REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zajmowanie się sprawami gospodarczymi a odpowiedzialność karno-skarbowa

Rafał Mikołajewski
prawnik, doradca podatkowy
Zajmowanie się sprawami gospodarczymi a odpowiedzialność karno-skarbowa / Fot. Fotolia
Zajmowanie się sprawami gospodarczymi a odpowiedzialność karno-skarbowa / Fot. Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Krąg osób, które mogą ponosić odpowiedzialność karno-skarbową z tytułu zajmowania się sprawami gospodarczymi na podstawie Kodeksu karnego skarbowego, może obejmować szeroką grupę. W szczególności będą to osoby zajmujące się sprawami finansowymi innych podmiotów z mocy przepisów prawa, decyzji właściwego organu lub faktycznego wykonywania takich czynności.

Odpowiedzialność karno-skarbowa, wiąże się z popełnieniem przestępstw skarbowych lub wykroczeń skarbowych. Przestępstwem skarbowym jest czyn zabroniony przez Kodeks karny skarbowy (dalej “kodeks” lub k.k.s.) pod groźbą kary grzywny w stawkach dziennych, kary ograniczenia wolności lub kary pozbawienia wolności (art. 53 § 2 k.k.s.). Czynem zabronionym jest także zachowanie o znamionach określonych w kodeksie, chociażby nie stanowiło ono przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego (art. 53 § 1 k.k.s.).

Autopromocja

Zasady podlegania odpowiedzialności

Wskazując na krąg osób, które mogą ponosić odpowiedzialność karno-skarbową z tytułu zajmowania się sprawami gospodarczymi na podstawie art. 9 § 3 k.k.s., należy stwierdzić, że może to dotyczyć szerokiej grupy osób. W szczególności będą to osoby zajmujące się sprawami finansowymi innych podmiotów z mocy przepisu prawa, decyzji właściwego organu lub faktycznego wykonywania takich czynności.

Brak definicji kodeksowej „sprawy gospodarcze”, powoduje nieścisłości na tym tle. Przyjmuje się, że obejmują one wszelkiego rodzaju czynności prawne i faktyczne, które są podejmowane w związku z działalnością podmiotu oraz na jego rzecz określone w art. 9 § 3 k.k.s. Muszą one dotyczyć obszaru związanego ze sferą gospodarczą organizacji, której dotyczą, tj. wymiany dóbr lub usług.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Natomiast określenie „zajmowanie się” w praktyce powoduje spór, co ono obejmuje. Istotne znaczenie ma fakt, że osoba zajmująca się tymi zagadnieniami powinna posiadać uprawnienia do samodzielnej realizacji powierzonych jej zadań. Powinna je wykonywać, na podstawie umowy o pracę, zlecenia czy też kontraktu. Podejmowane czynności w ramach wymienionych umów muszą być działaniami podjętymi na rzecz i w imieniu podmiotu, którego dotyczą.

W związku z powyższym z zakresu powierzonych danej osobie czynności wynikać musi obowiązek prowadzenia tych spraw, dbania o interesy mocodawcy, podejmowania lub uczestniczenia w podejmowaniu decyzji dotyczących majątku tego podmiotu. Zatem termin „zajmuje się” obejmuje wszelkie zachowania polegające na rozstrzyganiu o znaczeniu finansowym lub też współdziałaniu w rozstrzyganiu w tych sprawach, wpływaniu na rozstrzygnięcia, chociażby miało to charakter jednorazowy.

Dokonując oceny prawno-karnej danej czynności, należy dokonać jej oceny pod kątem „zajmowania się sprawami gospodarczymi”, wynikających z przestępstwa niegospodarności (art. 308 k.k. oraz 296 k.k.). Wskazując na niegospodarność trzeba najpierw określić zasady gospodarnego postępowania. Należy jednak mieć na uwadze, że sama niegospodarność, a także „złe gospodarowanie” nie przesądza o odpowiedzialności karnej osoby zajmującej się sprawami gospodarczymi. Stanowi to oczywiście naruszenie pewnej normy, które jednak musi być przekroczeniem uprawnień, obowiązków w ramach zachowania się sprawcy. Nie może odnosić się to tylko do samego występowania bezczynnego zachowania w realizacji przedsięwzięć czy też wadliwości w podejmowaniu decyzji.

