REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Spółki prawa handlowego

REKLAMA

Spółki dzielą się na: osobowe oraz kapitałowe. Spółki osobowe mogą we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane. Natomiast spółki kapitałowe, z chwilą wpisu do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (dalej „KRS”), nabywają tzw. osobowość prawną.

SPIS TREŚCI




CO TO JEST SPÓŁKA?

Spółki prawa handlowego zostały uregulowane w ustawie z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (dalej „ksh”, Dz. U. nr 94, poz. 1037). Spółkami kapitałowymi są spółka akcyjna oraz spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Spółki osobowe to spółka: partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna oraz jawna.
Zgodnie ze słownikową definicją, spółka to określony w umowie związek dwóch lub więcej osób mający służyć osiągnięciu wspólnego celu, głównie gospodarczego. W obecnym stanie prawnym, w Polsce możemy spotkać się ze spółkami w rozumieniu prawa cywilnego oraz spółkami w rozumieniu prawa handlowego, których dotyczyć będzie niniejszy cykl publikacji.
Warto przy tym zaznaczyć, że spółka cywilna, która w powszechnej opinii jest uważana również za spółkę, jest nią tylko z nazwy. W gruncie rzeczy regulują ją zupełnie odrębne przepisy i nie jest to spółka. Zgodnie z art. 860 Kodeksu cywilnego jest to jedynie umowa cywilnoprawna, zawarta między wspólnikami, którzy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony. Przykładowo, jeżeli Pan X i Pan Y postanowili razem prowadzić uprawę pieczarek i w tym celu zawarli umowę w formie ustnej lub pisemnej (forma pisemna jest wymagana dla celów dowodowych), w której Pan X zobowiązał się do przekazania środków finansowych w celu zakupu podłoża z grzybnią, a Pan Y drobnej sumy pieniężnej na zakup urządzeń oraz dodatkowo użyczył nieruchomości gruntowej, na której będzie mogła stanąć hala uprawowa, to w tej sytuacji możemy mówić o spółce, ale jest to tylko spółka w rozumieniu prawa cywilnego. W rzeczywistości osoby tworzące taką „spółkę”, zgodnie z art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, prowadzą działalność gospodarczą jako osoby fizyczne i każda z nich podlega wpisowi do ewidencji działalności gospodarczej. Jeżeli wspólnikami spółki cywilnej są osoby prawne, wówczas podlegają one wpisowi do właściwego dla nich rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.
Charakterystyczną cechą spółki cywilnej jest to, że prowadzi ona do powstania odrębnego majątku spółki, który w czasie jej trwania jest nienaruszalny. Wspólnik nie może rozporządzać udziałem w tym majątku, ani domagać się jego podziału w czasie trwania spółki. Dodatkowo, warto podkreślić, że za zobowiązania spółki cywilnej wspólnicy odpowiadają solidarnie, tj. przykładowo gdyby nasza spółka, zajmująca się uprawą pieczarek, nie zapłaciła umówionego wynagrodzenia jednemu z dostawców, to mógłby on wystąpić z roszczeniem o zapłatę do obu wspólników, a także do każdego z nich z osobna, przy czym zapłata przez któregokolwiek ze wspólników spowodowałaby wygaśnięcie zobowiązania.
Kodeks cywilny zawiera ramy ogólne spółki cywilnej, dotyczące głównie wspomnianego majątku spółki, jej reprezentacji czy też prowadzenia jej spraw, które ze względu na objętość poniższej publikacji jesteśmy zmuszeni pominąć.
W odróżnieniu od spółki cywilnej, spółki prawa handlowego uregulowane są przepisami Kodeksu spółek handlowych i są to spółki: jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna, akcyjna i spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Wspólnicy tworząc spółkę prawa handlowego tworzą odrębny byt prawny, który co prawda tworzony jest również w drodze umowy, przez którą wspólnicy albo akcjonariusze zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów, lecz te spółki w odróżnieniu od spółki cywilnej mają podmiotowość prawną, tj. mogą być podmiotem praw i obowiązków, a niektóre z nich mają osobowość prawną.


SPÓŁKA JAWNA

Spółka jawna jest najprostsza organizacyjnie i stanowi jednocześnie wzór dla innych spółek osobowych. Firma, tj. nazwa spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie "spółka jawna". Częściej możemy ją spotkać w obrocie pod skrótem "sp. j.".
Warto także wiedzieć co należy zrobić, aby spółkę jawną utworzyć. Przepisy przewidują, że aby utworzyć spółkę, konieczne jest zawarcie umowy spółki w formie pisemnej pod rygorem nieważności oraz wpis do rejestru (art. 251 § 1 ksh).  Umowa spółki jawnej powinna zawierać firmę i siedzibę spółki, określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość, przedmiot działalności spółki oraz czas trwania spółki, jeśli została ona zawarta na czas oznaczony. Zgłaszając spółkę jawną do KRS powinniśmy podać dodatkowo adres spółki, personalia wspólników, a także ich adresy oraz personalia osób uprawnionych do reprezentowania spółki, oraz sposób reprezentacji. Należy pamiętać, że w przypadku zmiany powyższych danych, powinny one zostać zgłoszone do sądu rejestrowego. Każdy wspólnik ma prawo i obowiązek zgłoszenia spółki jawnej do rejestru. Do zgłoszenia należy dołączyć złożone wobec sądu albo poświadczone notarialnie wzory podpisów osób uprawnionych do reprezentowania spółki.
Byt prawny spółki jawnej kończy się z chwilą jej rozwiązania, które może być następstwem: przyczyn przewidzianych w umowie spółki, jednomyślnej uchwały wszystkich wspólników, ogłoszenia upadłości spółki, śmierci wspólnika lub ogłoszenia jego upadłości, wypowiedzenia umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika, a także prawomocnego orzeczenia sądu. Należy pamiętać o tym, że w przypadku rozwiązania spółki konieczne jest przeprowadzenie likwidacji, chyba że wspólnicy uzgodnili inny sposób zakończenia działalności spółki. Warto wiedzieć, że likwidatorami będą wszyscy wspólnicy. Mogą oni jednak powołać na likwidatorów tylko niektórych spośród siebie, jak również osoby spoza swego grona. Otwarcie likwidacji, nazwiska i imiona likwidatorów oraz ich adresy, sposób reprezentowania spółki przez likwidatorów i wszelkie w tym zakresie zmiany należy zgłosić do KRS. Zadaniem likwidatorów jest zakończenie bieżących interesów spółki, ściągnięcie wierzytelności, wypełnienie zobowiązań i upłynnienie majątku spółki.
Podsumowując, spółka jawna jest najprostszą organizacyjnie i stanowiącą podstawę dla innych spółek, spółką prawa handlowego. Jest bardzo często spotykana w obrocie. Wiąże się to również z faktem, że do 8 stycznia 2009 r., jeśli przychody netto spółki cywilnej w każdym z dwóch ostatnich lat obrotowych osiągnęły wartość powodującą, zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości, obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych, spółka taka musiała zostać przekształcona w spółkę jawną. Od 8 stycznia 2009 r. istnieje już tylko możliwość przekształcania spółki cywilnej w jawną, a nie obowiązek.


