REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Sprawozdanie o terminach zapłaty - wyjaśnienia MRPiT

Sprawozdanie o terminach zapłaty - wyjaśnienia MRPiT
Sprawozdanie o terminach zapłaty - wyjaśnienia MRPiT

REKLAMA

REKLAMA

Do 31 stycznia 2021 r. najwięksi podatnicy CIT i grupy kapitałowe mają po raz pierwszy złożyć Ministrowi Rozwoju, Pracy i Technologii sprawozdanie o stosowanych przez te podmioty terminach zapłaty w transakcjach handlowych w 2020 roku. Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii udzieliło wyjaśnień (odpowiedzi na pytania przedsiębiorców) odnośnie wielu szczegółowych kwestii dotyczących tego nowego obowiązku. Między innymi eksperci MRPiT odpowiedzieli na pytania: Jak należy raportować świadczenie pieniężne, które częściowo zostało uregulowane w terminie zapłaty, a w części po terminie? W jaki sposób świadczenie w częściach powinno być raportowane w sprawozdaniu? Czy jeśli termin płatności wynikający z wystawionej faktury jest inny niż ten wynikający z umowy, to który z terminów powinien być brany pod uwagę przy ocenie, czy płatność była dokonana w ustalonych terminach? Czy w sprawozdaniu trzeba uwzględniać terminy płatności z faktur zaliczkowych i faktur pro forma?

Czy rok, za który jest składane sprawozdanie zależy od okresu obrachunkowego?

Przepis art. 13a ust. 1 ustawy z 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (zwanej dalej: "ustawą" - tekst jednolity: Dziennik Ustaw rok 2020 poz. 935; ost. zm.  Dz.U. z 2020 r., poz. 1086) posługuje się pojęciem roku kalendarzowego, a nie roku obrotowego (obrachunkowego). Tym samym sprawozdanie o stosowanych terminach zapłaty ma być składane za poprzedni rok kalendarzowy, a nie za okres rozliczeniowy, które mimo że obejmuje dwanaście kolejnych miesięcy kalendarzowych, to miesiące te nie pokrywają się z rokiem kalendarzowym.
Pierwsze sprawozdanie składane jest w 2021 r. za 2020 r., kolejne w 2022 r. za 2021 r. itd.

Autopromocja

Czy w sprawozdaniu należy raportować wartość świadczeń pieniężnych z transakcji z przedsiębiorcami zagranicznymi innymi niż ujęci w art. 2?

Zgodnie z art. 13a ustawy w sprawozdaniu o stosowanych terminach zapłaty należy podać dane dotyczące wartości świadczeń pieniężnych. Z kolei świadczenie pieniężne zostało zdefiniowane w art. 4 pkt 1a ustawy jako wynagrodzenie za dostawę towaru lub wykonanie usługi w transakcji handlowej. Natomiast transakcja handlowa w rozumieniu ustawy (art. 4 pkt 1) to umowa, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli strony, o których mowa w art. 2, zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością.

Wobec powyższego przedmiotowe sprawozdanie ogranicza się do danych z transakcji handlowych i tym samym nie obejmuje transakcji z podmiotami, które nie zostały ujęte w art. 2 ustawy.

Katalog podmiotowy ustawy (art. 2) ma charakter zamknięty, wobec czego przedsiębiorcy zagraniczni inni niż przedsiębiorcy z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej nie są objęci zakresem ustawy. Z tym że oddziały i przedstawicielstwa wszystkich przedsiębiorców zagranicznych (również spoza UE i EFTA) są objęci ustawą.

Art. 2. ustawy: Przepisy ustawy stosuje się do transakcji handlowych, których wyłącznymi stronami są:
1) przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2019 r. poz. 1292 i 1495 oraz z 2020 r. poz. 424);
2) podmioty prowadzące działalność, o której mowa w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców;
3) podmioty, o których mowa w art. 4, art. 5 ust. 1 i art. 6 ustawy z dnia 11 września 2019 r. ‒ Prawo zamówień publicznych (Dz. U. poz. 2019 oraz z 2020 r. poz. 288);
4) osoby wykonujące wolny zawód;
5) oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych;
6) (uchylony)
7) przedsiębiorcy z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Czy w sprawozdaniu należy uwzględnić wartości świadczeń pieniężnych wynikających z transakcji z podmiotami powiązanymi?

Jak wskazano w odpowiedzi na ww. pytanie sprawozdanie o stosowanych terminach zapłaty ma zawierać dane dotyczące wartości świadczeń pieniężnych. Z kolei świadczenie pieniężne zostało zdefiniowane w art. 4 pkt 1a ustawy jako wynagrodzenie za dostawę towaru lub wykonanie usługi w transakcji handlowej. Natomiast transakcja handlowa w rozumieniu ustawy (art. 4 pkt 1) to umowa, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli strony, o których mowa w art. 2, zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością.

Wobec powyższego, jeżeli podmioty powiązane zawierają umowy spełniające określone w ustawie kryteria transakcji handlowej, sprawozdanie o stosowanych terminach zapłaty powinno obejmować również świadczenia pieniężne wynikające z transakcji handlowych pomiędzy podmiotami powiązanymi. Przepisy nie przewidują bowiem wyłączenia z obowiązku sprawozdawczego transakcji handlowych pomiędzy podmiotami powiązanymi.

W jaki sposób świadczenie w częściach powinno być raportowane w sprawozdaniu?

Art. 11 ust. 1 ustawy dopuszcza, by strony transakcji handlowej ustaliły w umowie harmonogram spełnienia świadczenia pieniężnego w częściach, o ile ustalenie takie nie jest rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela.

