Jakie są zasady zwrotu VAT podróżnym w systemie TAX FREE

Kiedy podróżnemu przysługuje zwrot VAT

Przepisy art. 126-130 ustawy o VAT regulują zasady dokonywania zwrotu VAT podróżnym w systemie TAX FREE. Aby taki zwrot otrzymać, należy spełnić wymagane ustawą warunki:

1. Osoba występująca o zwrot podatku musi mieć status podróżnego

Definicję „podróżnego” na potrzeby VAT określa regulacja art. 126 ust. 1 ustawy. Jest nią osoba fizyczna, której miejsce stałego zamieszkania znajduje się w kraju nienależącym do Unii Europejskiej. Przy czym miejsce stałego zamieszkania podróżnego ustala się na podstawie jego paszportu lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość (zgodnie z art. 126 ust. 2 ustawy o VAT). Użyte w przepisie przez ustawodawcę sformułowanie „podróżny” zastosowane zostało jedynie w celu uproszczenia terminologii, gdyż nie jest konieczne bycie w danej chwili turystą (uczestnikiem wycieczki czy też samodzielnie podróżującym), aby otrzymać dany zwrot. Podstawowym kryterium podmiotu uprawnionego do jego otrzymania jest wyłącznie posiadanie stałego miejsca zamieszkiwania poza terytorium Wspólnoty. Cel pobytu na terytorium Polski jest natomiast obojętny. Nie stanowi również przeszkody do jego otrzymania posiadanie przez daną osobę podwójnego obywatelstwa, np. polskiego i innego kraju trzeciego, jeżeli tylko miejscem stałego zamieszkania będzie kraj inny niż Polska.

Pan Piotr Kwiatkowski, obywatel polski, od 5 lat mieszka w USA. Zostało mu przyznane prawo stałego pobytu. Ma jednocześnie obywatelstwo polskie i amerykańskie. Pan Piotr podczas pobytu w Polsce dokonał zakupu sprzętu elektrycznego. Ponieważ jego miejscem stałego zamieszkiwania jest terytorium USA, co udowodnił, przedkładając paszport ze stosowną adnotacją, przysługuje mu zwrot VAT, mimo iż jest obywatelem polskim.

2. Nabyty w Polsce towar musi zostać wywieziony poza terytorium UE

Podróżny spełniający przedstawione warunki ma prawo do otrzymania zwrotu zapłaconego VAT przy nabyciu towaru na terytorium kraju, pod warunkiem że w stanie nienaruszonym wywiezie go poza terytorium Wspólnoty w bagażu osobistym. Zakupiony w Polsce towar nie może ulec żadnemu przetworzeniu ani nie może być poddany innemu działaniu, w wyniku którego uległby zmianie jego stan lub charakter. Towar nie musi być natomiast wywożony w tym samym, oryginalnym opakowaniu, w którym został nabyty. Ponadto organy podatkowe uznają, że:

„Demontaż towaru (urządzenia) nie powoduje, że uzyskane w jego wyniku elementy będące przedmiotem sprzedaży w systemie TAX FREE znajdują się w stanie naruszonym. Zatem brak jest podstaw do kwestionowania stawki podatku od towarów i usług w wysokości 0% zastosowanej przez spółkę w odniesieniu do tej sprzedaży. O naruszonym stanie wywożonych towarów (zdemontowanych elementów) może być mowa wówczas, gdy towary te przed wywozem na podstawie dokumentu >Zwrot VAT dla podróżnych< podlegałyby jakiejkolwiek eksploatacji bądź użyciu” (pismo z 6 września 2004 r. Urzędu Skarbowego w Białej Podlaskiej nr PP/443-73/04).

Procedurze zwrotu VAT podlegają wyłącznie nabyte na terytorium Polski towary. Nie ma ona zastosowania do zakupionych przez podróżnego w Polsce usług. Zwrot podatku nie przysługuje również od zakupionego paliwa.

Według organów podatkowych: „Aby odzyskać zwrot podatku VAT, wywóz nabytego towaru musi nastąpić w stanie nienaruszonym w bagażu osobistym podróżnego. Biorąc pod uwagę definicję bagażu osobistego, nie jest możliwe przewiezienie w nim samochodów. Tym samym nie można w takim przypadku zastosować zwrotu podatku zapłaconego przy ich nabyciu, w przeciwieństwie do niektórych części samochodowych, które mogłyby spełnić wyżej przedstawiony warunek” (pismo z 17 września 2004 r. Izby Skarbowej w Gdańsku nr PI/005-1470/04/CIP/09).

Biuletyn VAT

3. Wywóz towaru musi nastąpić w określonym, nieprzekraczalnym terminie

Warunkiem otrzymania zwrotu podatku jest również, aby podróżny wywiózł zakupiony towar poza terytorium Wspólnoty nie później niż w ostatnim dniu trzeciego miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonał zakupu, np. jeżeli towar został zakupiony w czerwcu, wywóz musi nastąpić najpóźniej 30 września.

