REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Amortyzacja praw własności intelektualnej - zasady i stawki

PwC Studio
Serwis prawno-podatkowy PwC
Amortyzacja praw własności intelektualnej - zasady i stawki
Amortyzacja praw własności intelektualnej - zasady i stawki
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Na podstawie ustaw o podatkach dochodowych (CIT i PIT) prawa własności intelektualnej, takie jak prawa autorskie, patenty czy prawa do znaków towarowych, zaliczane są do wartości niematerialnych i prawnych, które podlegają amortyzacji. Zobaczmy jakie są zasady amortyzacji tych praw.

Ustawy o podatkach dochodowych (CIT i PIT) są niemal identyczne, jeśli chodzi o regulacje dotyczące amortyzacji podatkowej.

Autopromocja

Różnice polegają na tym, że ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) ma pewne dodatkowe przepisy, które nie miałyby sensu w kontekście opodatkowania osób fizycznych.

Wspomniane przepisy odnoszą się m.in. do skutków otrzymywania aportów, a także innych sytuacji, w jakich mogą się znaleźć tylko osoby prawne, ze szczególnym uwzględnieniem spółek kapitałowych.

W związku z tym, że regulacja zawarta w ustawie o CIT jest pełniejsza niż regulacja zawarta w ustawie o PIT, w niniejszym artykule będę się odwoływał do tej pierwszej.   

W art. 16b ust. 1 pkt 4-7 ustawy o CIT wymienione zostały cztery kategorie praw własności intelektualnej, które podlegają amortyzacji. Należą do nich: 

Dalszy ciąg materiału pod wideo

- autorskie lub pokrewne prawa majątkowe;

- prawa określone w ustawie Prawo własności przemysłowej (m.in. patenty na wynalazki oraz prawa ochronne na znaki towarowe);

- licencje oraz

- informacje związane z wiedzą w dziedzinie przemysłowej, handlowej, naukowej lub organizacyjnej (informacje o charakterze know-how). 

Niezależnie od tego, z problematyką własności intelektualnej ściśle związana jest kwestia amortyzowania lub odliczania kosztów prac rozwojowych.

Warunki amortyzacji 

Jeśli pominąć odrębności dotyczące kosztów prac rozwojowych, ustawa przewiduje jednolite warunki amortyzacji dla wszystkich praw własności intelektualnej.

Po pierwsze, prawa, które mają być przedmiotem amortyzacji, muszą się nadawać do gospodarczego wykorzystania w dniu przyjęcia do używania.

Zgodnie z inną (podobną) zasadą, amortyzacja jest niemożliwa, jeżeli prawo majątkowe nie jest wykorzystywane do działalności gospodarczej podatnika (ten drugi warunek jest spełniony także wtedy, gdy przedsiębiorca oddaje swoje prawo do używania innemu podmiotowi na podstawie umowy licencyjnej, a także umowy najmu, dzierżawy lub leasingu). 

Prace rozwojowe nad nowymi produktami i technologiami – kiedy są kosztem uzyskania przychodu

Wspomniane powyżej zasady, zapisane wprost w art. 16b ust. 1 ustawy o CIT, łączą się z ogólniejszymi zasadami podatkowymi, które – w pewnym uproszczeniu – uzależniają możliwość potrącania kosztów od celowości ich ponoszenia.

Kolejne warunki są ściślej związane ze specyfiką zagadnień amortyzacyjnych.

Po pierwsze, amortyzacji podlegają tylko takie prawa, które zostały przez przedsiębiorcę „nabyte”. Trzeba przy tym zauważyć, że „nabycie” rozumiane jest inaczej niż na gruncie prawa cywilnego, choćby dlatego, że do przedmiotów amortyzacji należą licencje. Przez nabycie licencji należy rozumieć zawarcie umowy licencyjnej w charakterze licencjobiorcy, bądź też np. wejście w prawa licencjobiorcy na skutek cesji.

