Zasady ustalania indywidualnej stawki amortyzacji

Przykładowo, osoba fizyczna prowadzi indywidualną działalność gospodarczą. W działalności tej wykorzystuje budynek, który amortyzowała metodą liniową. W 2020 r. budynek ten wraz z całym przedsiębiorstwem osoba ta wniosła aportem do spółki jawnej. W takim przypadku istnieje obowiązek kontynuacji amortyzacji budynku metodą liniową w spółce jawnej. Wynika on z art. 22h ust. 3a w związku z art. 22g ust. 14a ustawy o PIT.

MF: Wprowadzenie mieszkania do wykazu środków trwałych, a następnie do ewidencji środków trwałych: (...) We wrześniu 2014 r. nabył Pan wraz z żoną mieszkanie na rynku wtórnym, które było użytkowane przez poprzednich właścicieli ponad 60 miesięcy. Mieszkanie to postanowił Pan wynajmować jako osoba prywatna. Dochody z najmu opodatkowane zostały podatkiem zryczałtowanym, o czym poinformował Pan odpowiedni Urząd Skarbowy. Mieszkanie zostało po raz pierwszy wprowadzone przez Pana do ewidencji środków trwałych i rozpoczęto amortyzację stawką 10%, jednak ze względu na opodatkowanie podatkiem zryczałtowanym, amortyzacja nie była uwzględniana w rozliczeniach z Urzędem Skarbowym. W grudniu 2015 r. wraz z żoną i teściową nabył Pan wspólnie mieszkanie, na którego zakup wraz z żoną zaciągnął Pan kredyt na 25 lat. Mieszkanie nabyto z rynku wtórnego, użytkowane było przez poprzednich właścicieli ponad 60 miesięcy. Teściowa użyczyła Panu mieszkanie, a w umowie użyczenia zawarła możliwość odpłatnego wynajmu mieszkania. Mieszkanie postanowił Pan wy­najmować jako osoba prywatna, a przychody z najmu zostały opodatkowane zryczałtowanym podatkiem dochodowym. Mieszkanie zostało po raz pierwszy wprowadzone przez Pana do ewidencji środków trwałych i rozpoczął Pan amortyzację stawką 10%, jednak ze względu na opodatkowanie podatkiem zryczałtowanym, amortyzacja nie była uwzględniana w rozliczeniach z Urzędem Skarbowym. Przy czym amortyzacji podlega tylko część mieszkania zakupionego przez Pana i żonę. Część użyczona przez teściową nie podlega amortyzacji. W lipcu 2015 r. założył Pan jednoosobową działalność gospodarczą, jednak nie prowadzi działalności w zakresie najmu nieruchomości i nie ma w tym zakresie wpisu w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. W 2017 r. postanowił Pan zmienić formę opodatkowania przychodów z najmu prywatnego na zasady ogólne (wg skali), a stosowne oświadczenie złożył Pan do właściwego Urzędu Skarbowego do 20 stycznia 2017 r. (...) Z powołanego przepisu art. 22n ust. 5 ww. ustawy wy­nika, że w przypadku rezygnacji z opodatkowania w formie zryczałtowanego podatku do­chodowego i przejścia na opodatkowanie dochodów w oparciu o tzw. zasady ogólne, odpisy amortyzacyjne za okres opodatkowania ryczałtem należy uwzględnić w prowadzonej ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Przy czym odpisy amortyzacyjne za okres opodatkowania ryczałtem po przejściu na tzw. zasady ogólne nie stanowią kosztów uzyskania przychodu. Mając na uwadze powoływane powyżej uregulowania prawne oraz opisany stan faktyczny, stwierdzić należy, że ma Pan prawo zastosować indywidualną stawkę amortyzacyjną w oparciu o przepis art. 22j ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (do 10% rocznie). Spełnione zostały bowiem dwa podstawowe warunki: przed nabyciem środki trwałe były wykorzystywane co najmniej przez okres 60 miesięcy oraz w roku 2017 zostały po raz pierwszy wprowadzone do ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych prowadzonej przez Pana. Jak już bowiem wcześniej wyjaśniono, wykaz środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych oraz ewidencja środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych nie są tożsame. Podkreślić również należy, że zmiana formy opodatkowania z ryczałtu ewidencjonowanego na zasady ogólne nie powoduje zmiany wybranej już przez Pana metody amortyzacji lokalu mieszkalnego. Skoro - jak wskazano we wniosku - dokonał Pan wyboru metody amortyzacji lokali mieszkalnych w momencie wpisania ich do wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych zgodnie z art. 22j ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to jest zobowiązany do kontynuo­wania wybranej metody amortyzacji aż do pełnego zamortyzowania danego środka trwałego. (Interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 8 maja 2017 r., nr 0115-KDIT3.4011.14.2017.1.PSZ)