Prawa i obowiązki wspólników spółki jawnej

Podkreślić należy, że wspólnik, mający prawo prowadzenia spraw spółki, może bez uchwały wspólników wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby wyrządzić spółce poważną szkodę. Prawo prowadzenia spraw spółki może być odebrane wspólnikowi z ważnych powodów, na mocy prawomocnego orzeczenia sądu; dotyczy to również zwolnienia wspólnika od obowiązku prowadzenia spraw spółki. Ponadto, każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę, a prawo to obejmuje wszystkie czynności sądowe i pozasądowe spółki. Tego prawa nie można ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich. Jednakże umowa spółki może przewidywać, że dany wspólnik jest pozbawiony prawa reprezentowania spółki albo że jest uprawniony do jej reprezentowania tylko łącznie z innym wspólnikiem lub prokurentem. Pozbawienie wspólnika prawa reprezentowania spółki (w sytuacji gdy nie przewiduje tego umowa spółki) może nastąpić wyłącznie z ważnych powodów na mocy prawomocnego orzeczenia.
Kolejnym, bardzo istotnym prawem wspólnika jest prawo do równego udziału w zyskach i w stratach w tym samym stosunku, bez względu na rodzaj i wartość wkładu. Wspólnik może żądać podziału i wypłaty całości zysku z końcem każdego roku obrotowego. Jednakże, jeżeli wskutek poniesionej przez spółkę straty udział kapitałowy wspólnika został uszczuplony, zysk przeznacza się w pierwszej kolejności na uzupełnienie udziału wspólnika. Warto wiedzieć również, że wspólnik ma prawo żądać corocznie wypłacenia odsetek w wysokości 5% od swojego udziału kapitałowego, nawet gdy spółka poniosła stratę.
To, o czym przyszli wspólnicy spółki jawnej powinni wiedzieć, to że odpowiedzialność za zobowiązania spółki ponoszą wszyscy wspólnicy solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką, bez ograniczeń, całym swoim majątkiem zarówno obecnym, jak i przyszłym. Obowiązuje jednak zasada subsydiarnej odpowiedzialności wspólników. Oznacza ona, że wierzyciel może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika dopiero, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna, co nie oznacza jednak, że wierzyciel nie może wcześniej wystąpić z pozwem przeciwko wspólnikom.
Jeśli chodzi o obowiązki wspólników, to powinni oni wnieść ustalone w umowie spółki wkłady, które mogą polegać na świadczeniu usług, bądź na przeniesieniu na spółkę lub obciążeniu praw majątkowych, czy też na pozwoleniu używania przez nią określonych przedmiotów, w tym dobór niematerialnych i know how bądź też praw.
Podsumowując, można stwierdzić, że ustawa przyznaje wiele uprawnień wspólnikom, ale reguluje także obowiązek wniesienia wkładu oraz odpowiedzialność całym majątkiem osobistym za zobowiązania spółki, jeżeli zobowiązania nie można zaspokoić z jej majątku. W tak uregulowanej odpowiedzialności można dostrzec wadę, w związku z tym należy dobrze dobrać wspólników, gdyż odpowiadają oni solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką.


SPÓŁKA PARTNERSKA

Spółką partnerską jest spółka osobowa, utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą.
Warto w tym miejscu zwrócić uwagę, że wykluczone jest tworzenie spółek partnerskich w celu innym niż wykonywanie wolnego zawodu, co oznacza, że przedmiotem działalności spółki partnerskiej nie może być np. działalność produkcyjna. Ksh dopuszcza natomiast zawiązywanie spółek partnerskich w celu wykonywania więcej niż jednego wolnego zawodu, chyba że odrębna ustawa stanowi inaczej.
Należy podkreślić, że partnerami spółki mogą być wyłącznie osoby fizyczne, uprawnione do wykonywania wolnych zawodów. Katalog takich zawodów zawarty jest w kodeksie i obejmuje on zawody adwokata, aptekarza, architekta, inżyniera budownictwa, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, maklera papierów wartościowych, doradcy inwestycyjnego, księgowego, lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego. Ponadto, odrębne ustawy mogą określać jeszcze inne zawody, dla których  możliwe będzie założenie spółki partnerskiej.
Kolejnym zagadnieniem, na które warto zwrócić uwagę, jest sposób określenia firmy spółki partnerskiej, która powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie „i partner” bądź „i partnerzy” albo „spółka partnerska” oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce. Są to elementy, które muszą obligatoryjnie występować w firmie spółki partnerskiej. Natomiast, dodatkowo dopuszczalne jest zamieszczenie w brzmieniu firmy imienia lub imion partnerów, lecz nie jest to element konieczny. Dopuszczalne jest również zamieszczenie w brzmieniu firmy nazwisk wszystkich partnerów, lub tylko części z nich. Należy również pamiętać, że ksh nie zezwala na zamieszczenie w brzmieniu firmy nazwiska, które odnosiłoby się do więcej niż jednego partnera, np. „Siostry Kowalskie – spółka partnerska”. Niedopuszczalny jest również dodatek o charakterze fantazyjnym, taki jak np.: „Iuris”. Ponadto, ustawodawca przewidział możliwość używania w obrocie skrótu „sp. p.”.
Planując rozpoczęcie działalności w formie spółki partnerskiej należy wiedzieć z jakich elementów powinna składać się umowa spółki. Zgodnie z przepisami ksh, umowa spółki partnerskiej powinna zawierać: określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki, przedmiot działalności spółki, firmę i siedzibę spółki oraz określenie wkładów wnoszonych przez każdego partnera i ich wartość. Jest to katalog obligatoryjnych składników treści umowy spółki, których brak skutkuje nieważnością zawartej umowy.
Ponadto, w ksh wymienione zostały jeszcze inne elementy, jakie może zawierać umowa takie jak: nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, nazwiska i imiona partnerów, którzy reprezentują spółkę, czy czas trwania spółki, jednak nie są one obligatoryjne. Jeżeli w umowie nie określono czasu trwania spółki, należy przyjąć, że spółka została zawiązana na czas nieoznaczony. Na szczególną uwagę zasługuje również fakt, że umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności.
Należy również pamiętać, że spółka partnerska podlega wpisowi do KRS. Do zgłoszenia spółki partnerskiej do rejestru jest uprawniony i zobowiązany każdy z partnerów. Wniosek o wpis spółki partnerskiej do rejestru powinien być złożony nie później niż w terminie 7 dni od daty zawarcia umowy spółki. Do zgłoszenia spółki partnerskiej do sądu rejestrowego należy dołączyć dokumenty potwierdzające uprawnienia każdego partnera do wykonywania wolnego zawodu.

Odpowiedzialność za zobowiązania spółki partnerskiej



Reprezentacja spółki partnerskiej

Istotnym zagadnieniem, pojawiającym się w praktyce funkcjonowania spółki, jest sposób jej reprezentacji. Ksh przewiduje, że każdy partner ma prawo reprezentować spółkę samodzielnie, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Umowa spółki może przewidywać, że prowadzenie spraw i reprezentowanie spółki powierza się zarządowi. Umowa spółki może również stanowić, że niektórzy partnerzy będą pozbawieni prawa reprezentowania spółki. Ponadto, ksh dopuszcza również możliwość pozbawienia partnera prawa reprezentowania spółki (w sytuacji gdy takiego postanowienia nie zawiera umowa spółki), co może nastąpić tylko z ważnych powodów uchwałą powziętą przez partnerów. Pozbawienie partnera prawa reprezentowania spółki staje się skuteczne z chwilą wpisu do rejestru.
Na zakończenie warto jeszcze przybliżyć zagadnienie dotyczące rozwiązania spółki partnerskiej. Ksh zawiera listę zdarzeń, które stanowią przyczynę rozwiązania spółki. Są to: jednomyślna uchwała wszystkich partnerów, ogłoszenie upadłości spółki, utrata przez wszystkich partnerów prawa do wykonywania wolnego zawodu, prawomocne orzeczenie sądu oraz przyczyny przewidziane w umowie spółki. Spółka ulega rozwiązaniu również w przypadku, gdy w spółce pozostaje jeden partner lub gdy tylko jeden partner posiada uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu związanego z przedmiotem działalności spółki. Ponadto, śmierć partnera, ogłoszenie upadłości partnera i wypowiedzenie umowy spółki przez partnera lub jego wierzyciela powodują rozwiązanie umowy spółki. Jednakże umowa spółki może przewidywać, że mimo wystąpienia powyższych zdarzeń, spółka nie ulegnie rozwiązaniu.
W przypadku utraty przez partnera uprawnień do wykonywania wolnego zawodu, powinien on wystąpić ze spółki najpóźniej z końcem roku obrotowego, w którym utracił wymagane uprawnienia. Wystąpienie ze spółki następuje przez pisemne oświadczenie skierowane do zarządu albo do partnera uprawnionego do reprezentowania spółki.
Podsumowując, należy pamiętać, że działalność w formie spółki partnerskiej mogą rozpocząć i prowadzić tylko osoby wykonujące wolne zawody, które zostały wymienione w ksh. Osoby, które nie spełniają tego wymogu, mogą jednak skorzystać z innych, równie atrakcyjnych, rodzajów spółek, przewidzianych w przepisach ksh.

