REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kiedy fiskus wezwie do złożenia wyjaśnień

Magdalena Majkowska
Magdalena Majkowska
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Organ podatkowy nie może dowolnie wzywać stronę, świadków, biegłych lub inne osoby do złożenia wyjaśnień. Kiedy podatnik może bez konsekwencji nie stawić się na wezwanie urzędu skarbowego?

 

 

Przepisy podatkowe ograniczają możliwość wzywania stron lub innych uczestników postępowania podatkowego, gdy jest to niezbędne, dla wyjaśnienia stanu faktycznego lub rozstrzygnięcia sprawy, co w praktyce należy przez to rozumieć?

Obecne brzmienie art. 155 par. 1 Ordynacji podatkowej zostało doprecyzowane w nowelizacji z 2002 roku. Wówczas wprowadzono przy wezwaniach, które z istoty swojej są jednostronną czynnością organu podatkowego, ograniczenie o charakterze klauzuli generalnej: niezbędność wyjaśnienia lub rozstrzygnięcia sprawy. Należy stwierdzić, iż organ podatkowy nie może dowolnie, niezależnie od potrzeb związanych z postępowaniem podatkowym, wzywać stronę, świadków, biegłych lub inne osoby do złożenia wyjaśnień lub dokonania innej czynności. Takie działanie pozostawałoby w sprzeczności przede wszystkim z zasadami ogólnymi postępowania podatkowego, w świetle których organ podatkowy powinien działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się najprostszymi środkami do osiągnięcia celu, jakim jest zakończenie postępowania (art. 125 par. 1 Ordynacji).

Przedłużanie postępowania poprzez wzywanie zbyt dużej liczby świadków, czy to przez organ podatkowy, czy przez stronę, można również traktować jako swoiste nadużycie prawa. Jeżeli tego typu działanie podejmuje strona, wówczas organ podatkowy może nie uwzględnić zgłoszonego dowodu (art. 188 Ordynacji). Natomiast przy wzywaniu wielu świadków przez organ podatkowy, strona ma wyłącznie możliwość złożenia skargi do organu wyższego stopnia w trybie przepisów działu VIII kodeksu postępowania administracyjnego, przy czym trzeba pamiętać, że jakiekolwiek działanie organu, w tym również dokonywanie wezwań, powinno służyć dokładnemu wyjaśnieniu stanu faktycznego oraz załatwieniu sprawy (art. 122 Ordynacji). Jest to ograniczenie, którego ewentualne naruszenie może stanowić podstawę do uchylenia decyzji oraz żądania przez stronę odszkodowania.

Czy wezwanie przez urząd skarbowy zawsze musi być dokonane na piśmie?

Zasady postępowania podatkowego nakazują dokonywaniać wszystkich czynności w formie pisemnej, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej (art. 126 Ordynacji). Przy wezwaniach ustawodawca doprecyzowuje, iż co do zasady powinno mieć ono formę pisemną o treści obejmującej elementy wymienione w art. 159 Ordynacji, tj. określać, kto i kogo wzywa, w jakiej sprawie i w jakim charakterze, jaki jest termin stawiennictwa, skutki niestawiennictwa oraz podpis pracownika organu podatkowego. W sprawach uzasadnionych ważnym interesem adresata lub gdy stan sprawy tego wymaga, wezwania można dokonać innymi środkami komunikacji, np. telefonicznie (art. 160 Ordynacji). W takim przypadku niezbędne jest przekazanie wzywanemu wszystkich tych informacji, które powinny być określone w formie pisemnej.

Wezwanie inne niż w formie pisemnej jest tylko wówczas skuteczne prawnie, gdy nie ma wątpliwości, że dotarło do adresata we właściwej treści i w odpowiednim terminie. W praktyce nakłada to na organy podatkowe konieczność udowodnienia, iż niestawiennictwo podatnika było uzasadnione jego zaniedbaniem, a nie np. brakiem wezwania. Może to nieść ze sobą istotne trudności, co w konsekwencji przesądza o rzadkim stosowaniu sankcji za niestawiennictwo na wezwanie inne niż w formie pisemnej.

W jaki sposób przygotować się do wizyty w urzędzie?

