Ujęcie w księgach rachunkowych przychodów z tytułu otrzymania świadczeń częściowo odpłatnych

Zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych i ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych wprowadzone nowelizacją tych ustaw od 1 stycznia 2005 r. dotyczą m.in. przychodów z tytułu otrzymania częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, jak również z tytułu otrzymania częściowo odpłatnie świadczeń.

Wprowadzenie tych rozwiązań oznacza, że przychód może zostać określony u podatnika, który nabywa rzecz lub prawo po cenie niższej niż ogólnie stosowana w obrocie takimi rzeczami lub prawami. W przypadku rzeczy i praw nabytych częściowo odpłatnie przychodem jest różnica między wartością tych rzeczy lub praw, ustalona na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania, a ceną, jaką podatnik zapłacił za nabyte rzeczy i prawa. Podatnik, nabywając rzecz lub prawo za cenę niższą, sam powinien zdecydować, czy osiągnął z tego tytułu przychód.

Mogą istnieć uzasadnione przyczyny, na podstawie których podatnik miał prawo do nabycia za cenę niższą od ceny rynkowej.

Przykład 1

Zgodnie z art. 28 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne w przypadku ich zakupu wycenia się według ceny nabycia (również wtedy, gdy cena ta różni się od ceny rynkowej).

Przypominamy, że ceną nabycia – w myśl art. 28 ust. 2 ustawy – jest cena zakupu składnika aktywów, obejmująca kwotę należną sprzedającemu, bez podlegających odliczeniu podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, a w przypadku importu – powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym oraz powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu, łącznie z kosztami transportu, jak też załadunku, wyładunku, składowania lub wprowadzenia do obrotu, a obniżona o rabaty, opusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski.

Zmiana w zakresie kosztów uzyskania przychodów polega na nadaniu nowego brzmienia art. 15 ust. 1i updop oraz art. 22 ust. 1d updof. Przepisy te odnoszą się do zasad ustalania kosztów w przypadku odpłatnego zbycia nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie nabytych rzeczy lub praw (świadczeń), w związku z którymi został wcześniej określony przychód. Podatnicy dokonujący zbycia takich rzeczy lub praw (świadczeń) jako koszt uzyskania przychodu przyjmują:

1) wartość przychodu wykazanego z tytułu nieodpłatnie nabytych rzeczy lub praw, a także innych nieodpłatnie nabytych świadczeń,

2) wartość przychodu wykazanego z tytułu częściowo odpłatnie nabytych rzeczy, praw lub usług, powiększoną o wydatki na nabycie częściowo odpłatnych rzeczy lub praw (świadczeń)

– pomniejszoną o sumę dokonanych odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 16h ust. 1 pkt 1 updop oraz art. 22h ust. 1 pkt 1 updof.

Przykład 2

Amortyzacja samochodu w przykładzie 2, stanowiąca koszty uzyskania przychodu, była liczona od ceny rynkowej, ponieważ nowelizacji uległy również przepisy o amortyzacji dotyczące sposobu ustalania wartości początkowej środka trwałego oraz wartości niematerialnej i prawnej nabytej częściowo odpłatnie. W wyniku nowelizacji od 1 stycznia 2005 r. w obu ustawach o podatkach dochodowych znalazło się rozwiązanie, zgodnie z którym za wartość początkową środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej nabytej częściowo odpłatnie uważa się cenę ich nabycia powiększoną o wartość przychodu ustalonego w związku z częściowo odpłatnym nabyciem.

Marianna Sobolewska

biegły rewident,

właścicielka Zakładu Usług

Rachunkowych „Buchalter” w Augustowie

Podstawy prawne