Drugim warunkiem, charakterystycznym dla zagadnień amortyzacyjnych, jest wymóg, by – w momencie rozpoczęcia amortyzacji – przewidywany okres używania praw własności intelektualnej był dłuższy niż rok


Zwykłe koszty zamiast odpisów 

Opisane zasady sprawiają, że w niektórych przypadkach prawa własności intelektualnej nie mogą być amortyzowane. To nie musi być wielka niedogodność, bo wydatki związane z takimi prawami – o ile zostały poniesione w sposób racjonalny – mogą być zaliczane do kosztów podatkowych bezpośrednio, na zasadach ogólnych.

W szczególności, dotyczy to rzadkich przypadków, kiedy przedsiębiorca nabywa prawa majątkowe, których przewidywany okres używania nie przekracza roku. Trzeba jednak pamiętać, że w takiej sytuacji, bezpośrednie potrącenie kosztu może doprowadzić do niekorzystnych skutków, jeżeli okaże się, że faktyczny okres używania będzie dłuższy niż rok.

Podatnik będzie wówczas obowiązany do wstecznej korekty kosztów (z możliwością uwzględnienia zaniechanej amortyzacji) i do zapłacenia odsetek karnych, naliczonych od różnicy między potrąconym kosztem a wysokością rocznych odpisów amortyzacyjnych (obowiązki, o których tutaj mowa, zostały szczegółowo opisane w art. 16e ustawy o CIT). 

Jak już wspomniałem, prawa własności intelektualnej podlegają amortyzacji tylko wtedy, kiedy były przedmiotem „nabycia”.

Nie są zatem amortyzowane, jeżeli zostały wytworzone przez samego przedsiębiorcę -podatnika. Przykładem, który ilustruje tę zasadę, są programy komputerowe stworzone przez pracowników przedsiębiorcy w ramach wykonywania obowiązków pracowniczych.

Zgodnie z art. 74 ust. 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, majątkowe prawa autorskie do takich programów przysługują pracodawcy, o ile umowa o pracę nie stanowi inaczej. Jeżeli nie stanowi, pracodawca może korzystać z tych praw, ale – z uwagi na brak „nabycia” – nie może ich amortyzować. Dlatego wydatki związane z wytworzeniem takich praw powinny być zaliczane do kosztów bezpośrednio. 

Są jednak przypadki szczególne, kiedy tworzenie praw własności intelektualnej we własnym zakresie prowadzi do powstania składników majątkowych podlegających amortyzacji.

Pozwalają na to przepisy dotyczące wspomnianych już kosztów prac rozwojowych; czyli prac związanych z nowymi produktami i technologiami. Trzeba jednak podkreślić, że zgodnie z tymi przepisami, przedsiębiorca nie amortyzuje praw własności intelektualnej (np. patentów), ale właśnie szczególny rodzaj aktywów, jakim są koszty prac rozwojowych.

Podstawa amortyzacji: wartość początkowa 

Po ustaleniu, że doszło do nabycia prawa, które powinno być przedmiotem amortyzacji, przedsiębiorca powinien ustalić wartość początkową, która jest podstawą obliczania odpisów.

W sytuacji standardowej wartością początkową jest cena nabycia, czyli kwota należna zbywcy, powiększona o koszty związane z zakupem, naliczone do dnia oddania prawa majątkowego do używania. W tym zakresie, ustalanie wartości początkowej oparte jest na takich samych zasadach, jakie dotyczą wszystkich składników majątku trwałego.  

Jednakże, w odniesieniu do praw majątkowych, ustawodawca przewidział ważną modyfikację, która wynika z art. 16g ust. 14 ustawy o CIT. Dotyczy ona nabycia licencji lub innych praw w sytuacji, gdy wynagrodzenie uiszczane przez nabywcę (licencjobiorcę) jest uzależnione od przychodów, jakie uzyskuje on z nabytego prawa. Taka część wynagrodzenia nie jest uwzględniana przy obliczaniu wartości początkowej, a co za tym idzie – może być zaliczona bezpośrednio do kosztów uzyskania przychodów. 