Nałożenie na organy podatkowe obowiązku wzywania wyłącznie w sytuacji, gdy jest to niezbędne do wyjaśnienia stanu faktycznego lub rozstrzygnięcia sprawy, powinno poprzez stawiennictwo osoby wzywanej prowadzić do przyspieszenia lub uproszczenia postępowania. Będzie to możliwe tylko wówczas, gdy obecność takiej osoby pozwoli na załatwienie danego problemu. W tym celu powinna ona posiadać ze sobą wszystkie dokumenty, informacje lub inne dowody, które mogłyby się przyczynić do wyjaśnienia sprawy. Mając na uwadze, iż w treści wezwania organ podatkowy ma obowiązek wskazać, w jakiej sprawie, w jakim charakterze i jakim celu osoba jest wzywana (art. 159 par. 1 pkt 3 Ordynacji), daje jej to możliwość zgromadzenia przed spotkaniem wymaganych informacji.

Niezależnie od tego, czy osoba wezwana powinna przedłożyć odpowiednie dowody, czy też stawić się celem osobistego dokonania określonych czynności, powinna ona posiadać ze sobą dokumenty, które pozwolą na jej identyfikację. W tym wypadku wystarczy ważny dowód osobisty, prawo jazdy lub inny dokument tożsamości. Jeżeli stawiennictwo następuje wraz z pełnomocnikiem lub wzywany jest pełnomocnik, niezbędne jest przedłożenie opłaconego pełnomocnictwa, chyba że uprzednio złożono je do akt sprawy. Równocześnie pełnomocnik także zobowiązany jest do posiadania dokumentów identyfikujących go w zakresie dokonywanych czynności. Należy pamiętać, iż przy pełnomocnictwie treść tego dokumentu powinna obejmować umocowanie do dokonania również tej czynności, która jest przedmiotem wezwania. Ma to istotne znaczenie przy tzw. pełnomocnictwach do dokonania określonej czynności, które nie uprawniają do reprezentacji w pozostałym zakresie. Niezbędne będzie wówczas wystawienie nowego pełnomocnictwa i jego opłacenie.

Czy podatnik zawsze musi stawić się w urzędzie osobiście?

Osobiste stawiennictwo zależy od charakteru sprawy. Przepisy dopuszczają trzy możliwości złożenia wyjaśnień: poprzez stawiennictwo osobiste, przez pełnomocnika lub na piśmie (art. 155 par. 1 Ordynacji). Dodać należy, iż stawiennictwo osobiste zostało ograniczone tylko do obszaru województwa, na którym wzywany zamieszkuje lub przebywa, chyba że on sam zrzekł się tego uprawnienia (art. 156 Ordynacji). Odmowa stawienia się w innym województwie prowadzić będzie do przeprowadzenia czynności przez organ podatkowy, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania wzywanego w ramach tzw. pomocy prawnej.

Wezwanie do osobistego stawiennictwa powinno dotyczyć tylko tych czynności, które nie mogą być załatwione w formie pisemnej, np. konieczność złożenia podpisu przez wzywanego. W innych przypadkach należy umożliwić złożenie wyjaśnień na piśmie, które to działanie jest zgodne ze wspomnianą już zasadą pisemności postępowania. Jeżeli natomiast dochodzi do złożenia oświadczeń osobiście lub przez pełnomocnika, wówczas organ podatkowy zobowiązany jest sporządzić na tę okoliczność protokół (art. 172 par. 2 Ordynacji).

Przepisy wskazują, iż w przypadkach gdy niezbędne jest osobiste stawiennictwo osoby wzywanej ze względu na charakter czynności, organy podatkowe mogą wezwać ją niezależnie od miejsca zamieszkania (art. 158 Ordynacji). W takim wypadku osoba wzywana może dochodzić zwrotu kosztów osobistego stawiennictwa (art. 265 i nast. Ordynacji). W przypadku znacznych odległości należy przyjąć, iż obejmowałyby one zarówno koszty dojazdu, jak i koszty noclegów i inne wydatki z tym związane. W sytuacji gdy wezwanie zostało dokonane na wniosek strony lub w jej interesie albo na jej żądanie, a nie wynika z ustawowego obowiązku nałożonego na organy podatkowe, koszty tego wezwania będzie ponosić strona postępowania (art. 267 Ordynacji).

Jakie mogą być konsekwencje braku odpowiedzi na wezwanie?

Przepisy wskazują, iż nieusprawiedliwione niestawiennictwo może pociągać za sobą sankcję nałożenia grzywny w kwocie do 2,5 tys. zł (art. 262 Ordynacji). Jest to uprawnienie fakultatywne, co oznacza, iż organ podatkowy może ją wymierzyć, ale nie musi. W przypadku nałożenia grzywny, która to czynność następuje w drodze postanowienia, osobie ukaranej przysługuje zażalenie do organu wyższego stopnia. Wnosi się je w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania postanowienia. W tym również terminie należy grzywnę uiścić, pod rygorem jej egzekucji. Przepisy dopuszczają szczególny tryb uchylenia postanowienia o ukaraniu grzywną, jeżeli ukarany złoży w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania postanowienia wniosek o jego uchylenie wraz z usprawiedliwieniem niestawiennictwa. Tego typu uprawnienie organu podatkowego również ma charakter fakultatywny (art. 262 par. 6 Ordynacji).