MF: Ulepszenie lokalu przez podatnika przed wprowadzeniem środka do ewidencji: (...) Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca, prowadzący działalność gospodarczą, planuje zakup nowego mieszkania w miejscowości dotychczasowego zamieszkania od dewelopera, w stanie deweloperskim. Wnioskodawca zamierza mieszkać w nim nie dłużej niż 12 miesięcy. Następnie, po zgromadzeniu środków finansowych, Zainteresowany planuje dokonać ulepszenia przedmiotowego mieszkania poprzez znaczne podwyższenie standardu. Na ulepszenie Wnioskodawca zamierza przez­naczyć nie mniej niż 30% wartości początkowej lokalu mieszkalnego sprzed ulepszenia. Po dokonaniu ulepszenia Zainteresowany planuje rozszerzyć dotychczasową działalność gospodarczą, wprowadzić lokal mieszkalny do ewidencji środków trwałych firmy i wynajmować go osobom trzecim w celu krótkotrwałego zamieszkania (zakwaterowanie w celach turystyczno-rekreacyjnych).

Mając na uwadze cytowane powyżej przepisy oraz przedstawione we wniosku zdarzenie przyszłe, stwierdzić należy, że Wnioskodawca będzie mógł wpro­wadzić przedstawiony we wniosku lokal do ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych oraz że przesłanki zastosowania indywi­dualnej stawki amortyzacyjnej dla przedmiotowego lokalu zostaną spełnione. Wnioskodawca wskazał, że planuje ulepszenie mieszkania, a wartość wydatków poniesionych przez podatnika na ulepszenie stanowić będzie co najmniej 30% wartości początkowej, a ponadto, z treści wniosku wynika, że lokal ten zostanie wprowadzony po raz pierwszy do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych Wnioskodawcy. Zatem Zainteresowany będzie mógł amortyzować przedmiotowy lokal mieszkalny według indywidualnej stawki amortyzacyjnej w wysokości maksymalnie 10% przez okres 10 lat. (Interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 25 maja 2017 r., nr 3063-ILPB1-1.4511.105.2017.2.KS)

Zakaz zmiany stawki amortyzacji

Stawki indywidualnej nie można podwyższyć współczynnikami, jak w przypadku metody liniowej czy degresywnej.

Indywidualne stawki dla nieruchomości

Budynki lub budowle uznaje się za używane, jeżeli podatnik wykaże, że przed ich nabyciem były wykorzystywane co najmniej przez okres 60 miesięcy. Za ulepszone przyjmuje się budynki i budowle, jeżeli przed ich wprowadzeniem do ewidencji wydatki poniesione przez podatnika na ich ulepszenie stanowiły co najmniej 30% ich wartości początkowej.

Minimalny okres amortyzacji budynków stawką indywidualną

W przypadku budynków (lokali) i budowli okres amortyzacji stawką indywidualną zasadniczo nie może być krótszy niż 10 lat. Oznacza to, że stawka amortyzacyjna nie może być wyższa niż 10%. Istnieje tu jednak kilka wyjątków. I tak okres amortyzacji:

● trwale związanych z gruntem budynków handlowo-usługowych wymienionych w rodzaju 103 Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT),

● innych budynków niemieszkalnych wymienionych w rodzaju 109 Klasyfikacji, trwale związanych z gruntem,

● kiosków towarowych o kubaturze poniżej 500 m³, domków kempingowych i budynków zastępczych

- nie może być krótszy niż 3 lata.