Co prawda w dzisiejszych czasach nie budzi to większych wątpliwości, ale na wszelki wypadek zaznaczę, że wydatki uwzględniane przy obliczaniu wartości początkowej, a także w kosztach uzyskania przychodów, to – co do zasady – wydatki netto, bez VAT.

Zasada przeciwna dotyczyć może tylko tych wydatków, które nie dają prawa do odliczania podatku naliczonego w ramach systemu VAT i dlatego – na gruncie podatków dochodowych – mogą być ujmowane w wartościach brutto.

Może się też zdarzyć, że przedsiębiorca działa w formie spółki kapitałowej i otrzymuje prawa majątkowe drogą aportu. W takiej sytuacji sam ustala ich wartość początkową, z tym zastrzeżeniem, że nie może być ona wyższa od wartości rynkowej (art. 16g ust 1 pkt 4 ustawy o CIT). 


Aktywa o niskiej wartości 

Przepisy o amortyzacji służą zasadzie współmierności przychodów i kosztów. Innymi słowy, realizują myśl, wedle której wydatki na aktywa trwałe nie powinny być potrącane jednorazowo, skoro służą osiąganiu przychodów w dłuższym okresie.

Niemniej jednak, rygorystyczne stosowanie tej zasady do wszystkich aktywów, niezależnie od ich wartości, byłoby niecelowe. Dlatego ustawodawca wprowadził zasady uproszczone dla tzw. aktywów niskowartościowych.  

Przez aktywa niskowartościowe rozumieć należy składniki majątkowe, których wartość początkowa nie przekracza 3.500 zł. Przedsiębiorca może je amortyzować na zasadach ogólnych, ale nie musi. Jeżeli uważa, że amortyzacja prowadziłaby do niepotrzebnych komplikacji, może ograniczyć się do zaliczenia wydatków na takie składniki do kosztów uzyskania przychodów – w miesiącu, w którym składnik majątkowy (np. licencja) jest oddawany do używania (art. 16d ust. 1 ustawy o CIT). 

Podobne skutki ma operacja, o której mowa w art. 16f ust. 3 ustawy o CIT, który pozwala na dokonanie tzw. jednorazowego odpisu amortyzacyjnego, obejmującego całą wartość początkową aktywów o niskiej wartości. Drobna różnica polega na tym, że przedsiębiorca może wybrać, czy dokonać takiego odpisu w miesiącu oddawania prawa majątkowego do używania, czy też w miesiącu następnym. 

Trzeba przy tym pamiętać, że niezależnie od wybranej drogi postępowania, składniki o niskiej wartości, podobnie jak inne składniki majątku trwałego, powinny być wprowadzone do ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych.

Amortyzacja na zasadach ogólnych: przygotowania do wyboru stawki 

Wprowadzenie do ewidencji powinno być dokonane najpóźniej w miesiącu oddania wartości niematerialnej do używania (art. 16d ust. 2 ustawy o CIT). W miesiącu następnym – a więc w miesiącu, który nastąpi po miesiącu wprowadzenia do ewidencji – przedsiębiorca może rozpocząć amortyzację podatkową na zasadach ogólnych. Jej zakończenie nastąpi wtedy, gdy suma odpisów dorówna wartości początkowej (art. 16h ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT).

Prawa własności intelektualnej, jak też inne wartości niematerialne, mogą być amortyzowane tylko jedną metodą (jeśli pominąć metody uproszczone, dotyczące aktywów o niskiej wartości). Jest to metoda liniowa, polegająca na dokonywaniu comiesięcznych odpisów o równych wartościach.

Stawki amortyzacji są zróżnicowane w zależności od rodzaju umarzanego prawa. Niemniej jednak, dwie zasady odnoszące się do stawek są identyczne dla wszystkich wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na rodzaj.