SPÓŁKA KOMANDYTOWA

Na wstępie należałoby przedstawić definicję spółki komandytowej zawartej w ksh, która określa spółkę komandytową jako spółkę osobową mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona.
Ww. wspólnicy sącharakterystyczną cechą spółki komandytowej. Przepisy nie określają liczby komplementariuszy oraz komandytariuszy, jednakże po każdej ze stron musi wystąpić przynajmniej jedna osoba.
Powstanie spółki komandytowej polega na utworzeniu nowego podmiotu  gospodarczego wskutek zawarcia umowy spółki komandytowej przez dwóch lub więcej wspólników, a następnie przez wpisanie tej spółki do rejestru. Należy podkreślić, że umowa spółki komandytowej powinna  zostać zawarta w formie aktu notarialnego, a zatem w innej formie niż umowa spółki jawnej czy też partnerskiej. Sama umowa spółki komandytowej powinna zawierać następujące elementy: firmę i siedzibę spółki, przedmiot działalności spółki oznaczony według Polskiej Klasyfikacji Działalności, czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony, oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika oraz ich wartość. 


Odpowiedzialność za zobowiązania spółki komandytowej

Odpowiedzialność komandytariusza oraz komplementariusza to element, na który warto zwrócić uwagę. Komandytariusz ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki wobec wierzycieli tylko do wysokości sumy komandytowej, a komplementariusz odpowiada całym swoim majątkiem. Komandytariusz będzie jednak odpowiadać całym swoim majątkiem, jeśli jego nazwisko lub firma zostanie ujawnione w firmie spółki komandytowej. Komandytariusz odpowiada ponadto za zobowiązania spółki powstałe w wyniku wykonania czynności za spółkę, do których nie był on uprawniony, a zatem, jeśli działał bez pełnomocnictwa lub przekroczył jego zakres. Komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności w granicach wartości wkładu wniesionego do spółki, ale w przypadku zwrotu wkładu w całości albo w części, odpowiedzialność zostaje przywrócona w wysokości równej wartości dokonanego zwrotu.

Prawa komandytariusza i komplementariusza

Ostatnim elementem, istotnym z punktu widzenia osób planujących rozpocząć działalność gospodarczą, są prawa komandytariusza i komplementariusza. Spółkę reprezentują komplementariusze. Komandytariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik. Warto też wiedzieć, że prawo prowadzenia spraw spółki przysługuje każdemu komplementariuszowi, natomiast nie przysługuje ono komandytariuszowi. Jednakże komandytariuszowi przysługuje prawo kontroli spółki, a tym samym prawo kontroli komplementariuszy, którzy prowadzą sprawy spółki. Komandytariusz może także domagać się przedstawienia rocznego sprawozdania finansowego, a także jest on uprawniony do przeglądania ksiąg i dokumentów spółki celem sprawdzenia ich rzetelności.
Podsumowując, można stwierdzić, że z wyborem spółki komandytowej wiąże się niewątpliwie zaleta w postaci ograniczenia odpowiedzialności komandytariusza za zobowiązania tylko do wysokości sumy komandytowej, a także brak ustawowych wymagań odnośnie sumy komandytowej. Z kolei utrudnieniem tej formy działalności jest konieczność zawarcia umowy spółki w formie aktu notarialnego.

SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA

Spółka ta jest spółką osobową, mającą na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem.
Z powyższej definicji wynika, że cechą charakterystyczną tejże spółki jest występowanie dwóch grup wspólników: komplementariuszy i akcjonariuszy. W związku z tym, myśląc o zawiązaniu S.K.A. w przyszłości, należałoby się zastanowić, do której grupy wspólników chcielibyśmy należeć.
Minimalny kapitał zakładowy S.K.A. wynosi 50.000 zł, stąd taką formę prawną działaności należałoby polecić przedsiębiorcom, planującym działalność w większych rozmiarach. Aby utworzyć S.K.A. trzeba przyjąć statut zawiązywanej spółki, wnieść wkłady oraz wpisać nową spółkę do rejestru. Wniosek o wpis do rejestru powinni złożyć komplementariusze, ponieważ to oni są ustawowymi reprezentantami spółki. Bardzo ważnym elementem każdej spółki jest jej statut, na bazie którego spółka funkcjonuje. Przepisy przewidują, że statut powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego, a osoby podpisujące statut są założycielami spółki.
Firma spółki komandytowo-akcyjnej powinna zawierać nazwiska jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowo-akcyjna”. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „S. K. A.”


Odpowiedzialność i prawa wspólników S. K. A.

Jeżeli chodzi o odpowiedzialność ciążąca na wspólnikach, to przede wszystkim należy wskazać, że akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki wobec osób trzecich. Od zasady tej istnieją wyjątki, gdy akcjonariusz reprezentuje spółkę nie mając w ogóle umocowania albo przekraczając jego zakres albo gdy  „podszywa” się pod osobę komplementariusza, a także jeśli jego nazwisko albo firmę (nazwę) zamieszczono w brzmieniu firmy spółki. Natomiast odpowiedzialność komplementariuszy wobec wierzycieli spółki jest nieograniczona - odpowiadają oni całym swoim majątkiem, solidarnie z pozostałymi komplementariuszami oraz ze spółką.
Jeśli zapoznaliśmy się już z odpowiedzialnością ciążącą na wspólnikach, to należy także przedstawić przysługujące im prawa. Komplementariusze reprezentują spółkę, a ponadto każdy ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki. W statucie można  jednak przewidzieć, że prowadzenie spraw spółki powierza się jednemu albo kilku komplementariuszom. Komplementariusze mogą zostać pozbawieni tego prawa wyłącznie na mocy zapisów statutu lub na podstawie  prawomocnego orzeczenia sądu. Natomiast akcjonariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik. Ponadto, komplementariusz oraz akcjonariusz uczestniczą w zysku spółki proporcjonalnie do ich wkładów wniesionych do spółki, chyba że statut stanowi inaczej.

Rada nadzorcza w S. K. A.

W odróżnieniu do pozostałych spółek osobowych, w S.K.A. można ustanowić radę nadzorczą. Jej ustanowienie jest obowiązkowe, gdy liczba akcjonariuszy przekracza dwadzieścia pięć osób. Do kompetencji rady nadzorczej należy przede wszystkim stały nadzór oraz sprawowanie kontroli nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności. Członków rady nadzorczej powołuje i odwołuje walne zgromadzenie. Podkreślić należy, że komplementariusz nie może być członkiem rady nadzorczej.
Organem S.K.A. jest również walne zgromadzenie, które reprezentuje interesy akcjonariuszy. Prawo do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu ma każdy wspólnik spółki komandytowo-akcyjnej, tj. zarówno każdy akcjonariusz, jak i komplementariusz, bez względu na to, czy objął lub nabył akcje spółki, czy też nie. Od prawa do uczestniczenia w walnym zgromadzeniu (przysługującemu każdemu wspólnikowi) należy odróżnić prawo głosu na tym zgromadzeniu, które przysługuje wyłącznie akcjonariuszom.
Podsumowując można stwierdzić, że S.K.A. jest najbardziej skomplikowaną spółką osobową, która swą konstrukcją przypomina spółkę kapitałową, gdyż opiera się na stałym kapitale, a jej organizacja w dużej mierze jest niezależna od zmian w składzie osobowym. Uczestnictwo komplementariuszy powoduje, że jest ona dotknięta elementem „osobowym” - jest spółką o mieszanym charakterze, po części spółki jawnej, po części (większej, czy bardziej widocznej) spółki akcyjnej. Prowadzenie działalności w tej formie ma zalety w postaci wyłączenia odpowiedzialności akcjonariusza za zobowiązania spółki, możliwości pozyskiwania kapitału poprzez emisję akcji, a także decydującego wpływu komplementariuszy na działania spółki bez konieczności wniesienia przez nich kapitału zakładowego. Niewątpliwie jej wadę można dostrzec w postaci wysokiego minimalnego kapitału zakładowego, konieczności sporządzenia statutu w formie aktu notarialnego, a także nieograniczonej odpowiedzialności komplementariusza za zobowiązania spółki całym majątkiem.


SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ

Sp. z o.o. to dobra forma prawna dla osób chcących prowadzić działalność zarówno w małym rozmiarze, jak i na większą skalę.
Spółka ta może być utworzona przez jedną albo więcej osób w każdym prawnie dopuszczalnym celu. W każdym czasie można do niej również przyjąć nowego wspólnika. Do powstania spółki wymaga się: zawarcia umowy spółki, wpisu do rejestru, wniesienia przez wspólników wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego, powołania zarządu, ustanowienia rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, jeżeli wymaga tego ustawa lub umowa spółki.
Przepisy przewidują, że umowa sp. z o.o. powinna być zawarta w formie aktu notarialnego i powinna określać następujące elementy: firmę i siedzibę spółki, przedmiot działalności spółki, wysokość kapitału zakładowego, czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział, liczbę i wartość nominalną udziałów objętych przez poszczególnych wspólników oraz czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony. Z chwilą zawarcia umowy powstaje spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji.
Zarząd zgłasza zawiązanie spółki do sądu rejestrowego właściwego ze względu na siedzibę spółki. Wniosek o wpis podpisują wszyscy członkowie zarządu. Jednocześnie ze zgłoszeniem należy złożyć podpisaną przez wszystkich członków zarządu listę wspólników z podaniem nazwiska i imienia lub firmy (nazwy) oraz liczby i wartości nominalnej udziałów każdego z nich. Do zgłoszenia spółki oraz zmian składu osobowego zarządu dołączyć należy złożone wobec sądu albo poświadczone notarialnie wzory podpisów członków zarządu.
Warto wiedzieć, że jeżeli zawiązanie spółki nie zostało zgłoszone do sądu rejestrowego w terminie sześciu miesięcy od dnia zawarcia umowy spółki albo jeżeli postanowienie sądu odmawiające zarejestrowania stało się prawomocne, to umowa spółki ulega rozwiązaniu.
Przepisy stanowią, że kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 5 000 złotych. Dzieli się on na udziały o równej albo nierównej wartości nominalnej, z tym że wartość nominalna udziału nie może być niższa niż 50 złotych. Zwykle umowa spółki stanowi, czy wspólnik może mieć tylko jeden, czy więcej udziałów.
Firma spółki może być obrana dowolnie; powinna jednak zawierać dodatkowe oznaczenie „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością”. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „spółka z o. o.” lub „sp. z o. o.”
Byt prawny sp. z o.o. kończy się wraz z jej rozwiązaniem po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego albo postępowania upadłościowego zakończonego ogłoszeniem upadłości. Istnieje szereg przyczyn powodujących rozwiązanie sp. z o.o., Ksh wskazuje na kilka źródeł: przyczyny przewidziane w umowie spółki, uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedziby spółki za granicę, stwierdzona protokołem sporządzonym przez notariusza, ogłoszenie upadłości spółki, inne przyczyny przewidziane prawem. Poza tymi przypadkami, sąd może wyrokiem orzec rozwiązanie spółki: na żądanie wspólnika lub członka organu spółki, jeżeli osiągnięcie celu spółki stało się niemożliwe albo jeżeli zaszły inne ważne przyczyny wywołane stosunkami spółki, a także na żądanie organu państwowego, jeżeli działalność spółki, naruszająca prawo, zagraża interesowi publicznemu.
Otwarcie likwidacji następuje z dniem uprawomocnienia się orzeczenia o rozwiązaniu spółki przez sąd, powzięcia przez wspólników uchwały o rozwiązaniu spółki lub zaistnienia innej przyczyny jej rozwiązania. Likwidację prowadzi się pod firmą spółki z dodaniem oznaczenia „w likwidacji”, a likwidatorami są z reguły członkowie zarządu. Należy pamiętać o tym, że o rozwiązaniu spółki likwidator albo syndyk musi zawiadomić właściwy urząd skarbowy, przekazując odpis sprawozdania likwidacyjnego. Rozwiązanie spółki następuje po przeprowadzeniu likwidacji, z chwilą wykreślenia spółki z rejestru.
Zajście przyczyn rozwiązania spółki i wszczęcie postępowania likwidacyjnego nie musi oznaczać rozwiązania spółki, gdyż wspólnicy mogą w pewnych sytuacjach jednomyślną uchwałą zmienić umowę spółki w ten sposób, że zapobiegną rozwiązaniu spółki, przerywając postępowanie likwidacyjne.
Podsumowując można stwierdzić, że sp. z o.o. może być utworzona do prowadzenia działalności gospodarczej przez jedną albo więcej osób w każdym celu, dopuszczalnym przez prawo. Niewątpliwie wadą takiej formy prawnej jest kosztowna procedura rejestracyjna oraz konieczność zawarcia umowy spółki w formie aktu notarialnego.  


Wspólnicy sp. z o.o.

Mają oni  równe prawa i obowiązki, o ile ustawa (Kodeks spółek handlowych, dalej „ksh”) lub umowa spółki nie stanowi inaczej. Każdemu ze wspólników przysługuje prawo do kontroli spółki. W związku z tym, wspólnik samodzielnie, bądź przez upoważnioną przez niego osobę może przeglądać księgi i dokumenty spółki, sporządzać bilans lub żądać wyjaśnień od zarządu. Zarząd może odmówić złożenia wyjaśnień, jeśli istnieje obawa, że wspólnik wykorzysta je w celach sprzecznych z interesem spółki i przez to wyrządzi spółce znaczną szkodę. W takim przypadku, wspólnik może żądać rozstrzygnięcia sprawy uchwałą wspólników, która powinna być powzięta w terminie miesiąca od dnia zgłoszenia żądania. Wspólnik, któremu odmówiono wyjaśnień lub wglądu do dokumentów spółki, może złożyć wniosek do sądu rejestrowego o zobowiązanie zarządu do udzielenia wyjaśnień lub udostępnienia do wglądu dokumentów, bądź ksiąg spółki. Należy podkreślić, że prawo kontroli spółki przez wspólnika można wyłączyć albo ograniczyć, w razie ustanowienia rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej.
Każdy wspólnik ma również prawo uczestniczenia w zgromadzeniu wspólników, które jest najważniejszym organem uchwałodawczym w sp. z o.o. Ponadto, wspólnikowi przysługuje także prawo głosu na zgromadzeniu wspólników, dzięki czemu ma on wpływ na podejmowane decyzje. Wspólnik ma również prawo do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonym do podziału uchwałą wspólników. Uprawnionymi do dywidendy za dany rok obrotowy są wspólnicy, którym udziały przysługiwały w dniu powzięcia uchwały o podziale zysku.
Kolejnym uprawnieniem przysługującym wspólnikom jest prawo do wynagrodzenia za umorzony udział. Udział może być umorzony jedynie po wpisie spółki do rejestru i tylko w przypadku, gdy umowa spółki tak stanowi. Umorzenie następuje za zgodą wspólnika w drodze nabycia udziału przez spółkę albo bez zgody wspólnika. Umorzenie udziału wymaga jednak uchwały zgromadzenia wspólników, która powinna określać w szczególności podstawę prawną umorzenia i wysokość wynagrodzenia przysługującego wspólnikowi za umorzony udział.
Jeżeli chodzi o obowiązki wspólników, to każdy z nich ma przede wszystkim obowiązek wniesienia wkładu do spółki. Na wspólników można nałożyć również dodatkowe zobowiązania, którymi są: obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych czy obowiązek dopłat, który jest charakterystyczny dla tego rodzaju spółki oraz może być sposobem na pokrywanie strat bilansowych, a także pełnić inne funkcje.
Ostatnim zagadnieniem, które zostanie przybliżone w poniższej publikacji, będzie odpowiedzialność cywilnoprawna. Należy zaznaczyć, iż w przeciwieństwie do przedstawionych we wcześniejszych publikacjach spółek osobowych, sp. z o.o. jest osobą prawną i ponosi odpowiedzialność za zobowiązania względem osób trzecich własnym majątkiem. Wspólnicy sp. z o.o. nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania spółki.


Odpowiedzialność za zobowiązania sp. z o.o.