Stwierdzenie, że dane postanowienie umowne jest „rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela” przesądza, czy termin zapłaty jest zgodny z prawem. Zgodnie z art. 11a ust. 1 ustawy oceny, czy postanowienia umowne są rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela, dokonuje się, biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy, w szczególności:

  • rażące odstępstwa od dobrych praktyk handlowych, które naruszają zasadę działania w dobrej wierze i zasadę rzetelności;
  • właściwość towaru lub usługi, które są przedmiotem transakcji handlowej, w szczególności czas zwykle potrzebny na zbycie towaru przez dłużnika na rzecz osób trzecich, lub
  • dostosowanie harmonogramu dostawy towarów lub wykonania usługi w częściach do harmonogramu spełniania odpowiadających im części świadczenia pieniężnego.

W przypadku gdy strony ustalą termin spełnienia świadczenia pieniężnego w częściach, maksymalny termin zapłaty określony w ustawie stosuje się do każdej części świadczenia pieniężnego. Przykładowo, jeżeli strona transakcji handlowej dostarcza towary partiami, termin zapłaty za każdą partię towarów nie może przekroczyć maksymalnego terminu zapłaty (30-dniowego lub 60-dniowego w zależności od tego, kto jest dłużnikiem świadczenia pieniężnego – podmiot publiczny, podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym, przedsiębiorca). Przy tym w transakcjach handlowych – z wyłączeniem transakcji, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny oraz transakcji pomiędzy MŚP jako wierzycielem i dużym przedsiębiorcą jako dłużnikiem – termin zapłaty może zostać wydłużony powyżej 60 dni, jeżeli strony w umowie wyraźnie tak ustalą i pod warunkiem, że ustalenie to nie jest rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela.

Jeżeli zatem dane świadczenie pieniężne jest spełniane w częściach, a tym samym termin spełnienia świadczenia jest liczony osobno dla każdej z tych części, powinno to znaleźć odzwierciedlenie w sprawozdaniu o stosowanych terminach zapłaty w transakcjach handlowych.

Jeżeli faktura ma płatność w ratach, to czy każda zapłata raty wykazywana jest w oddzielnym przedziale czasowym (zgodnie z przyjętymi przedziałami czasowymi), czy dopiero ostatnia płatność zawiera całą zapłaconą kwotę?

Jeżeli dane świadczenie pieniężne jest spełniane w częściach, to termin spełnienia świadczenia jest liczony osobno dla każdej z tych części, co powinno znaleźć odzwierciedlenie w sprawozdaniu o stosowanych terminach zapłaty w transakcjach handlowych.

Jak należy raportować świadczenie pieniężne, które częściowo zostało uregulowane w terminie zapłaty, a w części po terminie?

Jeżeli dane świadczenie pieniężne zostało uregulowane częściowo w terminie zapłaty, a w części po upływie tego terminu, powinno to znaleźć adekwatne odzwierciedlenie w sprawozdaniu o stosowanych terminach zapłaty w transakcjach w transakcjach handlowych.

Przykładowo jeżeli z tytułu danej transakcji handlowej wystawiona zostałaby faktura na świadczenie pieniężne w kwocie np. 1000 zł, a dłużnik zapłaci w terminie 500 zł, zaś pozostałą kwotę zapłaci po terminie, to wówczas 500 zł z tej transakcji należy zakwalifikować jako świadczenie zapłacone w terminie, a pozostałe 500 zł jako świadczenie zapłacone po terminie.

Czy wartość przedpłat wpłaconych przez klientów za usługi, które jeszcze nie zostały wykonane należy ujmować w sprawozdaniu? A jeżeli tak, to do jakiego przedziału mamy je zaklasyfikować, skoro są to kwoty, które wpływają przed terminem płatności faktur?

Wartości przedpłat otrzymanych za towary/usługi, które nie zostały jeszcze dostarczone/wykonane i za które nie zostały jeszcze wystawione faktury, czasowo nie należy uwzględniać w sprawozdaniu o stosowanych terminach zapłaty w transakcjach handlowych. W momencie wystawienia faktury za wykonaną usługę/dostarczony towar wartości te zostają zaliczone na poczet należnego świadczenia pieniężnego. I wtedy podlegają uwzględnieniu w przedmiotowym sprawozdaniu jako świadczenia pieniężne otrzymane w poprzednim roku kalendarzowym w terminie nieprzekraczającym 30 dni, skoro de facto zostały spełnione jeszcze przed dostarczeniem towaru/wykonaniem usługi.

Przykładowo, przedsiębiorca otrzymał przedpłatę w grudniu 2020 r. za usługę, którą wykona w 2021 r. Gdy w 2021 r. usługa zostanie wykonana i zostanie wystawiona faktura, wartość ówczesnej przedpłaty należy uwzględnić w sprawozdaniu składanym za 2021 r. jako wartość świadczenia pieniężnego należnego za wykonaną usługę, wynikającego z faktury.

Jak należy rozumieć pojęcie „wartość świadczeń pieniężnych nieotrzymanych w tym roku”. Czy chodzi wyłącznie o świadczenia, których termin zapłaty przypadał na ten konkretny rok kalendarzowy, czy też chodzi o wszystkie niespłacone należności do końca danego roku, w tym także o należności przeterminowane sprzed wielu lat?

Przez sformułowanie „wartość świadczeń pieniężnych nieotrzymanych w poprzednim roku kalendarzowym w terminie określonym w umowie oraz udział procentowy tych świadczeń w całkowitej wartości świadczeń pieniężnych należnych temu podmiotowi w tym roku” – zawarte w art. 13a ust. 4 pkt 4 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom – należy rozumieć wszystkie świadczenia pieniężne wymagalne w danym roku, a nie tylko te, które stały się wymagalne w danym roku. A zatem przywołany przepis obejmuje również świadczenia pieniężne przeterminowane, których termin płatności upłynął w latach poprzednich. Świadczenia te spełniają bowiem przesłankę, że są one należne podmiotowi w danym roku, bez względu na to, że „pochodzą” jeszcze z lat poprzednich.

