Jak wykazywać w sprawozdaniu finansowym obroty wewnętrzne oraz zmianę stanu produktów
REKLAMA
Jesteśmy firmą produkcyjną. Dość często nasze wydziały pomocnicze świadczą usługi na własne potrzeby jednostki (np. wydział remontowy dokonuje ulepszeń środków trwałych). Jak ewidencjonować takie działania i jak wykazywać je w rachunku zysków i strat?
RADA
Określone zdarzenia gospodarcze (np. ulepszenia środków trwałych dokonywane przez własne wydziały pomocnicze) powodują wyjście z tzw. kręgu kosztów i dlatego są ujmowane na kontach 790 „Obroty wewnętrzne” i 791 „Koszt obrotów wewnętrznych”, co ma ułatwić sporządzanie rachunku zysków i strat w wariancie porównawczym. Zapisy na kontach 790 i 791 nie wpływają na wynik finansowy jednostki, doprowadzają jedynie do zgodności danych ujmowanych w rachunku zysków i strat przez specyficzne funkcjonowanie zapisów na tych kontach operacji wychodzących z kręgu kosztów.
UZASADNIENIE
Rachunek zysków i strat powinien być sporządzany w wariancie kalkulacyjnym lub porównawczym. Decyzję w tym zakresie podejmuje kierownik jednostki. Jeżeli ewidencję kosztów prowadzi się tylko w układzie rodzajowym na kontach zespołu 4, to rachunek zysków i strat musi być sporządzony w wariancie porównawczym.
Natomiast jeżeli ewidencję kosztów prowadzi się zarówno w układzie rodzajowym, jak i funkcjonalnym według typów działalności, a także według produktów lub ich grup na kontach zespołu 5, to o wyborze odpowiedniego wariantu rachunku zysków i strat decyduje kierownik jednostki.
Przy sporządzaniu rachunku zysków i strat w wariancie porównawczym stosuje się określone przepisami zasady zamykania kont na koniec roku obrotowego i przestrzeganie tych zasad w dużym stopniu decyduje o prawidłowości i zgodności wewnętrznej tego rachunku.
Problem jest nieco większy, jeżeli prowadzimy ewidencję kosztów w układzie rodzajowym i jednocześnie funkcjonalnym według typów działalności oraz występują rozliczenia międzyokresowe kosztów i operacje wychodzące z tzw. kręgu kosztów, jak np. roboty i usługi wykonywane we własnym zakresie na rzecz środków trwałych w budowie.
Dla prawidłowego rozliczenia kosztów na miejsca ich powstawania należy prowadzić konto 490 „Rozliczenie kosztów”. Równowartością kosztów zaewidencjonowanych na kontach układu rodzajowego (konta zespołu 4) uznaje się konto 490, a obciąża odpowiednie konta kosztów w układzie funkcjonalnym w zespole 5 i konta grupy 64 „Rozliczenia międzyokresowe kosztów”.
Roczne zamknięcie kont przedstawia się wówczas następująco:
1) koszty zebrane na kontach zespołu 4 przenosi się na stronę Wn konta 860 „Wynik finansowy”,
2) koszt wytworzenia sprzedanych produktów i usług przenosi się z odpowiedniego konta kosztu własnego sprzedaży (np. 701) na stronę Wn konta 490 „Rozliczenie kosztów”,
3) koszty działalności handlowej, koszty sprzedaży i koszty ogólne przenosi się na stronę Wn konta 490 z odpowiednich kont zespołu 5,
4) koszt obrotów wewnętrznych z konta 791 przenosi się na stronę Wn konta 490.
Po tych przeksięgowaniach konto 490 „Rozliczenie kosztów” może wykazywać saldo Wn lub Ma.
Saldo Wn konta 490 wyraża zmniejszenie stanu wyrobów gotowych, produkcji w toku i rozliczeń międzyokresowych kosztów w porównaniu ze stanem na początek roku i podlega przeniesieniu z konta 490 na stronę Wn konta 860 „Wynik finansowy”.
Saldo Ma konta 490 wyraża zwiększenie stanu wyrobów gotowych, produkcji w toku i rozliczeń międzyokresowych czynnych kosztów działalności operacyjnej (i zmniejszenia rozliczeń międzyokresowych biernych kosztów działalności operacyjnej) podlegające przeniesieniu z konta 490 na stronę Ma konta 860 „Wynik finansowy”.
W porównawczym rachunku zysków i strat wykazuje się wówczas:
• w pozycji A.II. „Zmiana stanu produktów” – saldo Ma konta 490 ze znakiem (+), a saldo Wn konta 490 – ze znakiem (–),
• w pozycji A.III. „Koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki” – saldo Ma konta 790 „Obroty wewnętrzne”.
Dane dotyczące zmiany stanu produktów poz. A.II. rachunku zysków i strat uzyskujemy z kont:
• 600 „Produkty gotowe”,
• 501 „Koszty działalności podstawowej produkcyjnej” (chodzi o salda na początek i koniec roku dotyczące produkcji w toku),
• 640 „Rozliczenia międzyokresowe czynne kosztów operacyjnych”,
• 641 „Rozliczenia międzyokresowe bierne kosztów operacyjnych”.
Do rozliczeń międzyokresowych czynnych kosztów operacyjnych zalicza się poniesione wydatki, które zostaną rozliczone w koszty następnego roku lub następnych lat po dniu bilansowym.
Zalicza się do nich przykładowo:
• koszty większych remontów,
• koszty ubezpieczeń majątkowych,
• opłaconą z góry prenumeratę czasopism i inną fachową literaturę,
• czynsze opłacone z góry.
