Doradztwo podatkowe, Klauzula obejścia prawa podatkowego (klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania)

Małe klauzule dot. unikaniu opodatkowania stanowią przepisy szczególne wobec ogólnej klauzuli o unikaniu opodatkowania z art. 119a Ordynacji podatkowej. Co trzeba wiedzieć o tych klauzulach?  Z przepisów dot. tych klauzul wynika jedno podstawowe zalecenie: podatnik powinien zadbać, aby jego działania miały biznesowe powody i nie wynikały przede wszystkim z chęci osiągnięcia korzyści podatkowej. 

Jak wyglądają statystyki stosowania klauzuli GAAR przez Szefa KAS, i co zrobić by nie zostać „podejrzanym” o próbę obejścia prawa podatkowego?

Coraz trudniej otrzymać od organów podatkowych jakiekolwiek stanowisko w sytuacji, gdy członek zarządu spółki chciałby świadczyć spółce odrębne usługi na podstawie oddzielnej umowy w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, w szczególności takie jak: doradztwo strategiczne, usługi wyszukiwania klientów czy pośrednictwa handlowego. Wydane ostatnio stanowiska organów podatkowych kształtują nowy kierunek w orzecznictwie.

W dniu 4 maja 2022 r. opublikowany został projekt (z 19 kwietnia 2022 r.) rozporządzenia Ministra Finansów zmieniającego rozporządzenie z 2 listopada 2010 r. w sprawie Państwowej Komisji Egzaminacyjnej do Spraw Doradztwa Podatkowego i przeprowadzania egzaminu na doradcę podatkowego. Jak wskazuje Ministerstwo Finansów, celem tego projektu jest uelastycznienie procedury dotyczącej organizacji egzaminów na doradcę podatkowego w sytuacjach kryzysowych, takich jak np. pandemia COVID-19. Do rozporządzenia wprowadzone mają być też przepisy, których zadaniem jest uregulowanie kwestii dostosowywania warunków przeprowadzania egzaminu do potrzeb kandydatów na doradców podatkowych, będących osobami niepełnosprawnymi. Dodatkowo wprowadzone będą zmiany w organizacji i przeprowadzaniu egzaminu oraz funkcjonowaniu Państwowej Komisji Egzaminacyjnej do Spraw Doradztwa Podatkowego, będące efektem dotychczasowych doświadczeń, m.in. polegające elektronicznej formie zawiadomień o egzaminie.

Egzamin na doradcę podatkowego. 27 września 2021 r. w Ministerstwie Finansów podpisano umowę pomiędzy Państwową Komisją Egzaminacyjną do Spraw Doradztwa Podatkowego, a Uniwersytetem w Białymstoku (UwB). W jej wyniku UwB dołączył do grona 9 uczelni partnerskich, których dyplom zwalnia absolwentów z konieczności zdawania pisemnej części egzaminu na doradcę podatkowego.

Unikanie opodatkowania przez holdingi zagraniczne a polskie spółki. W dniu 25 maja 2021 r. Szef KAS wydał opinię zabezpieczającą potwierdzającą że wniesienie przez nierezydentów, w drodze wkładu niepieniężnego, polskiej spółki do kontrolowanej przez nich spółki zagranicznej, ukierunkowane na utworzenie za granicą holdingu rodzinnego nie stanowi unikania opodatkowania. Będzie tak mimo tego, iż wypłacane przez polską spółkę do holdingu dywidendy będą mogły korzystać ze zwolnienia z opodatkowania. Fragmenty opinii wydają się wskazywać, że zarówno wybór jurysdykcji w której lokalizowany jest holding jak i moment w którym następuje wypłata dywidenda, mogą być analizowane przez pryzmat zaistnienia przesłanek zastosowania GAAR (General Anti‑Avoidance Rule – czyli ogólna klauzula obejścia prawa /podatkowego/).

Organy podatkowe coraz intensywniej kontrolują działania optymalizacyjne podatników podjęte jeszcze przed 15 lipca 2016 r., czyli przed wejściem w życie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania. Co w szczególności interesuje kontrolujących?

Samorząd polskich doradców podatkowych zaczyna rebranding i ogłosił konkurs na nowe logo i identyfikację wizualną KIDP. Dwuetapowy konkurs ma charakter otwarty i do udziału zaproszeni są wszyscy twórcy i projektanci graficzni. Nagroda dla zwycięzcy to 23 000 zł.

Minister finansów, funduszy i polityki regionalnej Tadeusz Kościński 28 października 2020 r. powołał Radę ds. Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania 2. kadencji na lata 2020-2024. W jej skład wejdzie 9 ekspertów z różnych środowisk, m.in. z branży doradczej, sądownictwa i administracji. Rada jest niezależnym organem, który wydaje opinie w sprawie zasadności zastosowania ogólnej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania.

Od 1 stycznia 2021 r. podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) staną się spółki komandytowe i niektóre spółki jawne.