Taka wykładania koresponduje również z art. 20 ust. 5 ustawy z 19 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych. Zgodnie z tym przepisem kierownicy podmiotów, o których mowa w art. 13a ust. 1-3 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom, pierwsze sprawozdanie, o którym mowa w art. 13a tej ustawy, przekazują za rok 2020. Sprawozdania obejmują także dane dotyczące świadczeń pieniężnych w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom, wynikających z transakcji handlowych w rozumieniu tej ustawy zawartych przed dniem 1 stycznia 2020 r.

Wobec brzmienia przywołanego przepisu w sprawozdaniu o stosowanych w poprzednim roku kalendarzowym terminach zapłaty w transakcjach handlowych należy raportować również wartości świadczeń pieniężnych wynikających z transakcji handlowych zawartych przed 1 stycznia 2020 r., bez względu na to, czy stały się wymagalne przed, czy po tej dacie. Z tym, że raportowane świadczenia pieniężne należy odnieść do kryteriów ich spełnienia/niespełnienia oraz ich otrzymania/nieotrzymania w roku, za który składane jest sprawozdanie.

Jak należy rozumieć określenie „wartość świadczeń pieniężnych niespełnionych w terminie określonym w umowie” – czy chodzi o niezapłacone w terminie a istniejące na koniec roku zobowiązania wobec kontrahentów, czy o świadczenia pieniężne zapłacone po terminie w trakcie roku i świadczenia niezapłacone w terminie a istniejące na koniec roku?

Przez sformułowanie „wartość świadczeń pieniężnych niespełnionych w poprzednim roku kalendarzowym w terminie określonym w umowie”, które zostało użyte w art. 13a ust. 4 pkt 5 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom, należy rozumieć zarówno:
- świadczenia pieniężne spełnione po terminie (określonym w umowie) w trakcie roku, oraz
- świadczenia pieniężne niespełnione, a zatem istniejące na koniec roku, które zgodnie z umową miały być spełnione w tym roku.

Jakie kryterium należy przyjąć przy sporządzaniu sprawozdania: datę wymagalności faktury w danym roku kalendarzowym, za który sporządzane jest sprawozdanie, czy realizację płatności (otrzymanie świadczenia/ spełnienie świadczenia) w danym roku kalendarzowym?

Dane świadczenie pieniężne jest ujmowane jako otrzymane/spełnione w sprawozdaniu za rok, w którym nastąpiło spełnienie/otrzymanie tego świadczenia.

Przykład 1
Świadczenie stało się wymagalne w styczniu 2020 r., ale należność została uregulowana jeszcze w grudniu 2019 r. - świadczenia tego nie należy uwzględniać w sprawozdaniu za 2020 r., ponieważ zostało ono spełnione/otrzymane w 2019 r.

Przykład 2
Faktura została wystawiona w 2019 roku, z terminem płatności w 2020. Świadczenie zostało uregulowane w 2020 r. – takie świadczenie powinno zostać uwzględnione w sprawozdaniu za 2020 r.

Przykład 3
Świadczenie będzie wymagalne w styczniu 2021 r., ale zostanie uregulowana w grudniu 2020 r. – takie świadczenie należy uwzględnić w sprawozdaniu składanym w 2021 r. za rok 2020 r.

Czy w sprawozdaniu za 2020 r. należy uwzględnić tylko transakcje zawierane w 2019 r.?

Zgodnie z art. 20 ust. 5 ustawy z 19 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych, kierownicy podmiotów, o których mowa w art. 13a ust. 1-3 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom, pierwsze sprawozdanie, o którym mowa w art. 13a tej ustawy, przekazują za rok 2020. Sprawozdania obejmują także dane dotyczące świadczeń pieniężnych w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom, wynikających z transakcji handlowych w rozumieniu tej ustawy zawartych przed dniem 1 stycznia 2020 r.

Wobec brzmienia przywołanego przepisu w sprawozdaniu o stosowanych w poprzednim roku kalendarzowym terminach zapłaty w transakcjach handlowych należy raportować również wartości świadczeń pieniężnych wynikających z transakcji handlowych zawartych przed 1 stycznia 2020 r., bez względu na to, czy stały się wymagalne przed, czy po tej dacie. Z tym, że raportowane świadczenia pieniężne należy odnieść do kryteriów ich spełnienia/niespełnienia oraz ich otrzymania/nieotrzymania w roku, za który składane jest sprawozdanie.

Tym samym sprawozdanie składane za rok 2020 r. powinno obejmować wartości świadczeń pieniężnych spełnionych/otrzymanych w 2020 r. oraz niespełnionych/nieotrzymanych w 2020 r. niezależnie od tego, czy data ich wymagalności przypadała przed czy po 1 stycznia 2020 r.

Niezasadne jest przy tym wiązanie daty zawarcia transakcji handlowej z rokiem, za który składane jest sprawozdanie. Znaczenie ma fakt, że dane świadczenie zostało spełnione/otrzymane w danym roku albo nie zostało spełnione/otrzymane w danym roku.

Z jaką dokładnością należy raportować wartości świadczeń pieniężnych oraz wartości procentowe (z iloma miejscami po przecinku)?

Wartości świadczeń pieniężnych ujmowanych w sprawozdaniu o stosowanych terminach zapłaty w transakcjach handlowych należy podawać w walucie polskiej. Najmniejszą jednostką monetarną w Polsce jest jeden grosz, w związku z tym wartości kwotowe należy podawać z uwzględnieniem tej jednostki monetarnej.