Rozliczenia międzyokresowe bierne kosztów operacyjnych dotyczą zwłaszcza świadczeń dla pracowników wypłacanych w przyszłości, np. odpraw emerytalnych i nagród jubileuszowych, przewidzianych w odpowiednich przepisach i umowach o pracę czy układach zbiorowych. Rezerwy takie powinno się tworzyć wtedy, gdy świadczenia, o których mowa, występują w znaczących kwotach, mogących spowodować zniekształcenia wyniku finansowego w roku ich wypłaty (przy braku tworzenia rezerw).
Ponadto do rezerw obciążających koszty działalności operacyjnej zalicza się świadczenia wykonane na rzecz jednostki przez kontrahentów dotyczące przyszłych okresów, jeżeli kwotę zobowiązania można oszacować w sposób wiarygodny. Zarówno przy rozliczeniach międzyokresowych czynnych kosztów, jak i tworzeniu rezerw na koszty powinny być zachowane zasady ostrożności.
Dane dotyczące pozycji A.III. rachunku zysków i strat „Koszt wytwarzania produktów na własne potrzeby jednostki” wynikają z ewidencji na koncie 790 „Obroty wewnętrzne” i obejmują głównie koszt:
• świadczeń na rzecz budowy lub ulepszenia środków trwałych,
• wytworzenia wyrobów przekazanych jako towary do własnych sklepów,
• niedoborów produktów obciążających osoby winne ich powstania,
• likwidacji środków trwałych.
Wymienione operacje powodują wyjście z tzw. kręgu kosztów i dlatego są ujmowane na kontach 790 „Obroty wewnętrzne” i 791 „Koszt obrotów wewnętrznych”, co ma ułatwić sporządzanie rachunku zysków i strat w wariancie porównawczym. Zapisy na kontach 790 i 791 nie wpływają na wynik finansowy jednostki, ale doprowadzają jedynie do zgodności danych ujmowanych w rachunku zysków i strat przez specyficzne funkcjonowanie zapisów na tych kontach operacji wychodzących z kręgu kosztów.
Przykładowo, jeżeli niedobór wyrobów gotowych w koszcie wytworzenia wynosi 4000 zł i obciążono nim osobę winną, to zapisy będą się przedstawiać następująco:
1) wartość niedoboru według kosztu wytworzenia:
Wn 230 „Rozrachunki z pracownikami”,
Ma 790 „Obroty wewnętrzne”,
2) zapis równoległy:
Wn 791 „Koszt obrotów wewnętrznych”,
Ma 600 „Produkty gotowe”.
W pozycji A.III. rachunku zysków i strat zostanie wykazana kwota 4000 zł, przeciwstawna kosztom w układzie rodzajowym, co pozostaje bez wpływu na wynik finansowy.
Sposoby wykazywania danych w rachunku zysków i strat w wariancie porównawczym przedstawia przykład.
Przykład
Objaśnienia:
1. Poniesione koszty rodzajowe 325 000
2. Równowartość kosztów rodzajowych przeniesiona na pozycje kosztowe w układzie funkcjonalnym 325 000
3. Koszty rozliczane w czasie przypadające na okres sprawozdawczy 35 000
4. Utworzenie rezerwy na koszty (rozliczenia międzyokresowe bierne) 10 000
5. Rozliczenie kosztów wydziałowych na koszty produkcji podstawowej 45 000
6. Wyroby gotowe w koszcie wytworzenia przyjęte do magazynu 255 000
7. Rozchód wyrobów gotowych sprzedanych 205 000
8. Usługi własnego wydziału remontowego na rzecz ulepszenia środków trwałych 25 000
8a. Zapis równoległy do zapisu 8 25 000
9. Sprzedaż wyrobów gotowych 240 000
10. Przeniesienie kosztów rodzajowych na wynik finansowy na dzień bilansowy 325 000
11. Przeniesienie kosztu własnego sprzedanych produktów na konto 490 na dzień bilansowy 205 000
12. Przeniesienie kosztu obrotów wewnętrznych na konto 490 na dzień bilansowy 25 000
13. Przeniesienie wartości sprzedaży na wynik finansowy na dzień bilansowy 240 000
14. Przeniesienie obrotów wewnętrznych na wynik finansowy na dzień bilansowy 25 000
15. Przeniesienie salda konta 490 na wynik finansowy na dzień bilansowy 95 000
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.Zestawienie zmian sald stanu produktów i rozliczeń międzyokresowych
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.Wzrost rozliczeń międzyokresowych biernych (w przykładzie 10 000 zł) wpływa ze znakiem (–) na zmianę stanu produktów.
Świadczenia na własne potrzeby jednostki (w przykładzie 25 000 zł) dotyczą robót wykonanych przez wydział remontowy na rzecz środków trwałych (ulepszenia) i wynikają z kont 790, 791.
Rachunek zysków i strat w wariancie porównawczym (fragment)
A. Przychody netto ze sprzedaży i zrównanie z nimi 360 000
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów 240 000
II. Zmiana stanu produktów (zwiększenie – wartość dodatnia, zmniejszenie – wartość ujemna) +95 000
III. Koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki 25 000
B. Koszty działalności operacyjnej 325 000
C. Zysk (strata) ze sprzedaży (A-B) 35 000
Henryk Kalota
biegły rewident
• art. 17, art. 28, art. 34 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 184, poz. 1539
Autopromocja
REKLAMA
Źródło:
Serwis Finansowo-Księgowy
Podatek PIT - część 2
Jak zdobyć Certyfikat:
- Czytaj artykuły
- Rozwiązuj testy
- Zdobądź certyfikat
1/10
Zeznanie PIT-37 za 2022 r. można złożyć w terminie do:
30 kwietnia 2023 r. (niedziela)
2 maja 2023 r. (wtorek)
4 maja 2023 r. (czwartek)
29 kwietnia 2023 r. (sobota)