Inwestujesz na giełdzie - ewidencjonuj transakcje

Nie ma przy tzw. podatku giełdowym kwoty wolnej od podatku, więc PIT-38 trzeba złożyć nawet wtedy, gdy zarobiło się lub straciło na giełdzie niewielką kwotę.

PIT-38 złożymy też, jeśli w 2008 r.:

• sprzedaliśmy papiery wartościowe nie notowane na giełdzie (akcje, obligacje)
• zbyliśmy udziały w spółkach z o.o.
• objęliśmy udziały (akcje) w spółkach mających osobowość prawną albo wkłady w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część

Jako inwestorom giełdowym często wydaje nam się, że wypełnienie PIT-38 to proste przepisanie kilku liczb z PIT-8C wystawionego dla nas przez biuro maklerskie do końca lutego każdego roku. Wystarczy przepisać przychody, koszty, samodzielnie obliczyć dochód oraz kwotę podatku lub skorzystać w tym celu z programu do wypełniania zeznań rocznych. Wypełnienie zeznania PIT-38 tą metodą zajmie nie więcej niż kwadrans. Może to jednak skutkować zawyżeniem podatku dochodowego nawet o kilkanaście tysięcy złotych.

Często nie zdajemy sobie bowiem sprawy, że istnieje szereg zwolnień od podatku giełdowego. Mogą z nich korzystać podatnicy, którzy nabyli akcje lub obligacje na giełdzie przed wprowadzeniem podatku giełdowego. Podatnik, który w ten sposób kupione akcje sprzeda w 2008 r. może przez przeoczenie biura maklerskiego zapłacić od tej transakcji nienależny podatek giełdowy.

Wystarczy, że znajdzie się ona w PIT-8C wystawionym przez biuro maklerskie w przychodach podlegających opodatkowaniu. To pierwsza przyczyna możliwych kłopotów – błąd biura maklerskiego, który zostanie wygenerowany automatycznie przez system komputerowy wykorzystywany do sporządzania informacji PIT-8C.

Niekiedy w PIT-8C znajdują się zawyżone przychody lub zaniżone koszty uzyskania przychodów Nie na skutek oczywistych błędów, ale wskutek profiskalnego podejścia biura maklerskiego, przejawiającego się w ścisłym stosowaniu się biura do interpretacji przepisów podatkowych preferowanej przez organy podatkowe. Jeżeli organy podatkowe uznają, że np. dana transakcja nie może powodować zwiększenia kosztów podatkowych inwestora, to biura maklerskie na wszelki wypadek nie umieszczają jej w PIT-8C w pozycji „koszty”.

Tego typu sytuacje łatwo zauważymy, gdy w 2008 r. dokonamy na giełdzie niewielkiej liczby transakcji. Wtedy jest szansa na spokojną analizę podatkową przeprowadzonych posunięć inwestycyjnych – czy to samodzielnie, czy też korzystając ze wsparcia profesjonalnego doradcy.

Co jednak powinniśmy zrobić, gdy tych transakcji w 2008 r. było np. kilkaset? Zawierając dużą ilość transakcji na giełdzie w 2008 r. - w kwietniu 2009 r. będziemy mieli niewielką szansę na zorientowanie się, czy otrzymany przez nas PIT-8C jest prawidłowo wypełniony przez biuro maklerskie. Skontrolowanie poprawności wypełnienia formularza PIT-8C przez biuro maklerskie z pewnością ułatwiłaby nam ewidencja przeprowadzonych transakcji. Ewidencję taką moglibyśmy prowadzić na bieżąco albo sporządzić ją już po zakończeniu roku podatkowego.

Przykładowa ewidencja dla celów rozliczenia podatku giełdowego:

Data kupna papierów wartościowych	Cena nabycia i ilość, wartość prowizji maklerskiej	Wydarzenie związane z papierami wartościowymi w okresie ich posiadania takie jak np. ustalenia praw poboru, wypłata dywidendy Autopromocja VAT 2024. Komentarz z programem INFORLEX Matryca stawek VAT w PREZENCIE Sprawdź	Data sprzedaży papierów wartościowych	Cena zbycia i ilość, wartość prowizji maklerskiej	Sposób sprzedaży – np. w czasie sesji giełdowej, w drodze wezwania, w transakcji

Duża część informacji umieszczonych w tabeli jest oczywiście dostępna poprzez opcję „historia rachunku” lub „historia zawartych transakcji” w internetowych platformach transakcyjnych prowadzonych przez biura maklerskie. Pojawia się więc naturalne pytanie o sens prowadzenia tej dodatkowej ewidencji niezależnie od biura maklerskiego. Otóż przejawia się on w jednoznacznym powiązaniu ze sobą transakcji kupna i sprzedaży oraz wypłat dywidendy, odjęcia wartości praw poboru od wartości akcji itd. (podczas gdy z historii rachunku nie zawsze to wynika). Umożliwi to nie tylko prawidłowe zidentyfikowanie wysokości osiągniętych przychodów i wyodrębnienie tych, które podlegają opodatkowaniu, ale też prawidłowe ustalenie wysokości kosztów uzyskania przychodów. W efekcie nie tylko pozwoli nam to zapłacić podatek we właściwej wysokości, ale też pomoże nam „wybronić się” przed urzędem skarbowym w razie kontroli.

Powinniśmy też pamiętać, że na potrzeby ustalenia wysokości podatku giełdowego obowiązuje zasada FIFO. Zasada ta mówi, że jeżeli nie jest możliwa identyfikacja sprzedawanych papierów wartościowych przyjmuje się, że są to papiery wartościowe począwszy od nabytych przez podatnika najwcześniej (FIFO). Zasadę tę stosuje się odrębnie dla każdego rachunku inwestycyjnego. Warto więc zweryfikować wycenę dokonywaną przez biuro maklerskie, gdyż i tu mogą zdarzyć się błędy skutkujące niepotrzebnym przepłaceniem podatkui.

Przepisy o podatku giełdowym stosuje się z uwzględnieniem umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska – zastosowanie stawki podatku wynikającej z właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania albo niezapłacenie podatku zgodnie z taką umową jest możliwe pod warunkiem udokumentowania dla celów podatkowych miejsca zamieszkania podatnika uzyskanym od niego certyfikatem rezydencji.

Analogiczne reguły obowiązują również w innych krajach. Zatem jeśli inwestujemy na giełdach zagranicznych, to powinniśmy się czym prędzej postarać o taki certyfikat. Warto nie odwlekać w czasie uzyskania tego dokumentu, gdyż jego brak będzie skutkować pobraniem podatku przez zagranicznego płatnika według zgodnie z wewnętrznymi regulacjami danego państwa, bez uwzględnienia regulacji międzynarodowych.

Warto też sprawdzić, czy inwestując w kapitały za granicą nie osiągnęliśmy przychodów (dochodów) określonych w art. 42c ust. 5 pkt 4 updof ze źródeł przychodów położonych:

1) w Republice Austrii, Królestwie Belgii, Wielkim Księstwie Luksemburga,

Księstwie Andory, Księstwie Liechtensteinu, Księstwie Monako, Republice

San Marino i Konfederacji Szwajcarskiej lub

2) na terytoriach zależnych lub terytoriach stowarzyszonych Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz Królestwa Niderlandów.

W tym przypadku przepisy podatkowe przewidują bowiem odrębne zasady wywiązania się z obowiązku podatkowego.

Anna Welsyng

radca prawny,

doradca podatkowy

kancelaria www.welsyng.pl