Po pierwsze, stawki wskazane dla tego typu aktywów są jedynie stawkami maksymalnymi. Oznacza to, że przedsiębiorca, który chciałby wolniejszego tempa amortyzacji, może stosować stawki obniżone; o ile chodzi o obniżanie (a nie podwyższanie), ustawodawca przewidział pełną dowolność.

Po drugie, ustalenie stawki w stosunku do konkretnego składnika wartości niematerialnych może być dokonane tylko raz – przed dokonaniem pierwszego odpisu (art. 16m ust. 3 ustawy o CIT).

Amortyzacja wartości niematerialnych i prawnych

Jak amortyzować znaki towarowe?

Amortyzacja praw nabytych nadających się do gospodarczego wykorzystania

Stawka ogólna i stawki preferencyjne 

W odniesieniu do wartości niematerialnych i prawnych, ustawodawca odstąpił od podawania stawek amortyzacji w formie procentowej. Zamiast tego zastosował (w art. 16m ust. 1 i 2 ustawy o CIT) metodę opisową, wskazując minimalny okres amortyzacji różnych aktywów w zależności od ich rodzaju. Jest to wyłącznie kwestia stylu, więc w dalszej części tekstu będę stosował obydwie metody. 

Jeżeli prawa majątkowe nabyte przez przedsiębiorcę nie zostały objęte przepisem szczególnym, to podlegają amortyzacji według maksymalnej stawki 20% w skali roku (minimalny okres amortyzacji wynosi 5 lat). 

Kilka rodzajów praw majątkowych podlega amortyzacji według stawki 50%. Należą do nich prawa autorskie oraz niektóre rodzaje licencji. Są to licencje na programy komputerowe, a także licencje na wyświetlanie filmów oraz emisję programów radiowych i telewizyjnych.

Ustawodawca wziął też pod uwagę, że okres korzystania licencji na wyświetlanie filmów oraz emisję programów radiowych i telewizyjnych może być – zgodnie z umową licencyjną – krótszy niż 24 miesiące (odpowiadające 50% stawce amortyzacji); w takim przypadku przedsiębiorca może podwyższyć stawkę, by okres dokonywania odpisów odpowiadał okresowi korzystania z licencji. 

Jest jeszcze stawka szczególna, która dotyczy kosztów zakończonych prac rozwojowych. Tego rodzaju koszty mogą być zamortyzowane w całości w ciągu 12 miesięcy. 


Właściwa klasyfikacja i problemy z know-how 

Prawidłowe zastosowanie stawki zależy w znacznym stopniu od właściwej klasyfikacji nabytych praw. Zdarza się tymczasem, że granice między niektórymi formami własności intelektualnej bywają płynne albo trudne do uchwycenia dla osoby, która nie specjalizuje się w tej dziedzinie.

Dla przykładu, praktyczne trudności mogą dotyczyć postawienia granicy między nabyciem praw autorskich oraz nabyciem informacji o charakterze know-how. W świetle prawa podatkowego różnica jest niezwykle istotna.

Po pierwsze, jak już wspomniałem, prawa autorskie mogą być amortyzowane według stawki 50% rocznie, a do informacji o charakterze know-how stosuje się ogólną stawkę 20%.

Po drugie, zaliczenie wartości niematerialnej do kategorii know-how może być wyjątkowo niekorzystne także z innego powodu. Chodzi o przypadki, kiedy przedsiębiorca działający w formie spółki kapitałowej otrzymuje informacje o charakterze know-how jako wkład niepieniężny (aport). Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 64 ustawy o CIT – odpisy amortyzacyjne od takiego przedmiotu aportu nie mogą być zaliczane do kosztów uzyskania przychodów.  

Problem rozróżnienia między know-how i prawami autorskimi występuje dość często przy okazji nabywania baz danych, które dotyczą klientów przejmowanego przedsiębiorstwa. Bazy danych, które nie mają charakteru twórczego, stanowią informacje o charakterze know-how.

