany, gdyż obecnie przepis nie dopuszcza uznaniowości;

4) kontynuowanie działań usprawniających pracę organów administracyjnych poprzez elektronizację i automatyzację wykonywanych czynności oraz lepsze wykorzystanie czasu pracy pracowników komórek wierzycielskich i egzekucji administracyjnej, a także usunięcie przeszkód w dokonywaniu elektronicznych zajęć rachunków bankowych, aby zrównać pozycję organów egzekucyjnych urzędów skarbowych z pozycją innych organów administracyjnych i sądowych w wykonywaniu czynności egzekucyjnych;

5) wzmocnienie ochrony interesów Skarbu Państwa poprzez podnoszenie wiedzy i umiejętności pracowników komórek wierzycielskich i egzekucji administracyjnej w celu pełnego wykorzystywania przez nich możliwości poszukiwania i zabezpieczania majątku oraz korzystania z dostępnych środków egzekucyjnych, m.in. w związku z licznymi zmianami legislacyjnymi.

 NIK o poszanowaniu interesów podatników i zabezpieczeniu interesów Skarbu Państwa przy egzekucji administracyjnej - informacje szczegółowe (plik PDF)

 

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Najwyższa Izba Kontroli
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Podatek PIT - część 2
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/10
    Zeznanie PIT-37 za 2022 r. można złożyć w terminie do:
    30 kwietnia 2023 r. (niedziela)
    2 maja 2023 r. (wtorek)
    4 maja 2023 r. (czwartek)
    29 kwietnia 2023 r. (sobota)
    Następne
    Księgowość
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Będzie nowelizacja Ordynacji podatkowej. Ministerstwo pracuje nad projektem. Podatnicy zyskają.

    Oprocentowanie nadpłaty, powstałej w wyniku orzeczenia TSUE będzie przysługiwać za cały okres, aż do jej zwrotu. Podobnie będzie z nadpłatami powstałymi wskutek wyroków TK.

    Stawki VAT 2024 - zmiany w stawkach obniżonych od 1 kwietnia

    Stawki VAT od 1 kwietnia 2024 roku ulegną zmianie. Pojawi się nowa lista towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku do wysokości 8 proc. Stawka obniżona obejmie m.in. usługi kosmetyczne, manicure i pedicure.

    Fundacja rodzinna - podatkowe konsekwencje zbycia udziałów

    Otaczające nas środowisko prawno-ekonomiczne dynamiczne oddziałuje na wszystkich, dlatego wśród pojawiających się pytań coraz częstszymi są te odnoszące się do fundacji rodzinnej, która zapewnia kuszące preferencje podatkowe.

    Składka zdrowotna 2024. Min. Leszczyna: będą zmiany ale powrót do zasad sprzed Polskiego Ładu zbyt kosztowny

    Jeszcze w bieżącym tygodniu minister zdrowia razem z ministrem finansów przedstawią premierowi Tuskowi propozycje zmian w składce zdrowotnej dla przedsiębiorców. Taką informację przekazała 18 marca 2024 r. minister zdrowia Izabela Leszczyna.

    Zmiany w akcyzie od 2025 roku - opodatkowanie saszetek nikotynowych

    Ministerstwo Finansów chce zmienić od 2025 roku przepisy ustawy o podatku akcyzowym w zakresie saszetek nikotynowych. W komunikacie z 18 marca 2024 r. MF przedstawiło propozycje zmian. Resort zaprasza zainteresowanych tymi zmianami na spotkanie w celu uzgodnienia treści tej nowelizacji.

    "Nie stać nas na cztery dni pracy". Jednak skrócenie czasu pracy może ograniczyć zwolnienia

    "Skrócenie czasu pracy, np. do czterech dni w tygodniu nie zostanie zrównoważone przez wzrost zatrudnienia. Produkcja krajowa zmniejszy się, a wraz z nią zmniejszą się dochody ludności" – mówi Jeremi Mordasewicz, doradca zarządu Konfederacji Lewiatan.

    Wymiana walut w firmie. Jak to robić z korzyścią dla biznesu?

    Wymiana walut? Pierwsze skojarzenia to zagraniczne wakacje czy kredyt we frankach. Patrząc jednak na oficjalne statystyki wymiany handlowej to firmy operują dziś w wielu walutach. Tym bardziej, że coraz więcej firm prowadzi ekspansję zagraniczną, wychodząc na nowe rynki.

    Zmiany w rachunkowości od 2025 roku. Oprócz JPK KR (księgi rachunkowe) będzie JPK ST (środki trwałe)

    Od 1 stycznia 2025 roku podatnicy objęci podatkiem CIT (osoby prawne) będą mieli obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych w formie elektronicznej i wysyłania ich w tej formie do urzędu skarbowego (tzw. JPK CIT). Aktualnie Ministerstwo Finansów konsultuje struktury logiczne pliku JPK_KR_PD oraz pliku  JPK_ST, a także przygotowuje zmianę projektu rozporządzenia wykonawczego w sprawie dodatkowych danych dołączanych do przekazywanych ksiąg.

    Inflacja 2024. Skokowy wzrost w kwietniu poza górną granicę celu inflacyjnego. Prognoza eksperta

    W marcu 2024 r. inflacja będzie najniższa w całym roku. A już w kwietniu nastąpi skokowy wzrost inflacji, która znajdzie się poza górną granicą celu. Taką prognozę przedstawił ekspert Konfederacji Lewiatan, Mariusz Zielonka. 

    Obligacje skarbowe 2024. Drastyczna obniżka oprocentowania od marca i kwietnia

    Inflacja w Polsce obniża się tak szybko, że jeszcze rok temu wydawało się to niemal nieprawdopodobne. Większość osób to cieszy, ale nie wszystkich. Hamująca inflacja to informacja, która może rozsierdzić osoby posiadające w portfelu detaliczne obligacje skarbowe. W skrajnym przypadku kwietniowa aktualizacja oprocentowania może doprowadzić do spadku stawki z prawie 20% do niewiele ponad 4%. 

    REKLAMA