4. Nabyte towary muszą być odpowiednio udokumentowane

Podstawą dokonania zwrotu podatku podróżnemu jest przedstawienie przez niego imiennego dokumentu wystawionego na niego przez sprzedawcę. Dokument ten powinien być sporządzony zgodnie ze wzorem określonym w rozporządzeniu Ministra Finansów z 26 kwietnia 2004 r. w sprawie określenia wzoru: znaku informującego podróżnych o możliwości zakupu w punktach sprzedaży towarów, od których przysługuje zwrot podatku od towarów i usług, imiennego dokumentu będącego podstawą do dokonania zwrotu podatku podróżnym oraz stempla potwierdzającego wywóz towarów poza terytorium Wspólnoty (Dz.U. Nr 88, poz. 838). Na dokumencie tym powinno być potwierdzenie wywozu w postaci stempla urzędu celnego, funkcjonującego pod nazwą „Zwrot VAT dla podróżnych” lub w skrócie „TAX FREE”. Dokument ten jest bardzo sformalizowany. Przepisy nie wskazują, kiedy taki dokument powinien być wystawiony. Jednak organy podatkowe wskazują, że:

„Dokument TAX FREE powinien być wystawiony w momencie realizacji dostawy towarów. Tylko w tym bowiem momencie i na podstawie okazanego paszportu sprzedawca może stwierdzić, iż nabywca jest >podróżnym<, uprawnionym do otrzymania dokumentu TAX FREE. Jeżeli klient zgłosi się z paragonem w innym dniu, niż dokonano dostawy, to sprzedawca nie jest w stanie stwierdzić, że dostawa została dokonana na rzecz tej samej osoby, która okazała paragon” (pismo z 29 kwietnia 2005 r. Podlaskiego Urzędu Skarbowego nr P-I/443/25/IK/05).

Przepisy rozporządzenia określają nie tylko jego wzór, ale również sposób jego wypełnienia. Może on zostać uznany za błędny, jeżeli będzie niezgodny z wzorem albo nie będzie na nim podpisu podróżnego lub stempla. Pełni on funkcję faktury dokumentującej nabycie wywożonego towaru. Sprzedaż na rzecz podróżnych rejestrowana jest za pomocą kas rejestrujących. Wymagane jest, aby do dokumentu dołączony był również paragon z tej kasy.

„W sytuacji gdy jeden paragon potwierdzający sprzedaż towarów zawiera dużo pozycji sprzedanych towarów obejmujący (więcej niż 7), to na jeden dokument >Zwrot VAT dla podróżnych< może składać się kilka formularzy TAX FREE opatrzonych tym samym numerem. Wówczas kwota podatku VAT i kwota brutto sprzedaży wynikająca z podsumowania wielostronicowego dokumentu TAX FREE opatrzonego tym samym numerem musi być zgodna z załączonym do niego paragonem fiskalnym” (pismo z 11 sierpnia 2006 r. Pierwszego Urzędu Skarbowego w Białymstoku RO-XV/443/VAT/340-397/BD/o6).

W chwili wywozu towaru urząd celny potwierdza na nim ten wywóz poza granicę Unii Europejskiej, przystawiając stempel zaopatrzony w numerator. Zanim to jednak nastąpi, urzędnik sprawdza zgodność danych dotyczących podróżnego zawartych w dokumencie z danymi zawartymi w dokumencie tożsamości oraz identyfikuje rodzaj wywożonego towaru. W przypadku gdy podróżny opuszcza terytorium Wspólnoty z terytorium państwa członkowskiego innego niż Polska, wywóz towaru na imiennym dokumencie potwierdza urząd celny wyjścia, przez który towary zostały wywiezione z terytorium Wspólnoty.

5. Wartość zakupów uprawniająca do zwrotu podatku musi być określonej wartości

Aby podróżny mógł ubiegać się o zwrot VAT, minimalna kwota łącznej wartości dokonanych zakupów wraz tym podatkiem wynikająca z imiennego dokumentu wystawionego przez jednego sprzedawcę musi wynosić co najmniej 200 zł.

6. Towar musi być nabyty u sprzedawcy spełniającego określone warunki

Nie każdy nabyty towar na terytorium kraju uprawnia podróżnego do ubiegania się o zwrot VAT zapłaconego przy jego nabyciu. Aby zwrot był możliwy, sprzedawcą musi być podmiot spełniający łącznie następujące warunki:

- musi być zarejestrowany jako czynny podatnik VAT,

- musi prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego z zastosowaniem kas rejestrujących,

- musi zawrzeć umowę przynajmniej z jednym z podmiotów uprawnionych do dokonywania tego rodzaju zwrotów lub sam musi być podmiotem uprawnionym do jego dokonywania.