W przypadku, gdyby egzekucja przeciwko spółce okazała się bezskuteczna, za jej zobowiązania odpowiadają solidarnie członkowie zarządu. Członek zarządu może się uwolnić od takiej odpowiedzialności jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego, wierzyciel nie poniósł szkody.
Przepisy ksh przewidują również odpowiedzialność odszkodowawczą wszystkich uczestników procesu tworzenia spółki. Przesłanką odpowiedzialności – oprócz powstania szkody, winy i związku przyczynowego między szkodą a zawinionym działaniem – jest niedopełnienie obowiązków określonych przepisami prawa. Należy zatem podkreślić, że przy dochodzeniu roszczenia odszkodowawczego konieczne jest zawsze wskazanie przepisu prawa, którego naruszenie wyrządziło spółce szkodę.
W sytuacji, gdyby członek zarządu nie sprawdził prawdziwości danych zawartych w zgłoszeniu spółki do rejestru przedsiębiorców lub w zgłoszeniu podwyższenia kapitału zakładowego, a następnie okazało się, że dane te są fałszywe, jest on odpowiedzialny za zgłoszenie sądowi rejestrowemu nieprawdziwych danych. Przepisy przewidują, że odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki, trwa trzy lata od dnia zarejestrowania spółki lub podwyższenia kapitału zakładowego.
Ponadto, członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator powinien przy wykonywaniu swoich obowiązków dokładać staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności. Naruszenie tej staranności i dokonanie czynu sprzecznego z prawem lub postanowieniami umowy spółki, uzasadnia pełną odpowiedzialność wymienionych wyżej osób za szkodę wyrządzoną spółce działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki.
 Podsumowując, można stwierdzić, że niewątpliwie walorem sp. z o.o. jest brak odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki.


Organy sp. z o.o.

Pierwszym organem, który zostanie przedstawiony, jest zgromadzenie wspólników, do którego kompetencji należy podejmowanie decyzji w sprawach organizacyjnych spółki. Ponadto, zgromadzenie dokonuje wyboru członków pozostałych organów spółki oraz określa jaki będzie sposób reprezentacji spółki przez zarząd. Zgromadzenie wspólników podejmuje uchwały w sprawie zmian umowy spółki, w tym o zmianie przedmiotu działalności i wysokości kapitału zakładowego. Zgromadzenie decyduje także o rozwiązaniu spółki, rozpatrzeniu i zatwierdzeniu sprawozdania zarządu z działalności spółki, sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy oraz udzieleniu absolutorium członkom organów spółki z wykonania przez nich obowiązków Ponadto, zgromadzenie wspólników podejmuje decyzje w zakresie zbycia i wydzierżawienia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienia na nich ograniczonego prawa rzeczowego, nabycia i zbycia nieruchomości, użytkowania wieczystego lub udziału w nieruchomości oraz zwrotu dopłat. Zgromadzenie wspólników nie zajmuje się bieżącym zarządzaniem sprawami spółki, gdyż to należy do kompetencji drugiego organu spółki – zarządu.
Osoba powołana na stanowisko członka zarządu, staje się nim z chwilą powołania. Od tego też momentu może wykonywać wszystkie czynności jako członek zarządu. Natomiast wpisanie powołanego członka zarządu do Krajowego Rejestru Sądowego (dalej „KRS”) ma służyć głownie celom informacyjnym w interesie osób trzecich, które czerpią informacje o spółce właśnie z KRS. Wpis nowego członka zarządu w KRS ma charakter wpisu deklaratoryjnego, co oznacza, że nie tworzy on nowej sytuacji prawnej, a jedynie potwierdza jej powstanie. Wpis w KRS potwierdza więc, że w danej spółce z o.o. powołano nowego członka zarządu.
Zarząd prowadzi sprawy spółki oraz reprezentuje ją we wszystkich czynnościach sądowych, jak i pozasądowych. Zarząd może składać się z jednego albo większej liczby członków, którzy są powoływani i odwoływani uchwałą wspólników. Do zarządu mogą być powołani wspólnicy lub osoby spoza ich grona. Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, to każdy członek zarządu ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki. Przy czym, sprawy nieprzekraczające zakresu zwykłych czynności spółki, każdy członek zarządu może prowadzić samodzielnie, bez uprzedniej uchwały zarządu.
Członek zarządu nie może bez zgody spółki zajmować się interesami konkurencyjnymi, ani też uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako wspólnik spółki cywilnej, spółki osobowej lub jako członek organu spółki kapitałowej, bądź uczestniczyć w innej konkurencyjnej osobie prawnej jako członek organu. Zakaz ten obejmuje także udział w konkurencyjnej spółce kapitałowej w przypadku posiadania przez członka zarządu co najmniej 10% udziałów lub akcji tej spółki albo prawa do powołania co najmniej jednego członka zarządu.
Umową spółki można ustanowić kolejny organ spółki - radę nadzorczą lub komisję rewizyjną albo oba te organy. W przypadku spółek, w których kapitał zakładowy przewyższa kwotę 500 000 zł, a wspólników jest więcej niż dwudziestu pięciu, ustanowienie rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej jest  obligatoryjnie. Jeśli rada nadzorcza lub komisja rewizyjna zostały ustanowione, umowa spółki może wyłączyć albo ograniczyć indywidualną kontrolę spółki przez wspólników.
 Rada nadzorcza składa się co najmniej z trzech członków powoływanych i odwoływanych uchwałą wspólników, którzy powoływani są zasadniczo na rok. Członkiem rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej nie może być członek zarządu, prokurent, likwidator, kierownik oddziału lub zakładu oraz zatrudniony w spółce główny księgowy, radca prawny lub adwokat.
Rada nadzorcza jest obowiązana wykonywać stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności. Do jej szczególnych obowiązków należy badanie sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy w zakresie ich zgodności z księgami i dokumentami, jak i ze stanem faktycznym oraz wniosków (zarządu) co do podziału zysków lub pokrycia strat. Rada Nadzorcza składa również zgromadzeniu wspólników coroczne sprawozdanie z wyników tej pracy.
Do obowiązków komisji rewizyjnej należy natomiast ocena sprawozdań i wniosków zarządu dotyczących podziału zysku lub pokrycia straty, a także składanie zgromadzeniu wspólników corocznego pisemnego sprawozdania z wyników tej oceny, w trybie i w zakresie określonym dla wykonywania tych czynności przez radę nadzorczą.
Podsumowując, należy stwierdzić, że sp. z o.o. w porównaniu do dotychczas omówionych spółek, jest organizacyjnie najbardziej skomplikowaną spółką, w związku z faktem, że posiada osobowość prawną i działa przez swoje organy. Warto zauważyć, że niedawną nowelizacją ksh kapitał zakładowy tej spółki został znacznie obniżony i obecnie wynosi on jedynie 5.000 zł, co z pewnością spowoduje większe zainteresowanie tą formą prawną działalności.


SPÓŁKA AKCYJNA

Warto na początku zwrócić uwagę, że Kodeks spółek handlowych (dalej „ksh”) nie zawiera przepisu, który formułowałby wprost definicję spółki akcyjnej. Mimo to, spółka akcyjna jest powszechnie uznawana za najbardziej czystą postać spółki kapitałowej. Z tego też względu, regulacje dotyczące tej spółki  zawarte w ksh, odnoszą się przede wszystkim do majątku spółki, a nie do jej wspólników - akcjonariuszy.
Zgodnie z przepisami ksh, spółkę akcyjną może zawiązać jedna albo więcej osób. Jednakże spółka akcyjna nie może być zawiązana wyłącznie przez jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością (tj. taką, która ma tylko jednego wspólnika). Zawiązanie spółki poprzedzone jest porozumieniem założycieli spółki, wyrażonym podpisaniem statutu. Od założycieli spółki, którymi są osoby podpisujące statut, należy odróżnić jej akcjonariuszy, czyli osoby, które objęły akcje spółki akcyjnej. Akcjonariusze są zobowiązani jedynie do świadczeń określonych w statucie i nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Należy pamiętać, że statut spółki akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego i powinien określać m. in. takie elementy jak: przedmiot działalności spółki, czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony, wysokość kapitału zakładowego, wartość nominalną akcji i ich liczbę, czy firmę i siedzibę spółki. Firma spółki może być obrana dowolnie, ale powinna zawierać dodatkowe oznaczenie „spółka akcyjna”. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „S. A.”.
Do powstania spółki akcyjnej wymaga się: zawiązania spółki (zawiązanie następuje z chwilą objęcia wszystkich akcji), w tym podpisania statutu przez założycieli, wniesienia przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego, ustanowienia zarządu i rady nadzorczej oraz wpisu do rejestru.  W tym miejscu warto przypomnieć, że kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 100 000 złotych, a wartość nominalna akcji nie może być niższa niż 1 grosz.
Kapitał zakładowy spółki akcyjnej dzieli się na akcje o równej wartości nominalnej. Dokument akcji powinien być sporządzony na piśmie i zawierać następujące dane: firmę, siedzibę i adres spółki, oznaczenie sądu rejestrowego i numer, pod którym spółka jest wpisana do rejestru, datę zarejestrowania spółki i wystawienia akcji, wartość nominalną, serię i numer, rodzaj danej akcji i uprawnienia szczególne z akcji, wysokość dokonanej wpłaty w przypadku akcji imiennych, ograniczenia co do rozporządzania akcją, oraz postanowienia statutu o związanych z akcją obowiązkach wobec spółki. Ponadto, dokument akcji powinien być opatrzony pieczęcią spółki oraz podpisem zarządu.
Brak danych dotyczących firmy, siedziby i adresu spółki, oznaczenia sądu rejestrowego i numeru, pod którym spółka jest wpisana do rejestru, wartości nominalnej, serii i numeru, rodzaju danej akcji i uprawnień szczególnych z akcji, a także pieczęci spółki oraz podpisu zarządu powoduje nieważność dokumentu akcji.
Akcjonariusz obowiązany jest do wniesienia pełnego wkładu na akcje. Wpłaty powinny być dokonane równomiernie na wszystkie akcje, bezpośrednio lub za pośrednictwem firmy inwestycyjnej, na rachunek spółki prowadzony przez bank na terytorium Unii Europejskiej lub państwa będącego stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym.