Art. 13a ust. 4 pkt 4 i 5 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom nie precyzuje, z jaką dokładnością „po przecinku” mają być podawane wartości procentowe. Niemniej uwzględniając sens regulacji, w tym w szczególności informacyjną wartość sprawozdania dla użytkowników obrotu, zasadne jest podanie co najmniej dwóch miejsc po przecinku, to jest z uwzględnieniem wartości setnych procenta.

Czy wartość świadczenia pieniężnego, które wpływa lub jest realizowane w walucie w sprawozdaniu należy raportować w walucie czy w PLN? (wg jakiego kursu)?

Wartości świadczeń pieniężnych ujmowanych w sprawozdaniu o stosowanych terminach zapłaty należy podawać w walucie polskiej. W kwestii sposobu przeliczenia waluty obcej na walutę polską należy stosować art. 358 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r.– Kodeks cywilny. Zgodnie z tym przepisem wartość waluty obcej określa się według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia wymagalności roszczenia, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe lub czynność prawna zastrzega inaczej.

Czy raportowane świadczenia mają dotyczyć konkretnego rodzaju dokumentów (faktury sprzedaży, zakupu, rachunki), czy też WNT, WDT, dokumenty importowe, itp? Czy mają dotyczyć płatności wynikających bezwzględnie ze wszystkich rodzajów dokumentów?

W ramach sprawozdania o stosowanych terminach zapłaty raportowane mają być wartości świadczeń pieniężnych. Tym samym kryterium uwzględnienia danych płatnościw sprawozdaniu jest to, czy płatność ta stanowi świadczenie pieniężne w rozumieniu art. 4 pkt 1a ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom, czyli stanowi wynagrodzenie za dostawę towaru lub wykonanie usługi w transakcji handlowej. A transakcją handlową jest umowa, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli strony, o których mowa w art. 2 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom, zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością.

Natomiast faktura i rachunek – a konkretnie moment ich wystawienia – są przywołane w art. 13a ust. 4 pkt 2 i 3 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom jako kryterium liczenia terminu otrzymania i spełnienia świadczenia pieniężnego.

Czy jeśli termin płatności wynikający z wystawionej faktury jest inny niż ten wynikający z umowy, to który z terminów powinien być brany pod uwagę przy ocenie, czy płatność była dokonana w ustalonych terminach?

Zgodnie z art. 13a ust. 4 pkt 4 i 5 ustawy sprawozdanie o stosowanych w poprzednim roku kalendarzowym terminach zapłaty w transakcjach handlowych zawiera wartość świadczeń pieniężnych nieotrzymanych i niespełnionych w poprzednim roku kalendarzowym w terminie określonym w umowie. Przywołany przepis odnosi się do terminu spełnienia świadczenia określonego w umowie, nie do terminu wskazanego na fakturze. Z tym, że umowa dla swojej ważności nie zawsze wymaga formy pisemnej. Jeżeli strony złożą zgodne oświadczenia woli, na podstawie których zmianie ulegnie pierwotny termin świadczenia pieniężnego, nowy termin staje się terminem wynikającym z umowy w jej zmienionym kształcie.
Natomiast faktury zasadniczo powinny wyrażać wartość świadczeń pieniężnych wynikających z umowy oraz termin ich spełnienia.

Co w sytuacji, jeśli strony danej transakcji nie podpisały formalnie umowy? Czy w takich sytuacjach wiążący na potrzeby sprawozdania powinien być termin z wystawianych faktur/rachunków?

Fakt, że strony nie zawarły umowy w formie pisemnej nie znaczy, że w ogóle nie doszło między nimi do zawarcia umowy. W takim przypadku konieczne jest ustalenie, jaki termin został ustalony między stronami na spełnienie świadczenia pieniężnego. Jeżeli umowa została zawarta w formie dokumentowej, takie ustalenie nie powinno nastręczać trudności. Natomiast w praktyce trudno sobie wyobrazić, by podmioty obrotu profesjonalnego, jakimisą strony transakcji handlowej, zawierały umowę w formie ustnej. Jeżeli jednak tak się stało, należy ustalić termin określony ustnie między stronami i uwzględnić go na potrzeby sprawozdania.
Faktury zasadniczo powinny wyrażać wartość świadczeń pieniężnych wynikających z umowy oraz termin ich spełnienia.

Czy powinniśmy w sprawozdaniach uwzględniać terminy płatności z faktur zaliczkowych?

W ramach regulacji art. 13a ust. 4 pkt 4 i 5 ustawy należy uwzględniać terminy wynikające z umowy, nie z faktury. Natomiast w kwestii zaliczki należy wskazać, że nie jest ona wprost uregulowana w przepisach prawa w odróżnieniu do zadatku. Niemniej tak w odniesieniu do zaliczki jak i zadatku – w przypadku dostarczenia towaru lub wykonania usługi – ich kwota zostaje zaliczona na poczet świadczenia pieniężnego stanowiącego wynagrodzenia za dostarczony towar lub wykonaną usługę. Przy tym do momentu dostarczenia towaru lub wykonania usługi zaliczka nie powinna być traktowana jako zapłata świadczenia pieniężnego. Jeśli bowiem strona transakcji handlowej zobowiązana do dostarczenia towaru lub wykonania usługi nie spełni swojego świadczenia, nie aktualizuje się jej prawo do uzyskania zapłaty, a otrzymana przez nią zaliczka podlega zwrotowi. Dopiero z chwilą dostarczenia towaru lub wykonania usługi zapłacona uprzednio kwota zaliczki uzyskuje status (częściowego) spełnienia świadczenia niepieniężnego.