Tylko zakup towarów u sprzedawców spełniających łącznie wymienione warunki uprawnia do otrzymania zwrotu VAT przez podróżnych.

Przykład
Pan Piotr Kwiatkowski, zamieszkały w USA, wyjeżdża z Polski do USA, a wylot następuje z portu lotniczego w Warszawie dnia 2 czerwca 2007. Pan Piotr wywozi nabyty w Polsce sprzęt elektroniczny na kwotę netto 2500 zł plus VAT 550 zł. W związku z tym przedstawił w urzędzie celnym wywożony towar, oraz imienny dokument wystawiony przez sprzedawcę w Polsce potwierdzający jego nabycie w dniu 10 maja 2007 r. Po przystemplowaniu na dokumencie przez urząd celny stempla potwierdzającego wywóz towaru do USA, pan Piotr przedstawi dokument pośrednikowi dokonującemu zwrot VAT w celu odzyskania kwoty podatku.

Jakie warunki musi spełnić sprzedawca, aby dokonać zwrotu

Zwrotu podatku podróżnym mogą dokonywać sprzedawcy uprawnieni do tej czynności albo podmioty prowadzące „punkty zwrotu VAT”, czyli takie, których przedmiotem działalności jest dokonywanie tego rodzaju zwrotów. Aby sprzedawca towaru był uprawniony do dokonywania zwrotu, musi spełnić wymagane warunki określone przepisem art. 127 ustawy.

Warunki dokonywania zwrotu przez sprzedawcę są następujące:

- musi być zarejestrowany jako podatnik VAT i nie może korzystać ze zwolnienia podmiotowego w tym podatku ze względu na wysokość obrotów,

- musi prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego z zastosowaniem kas rejestrujących,

- jego obroty za poprzedni rok podatkowy wyniosły więcej niż 400 000 zł. W sytuacji gdy sprzedawca uprawniony do zwrotu ze względu na wysokość obrotu w jednym roku podatkowym straci to prawo (ze względu na wysokość obrotów) w roku następnym, pozostaje uprawnionym do dokonania zwrotu podatku, jednakże tylko w stosunku do sprzedaży na rzecz podróżnych, które były dokonane w roku podatkowym, w którym był on uprawniony do zwrotu, czyli od zakupów dokonanych do końca ubiegłego roku. Jeżeli podatnik rozpoczyna wykonywanie sprzedaży w bieżącym roku, to nie jest uprawniony do dokonywania zwrotu podróżnym pomimo osiągnięcia obrotu przewyższającego 400 000 zł i spełnienia pozostałych, ustawowo określonych warunków. Uprawnienia do dokonywania zwrotów VAT podróżnym podatnik nabywa dopiero w następnym roku podatkowym (pismo z 4 stycznia 2007 r. Izby Skarbowej w Rzeszowie nr IS. II/2-443/247/06),

- dokonuje zwrotu VAT w odniesieniu do towarów nabytych przez podróżnego wyłącznie u niego.

Sprzedawca dokonujący zwrotu VAT podróżnym ma ponadto ustawowe obowiązki. Musi wykonać następujące czynności:

a) poinformować naczelnika urzędu skarbowego w formie pisemnej:

- o dokonywaniu zwrotu w charakterze sprzedawcy;

- o miejscu, gdzie podróżny dokonujący u niego zakupu towarów może odebrać VAT;

- z kim zawarł umowy o zwrot VAT, a ponadto powinien

- dołączyć kopie tych umów;

b) zapewnić podróżnym pisemną informację o zasadach zwrotu podatku w czterech językach: polskim, angielskim, niemieckim i rosyjskim, jednakże w miarę swojego uznania może także umieścić te informacje również w innych językach,

c) oznaczyć punkty sprzedaży znakiem informującym podróżnych (TAX FREE) o możliwości zakupu w tych punktach towarów, od których przysługuje zwrot podatku.

Rozpoczęcie zwrotu podatku przez sprzedawcę nie wymaga zgody naczelnika urzędu skarbowego w formie decyzji. Wystarczające jest jego skuteczne poinformowanie o tym fakcie. Niedopełnienie tego obowiązku może skutkować natomiast możliwością zakwestionowania tego uprawnienia przez urząd skarbowy.

WAŻNE!
Sprzedawca nie musi posiadać zgody naczelnika urzędu skarbowego, aby dokonywać zwrotu VAT podróżnym.

Sprzedawca dokonujący zwrotu podatku podróżnemu ma prawo do pobrania od podróżnego prowizji od zwracanej kwoty podatku, natomiast rozliczenia między podmiotem, który dokonał zwrotu, a sprzedawcą towaru regulują zawarte między nimi umowy.