Organy spółki akcyjnej

Kodeks spółek handlowych (dalej: „ksh”) wśród organów spółki akcyjnej wymienia: zarząd, radę nadzorczą oraz walne zgromadzenie. Zgodnie z hierarchią ustanowioną w ksh omówienie organów spółki akcyjnej rozpoczniemy od zarządu.
Zarząd jest organem, który prowadzi sprawy spółki oraz reprezentuje spółkę, czyli składa oświadczenia woli z takim skutkiem, jakby uczyniła to spółka. Zarząd składa się z jednego albo większej liczby członków, którzy mogą być powołani spośród akcjonariuszy lub spoza ich grona. Do kompetencji zarządu należą wszystkie sprawy, które nie zostały zastrzeżone do kompetencji innych organów spółki. Co do zasady członków zarządu powołuje i odwołuje rada nadzorcza, chyba że co innego stanowi statut spółki. Kadencja, czyli okres sprawowania funkcji przez członka zarządu, nie może być dłuższa niż pięć lat. Jednak ponowne powołania tej samej osoby na członka zarządu są dopuszczalne na kadencje nie dłuższe niż pięć lat każda, co nie wyłącza możliwości odwołania członka zarządu w każdym czasie.
Ponieważ zarząd, zgodnie z ksh, może składać się z jednego albo większej liczby członków, warto przybliżyć sposób działania zarządu, w przypadku, gdy będzie się on składał z większej liczby członków niż jeden. Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, wszyscy jego członkowie są obowiązani i uprawnieni do wspólnego prowadzenia spraw spółki, a uchwały zarządu zapadają bezwzględną większością głosów. Powyższe uregulowania można jednak zmienić statutem. Statut może także przewidywać, że w przypadku równości głosów decyduje głos prezesa zarządu, jak również przyznawać prezesowi określone uprawnienia w zakresie kierowania pracami zarządu. Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, sposób reprezentowania spółki określa jej statut. W przypadku gdy statut nie zawiera żadnych postanowień w tym przedmiocie, do składania oświadczeń w imieniu spółki wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem.
Kolejnym organem spółki akcyjnej jest rada nadzorcza. Spółka akcyjna w odróżnieniu od innych rodzajów spółek musi mieć organ nadzorczy, którym jest rada nadzorcza. ona sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach. Warto podkreślić, że sąd rejestrowy odmówi rejestracji spółki, która nie ma rady nadzorczej powołanej zgodnie z wymogami przewidzianymi w ustawie lub statucie.
Do szczególnych obowiązków rady nadzorczej należy ocena sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy, w zakresie ich zgodności z księgami i dokumentami, jak i ze stanem faktycznym. Rada nadzorcza dokonuje również oceny wniosków zarządu dotyczących podziału zysku albo pokrycia straty, a także składa walnemu zgromadzeniu coroczne pisemne sprawozdanie z wyników tej oceny. W celu wykonania swoich obowiązków rada nadzorcza może badać wszystkie dokumenty spółki, żądać od zarządu i pracowników sprawozdań i wyjaśnień oraz dokonywać rewizji stanu majątku spółki. Do kompetencji rady nadzorczej należy również zawieszanie, z ważnych powodów, członków zarządu w ich czynnościach. Dodatkowo, statut może rozszerzyć uprawnienia rady nadzorczej.
Rada nadzorcza składa się co najmniej z trzech, a w spółkach publicznych co najmniej z pięciu członków, powoływanych i odwoływanych przez walne zgromadzenie. Kadencja członka rady nadzorczej nie może być dłuższa niż pięć lat, ale ponowne powołania tej samej osoby na członka zarządu są dopuszczalne, podobnie jak to jest w przypadku członków zarządu. Ksh stanowi również, że członek zarządu, prokurent, likwidator, kierownik oddziału lub zakładu oraz zatrudniony w spółce główny księgowy, radca prawny lub adwokat nie może być jednocześnie członkiem rady nadzorczej.
Rada nadzorcza powinna być zwoływana w miarę potrzeb, nie rzadziej jednak niż trzy razy w roku obrotowym. Zarząd lub członek rady nadzorczej mogą żądać zwołania rady nadzorczej, podając proponowany porządek obrad. Rada nadzorcza może podejmować uchwały, jeżeli na posiedzeniu jest obecna co najmniej połowa jej członków, a wszyscy jej członkowie zostali zaproszeni. Uchwały rady nadzorczej zapadają bezwzględną większością głosów, chyba że statut przewiduje inną większość. Rada nadzorcza wykonuje swoje obowiązki kolegialnie, może jednak delegować swoich członków do samodzielnego pełnienia określonych czynności nadzorczych.
Ostatnim organem, który występuje w spółce akcyjnej jest walne zgromadzenie. Walne zgromadzenie uważane jest za najwyższy organ spółki akcyjnej, gdyż do jego kompetencji należy przesądzanie o najważniejszych sprawach spółki. Wspólnicy w spółce akcyjnej, inaczej niż w innych spółkach, mogą podejmować uchwały tylko na walnym zgromadzeniu. Walne zgromadzenie tworzą akcjonariusze, którzy wzięli w nim udział. Zasadą jest, że każdy akcjonariusz, może wziąć udział w walnym zgromadzeniu. Prawidłowo zwołane walne zgromadzenie jest jednak ważne i zdolne do powzięcia uchwał bez względu na liczbę akcjonariuszy, którzy wzięli w nim udział, chyba że ksh lub statut wymaga obecności określonej części kapitału zakładowego.
Walne zgromadzenie co do zasady zwołuje zarząd. Oprócz zarządu organem uprawnionym do zwołania walnego zgromadzenia jest rada nadzorcza. Rada nadzorcza może zwołać zwyczajne walne zgromadzenie, w przypadku gdy zarząd nie zwoła go we właściwym terminie oraz nadzwyczajne walne zgromadzenie, jeżeli zwołanie go uzna za wskazane. Ponadto, akcjonariusze reprezentujący co najmniej połowę kapitału zakładowego lub co najmniej połowę ogółu głosów w spółce mogą zwołać nadzwyczajne walne zgromadzenie.
Walne zgromadzenie zwołuje się przez ogłoszenie, które powinno być dokonane co najmniej na trzy tygodnie przed terminem walnego zgromadzenia. W ogłoszeniu należy oznaczyć datę, godzinę i miejsce walnego zgromadzenia oraz szczegółowy porządek obrad. W sprawach nieobjętych porządkiem obrad nie można powziąć uchwały, chyba że cały kapitał zakładowy jest reprezentowany na walnym zgromadzeniu, a nikt z obecnych nie zgłosił sprzeciwu dotyczącego powzięcia uchwały. Członkowie zarządu i rady nadzorczej również mają prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu, ale nie mają oni prawa głosu, chyba że są jednocześnie akcjonariuszami.