Czy w sprawozdaniach powinniśmy uwzględniać terminy płatności z faktur pro forma?

Faktura pro forma jest dokumentem wystawianym w obrocie gospodarczym w celu przedstawienia szczegółów transakcji. Może być formą oferty handlowej, dokumentem określającym kwotę do zapłaty za przyszłą dostawę towaru lub wykonanie usługi, formą wezwania do zapłaty bądź dokumentem wystawianym dla kontrahenta przed zapłatą przez niego zaliczki za przyszłą dostawę towaru lub wykonanie usługi, informującym w szczególności o kwocie wymaganej zaliczki.

Charakter faktur pro forma oraz zasadność ich wystawiania były przedmiotem rozważań działającego w imieniu Ministra Finansów Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie. W interpretacji indywidualnej Izby Skarbowej w Warszawie z 12 czerwca 2013 r., znak: IPPP2/443-463/13-2/KOM, jednoznacznie wskazano, że „dokument nazywany fakturą pro forma nie jest dowodem księgowym. Jest to dokument wystawiany w obrocie gospodarczym i jego celem może być np. potwierdzenie złożenia oferty czy przyjęcia zamówienia do realizacji. Wyraźne oznaczenie tego dokumentu wyrazami pro forma powoduje, że nie można przypisać mu waloru faktury w rozumieniu przepisów o VAT, gdyż podmiot wystawiający taki dokument jednoznacznie wskazuje, że nie jest to faktura. Wystawienie tego dokumentu nie powoduje zatem skutków w zakresie podatku VAT, tj. obowiązku zapłaty wykazanego w tym dokumencie podatku oraz nie stanowi dla kontrahenta podstawy do odliczenia wykazanego w tym dokumencie podatku VAT. Wystawienie takiego dokumentu nie zwalnia również podatnika z obowiązku wystawienia faktury dokumentującej dokonanie dostawy towaru lub wykonanie usługi albo otrzymanie całości lub części należności przed dostawą lub wykonaniem usługi". Na uwagę zasługuje fakt, że nie można wystawić faktury pro forma w sytuacji, gdy za dany towar lub usługę zapłacono w całości lub wpłacono tylko zaliczkę. W takiej sytuacji wystawiana jest tylko faktura VAT.

Wobec powyższego faktura pro forma co do zasady nie jest dokumentem potwierdzającym realizację transakcji, a osoba wystawiająca taką fakturę nie może na jej podstawie dochodzić żadnych roszczeń i żądać zapłaty wskazanej w niej kwoty. Dla wystawiającego jest to narzędzie do ofertowania, informowania o zbliżającej się zapłacie lub ponaglania do opłacenia zaległej faktury. Dla odbierającego to sposób na zapoznanie się z wizualizacją właściwej faktury, możliwość przygotowana się do zbliżającej się opłaty i nieformalne przypomnienie o zaległych opłatach, które nie wiąże się z dodatkowymi kosztami. Obydwie strony transakcji mogą więc wykorzystywać tego rodzaju dokument bez ponoszenia konsekwencji prawnych, finansowych ani księgowych.

W jaki sposób powinny być raportowane należności i zobowiązania wynikające z wystawianych faktur korygujących?

W ramach sprawozdania o stosowanych w poprzednim roku kalendarzowym terminach zapłaty w transakcjach handlowych raportowane nie są wartości faktur – pierwotnych i korygujących – ale wartości świadczeń pieniężnych wynikających z transakcji handlowej, w kształcie, w jakim dana transakcja została określona między stronami. W związku z tym wartość świadczeń pieniężnych należy określać zgodnie z treścią umowy, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi.

Jednocześnie pierwotna treść transakcji handlowej może ulec zmianie w zależności od zgodnej woli stron, co wpływa na ostateczną wartość danego świadczenia pieniężnego oraz termin jego spełnienia.

Natomiast faktury powinny zasadniczo wyrażać wartość świadczeń pieniężnych wynikających z umowy oraz termin ich spełnienia, a faktury korygujące mogą również odzwierciedlać fakt zmiany umowy.

Co w sytuacji jeśli korekta in plus lub in minus zostanie wystawiona w innym roku niż pierwotna faktura?

Raportowane nie są wartości faktur – pierwotnych i korygujących – ale wartości świadczeń pieniężnych wynikających z transakcji handlowej, w kształcie, w jakim ta transakcja została określona między stronami. W sprawozdaniu o stosowanych terminach zapłaty ujmowane są wartości świadczeń pieniężnych spełnionych i niespełnionych, otrzymanych i nieotrzymanych w określonym terminie w roku poprzednim. Tym samym zmiana w zakresie wartości danego świadczenia pieniężnego po złożeniu sprawozdania powinna być odnotowane w sprawozdaniu za rok, w którym ta zmiana wystąpiła – w odniesieniu do kryteriów spełnienia i niespełnienia, otrzymania i nieotrzymania świadczenia.

Kiedy dochodzi do spełnienia świadczenia w terminie (jeśli nie jest to uregulowane w umowie) w rozumieniu ustawy o zatorach płatniczych? Czy w momencie jeśli w terminie środki zostaną wypłacone z konta odbiorcy/dłużnika czy dopiero jeśli wpłynął one na konto dostawcy/wierzyciela?

Co do zasady spełnienie świadczenia pieniężnego za pośrednictwem przelewu bankowego następuje w momencie wpływu środków na konto wierzyciela, gdyż od tego momentu wierzyciel znajduje się w posiadaniu tych środków. Jednakże przepisy prawa nie zakazują, by strony przewidziały w umowie, że dniem spełnienia świadczenia bezgotówkowego jest dzień obciążenia rachunku dłużnika. Z tym, że musi to wyraźnie wynikać z umowy.