Jednakże niektóre bazy danych są przedmiotem prawa autorskiego zgodnie z art. 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych; są to bazy „spełniające cechy utworu”, a więc takie, które charakteryzują się tym, że przyjęte w nich zestawienia „mają twórczy charakter”. Organy podatkowe przyjmują do wiadomości, że nabycie praw do takich baz jest równoznaczne z nabyciem praw autorskich, co pociąga za sobą korzystne zasady amortyzacji; potwierdzono to m.in. w interpretacji z 10 marca 2011 r. wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy (sygn. ITPB3/423-682/10/MK).  

Trzeba jednak zauważyć, że w tego rodzaju sprawach uzyskanie korzystnej interpretacji jest relatywnie łatwe, jako że podstawą rozstrzygnięcia jest stan faktyczny, jaki został opisany we wniosku.

Jeżeli w opisie stanu faktycznego znajdzie się ocena, że baza danych ma „twórczy i oryginalny charakter”, to organ podatkowy jest praktycznie zmuszony do uznania, że mamy do czynienia z prawami autorskimi.

Wykazanie tego samego w zwykłym postępowaniu podatkowym (wymiarowym) może być trudniejsze, bo w takim postępowaniu organ bada stan faktyczny na własną rękę i może podważać oceny podatnika.

Piotr Kaim, doradca podatkowy

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Podatek PIT - część 2
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/10
    Zeznanie PIT-37 za 2022 r. można złożyć w terminie do:
    30 kwietnia 2023 r. (niedziela)
    2 maja 2023 r. (wtorek)
    4 maja 2023 r. (czwartek)
    29 kwietnia 2023 r. (sobota)
    Następne
    Księgowość
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Dostęp hurtowy do sieci zbudowanej ze środków KPO/FERC

    Rok 2023 upłynął pod znakiem śledzenia działań Centrum Projektów Polska Cyfrowa (dalej jako „CPPC”), planowaniem zasięgów sieci możliwych do zrealizowania w ramach dofinansowania z budżetu Unii Europejskiej, wzmożoną pracą nad przygotowaniem wniosków o dofinansowanie, cierpliwym oczekiwaniem na ogłoszenie wyników naboru, żeby w końcu – dotrwać do etapu podpisania umowy o dofinansowanie i rozpocząć budowę nowej infrastruktury telekomunikacyjnej. Dla wielu operatorów emocje towarzyszące tym wydarzeniom, jak również powodzenie inwestycji nadal spędzają sen z powiek. Natomiast przed operatorami, którzy sami nie stawali w blokach startowych do konkursu o środki na budowę nowej infrastruktury telekomunikacyjnej, pojawia się pytanie jak będzie wyglądać wspólne funkcjonowanie obu grup w przyszłości.

    Polska ustawa o kryptoaktywach od 30 czerwca 2024 r. Założenia i cel nowych przepisów [omówienie projektu]

    Projekt ustawy o kryptoaktywach ma zaimplementować do krajowych przepisów rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1114 z dnia 31 maja 2023 r. w sprawie rynków kryptoaktywów oraz zmiany rozporządzeń (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 1095/2010 oraz dyrektyw 2013/36/UE i (UE) 2019/1937 (Dz. U. UE. L. z 2023 r. Nr 150, str. 40 z późn. zm.) (dalej: MiCA) określające zasady regulacji i nadzoru emisji, handlu i świadczenia usług związanych z kryptowalutami. Rozporządzenie obowiązuje już od 29 czerwca 2023 r., ale w pełni zacznie być stosowane dopiero w grudniu 2024 r. Projekt ustawy przewiduje wprowadzenie nowych rozwiązań w obszarze sektora rynku kryptoaktywów, mających na celu realizację zadań wynikających z rozporządzenia MiCA, w szczególności w zakresie skutecznego nadzoru i ochrony inwestorów. Według ustawodawcy podjęcie działań zmierzających do realizacji ww. celów zapewni rozwój rynku w perspektywie wieloletniej oraz bezpieczeństwo przez rozszerzenie kompetencji nadzorczych. Za projekt ustawy odpowiada Podsekretarz Stanu Ministerstwa Finansów. 