Polecamy: Klauzula przeciw unikaniu opodatkowania – praktyczny poradnik

Powyższe należy wywnioskować z regulacji zawartych w art. 296 k.k., w którym jako karalne określa się naruszenia w zachowaniu w ramach tych uprawnień i obowiązków.

Decyzje gospodarcze a odpowiedzialność karno-skarbowa

Każde zachowanie jest działaniem uzależnionym od warunków ekonomicznych, rodzaju transakcji z licznymi podmiotami gospodarczymi. Wszystko ma miejsce w ramach swobody umów. Na tym tle mogą powstawać różnego rodzaju oceny, powodujące odpowiedzialność z tego tytułu.

Skomplikowane prawo podatkowe oraz wynikające na tym tle różnice w interpretacji przepisów, a także nieprzewidywalne zdarzenia mające miejsce w obrocie gospodarczym mogą narażać osoby zajmujące się tymi sprawami na odpowiedzialność karną. A błąd w zakresie prawidłowej oceny skutków finansowych, jakie mogą wyniknąć w przyszłości, może wpływać na bezpośrednią sytuację finansową podmiotu.

Zobacz: Sprawy karne


Mając powyższe na względzie należy nadmienić, że na popełnienie czynu zabronionego składa się przygotowanie decyzji, jej podjęcie i wykonanie. Na końcu dopiero mamy do czynienia z konsekwencjami finansowymi z tego tytułu, które z kolei  mogą powodować odpowiedzialność karno-skarbową.

Jak wiadomo, podejmowane działania wynikają z polityki podatkowej podmiotu. Realizację tych zadań powierza się osobom zajmującymi się sprawami finansowymi, co naraża je na odpowiedzialność.

Nasuwa się pytanie, czy każde zachowanie ekonomiczne skutkujące konsekwencjami podatkowymi może podlegać ocenie karnej, skoro wybór jaki zostaje w tym obszarze dokonany nawet przy uwzględnieniu danych gospodarczych jest nie do przewidzenia, np. czy kontrahent wywiązuje się ze swoich obowiązków podatkowych.

Wskazując na ewentualną odpowiedzialność karną w przedstawionym zakresie należy zaznaczyć, że opiera się ona na indywidualnej odpowiedzialności osoby fizycznej. Tym samym odpowiedzialność z tego tytułu można przypisać tylko tej osobie, która popełniła czyn szkodliwy, zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia.

Podstawowym warunkiem, aby uznać odpowiedzialność z tego tytułu, jest przypisanie sprawcy winy w czasie czynu ( art. 1 § 3 k.k.s.). Musi także występować umyślność popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego (art. 4 k.k.s.). Należy wykazać u sprawcy czynu, że chciał on popełnić czyn zabroniony lub też, przewidując jego popełnienie, godził się na to. 

Pamiętać należy także, że warunkiem odpowiedzialności (art. 2 k.k.s.) jest czas popełnienia czynu zabronionego. Za czyn, który jest zabroniony przez ustawę w chwili jego popełnienia, odpowiada osoba, której w czasie tego czynu można przypisać winę i nie zachodzą okoliczności wyłączające odpowiedzialność tej osoby.

W takiej sytuacji, aby można było przestępczy skutek czynu przypisać danej osobie, należy wykazać, że podjęte przez nią działania stanowią wynik tego podjętego czynu.

Może też się zdarzyć, że organy skarbowe będą podważały legalność decyzji ekonomicznej, polegającej np. na wyborze kontrahenta, który w ramach obrotu gospodarczego spowodował określone negatywne skutki finansowe, występujące po stronie podmiotu dokonującego tego wyboru.