W jaki sposób raportować płatności w sprawozdaniu w przypadku braku rachunku/faktury?

Zgodnie z art. 7 ust. 4 ustawy, w przypadku gdy nie jest możliwe ustalenie dnia doręczenia faktury lub rachunku potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi albo gdy faktura lub rachunek zostały doręczone przed dostawą towaru lub wykonaniem usługi, termin zapłaty, o którym mowa w ust. 2, 2a lub 3a albo art. 13 ust. 2 pkt 1 lub 2 ustawy, jest liczony od dnia otrzymania przez dłużnika towaru lub usługi.

Z kolei art. 13a ustawy w ust. 4 pkt 2 i 3 posługuje się sformułowaniem „od dnia wystawienia faktury lub rachunku potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi”.

Na gruncie przywołanych przepisów należy stwierdzić, że w sprawozdaniu w zakresie danych wskazanych w art. 13a ust. 4 pkt 2 i 3 należy odnieść się do dnia wykonania usługi (dostawy towaru), jeżeli nie jest możliwe ustalenie dnia doręczenia faktury lub rachunku. Brak możliwości ustalenia dnia doręczenia faktury lub rachunku oznacza również sytuację, w której rachunek lub faktura w ogóle nie zostały doręczone ani wystawione.

Czy wypłata rabatu potransakcyjnego (posprzedażowego) przyznawanego klientom z tytułu uzyskania określonych warunków powinna być traktowana jako świadczenie pieniężne objęte przepisami ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom?

Wypłata rabatu określonego jako „potransakcyjny” (posprzedażowy), przyznawanego klientom z tytułu spełnienia określonych warunków promocji, nie może być traktowana jako świadczenie pieniężne w rozumieniu art. 4 pkt 1a ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom. Rabat jest działaniem marketingowym, które polega na zmniejszeniu wartości kwoty sprzedaży danego produktu w zamian za spełnienie określonych celów, np. zakupu towaru o określonej wartości. Nawet jeśli taki rabat udzielany jest już po dokonanej transakcji, a pierwotna faktura zostaje skorygowana o wartość rabatu, nie dochodzi do zawarcia odrębnej transakcji handlowej. Istniejąca transakcja handlowa zostaje natomiast zmodyfikowana przez zastosowanie przedmiotowego rabatu – zmniejsza się wartość świadczenia pieniężnego spełnionego przez kupującego w zamian za dostarczony towar.

Jednocześnie należy wrócić uwagę, że zgodnie z art. 4 pkt 1 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom transakcja handlowa oznacza umowę, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli strony, o których mowa w art. 2 tej ustawy, zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością. Zatem umowa sprzedaży nie zawsze stanowi transakcję handlową. Jeżeli sprzedaż towaru nie następuje między stronami wymienionymi w art. 2 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom, umowa ta nie stanowi transakcji handlowej.

Czy można powołać się na ważne powody jako uzasadniające odmowę zapłaty drugiej stronie i wówczas traktować wartość świadczenia pieniężnego niezapłaconego z uwagi na te ważne powody nie jako niezapłaconego w terminie, lecz zapłaconego w terminie po tym jak ważny powód uzasadniający odmowę zapłaty ustał? Jeżeli tak, to jakie mogłyby być te ważne powody? (powody obiektywne wynikające z umowy wiążącej strony np. uzależnienie płatności od wystawienia protokołu odbioru, braki formalne na fakturze).

Ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom nie zawiera przepisu, który wskazywałby „ważne powody” jako podstawę odmowy spełnienia świadczenia pieniężnego. Przy tym należy pamiętać, że do transakcji handlowych – jako zobowiązań o charakterze cywilnoprawnym – znajdują zastosowanie ogólne przepisy prawa cywilnego.

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny przewiduje przypadki, w których dłużnik może odmówić spełnienia świadczenia. Jednocześnie szczegółowe warunki realizacji zapłaty za dostarczony towar czy wykonaną usługę określa umowa.

Jeżeli strony transakcji handlowej przewidziały, że zapłata za dostarczony towar lub wykonaną usługę ma nastąpić po spełnieniu warunku X przez wierzyciela, to wówczas dłużnik może powstrzymać się z zapłatą do momentu ziszczenia się tej przesłanki. Do momentu, w którym warunek X nie zostanie spełniony, nie można kwalifikować świadczenia pieniężnego jako opóźnionego.

W tym kontekście należy jednak wskazać, że analiza takich potencjalnych warunków może być dokonana na kanwie konkretnej umowy, poprzez wykładnię zgodnych oświadczeń woli jej stron. Jak uprzednio wskazano, interpretacji takiej należy dokonywać w oparciu o przepisy prawa cywilnego, które regulują wykonywanie zobowiązań.

Dlatego też – bez analizy wszystkich postanowień danej umowy – nie jest możliwe udzielenie odpowiedzi na podniesione szczegółowe kwestie dotyczące wystawienia faktury bez uprzedniego dostarczenia protokołu wykonania usługi i ewentualnego uznania tej okoliczności za podstawę wstrzymania się od zapłaty przez dłużnika.

W przypadku należności spornych zastosowanie może znaleźć regulacja przewidziana w art. 9 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom, zgodnie z którą w przypadku badania towaru lub usługi celem potwierdzenia zgodności z umową, jeżeli dłużnik przed dniem badania lub w jego trakcie otrzymał fakturę lub rachunek potwierdzające dostawę towaru lub wykonanie usługi, termin zapłaty jest liczony od dnia zakończenia badania towaru lub usługi, przy czym termin badania nie może przekraczać 30 dni.