    Eksport usług do Turcji na nowych zasadach od stycznia 2024

    Eksport usług występuje wówczas, gdy za miejsce świadczenia usług, czyli faktycznego opodatkowania, jest terytorium innego państwa. O miejscu opodatkowania danej usługi decyduje nie miejsce jej faktycznego wykonania, ale wskazane przepisami ustawy o VAT „miejsce jej świadczenia”. Charakterystyką usługi wykonanej poza granice terytorium kraju to takie świadczenie, od którego zobowiązanym do rozliczenia VAT jest zagraniczny nabywca tej usługi. Dla polskiego usługodawcy jest ona wówczas czynnością niepodlegającą opodatkowaniu (NP) w VAT.

    Rozlicz się przez internet. Dzięki usłudze Twój e-PIT szybko i łatwo rozliczysz swój PIT

    Okres rozliczeń rocznych PIT trwa do końca kwietnia. Dzięki usłudze Twój e-PIT udostępnionej przez Ministerstwo Finansów w e-Urzędzie Skarbowym (e-US) możesz szybko i wygodnie rozliczyć swój PIT. Zwłaszcza jeśli masz Profil Zaufany. Jeśli nie masz – założysz go od ręki.

    PIT 2024. Czy można rozliczyć podatki bez Profilu Zaufanego?

    Sezon rozliczeń podatkowych jest w pełni. Dzięki usłudze e-PIT dostępnej na stronie Ministerstwa Finansów, możesz  szybko rozliczyć swój PIT. Resort zaleca, aby z rozliczeniem nie zwlekać.

    Co można sobie odliczyć od podatku 2024? Z jakich ulg podatkowych można skorzystać w rozliczeniu PIT?

    Co można odliczyć z podatku PIT? Z jakich ulg podatkowych można skorzystać w rozliczeniu w 2024 roku?

    Kto może wyjechać do sanatorium z ZUS-em w 2024 roku? Jak uzyskać skierowanie? Ile trzeba czekać?

    Nie tylko Narodowy Fundusz Zdrowia kieruje do miejscowości uzdrowiskowych, ale także Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Z leczenia może skorzystać każdy ubezpieczony, który jest zagrożony utratą zdolności do pracy. Warunkiem jest jednak, by rehabilitacja poprawiła rokowania stanu zdrowia i przyczyniła się do powrotu do aktywności zawodowej.

    Limit pomocy de minimis dla MŚP 2024 - podwyżka od 1 maja

    Ministerstwo Finansów przygotowało projekt rozporządzenia, na podstawie którego MŚP nadal udzielana będzie pomoc de minimis w formie gwarancji BGK spłaty kredytu lub innego zobowiązania - napisał resort w OSR do projektu. Rozporządzenie wdroży w życie unijne przepisy wprowadzające nowy wyższy limit takiej pomocy dla jednego przedsiębiorstwa w ciągu 3 lat.

    Ulga sponsoringowa a koszty uzyskania przychodów z zysków kapitałowych

    Po koniec 2023 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał, że podmioty osiągające przychody z zysków kapitałowych również mogą odliczać koszty wspierania sportu, edukacji i kultury, na podstawie art. 18ee, niezależnie od tego czy koszty te zostaną przyporządkowane do przychodów z zysków kapitałowych czy pozostałych przychodów.

    Rozrachunki w księgowości wsparte sztuczną inteligencją. Nadchodzi nowe

    Czy sztuczna inteligencja może wspomóc księgowym w rozrachunkach? Dzięki wykorzystaniu mechanizmów sztucznej inteligencji programy księgowe pozwalają na dużą automatyzację procesów w tym zakresie.

    REKLAMA