Wspomniana decyzja ekonomiczna może powodować uszczuplenia podatkowe. W takiej sytuacji osoba dokonująca wyboru, która zajmuje się sprawami finansowymi w ramach subiektywnej oceny wyboru, ryzykuje odmienną oceną skutków podatkowych przez organy podatkowe. Według nich działania te mogą być nieuzasadnione podatkowo. Braku obiektywnych regulacji prawnych oceniających zasadność podjętych czynności może powodować odpowiedzialność karną u tych osób.

Powstaje więc wątpliwość, w jakim zakresie regulacja dotycząca swobody w zawieraniu umów, przy stwierdzeniu negatywnych skutków podatkowych w ramach tej swobody, przyczynia się do odpowiedzialności karnej-skarbowej określonej w art. 9 § 3 k.k.s.

Zobacz także: Przestępstwa i wykroczenia skarbowe


Organ podatkowy dokonując oceny zachowania sprawcy, pod kątem jego ewentualnej odpowiedzialności karno-skarbowej, wynikającego z umowy zawartej w ramach swobody jego podejmowania oraz regulacji gospodarki wolnorynkowej, musi być obiektywna w swoich analizach. Racjonalizm w granicach dozwolonego ryzyka, rozumiany jako niepewność efektów dokonanego wyboru, czy też podjętego działania, nie może powodować odpowiedzialności karnej u osób zajmujących się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, w sytuacji wystąpienia uszczuplenia podatkowego.

Zgodnie z art. 1 § 3 k.k.s. nie popełnia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu.

Decyzje rodzą konkretne skutki prawne dotyczą nie tylko wykonawcy tej decyzji. W procesie decyzyjnym występują także osoby realizujące oraz przygotowujące do realizacji przyjęte zadania. Dokonując oceny ewentualnej odpowiedzialności nie można pominąć stanowczości, czy też decyzyjności w procesie zdarzeń powodujących odpowiedzialność.

Tym bardziej, że termin „zajmuje się” obejmuje wszelkie zachowania polegające na rozstrzyganiu w sprawach gospodarczych, w szczególności zaś finansowych. Znaczenie ma także współdziałanie konkretnej osoby w rozstrzyganiu i wpływaniu na podejmowane rozstrzygnięcia. Mając na względzie, że celem podstawowym osób zajmujących się sprawami finansowymi, jest dbanie o interesy mocodawcy zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi, które niestety nie zawsze da się właściwie zinterpretować.

A zatem odpowiedzialność karno-skarbowa osób zajmujących się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, musi wynikać bezpośrednio z zachowania zabronionego o znamionach określonych w kodeksie. Zachowanie sprawcy czynu musi być bezprawne, społecznie szkodliwe w stopniu większym niż znikomy oraz popełnione w sposób zawiniony.

Autor: Rafał Mikołajewski, prawnik, doradca podatkowy

Autopromocja

REKLAMA

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Podatek PIT - część 2
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/10
    Zeznanie PIT-37 za 2022 r. można złożyć w terminie do:
    30 kwietnia 2023 r. (niedziela)
    2 maja 2023 r. (wtorek)
    4 maja 2023 r. (czwartek)
    29 kwietnia 2023 r. (sobota)
    Następne
    Księgowość
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Polska ustawa o kryptoaktywach od 30 czerwca 2024 r. Założenia i cel nowych przepisów [omówienie projektu]

    Projekt ustawy o kryptoaktywach ma zaimplementować do krajowych przepisów rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1114 z dnia 31 maja 2023 r. w sprawie rynków kryptoaktywów oraz zmiany rozporządzeń (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 1095/2010 oraz dyrektyw 2013/36/UE i (UE) 2019/1937 (Dz. U. UE. L. z 2023 r. Nr 150, str. 40 z późn. zm.) (dalej: MiCA) określające zasady regulacji i nadzoru emisji, handlu i świadczenia usług związanych z kryptowalutami. Rozporządzenie obowiązuje już od 29 czerwca 2023 r., ale w pełni zacznie być stosowane dopiero w grudniu 2024 r. Projekt ustawy przewiduje wprowadzenie nowych rozwiązań w obszarze sektora rynku kryptoaktywów, mających na celu realizację zadań wynikających z rozporządzenia MiCA, w szczególności w zakresie skutecznego nadzoru i ochrony inwestorów. Według ustawodawcy podjęcie działań zmierzających do realizacji ww. celów zapewni rozwój rynku w perspektywie wieloletniej oraz bezpieczeństwo przez rozszerzenie kompetencji nadzorczych. Za projekt ustawy odpowiada Podsekretarz Stanu Ministerstwa Finansów. 