Często w praktyce można spotkać się ze stanowiskiem, iż ukaranie grzywną nie dotyczy strony postępowania. W świetle art. 262 par. 4 Ordynacji nie można ukarać strony za odmowę składania oświadczeń w związku z jej przesłuchaniem (art. 199 Ordynacji). Oznacza to, iż jakakolwiek inna odmowa, np. niestawienie się celem złożenia brakującego podpisu, może pociągać za sobą ukaranie także strony.

Stosowanie kary grzywny dotyczy wyłącznie sytuacji, gdy osoba prawidłowo wezwana nie stawiła się w organie podatkowym. Jeżeli nie doszło zatem do prawidłowego wezwania, np. brak jest wszystkich elementów wezwania lub nie zostało ono prawidłowo doręczone, brak jest podstaw do ukarania osoby wezwanej nieprawidłowo.

W jakich okolicznościach podatnik może usprawiedliwić brak odpowiedzi na wezwanie i w jaki sposób powinien to zrobić?

Przepis art. 155 par. 2 Ordynacji wskazuje, iż osoba wezwana może nie stawić się z powodu choroby, kalectwa lub innej ważnej przyczyny. W takim przypadku organ podatkowy może przyjąć wyjaśnienie lub zeznanie albo dokonać czynności w miejscu pobytu tej osoby. Oznacza to, iż dla skutecznego usprawiedliwienia niestawiennictwa osoba wezwana powinna wskazać obiektywne przyczyny swojej nieobecności. Może to zrobić zarówno przed, jak i po terminie, na który została wezwana. Przepisy nie narzucają ram czasowych, w obrębie których powinno dojść do wyjaśnienia nieobecności. Przyznają jednakże organom podatkowym fakultatywną możliwość nieuznania złożonych wyjaśnień za wiarygodne. Wówczas mogą bądź ukarać osobę wezwaną grzywną, bądź załatwić sprawę za pośrednictwem wydelegowanego pracownika w miejscu jej pobytu.

Usprawiedliwienie nieobecności powinno opierać się na wiarygodnych dowodach, które powszechnie wykorzystywane są do dokumentowania zaistniałych trudności. Jako przykład wskazać można zaświadczenie lekarskie, które jednakże przesądzać powinno o fizycznej niemożliwości stawiennictwa, a nie tylko o istniejącej chorobie. Brak jest przy tym ograniczeń co do lekarzy, którzy mogą taki dokument wystawić. Treść uprawnień organów podatkowych zawartych w art. 155 par. 2 Ordynacji rozpatrywać należy w świetle zasad doświadczenia życiowego, które pozwala w konkretnej sprawie ocenić, czy złożone usprawiedliwienie nie jest działaniem mającym na celu przedłużenia postępowania podatkowego.

 

Krzysztof Biernacki

doktor, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: GP

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Podatek PIT - część 2
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/10
    Zeznanie PIT-37 za 2022 r. można złożyć w terminie do:
    30 kwietnia 2023 r. (niedziela)
    2 maja 2023 r. (wtorek)
    4 maja 2023 r. (czwartek)
    29 kwietnia 2023 r. (sobota)
    Następne
    Księgowość
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Limit pomocy de minimis dla MŚP 2024 - podwyżka od 1 maja

    Ministerstwo Finansów przygotowało projekt rozporządzenia, na podstawie którego MŚP nadal udzielana będzie pomoc de minimis w formie gwarancji BGK spłaty kredytu lub innego zobowiązania - napisał resort w OSR do projektu. Rozporządzenie wdroży w życie unijne przepisy wprowadzające nowy wyższy limit takiej pomocy dla jednego przedsiębiorstwa w ciągu 3 lat.

    Ulga sponsoringowa a koszty uzyskania przychodów z zysków kapitałowych

    Po koniec 2023 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał, że podmioty osiągające przychody z zysków kapitałowych również mogą odliczać koszty wspierania sportu, edukacji i kultury, na podstawie art. 18ee, niezależnie od tego czy koszty te zostaną przyporządkowane do przychodów z zysków kapitałowych czy pozostałych przychodów.