Jak rozliczyć sprzedaż towarów w deklaracji

Co do zasady sprzedaż towarów na rzecz podróżnych podlega opodatkowaniu stawkami właściwymi dla sprzedaży krajowej.

Jeżeli natomiast podróżnemu zostanie zwrócony VAT od nabytych i wywiezionych towarów poza obszar celny Wspólnoty, sprzedawcy przysługuje prawo do opodatkowania tej sprzedaży 0-proc. stawką VAT (art. 129 ustawy). W deklaracji wartość takiej sprzedaży wykazuje się w polu 23. Aby jednak podatnik mógł do tej sprzedaży zastosować 0-proc. stawkę VAT, wymagane jest, aby:

- spełnił warunek pisemnego powiadomienia naczelnika urzędu skarbowego, że jest uprawnionym sprzedawcą, poinformowania, w jakim miejscu podróżny dokonujący zakupów towarów będzie mógł odebrać podatek oraz z jakimi podmiotami ma zawarte umowy dotyczące dokonywania zwrotów,

- przed złożeniem deklaracji podatkowej za dany miesiąc otrzymał imienny dokument wystawiony przez niego na podróżnego z potwierdzeniem przez urząd celny wyjścia wywozu tych towarów poza terytorium Wspólnoty.

Przykład
Sprzedawca X zawarł umowę ze spółką z o.o. Y dotyczącą dokonywania przez nią zwrotów VAT od towarów zakupionych u niego. W dniu 8 maja 2007 r. norweski podróżny zakupił u sprzedawcy towary o wartości netto 1500 zł, VAT 330 zł. Spółka Y zwróciła sprzedawcy dokument potwierdzający wywóz towarów poza terytorium Wspólnoty 28 maja 2007 r. Ponieważ sprzedawca otrzymał dokument jeszcze przed złożeniem deklaracji, wykaże w niej sprzedaż dla podróżnego norweskiego z 0-proc. stawką VAT, czyli w poz. 23 deklaracji.

Jeżeli sprzedawca nie otrzyma dokumentu potwierdzającego wywóz towaru do dnia złożenia deklaracji za okres rozliczeniowy, w którym miała miejsce jego sprzedaż, wykazuje tę dostawę jako krajową według odpowiednich stawek VAT, czyli w poz. 20, 22 lub w poz. 24-29 deklaracji. Po otrzymaniu potwierdzenia wywozu w terminie późniejszym sprzedawcy przysługuje prawo do dokonania korekty wykazanego podatku należnego od tej dostawy z zastosowaniem zerowej stawki VAT. Prawo do korekty zachowuje przez okres 6 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dokonał na rzecz podróżnego dostawy, jeżeli w tym terminie otrzyma stosowny dowód wywozu towaru. Stanowi o tym art. 129 ustawy. Ustawodawca nie precyzuje w nim, w rozliczeniu za który miesiąc należy dokonać korekty: czy w rozliczeniu za miesiąc, w którym sprzedaż tę rozliczono jako sprzedaż krajową, czy też w rozliczeniu za miesiąc, w którym sprzedawca otrzymał dokument potwierdzający wywóz towaru. Objaśnienie do deklaracji również nie wyjaśnia tego problemu. Przesądza o tym fakt, iż ustawodawca nie nakłada obowiązku korygowania podatku w bieżącej deklaracji, dlatego należy uznać, że korekty podatku dokonuje się w rozliczeniu za miesiąc, w którym sprzedawca rozliczył pierwotnie transakcję. Jest to rozwiązanie racjonalne.

Potwierdzają to również organy podatkowe. W piśmie z 30 grudnia 2005 r. Drugiego Urzędu Skarbowego w Lublinie nr P-3443/49/05 czytamy: „W przypadku dokonania zwrotu podatku VAT podróżnym, sprzedawca dokonujący zwrotu powinien dokonać korekty deklaracji VAT złożonej za miesiąc, w którym rozliczono daną dostawę jako sprzedaż krajową. Korekty należy dokonać w ciągu 6 miesięcy od końca miesiąca, w którym dokonano dostawy”. Po tym terminie prawo do korekty nie przysługuje.

Przykład
Załóżmy, że ma miejsce ta sama sytuacji co w poprzednim przykładzie. Sprzedawca otrzymuje potwierdzenie dopiero w lipcu. W takiej sytuacji w deklaracji za maj koryguje wartość sprzedaży opodatkowanej i kwoty należnego VAT w poz. 28 i 29 przez ich zmniejszenie o wykazane uprzednio wartości i następnie wykazuje tę sprzedaż w poz. 23 deklaracji jako obrót od dostawy ze stawką VAT 0%.

- art. 126-130 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 143, poz. 1029

- rozporządzenie z 20 kwietnia 2004 r. w sprawie minimalnej łącznej wartości zakupów, przy której podróżny może żądać zwrotu podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 84, poz. 780

Mariusz Darecki, ekspert w zakresie VAT