Opodatkowanie dochodów ze zbycia papierów wartościowych

Zgodnie z generalną zasadą ustalania kosztów uzyskania przychodów, określoną w art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – kosztami uzyskania przychodów są wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem określonych w art. 23 tej ustawy.

Przy czym zauważyć należy, iż art. 23 ust. 1 pkt 38 określa, iż za koszty uzyskania przychodów nie uważa się wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów (akcji) w spółce mającej osobowość prawną oraz innych papierów wartościowych, a także wydatków na nabycie jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych; wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu przy ustalaniu dochodu z odpłatnego zbycia tych udziałów (akcji), wkładów oraz innych papierów wartościowych, w tym dochodu z tytułu wykupu przez emitenta papierów wartościowych, a także umorzenia jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych.

Koszty te można podzielić na dwie grupy:

1) bezpośrednio przypisane do konkretnej transakcji – koszt nabycia odpłatnie zbywanego papieru wartościowego (cena jednostkowa x ilość papierów wartościowych),

2) koszty poniesione przez podatnika w roku podatkowym związane z obsługą rachunku przez biuro maklerskie, w celu uzyskania przychodu (koszty: prowizji, w tym prowizji kupna i sprzedaży, poniesionych w roku, związanych z prowadzeniem lub założeniem rachunku, koszty transferu, zdeponowania papierów itp.).

W przypadku transferu papierów wartościowych z jednego biura maklerskiego do drugiego – przekazywane byłyby tylko informacje dotyczące czasu i ceny nabycia papieru. Nie byłyby ujawnione koszty prowizji i innych opłat pobieranych od klienta. Wydatki związane z prowizją oraz innymi opłatami pobieranymi od klienta stanowiłyby koszt uzyskania przychodu poniesiony przez podatnika i wykazane zostałyby w informacji PIT-8C przez biuro maklerskie dokonujące transferu.

W przypadku nabycia przez podatnika papierów wartościowych w drodze spadku lub darowizny nie występuje cena nabycia, tzn. biuro maklerskie przyjmuje cenę nabycia zbywanego papieru w kwocie 0 zł.

Jeżeli nabycie nastąpiło w inny sposób, np. na podstawie umów cywilnoprawnych, a biuro maklerskie nie dysponuje dokumentem świadczącym o cenie nabycia papieru wartościowego oraz z dokumentu świadczącego o prawie własności do papieru nie wynika cena zakupu tego papieru, biuro maklerskie przyjmuje cenę nabycia zbywanego papieru w kwocie 0 zł. W takim przypadku wykazanie ewentualnych kosztów zakupu papierów wartościowych należy do podatnika, co znajdzie swoje odzwierciedlenie w składanym zeznaniu podatkowym.

Stosownie do art. 17 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, przychody z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz papierów wartościowych i realizacji praw wynikających z papierów wartościowych, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy o publicznym obrocie papierami wartościowymi.

Zatem w przypadku odpłatnego zbycia papierów wartościowych stosuje się metodę memoriałową, a nie kasową.

Natomiast ustawa z 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (Dz.U. z 2002 r. Nr 49, poz. 447 z późn.zm.) w art. 7 ust. 3 stanowi, że umowa zobowiązująca do przeniesienia papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu przenosi te papiery z chwilą dokonania odpowiedniego zapisu na rachunku papierów wartościowych. Zatem przychód z odpłatnego zbycia papierów wartościowych następuje w momencie przeniesienia własności papieru wartościowego na kupującego, nawet jeżeli faktyczna zapłata następuje po tym dniu. (...)

W przypadku gdy rachunek papierów wartościowych stanowi współwłasność (w tym również współwłasność małżeńską), wszystkie dochody ze sprzedaży akcji na tym rachunku określa się proporcjonalnie do jego udziału we współwłasności. W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że udziały we współwłasności są równe.

W przypadku zbycia akcji pracowniczych, tj. akcji nabytych przez pracowników na podstawie ustawy z 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (Dz.U. z 2002 r. Nr 127, poz. 1397 z późn.zm.), stosuje się również przepisy art. 30b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jeżeli odpłatne zbycie papierów wartościowych nastąpiło w związku z zajęciem komorniczym lub egzekucją należności na rzecz wierzyciela posiadacza rachunku, to przychód ten nadal jest przychodem właściciela rachunku.

(Pismo Ministerstwa Finansów z 18 marca 2004 r., nr PB 5/RD-033-2-106/04)