Statut spółki akcyjnej

W związku z faktem, iż zagadnienia w niniejszej publikacji będą wiązały się ze statutem, nasze uwagi rozpoczniemy od wyjaśnienia tego właśnie pojęcia. Statut spółki jest podstawowym aktem regulującym funkcjonowanie i strukturę organizacyjną spółki akcyjnej, określanym w związku z tym często jako „konstytucja” spółki.
W ksh przyjęto zasadę, iż każda zmiana statutu, nawet niemająca istotnego znaczenia, dla swej skuteczności wymaga nie tylko uchwały walnego zgromadzenia akcjonariuszy, ale i wpisu o charakterze konstytutywnym do Krajowego Rejestru Sądowego (dalej „KRS”). Tak więc, przed zarejestrowaniem zmiany statutu w KRS, nie ma ona skutków prawnych (skuteczność dokonania zmiany w statucie zależy od wpisania jej do KRS). Warto też wskazać, że w niektórych przypadkach ksh przewiduje wyjątki od zasady, że wymagana jest uchwała walnego zgromadzenia, przyznając kompetencję do podjęcia uchwały zarządowi, np. uchwała o obniżeniu kapitału zakładowego, stanowiąca zmianę statutu podejmowana przez zarząd w warunkach art. 455 § 3 ksh. Zgłoszenia zmiany statutu do sądu rejestrowego dokonuje zarząd, przy czym nie może ono nastąpić po upływie trzech miesięcy od dnia powzięcia uchwały przez walne zgromadzenie.

Podwyższenie kapitału zakładowego

Ze zmianami statutu wiąże się bezpośrednio problematyka podwyższenia kapitału zakładowego. Kapitał zakładowy stanowi oznaczoną w statucie spółki kwotę pieniężną będącą sumą ogółu akcji wszystkich akcjonariuszy o równej wartości nominalnej. Kapitał zakładowy ma w założeniu stałą wysokość, co nie wyklucza możliwości jej zmiany – podwyższenia czy też obniżenia. Kapitał zakładowy należy odróżnić od majątku spółki, tworzonego przez ogół aktywów spółki. Majątek  ten z natury rzeczy jest zmienny; może on ulec zmianom w trakcie funkcjonowania spółki. Może tym samym być zarówno wyższy, jak i niższy niż kapitał zakładowy. Podwyższenie kapitału zakładowego wymaga zawsze zmiany statutu. Wiąże się zatem, co do zasady, z uchwałą walnego zgromadzenia akcjonariuszy podjętą w trybie wymaganym dla zmiany statutu i konstytutywnego wpisu do KRS.
Podwyższenie kapitału zakładowego następuje w drodze emisji nowych akcji lub podwyższenia wartości nominalnej dotychczasowych akcji. Objęcie nowych akcji może nastąpić w drodze złożenia oferty przez spółkę i jej przyjęcia przez oznaczonego adresata (subskrypcja prywatna),  zaoferowania akcji wyłącznie akcjonariuszom, którym służy prawo poboru (subskrypcja zamknięta),  lub  zaoferowania akcji w drodze ogłoszenia, skierowanego do osób, którym nie służy prawo poboru (subskrypcja otwarta). Podwyższenie kapitału zakładowego może być dokonane dopiero po całkowitym wpłaceniu co najmniej dziewięciu dziesiątych dotychczasowego kapitału zakładowego.
Uchwała o podwyższeniu kapitału zakładowego powinna zawierać m. in.: sumę, o jaką kapitał zakładowy ma być podwyższony, oznaczenie, czy akcje nowej emisji są na okaziciela, czy imienne,  szczególne uprawnienia, jeżeli uchwała przewiduje przyznanie takich uprawnień akcjom nowej emisji, cenę emisyjną nowych akcji lub upoważnienie zarządu albo rady nadzorczej do oznaczenia ceny emisyjnej,  datę, od której nowe akcje mają uczestniczyć w dywidendzie, terminy otwarcia i zamknięcia subskrypcji oraz przedmiot wkładów niepieniężnych i ich wycenę.

Obniżenie kapitału zakładowego

Kolejnym zagadnieniem, na które warto zwrócić uwagę jest obniżenie kapitału zakładowego. Kapitał zakładowy obniża się, w drodze zmiany statutu, przez zmniejszenie wartości nominalnej akcji, połączenie akcji lub przez umorzenie części akcji oraz w przypadku podziału spółki akcyjnej przez wydzielenie kapitału zakładowego. Uchwała o obniżeniu kapitału zakładowego oraz ogłoszenie o zwołaniu walnego zgromadzenia powinny określać cel obniżenia, kwotę, o którą kapitał zakładowy ma być obniżony, jak również sposób obniżenia. Należy podkreślić, że zarząd musi niezwłocznie ogłosić o uchwalonym obniżeniu kapitału zakładowego, wzywając wierzycieli do zgłoszenia roszczeń wobec spółki w terminie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia. Obniżenie kapitału zakładowego zarząd zgłasza do sądu rejestrowego.


Rozwiązanie spółki akcyjnej

Rozwiązanie spółki powodują: przyczyny przewidziane w statucie, uchwała walnego zgromadzenia o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedziby spółki za granicę, ogłoszenie upadłości spółki, oraz inne przyczyny przewidziane prawem.
Otwarcie likwidacji następuje z dniem uprawomocnienia się orzeczenia o rozwiązaniu spółki przez sąd, powzięcia przez walne zgromadzenie uchwały o rozwiązaniu spółki lub zaistnienia innej przyczyny jej rozwiązania. Likwidację prowadzi się pod firmą spółki z dodaniem oznaczenia „w likwidacji”. W czasie prowadzenia likwidacji spółka zachowuje osobowość prawną. Likwidatorami są członkowie zarządu, chyba że statut lub uchwała walnego zgromadzenia ustanawiają inne osoby. Likwidatorzy powinni ogłosić dwukrotnie o rozwiązaniu spółki i otwarciu likwidacji, wzywając wierzycieli do zgłoszenia ich wierzytelności w terminie sześciu miesięcy od dnia ostatniego ogłoszenia. Ponadto, likwidatorzy powinni sporządzić bilans otwarcia likwidacji oraz zakończyć interesy bieżące spółki, ściągnąć wierzytelności, wypełnić zobowiązania i upłynnić majątek spółki.

JAKĄ SPÓŁKĘ WYBRAĆ

Jeśli naszym celem jest prowadzenie niewielkiej spółki, obsługującej indywidualnych klientów, w której jest tylko jeden lub dwaj od lat współpracujący wspólnicy, czy też jeśli chcielibyśmy, aby wspólnikami byli członkowie rodziny, a ponadto gdy nie chcemy odczuwać zagrożenia osobistego i majątkowego w sytuacji przegranej, to najbardziej odpowiednią formą prawną będzie spółka cywilna lub jawna.
Gdy rozważamy prowadzenie większej spółki, która miałaby dwóch lub więcej wspólników, których łączą wyłącznie interesy, należy rozważać utworzenie spółki komandytowej, czy też spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Jeżeli planujemy prowadzenie dużej, specjalistycznej spółki o zasięgu krajowym, regionalnym, czy globalnym i przewidujemy, że tworzyliby ją wspólnicy, których główną rolą jest sfinansowanie działalności spółki (jako pewnego rodzaju inwestycji), to wtedy należałoby zastanowić się nad wyborem spółki akcyjnej.
Dokonując wyboru odpowiedniej formy z pewnością pod uwagę weźmiemy ryzyko niepowodzenia, które mogłoby spowodować uszczuplenie naszego majątku. Jeśli chcemy tego uniknąć, to dokonując wyboru należy dążyć do powołania spółki z o.o. lub spółki akcyjnej. Pozwoli to uniknąć osobistej odpowiedzialności wspólników, oczywiście z wyjątkami dotyczącymi np. odpowiedzialności członków zarządu sp. z o.o. za zobowiązania spółki w razie, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.
Jeśli chodzi o kapitał minimalny, to pamiętajmy, że w przypadku spółki akcyjnej wynosi on minimum 100.000 zł. Tworząc spółkę z o.o. wymagany jest wkład 5.000 zł, a przy spółce komandytowo-akcyjnej 50.000 zł. W pozostałych przypadkach przepisy nie wskazują wysokości minimalnego kapitału.
Ponadto pamiętajmy o tym, że dążąc do utworzenia spółki, musimy zawrzeć umowę w odpowiedniej formie. Podkreślić należy, że przepisy wskazują zwykłą formę pisemną dla umowy spółki cywilnej, a formę pisemną pod rygorem nieważności jedynie w przypadku zakładania spółki jawnej i spółki partnerskiej, co oznacza, że w przypadku pozostałych spółek, istnieje konieczność zawarcia umowy w formie aktu notarialnego.