    Rozrachunki w księgowości wsparte sztuczną inteligencją. Nadchodzi nowe

    Czy sztuczna inteligencja może wspomóc księgowym w rozrachunkach? Dzięki wykorzystaniu mechanizmów sztucznej inteligencji programy księgowe pozwalają na dużą automatyzację procesów w tym zakresie.

    Jak rozpoznać pellet dobrej jakości? Jak sprawdzić samemu?

    Jakość pelletu jest kluczowym czynnikiem decydującym o jego efektywności i bezpieczeństwie użytkowania. Niezależnie od tego, czy wykorzystujemy go do ogrzewania domu, czy jako surowiec w przemyśle, istnieją cechy, na które warto zwrócić uwagę, aby mieć pewność, że wybieramy produkt najwyższej jakości.

    Składki ZUS wspólników spółki z o.o. (jednoosobowej i wieloosobowej). Kto i kiedy nie zapłaci składek?

    Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych różnicują pozycję wspólników spółki z o.o. w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu w zależności od tego, czy spółka jest jednoosobowa czy wieloosobowa.

    Zmienia się odpowiedzialność związana z klasyfikacją towarów. Przewoźnicy mogą zapłacić mandat karny

    Znajomość prawidłowej klasyfikacji towarów to podstawa właściwego zgłoszenia celnego w procedurach celnych wywozowych i przywozowych, a także przy określaniu stawki cła i podatku VAT w sprzedaży wewnątrz UE. Wprowadzany właśnie w życie unijny Import Control System 2 nakłada na przewoźników nowe obowiązki. – Firmy transportowe biorą pełną odpowiedzialność za towar wprowadzany na obszar Unii Europejskiej. Muszą posiadać wszystkie dane na temat stron transakcji i HS kodów towarów – wyjaśnia Joanna Porath, właścicielka agencji celnej AC Porath.

    Oszczędności Polaków 2024. Na rachunkach bankowych jest 1 223,46 mld zł

    Gospodarstwa domowe w Polsce w końcu lutego 2024 roku dysponowały na rachunkach bankowych środkami w wysokości 1 223,46 mld zł. Były one o 15,20 mld i 1,26% wyższe niż miesiąc wcześniej i o 120,54 mld zł tj. 10,9% większe niż przed rokiem (w styczniu roczna dynamika tych depozytów wynosiła 11,3%).

    Podmiot uprawniony do zatwierdzania czynności zarządu fundacji rodzinnej w organizacji. Co wynika z przepisów ustawy?

    Podmiot zatwierdzający czynności zarządu jest nową instytucją, która po raz pierwszy pojawiła się w polskim systemie prawnym w Ustawie o fundacji rodzinnej. Uprawnienie do zatwierdzania czynności obejmuje okres, gdy fundacja rodzinna posiada status fundacji rodzinnej w organizacji, to jest okres od momentu zawiązania fundacji rodzinnej (odpowiednio: złożenia oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej stanowiącego akt założycielski fundacji, albo otwarcia spadku po spadkodawcy, który ustanowił fundację rodzinną w treści testamentu). Poniższy artykuł ma na celu przybliżenie sposobu funkcjonowania tego podmiotu.

    Wynajmujesz magazyn lub halę produkcyjną? Czy wiesz, że możesz uzyskać zwolnienie z podatku dochodowego?

    Przedsiębiorca nie musi być właścicielem nieruchomości, żeby skorzystać ze wsparcia w ramach Polskiej Strefy Inwestycji. Znaczna część działalności prowadzonej w wynajmowanych halach produkcyjnych i magazynowych kwalifikuje się do zwolnień od podatku. Jak to więc możliwe, że wielu najemców nie korzysta z ulg podatkowych, chociaż mogliby?

    Składka zdrowotna może wzrosnąć po przekroczeniu limitów. „Przedsiębiorcy znowu się będą zastanawiać, jaką formę wybrać, a jak źle wybiorą, to zapłacą wyższy podatek niż powinni”

    Poznaliśmy propozycje zmian w składce zdrowotnej płaconej przez przedsiębiorców. Składka od stycznia 2025 roku ma wynosić w podstawowej wysokości 9 proc. liczonych od 75 proc. płacy minimalnej. W przypadku przedsiębiorców rozliczających się podatkiem linowym lub ryczałtem składka może wzrosnąć po przekroczeniu limitów, których wysokość jest uzależniona od średniego wynagrodzenia. Zmiany w składce zdrowotnej komentuje doradca podatkowy Adam Mariański.

    REKLAMA