Zaciągnęliśmy długoterminowy kredyt we frankach szwajcarskich przeznaczony na sfinansowanie produkcji urządzeń. Czy powstałe różnice kursowe wynikające z wyceny bilansowej tego kredytu powodują konieczność ustalenia aktywów lub rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego? Jak to ustalić i jak wykazać je na kontach?
RADA
Jeżeli sprawozdanie jednostki podlega badaniu, to jednostka ma obowiązek wykazania aktywów lub rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego. Powstałe na dzień bilansowy niezrealizowane różnice kursowe powodują konieczność ustalenia tych aktywów lub rezerw. Wykazuje się je na koncie „Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego” – jako długoterminowe rozliczenia międzyokresowe, lub w pasywach na koncie „Rezerwy na podatek odroczony”.
UZASADNIENIE
Różnice kursowe będą miały wpływ na odroczony podatek dochodowy w przypadkach odmiennego ich zaliczania do wyniku finansowego (według ustawy o rachunkowości) oraz do podstawy opodatkowania (według ustaw podatkowych).
Sytuacje, w których należy ustalić aktywa lub rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego, występują w przypadku:
• memoriałowej ewidencji niezrealizowanych różnic kursowych powstałych z wyceny na dzień bilansowy. Zalicza się je do bilansowego wyniku finansowego, natomiast nie stanowią przychodu bądź kosztu finansowego ustalonego do celów podatkowych;
• zrealizowanych różnic kursowych od kredytu finansującego długi cykl produkcji zapasów. Różnice te – zgodnie z uznaniem jednostki i w uzasadnionych przypadkach – korygują wartość tych zapasów. Oznacza to, że jako koszty aktywowane nie wpływają na wynik bilansowy, ale mają wpływ na podstawę opodatkowania.
• Zrealizowanymi różnicami kursowymi nazywamy te, które powstają przy zapłacie denominowanych w walutach obcych należności lub zobowiązań.
• Niezrealizowane różnice kursowe powstają w wyniku wyceny na dzień bilansowy pozycji aktywów – należności lub zobowiązań – wyrażonych w walutach obcych.
Przykład 1
Spółka otrzymała kredyt dewizowy w kwocie 1 000 000 euro. Kurs euro w dniu otrzymania kredytu wynosi 3,90 PLN/EUR. Po takim kursie kredyt zostanie wprowadzony do ksiąg.
1. Zaciągnięcie kredytu:
1 000 000 euro × 3,90 PLN/EUR = 3 900 000 zł
Wn „Środki pieniężne” 3 900 000
Ma „Zobowiązania z tytułu kredytu” 3 900 000
2. Spłata pierwszej raty w wysokości 100 000 euro:
Kurs euro wynosi 4,05 PLN/EUR
100 000 euro × 4,05 PLN/EUR = 405 000 zł
Wn „Zobowiązania z tytułu kredytu” 405 000
Ma „Środki pieniężne” 405 000
3. Ustalenie i ewidencja zrealizowanych różnic kursowych:
– w analityce „Ujemne różnice kursowe – niezrealizowane” 45 000
Ma „Zobowiązania z tytułu kredytu” 45 000
Kwota 45 000 zł nie będzie kosztem podatkowym.
Niezrealizowane różnice kursowe powstałe w wyniku wyceny bilansowej obniżają wynik bilansowy, ale nie obniżają podstawy opodatkowania. Dlatego należy dokonać kalkulacji podatku odroczonego.
UWAGA!
W przypadku gdy roczne sprawozdanie finansowe jednostki nie podlega obowiązkowi badania, jednostka może odstąpić od ustalania aktywów i rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego.
Zakłada się, że niezrealizowane na dzień bilansowy różnice kursowe zostaną zrealizowane w następnym okresie rozrachunkowym i wtedy będą obniżały podstawę opodatkowania. Nie mają już wpływu na wynik bilansowy – przy założeniu, że kurs nie ulegnie zmianie. Na dzień bilansowy występują więc ujemne różnice przejściowe, na które ustala się aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego.
Podatek odroczony od różnic kursowych wylicza się na bazie kursu istniejącego w dniu wyceny, z uwzględnieniem stóp podatkowych obowiązujących w okresach następnych.
Przykład 2
Zakładamy, że stopa podatkowa w przyszłym roku będzie wynosić 19%.
Kurs w dniu drugiej spłaty kredytu wynosi tyle, ile w dniu pierwszej spłaty, tj. 4,05 PLN/EUR. Powstałe zrealizowane różnice kursowe wynoszą 45 000 zł.
Ponieważ będą one kosztem podatkowym, podstawa opodatkowania zostanie obniżona o:
45 000 zł × 19% = 8550 zł
Jest to wysokość aktywów z tytułu podatku odroczonego na dzień bilansowy i jednocześnie o tyle należy pomniejszyć odroczony podatek dochodowy na koncie wynikowym:
Wn „Aktywa z tytułu odroczonego podatku” 8550
Ma „Podatek dochodowy” 8550
Jeśli na dzień bilansowy zaksięgowane byłyby dodatnie niezrealizowane różnice kursowe, kurs przyjęty do wyceny kredytu na dzień bilansowy byłby niższy od kursu historycznego i powstałyby dodatnie różnice przejściowe. Na dodatnie różnice przejściowe tworzy się rezerwę.
Ewidencja księgowa rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego:
Wn „Podatek dochodowy”,
Ma „Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego”.
Przykład 3
Dodatnie różnice kursowe od kredytu finansującego produkcję urządzeń wynoszą 25 000 zł. Różnice te zalicza się do ceny nabycia środka trwałego – nie wpływają one na wynik bilansowy. Podwyższają natomiast podstawę opodatkowania. Ponieważ różnice kursowe nie stanową przychodu podatkowego, należy dokonać kalkulacji aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego.
Przy stawce podatkowej 19% wysokość aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego wyniesie:
25 000 zł × 19% = 4750 zł
Wn „Aktywa z tytułu podatku odroczonego” 4750
Ma „Podatek dochodowy” 4750
W momencie sprzedaży wyprodukowanych urządzeń, ich wartość podatkowa według kosztu wytworzenia wynosi 1 000 000 zł. Będzie ona zatem większa od ich wartości bilansowej, która po aktywowaniu różnic kursowych wyniesie 975 000 zł.
Przy cenie sprzedaży 1 250 000 zł bilansowa i podatkowa kalkulacja zysku na sprzedaży urządzenia kształtuje się następująco:
Wysokość zobowiązania podatkowego od wyniku bilansowego jest wyższa niż faktycznie zapłacony podatek dochodowy o 4750 zł (tj. o wysokość zaewidencjonowanych wcześniej aktywów z tytułu podatku odroczonego).
• art. 37 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 267, poz. 2252
Jakub Kornacki
ekspert w zakresie finansów i rachunkowości zarządczej