NAJPOPULARNIEJSZE W POLSCE FORMY PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI

Krajowy rejestr urzędowy podmiotów gospodarki narodowej (dalej „rejestr REGON”), to rejestr, który prowadzi Prezes Głównego Urzędu Statystycznego (dalej „GUS”). Rejestr REGON pozwala identyfikować podmioty gospodarki narodowej dzięki numerom identyfikacyjnym REGON, które są nadawane podmiotom przy ich rejestracji. Na podstawie danych opublikowanych przez GUS w Małym Roczniku Statystycznym Polski 2009, który jest dostępny w na stronach internetowych GUS, należy stwierdzić, że w Polsce w rejestrze REGON zarejestrowano ogółem 547.017 spółek. Z danych wynika, że najpopularniejszym rodzajem spółki jest spółka cywilna, chociaż nie jest to typowa spółka, tylko właściwie umowa cywilnoprawna zawarta między wspólnikami. Tego typu spółek zarejestrowano w Polsce 276.112. Drugim rodzajem spółki, który cieszy się popularnością jest już typowa spółka prawa handlowego i to w dodatku spółka kapitałowa: spółka z o.o. (224.345). Na kolejnym miejscu uplasowała się spółka jawna – tego typu spółek zarejestrowano 30.298. Najmniejszą popularnością cieszą się spółki komandytowo-akcyjne, których zarejestrowano jedynie 517. Z trochę większym zainteresowaniem spotkały się spółki partnerska (w liczbie 1.203 zarejestrowanych spółek) oraz spółka komandytowa (w liczbie 3.737 zarejestrowanych spółek).
Spółka akcyjna jest najczęściej wybieraną formą prawną w przypadku działalności związanej z przemysłem. Tego typu spółek zarejestrowano 2.600. Ta forma jest najrzadziej wybierana w przypadku działalności z zakresu ubezpieczeń społecznych, w której zarejestrowanych jest zaledwie 7 spółek.
Spółka komandytowo-akcyjna jest preferowana w przypadku obsługi nieruchomości i firm (323 zarejestrowanych spółek). Warto też podkreślić, że jest ona najrzadziej wybieraną formą spośród spółek zarejestrowanych w rejestrze REGON.
Spółki partnerskie tworzone są przykładowo w branżach związanych z ochroną zdrowia, w której to branży zarejestrowano ich 640. W nielicznych przypadkach taka forma prawna działalności jest wybierana w przypadku działalności związanej z pośrednictwem czy handlem.
Spółka jawna wybierana jest przy działalności związanej z handlem, gdzie zarejestrowano tego typu spółek 14.921.
Spółka z o.o. chętnie tworzona jest w przypadku każdej działalności gospodarczej. Zdecydowanie dominuje jednak przy obsłudze nieruchomości i firm, gdzie zarejestrowano tego typu spółek 46.635, w handlu (71.754 zarejestrowanych spółek), budownictwie (24.901 zarejestrowanych spółek) oraz transporcie (11.064 zarejestrowanych spółek).
auto 0cm">
Barbara Jureczek, Aneta Wrona

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Podatek PIT - część 2
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Zeznanie PIT-37 za 2022 r. można złożyć w terminie do:
30 kwietnia 2023 r. (niedziela)
2 maja 2023 r. (wtorek)
4 maja 2023 r. (czwartek)
29 kwietnia 2023 r. (sobota)
Następne
Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Kto może wyjechać do sanatorium z ZUS-em w 2024 roku? Jak uzyskać skierowanie? Ile trzeba czekać?

Nie tylko Narodowy Fundusz Zdrowia kieruje do miejscowości uzdrowiskowych, ale także Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Z leczenia może skorzystać każdy ubezpieczony, który jest zagrożony utratą zdolności do pracy. Warunkiem jest jednak, by rehabilitacja poprawiła rokowania stanu zdrowia i przyczyniła się do powrotu do aktywności zawodowej.

Limit pomocy de minimis dla MŚP 2024 - podwyżka od 1 maja

Ministerstwo Finansów przygotowało projekt rozporządzenia, na podstawie którego MŚP nadal udzielana będzie pomoc de minimis w formie gwarancji BGK spłaty kredytu lub innego zobowiązania - napisał resort w OSR do projektu. Rozporządzenie wdroży w życie unijne przepisy wprowadzające nowy wyższy limit takiej pomocy dla jednego przedsiębiorstwa w ciągu 3 lat.

Ulga sponsoringowa a koszty uzyskania przychodów z zysków kapitałowych

Po koniec 2023 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał, że podmioty osiągające przychody z zysków kapitałowych również mogą odliczać koszty wspierania sportu, edukacji i kultury, na podstawie art. 18ee, niezależnie od tego czy koszty te zostaną przyporządkowane do przychodów z zysków kapitałowych czy pozostałych przychodów.

Rozrachunki w księgowości wsparte sztuczną inteligencją. Nadchodzi nowe

Czy sztuczna inteligencja może wspomóc księgowym w rozrachunkach? Dzięki wykorzystaniu mechanizmów sztucznej inteligencji programy księgowe pozwalają na dużą automatyzację procesów w tym zakresie.

Jak rozpoznać pellet dobrej jakości? Jak sprawdzić samemu?

Jakość pelletu jest kluczowym czynnikiem decydującym o jego efektywności i bezpieczeństwie użytkowania. Niezależnie od tego, czy wykorzystujemy go do ogrzewania domu, czy jako surowiec w przemyśle, istnieją cechy, na które warto zwrócić uwagę, aby mieć pewność, że wybieramy produkt najwyższej jakości.

Składki ZUS wspólników spółki z o.o. (jednoosobowej i wieloosobowej). Kto i kiedy nie zapłaci składek?

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych różnicują pozycję wspólników spółki z o.o. w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu w zależności od tego, czy spółka jest jednoosobowa czy wieloosobowa.

Zmienia się odpowiedzialność związana z klasyfikacją towarów. Przewoźnicy mogą zapłacić mandat karny

Znajomość prawidłowej klasyfikacji towarów to podstawa właściwego zgłoszenia celnego w procedurach celnych wywozowych i przywozowych, a także przy określaniu stawki cła i podatku VAT w sprzedaży wewnątrz UE. Wprowadzany właśnie w życie unijny Import Control System 2 nakłada na przewoźników nowe obowiązki. – Firmy transportowe biorą pełną odpowiedzialność za towar wprowadzany na obszar Unii Europejskiej. Muszą posiadać wszystkie dane na temat stron transakcji i HS kodów towarów – wyjaśnia Joanna Porath, właścicielka agencji celnej AC Porath.

Oszczędności Polaków 2024. Na rachunkach bankowych jest 1 223,46 mld zł

Gospodarstwa domowe w Polsce w końcu lutego 2024 roku dysponowały na rachunkach bankowych środkami w wysokości 1 223,46 mld zł. Były one o 15,20 mld i 1,26% wyższe niż miesiąc wcześniej i o 120,54 mld zł tj. 10,9% większe niż przed rokiem (w styczniu roczna dynamika tych depozytów wynosiła 11,3%).

Podmiot uprawniony do zatwierdzania czynności zarządu fundacji rodzinnej w organizacji. Co wynika z przepisów ustawy?

Podmiot zatwierdzający czynności zarządu jest nową instytucją, która po raz pierwszy pojawiła się w polskim systemie prawnym w Ustawie o fundacji rodzinnej. Uprawnienie do zatwierdzania czynności obejmuje okres, gdy fundacja rodzinna posiada status fundacji rodzinnej w organizacji, to jest okres od momentu zawiązania fundacji rodzinnej (odpowiednio: złożenia oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej stanowiącego akt założycielski fundacji, albo otwarcia spadku po spadkodawcy, który ustanowił fundację rodzinną w treści testamentu). Poniższy artykuł ma na celu przybliżenie sposobu funkcjonowania tego podmiotu.

Wynajmujesz magazyn lub halę produkcyjną? Czy wiesz, że możesz uzyskać zwolnienie z podatku dochodowego?

Przedsiębiorca nie musi być właścicielem nieruchomości, żeby skorzystać ze wsparcia w ramach Polskiej Strefy Inwestycji. Znaczna część działalności prowadzonej w wynajmowanych halach produkcyjnych i magazynowych kwalifikuje się do zwolnień od podatku. Jak to więc możliwe, że wielu najemców nie korzysta z ulg podatkowych, chociaż mogliby?

REKLAMA