Ponadto w odniesieniu do budynków (lokali) niemieszkalnych, dla których stawka amortyzacyjna z Wykazu stawek amortyzacyjnych to 2,5%, okres amortyzacji wynosi 40 lat pomniejszone o pełną liczbę lat, które upłynęły od dnia oddania ich po raz pierwszy do używania, do dnia wprowadzenia do ewidencji środków prowadzonej przez podatnika. W tym przypadku okres amortyzacji nie może być jednak krótszy niż 10 lat.

Przykład Autopromocja VAT 2024. Komentarz z programem INFORLEX Matryca stawek VAT w PREZENCIE Sprawdź Podatnik kupił w czerwcu 2020 r. budynek niemieszkalny w celu wykonywania w nim działalności gospodarczej. Budynek ten był wcześniej używany przez 11 lat. Minimalny okres amortyzacji w tym przypadku będzie wynosił 29 lat (40 lat - 11 lat). Stawka amortyzacyjna powinna wynieść 3,45% (100% : 29 lat).

Przykład Podatnik kupił w lutym 2020 r. budynek niemieszkalny w celu wykonywania w nim działalności gospodarczej. Budynek ten był wcześniej używany przez 35 lat. Okres jego amortyzacji nie może być jednak krótszy niż 10 lat. Podatnik do jego amortyzacji powinien przyjąć stawkę 10%.

W przypadku inwestycji w obce budynki, lokale czy budowle podatnik ma możliwość stosowania indywidualnej stawki w wysokości 10%, ponieważ okres ich amortyzacji nie może być krótszy niż 10 lat.

Inne środki trwałe

Inne środki trwałe uznaje się za używane, jeżeli podatnik udowodni, że przed ich nabyciem były wykorzystywane co najmniej przez okres 6 miesięcy. Z kolei za ulepszone przyjmuje się te środki, które przed wprowadzeniem do ewidencji podatnika zostały przez niego ulepszone, a wartość nakładów na ulepszenie wynosiła co najmniej 20% wartości początkowej środka.

Minimalny okres amortyzacji używanych lub ulepszonych środków transportu

Minimalny okres amortyzacji używanych lub ulepszonych środków transportu przy zastosowaniu indywidualnej stawki amortyzacyjnej nie może być krótszy niż 30 miesięcy. W efekcie indywidualna stawka nie może być wyższa niż 40%. Indywidualne stawki amortyzacyjne stosujemy również do samochodów osobowych. Taka stawka może być też stosowana do inwestycji w obcy środek transportu.

Przykład Podatnik w czerwcu 2020 r. wykupił z leasingu operacyjnego samochód ciężarowy. Jego wartość początkowa (cena nabycia) wynosi 9600 zł. Podatnik używał samochodu w ramach leasingu operacyjnego przez okres 36 miesięcy. Jednak samochód po wykupie z leasingu zostanie po raz pierwszy wprowadzony do ewidencji środków trwałych tego podatnika. Samochód spełnia kryteria do uznania go za środek trwały używany. Od lipca 2020 r. podatnik rozpocznie amortyzację tego samochodu za pomocą indywidualnej stawki amortyzacyjnej wynoszącej 40%. Miesięczny odpis amortyzacyjny wynosi 320 zł. Jego amortyzacja będzie trwać 30 miesięcy. Zakończy się w grudniu 2022 r.

Dla środków trwałych zaliczonych do grup 3-6 i 8 Klasyfikacji minimalne okresy amortyzacji indywidualnej wynoszą:

● 24 miesiące - gdy ich wartość początkowa nie przekracza 25 000 zł,

● 36 miesięcy - gdy ich wartość początkowa jest wyższa od 25 000 zł i nie przekracza 50 000 zł,

● 60 miesięcy - w pozostałych przypadkach.

Okresy amortyzacji według tych zasad ustalamy również w przypadku inwestycji w wymienione wyżej obce środki trwałe.

Okres amortyzacji dla odwiertów rozpoznawczych, platform wiertniczych lub produkcyjnych nie może być krótszy niż 60 miesięcy, czyli stawka ich amortyzacji nie może być wyższa niż 20%.

Artykuł stanowi fragment komentarza do ustawy o PIT