    Rozlicz się przez internet. Dzięki usłudze Twój e-PIT szybko i łatwo rozliczysz swój PIT

    Okres rozliczeń rocznych PIT trwa do końca kwietnia. Dzięki usłudze Twój e-PIT udostępnionej przez Ministerstwo Finansów w e-Urzędzie Skarbowym (e-US) możesz szybko i wygodnie rozliczyć swój PIT. Zwłaszcza jeśli masz Profil Zaufany. Jeśli nie masz – założysz go od ręki.

    PIT 2024. Czy można rozliczyć podatki bez Profilu Zaufanego?

    Sezon rozliczeń podatkowych jest w pełni. Dzięki usłudze e-PIT dostępnej na stronie Ministerstwa Finansów, możesz  szybko rozliczyć swój PIT. Resort zaleca, aby z rozliczeniem nie zwlekać.

    Co można sobie odliczyć od podatku 2024? Z jakich ulg podatkowych można skorzystać w rozliczeniu PIT?

    Co można odliczyć z podatku PIT? Z jakich ulg podatkowych można skorzystać w rozliczeniu w 2024 roku?

    Kto może wyjechać do sanatorium z ZUS-em w 2024 roku? Jak uzyskać skierowanie? Ile trzeba czekać?

    Nie tylko Narodowy Fundusz Zdrowia kieruje do miejscowości uzdrowiskowych, ale także Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Z leczenia może skorzystać każdy ubezpieczony, który jest zagrożony utratą zdolności do pracy. Warunkiem jest jednak, by rehabilitacja poprawiła rokowania stanu zdrowia i przyczyniła się do powrotu do aktywności zawodowej.

    Limit pomocy de minimis dla MŚP 2024 - podwyżka od 1 maja

    Ministerstwo Finansów przygotowało projekt rozporządzenia, na podstawie którego MŚP nadal udzielana będzie pomoc de minimis w formie gwarancji BGK spłaty kredytu lub innego zobowiązania - napisał resort w OSR do projektu. Rozporządzenie wdroży w życie unijne przepisy wprowadzające nowy wyższy limit takiej pomocy dla jednego przedsiębiorstwa w ciągu 3 lat.

    Ulga sponsoringowa a koszty uzyskania przychodów z zysków kapitałowych

    Po koniec 2023 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał, że podmioty osiągające przychody z zysków kapitałowych również mogą odliczać koszty wspierania sportu, edukacji i kultury, na podstawie art. 18ee, niezależnie od tego czy koszty te zostaną przyporządkowane do przychodów z zysków kapitałowych czy pozostałych przychodów.

    Rozrachunki w księgowości wsparte sztuczną inteligencją. Nadchodzi nowe

    Czy sztuczna inteligencja może wspomóc księgowym w rozrachunkach? Dzięki wykorzystaniu mechanizmów sztucznej inteligencji programy księgowe pozwalają na dużą automatyzację procesów w tym zakresie.

    Jak rozpoznać pellet dobrej jakości? Jak sprawdzić samemu?

    Jakość pelletu jest kluczowym czynnikiem decydującym o jego efektywności i bezpieczeństwie użytkowania. Niezależnie od tego, czy wykorzystujemy go do ogrzewania domu, czy jako surowiec w przemyśle, istnieją cechy, na które warto zwrócić uwagę, aby mieć pewność, że wybieramy produkt najwyższej jakości.

    Składki ZUS wspólników spółki z o.o. (jednoosobowej i wieloosobowej). Kto i kiedy nie zapłaci składek?

    Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych różnicują pozycję wspólników spółki z o.o. w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu w zależności od tego, czy spółka jest jednoosobowa czy wieloosobowa.

    REKLAMA