Jeżeli błędy formalne faktury VAT nie powodują, że faktura nie odzwierciedla rzeczywistej transakcji handlowej, a tym samym podatnik może na jej podstawie zrealizować prawo do odliczenia naliczonego podatku niezależnie od tego, czy formalne uchybienia faktury zostaną skorygowane, wówczas błędy te nie powinny stanowić podstawy do wstrzymania się od terminowej zapłaty. Takie stanowisko jest zgodne z wykładnią celowościową, ponieważ dłużnik nie powinien wykorzystywać błędów formalnych faktury VAT, które nie wywołują dla niego negatywnych konsekwencji podatkowych, jako uzasadnienia do wstrzymywania się z zapłatą. Zaprezentowane podejście koresponduje również z orzecznictwem Naczelnego Sądu Administracyjnego, wyrażonym m.in. w wyroku z 22 października 2015 r., sygn. akt I FSK 1131/1.

Analogiczne podejście należy zastosować do przypadku, gdy faktura nie zawiera elementów uzgodnionych pomiędzy stronami, które nie stanowią przy tym wymogów formalnych przewidzianych przepisami prawa. Zasadniczo takie braki faktury nie powinny być podstawą wstrzymania się ze spełnieniem świadczenia, jeżeli nie narusza to istotnych interesów dłużnika.

Jak należy raportować świadczenie, które dłużnik uregulował częściowo ze względu na ważną podstawę do odmowy zapłaty całości?

Jeżeli dłużnik – w oparciu o przepisy prawa albo umowy – częściowo wstrzyma się z zapłatą za dostarczony towar lub wykonaną usługę, powinno to znaleźć adekwatne odzwierciedlenie w sprawozdaniu o stosowanych terminach zapłaty w transakcjach handlowych. W takim przypadku część świadczenia pieniężnego, w odniesieniu do której dłużnik w sposób uprawniony wstrzymał się zapłatą, nie zostanie ujęta w ww. sprawozdaniu. Ta część świadczenia pieniężnego nie może bowiem zostać uznana ani za spełnioną, ani za niespełnioną w terminie. Natomiast uregulowana część świadczenia pieniężnego powinna zostać uwzględniona w ramach ww. sprawozdania po stronie świadczeń spełnionych.

Czy jeżeli w umowie wskazane jest, że reklamacja towarowa nie zwalnia odbiorcy z obowiązku zapłaty, to jak traktować sytuację kiedy dłużnik – odbiorca składa reklamację i odmawia zapłaty, ewentualnie płaci tylko część? Czy całość należy potraktować jako świadczenie niezapłacone (jeżeli odmawia zapłaty całości), czy część zaliczyć jako zapłaconą a pozostałą niezapłaconą (jeżeli odmawia zapłaty co do części)?

Jeżeli w umowie wskazane jest, że reklamacja towaru nie zwalnia odbiorcy z obowiązku zapłaty, to sytuację, w której odbiorca towaru składa reklamację i odmawia zapłaty, ewentualnie reguluje tylko część świadczenia, należy zakwalifikować jako naruszenie umowy. W opisanej sytuacji – na mocy postanowienia umownego – dłużnik świadczenia pieniężnego nie ma prawa wstrzymać się z zapłatą za otrzymany towar na podstawie złożonej reklamacji.

Nieuregulowane w takich okolicznościach świadczenie pieniężne należy potraktować zatem jako świadczenie niespełnione (w całości lub w części). Przy tym należy zauważyć, że tego rodzaju postanowienia umowne powinny być analizowane w kontekście całej umowy.

Jeżeli w umowie między spółkami z tej samej grupy obowiązują wewnętrzne zasady rozliczania płatności za towary/usługi, które wiążą spółki grupy, to czy można powołać się na te zasady przy weryfikacji czy został spełniony termin zapłaty?

Spółki prawa handlowego – niezależnie od rodzaju powiązań między nimi – w ramach transakcji handlowej występują jako strony tej transakcji. Przepisy ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom nie przewidują odrębnych regulacji dla transakcji handlowych zawieranych pomiędzy podmiotami powiązanymi. Wobec czego „wewnętrzne zasady rozliczania płatności za towary/usługi”, które nie stanowią postanowień umowy (transakcji handlowej) zawartej między stronami, nie mogą modyfikować ani ustanawiać dodatkowych wymogów weryfikacji terminowości spełnienia świadczenia.

Czy zawarcie umowy faktoringowej ma znaczenie dla celów sprawozdawczych?

W sprawozdaniu o stosowanych terminach zapłaty mają być raportowane wartości świadczeń pieniężnych wynikających z transakcji handlowych (spełnionych/otrzymanych, niespełnionych/nieotrzymanych w danym roku). Dla potrzeb sprawozdawczych kluczowe jest ustalenie, czy dana umowa stanowi transakcję handlową w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom.

Faktoring jest umową nienazwaną, ale jeżeli w wyniku umowy następuje zmiana wierzyciela powinno to znaleźć odzwierciedlenie w składanym sprawozdaniu. W takim przypadku mamy dwie umowy – pierwotną transakcję handlową i umowę, na skutek której dochodzi do nabycia wierzytelności. Jeżeli chodzi o sprawozdawczość w zakresie tej pierwotnej transakcji handlowej to skoro na skutek umowy doszło do nabycia wierzytelności i podmiot trzeci wstąpił w prawa wierzyciela powinien on wykazać w sprawozdaniu wartość świadczenia pieniężnego wynikającego z tej transakcji. W takiej sytuacji pierwotny wierzyciel przestał być wierzycielem i nie powinien tego świadczenia pieniężnego wykazywać w sprawozdaniu.

W tym kontekście warto zaznaczyć, że zgodnie z art. 3 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom jej przepisów nie stosuje się do umów, na podstawie których są wykonywane czynności bankowe, w rozumieniu art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe. Z kolei zgodnie z art. 5 ust. 2 pkt 5 ustawy – Prawo bankowe czynnościami bankowymi jest m.in. nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych jeżeli jest wykonywane przez banki. Wobec powyższego do umowy zawartej z bankiem, na podstawie której nabywa on wierzytelność nie stosuje się przepisów ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom i w konsekwencji świadczenia pieniężne wynikające z takiej umowy nie są przedmiotem sprawozdania o stosowanych terminach zapłaty. Umowa nabycia wierzytelności może być zawarta również z innym niż bank podmiotem. W takim przypadku umowa taka stanowi transakcję handlową pod warunkiem, że jej stronami są podmioty, o których mowa w art. 2 o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom.

Źródło: Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii

Polecamy: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!

Polecamy: INFORLEX Biznes

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Podatek PIT - część 2
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/10
    Zeznanie PIT-37 za 2022 r. można złożyć w terminie do:
    30 kwietnia 2023 r. (niedziela)
    2 maja 2023 r. (wtorek)
    4 maja 2023 r. (czwartek)
    29 kwietnia 2023 r. (sobota)
    Następne
    Księgowość
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Rozlicz się przez internet. Dzięki usłudze Twój e-PIT szybko i łatwo rozliczysz swój PIT

    Okres rozliczeń rocznych PIT trwa do końca kwietnia. Dzięki usłudze Twój e-PIT udostępnionej przez Ministerstwo Finansów w e-Urzędzie Skarbowym (e-US) możesz szybko i wygodnie rozliczyć swój PIT. Zwłaszcza jeśli masz Profil Zaufany. Jeśli nie masz – założysz go od ręki.

    PIT 2024. Czy można rozliczyć podatki bez Profilu Zaufanego?

    Sezon rozliczeń podatkowych jest w pełni. Dzięki usłudze e-PIT dostępnej na stronie Ministerstwa Finansów, możesz  szybko rozliczyć swój PIT. Resort zaleca, aby z rozliczeniem nie zwlekać.

    Co można sobie odliczyć od podatku 2024? Z jakich ulg podatkowych można skorzystać w rozliczeniu PIT?

    Co można odliczyć z podatku PIT? Z jakich ulg podatkowych można skorzystać w rozliczeniu w 2024 roku?

    Kto może wyjechać do sanatorium z ZUS-em w 2024 roku? Jak uzyskać skierowanie? Ile trzeba czekać?

    Nie tylko Narodowy Fundusz Zdrowia kieruje do miejscowości uzdrowiskowych, ale także Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Z leczenia może skorzystać każdy ubezpieczony, który jest zagrożony utratą zdolności do pracy. Warunkiem jest jednak, by rehabilitacja poprawiła rokowania stanu zdrowia i przyczyniła się do powrotu do aktywności zawodowej.

    Limit pomocy de minimis dla MŚP 2024 - podwyżka od 1 maja

    Ministerstwo Finansów przygotowało projekt rozporządzenia, na podstawie którego MŚP nadal udzielana będzie pomoc de minimis w formie gwarancji BGK spłaty kredytu lub innego zobowiązania - napisał resort w OSR do projektu. Rozporządzenie wdroży w życie unijne przepisy wprowadzające nowy wyższy limit takiej pomocy dla jednego przedsiębiorstwa w ciągu 3 lat.

    Ulga sponsoringowa a koszty uzyskania przychodów z zysków kapitałowych

    Po koniec 2023 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał, że podmioty osiągające przychody z zysków kapitałowych również mogą odliczać koszty wspierania sportu, edukacji i kultury, na podstawie art. 18ee, niezależnie od tego czy koszty te zostaną przyporządkowane do przychodów z zysków kapitałowych czy pozostałych przychodów.

    Rozrachunki w księgowości wsparte sztuczną inteligencją. Nadchodzi nowe

    Czy sztuczna inteligencja może wspomóc księgowym w rozrachunkach? Dzięki wykorzystaniu mechanizmów sztucznej inteligencji programy księgowe pozwalają na dużą automatyzację procesów w tym zakresie.

    Jak rozpoznać pellet dobrej jakości? Jak sprawdzić samemu?

    Jakość pelletu jest kluczowym czynnikiem decydującym o jego efektywności i bezpieczeństwie użytkowania. Niezależnie od tego, czy wykorzystujemy go do ogrzewania domu, czy jako surowiec w przemyśle, istnieją cechy, na które warto zwrócić uwagę, aby mieć pewność, że wybieramy produkt najwyższej jakości.

    Składki ZUS wspólników spółki z o.o. (jednoosobowej i wieloosobowej). Kto i kiedy nie zapłaci składek?

    Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych różnicują pozycję wspólników spółki z o.o. w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu w zależności od tego, czy spółka jest jednoosobowa czy wieloosobowa.

    Zmienia się odpowiedzialność związana z klasyfikacją towarów. Przewoźnicy mogą zapłacić mandat karny

    Znajomość prawidłowej klasyfikacji towarów to podstawa właściwego zgłoszenia celnego w procedurach celnych wywozowych i przywozowych, a także przy określaniu stawki cła i podatku VAT w sprzedaży wewnątrz UE. Wprowadzany właśnie w życie unijny Import Control System 2 nakłada na przewoźników nowe obowiązki. – Firmy transportowe biorą pełną odpowiedzialność za towar wprowadzany na obszar Unii Europejskiej. Muszą posiadać wszystkie dane na temat stron transakcji i HS kodów towarów – wyjaśnia Joanna Porath, właścicielka agencji celnej AC Porath.

    REKLAMA