W ciągu ostatnich 5 lat liczba czynnych adwokatów w Polsce wzrosła o prawie 5,5 tys. Przybyło też ponad 1,5 tys. tych, którzy nie wykonują zawodu. W przypadku aplikantów mówimy o spadku o blisko 1,8 tys. Z kolei grupa radców prawnych powiększyła się o przeszło 12 tys. Te dane dotyczą okresu od 2013 roku do połowy 2019 r. Jeśli chodzi o doradców podatkowych, w styczniu 2020 r. było ich o ponad 200 więcej niż w 2015 roku. Teoretycznie przez ww. kwestie usługi powinny być tańsze. Jednak, jak podkreślają eksperci, dzieje się zupełnie odwrotnie.

Liczba doradców podatkowych w Polsce przekroczyła 9000 i dalej rośnie - jak informuje Krajowa Izba Doradców Podatkowych. W styczniu tego roku do grona doradców dołączyło kolejnych 51 osób. KIDP podkreśla też, że stale obniża się wiek osób wchodzących do zawodu - aktualnie średnia wynosi 34 lata.

Szef Krajowej Administracji Skarbowej odmówił wydania opinii zabezpieczającej, ponieważ przedsiębiorcy działali zgodnie z prawem, ale podważali jego cel.

Regulacje zawarte w Ordynacji podatkowej dają możliwość prowadzenia specyficznego postępowania podatkowego przez szefa Krajowej Administracji Skarbowej. Chodzi o postępowanie związane jest z zastosowaniem tzw. klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania.

Według ekspertów przepisy o schematach podatkowych są niejasne; ich efektem jest chaos, a podatnicy zasypują resort finansów niepotrzebnymi informacjami. Ministerstwo Finansów zapowiada zmiany, które mogą korzystnie wpłynąć na niektóre zgłaszane problemy.

Od 1 stycznia 2019 r. podatnicy mają prawo dobrowolnego wycofania się ze stosowanych schematów podatkowych i cofnięcia skutków unikania opodatkowania. W tym celu powinni złożyć stosowny wniosek do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej zgodnie z przepisami art. 119zfa-119zfn Ordynacji podatkowej. Na skutek złożonego wniosku Szef KAS może (to wyłącznie jego decyzja uznaniowa) wydać decyzję określającą warunki cofnięcia skutków unikania opodatkowania. Jeżeli Szef KAS uwzględni wniosek, a podatnik skoryguje odpowiednio deklarację podatkową, to nie można wobec tego podatnika (w zakresie objętym wnioskiem) zastosować ogólnej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania z art. 119a Ordynacji podatkowej.

„Doradcy podatkowi nie pytają, czy uszczelniać system podatkowy, ale w jaki sposób go uszczelniać. Nie będziemy dyskutować czy wdrażać przepisy uszczelniające, tylko czy one są adekwatne do zakładanych celów. Trzeba znaleźć złoty środek między zabezpieczeniem interesów Skarbu Państwa i podatników” – podkreślił prof. Adam Mariański, przewodniczący Krajowej Rady Doradców Podatkowych podczas konferencji „Uszczelnianie systemu podatkowego – dokąd zmierzamy?”, zorganizowanej przez KRDP w Pałacu Lubomirskich w Warszawie. „Krajowa Rada Doradców Podatkowych chce być partnerem w tworzeniu dobrego, precyzyjnego prawa podatkowego” – deklarował prof. Adam Mariański.

Do Ordynacji podatkowej z początkiem 2019 roku dodany został nowy rozdział: „Dodatkowe zobowiązanie podatkowe”. Rozdział ten jednak tylko z nazwy brzmi łagodnie, w rzeczywistości jest to dodatkowa „sankcja” podatkowa.

Już wiele tysięcy osób rozpoczynających działalność gospodarczą skorzystało z darmowych konsultacji z doradcami podatkowymi, którzy biorą udział w akcji "Start Biznes". Kandydaci na przedsiębiorców dowiadują się m.in. jak rozpocząć działalność gospodarczą i jaką wybrać formę opodatkowania. Regionalne Oddziały Krajowej Izby Doradców Podatkowych nawiązują stałą współpracę z samorządami miast i gmin. Do Akcji Start Biznes przystąpiło już ponad 500 kancelarii doradztwa podatkowego.

Krajowa Administracja Skarbowa (KAS) poinformowała o kolejnemu postępowaniu z wykorzystaniem klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania. Postępowanie klauzulowe zostało zakończone, a kwota żądanej nadpłaty w wysokości prawie 4 mln zł zostanie w budżecie państwa.

Krajowa Rada Doradców Podatkowych zwraca szczególną uwagę na kwestie tajemnicy zawodowej przy stosowaniu przepisów o raportowaniu schematów podatkowych (MDR). Rada zaleca ostrożne stosowanie tych przepisów i niewykorzystywanie instytucji zwolnienia z tajemnicy zawodowej, co jest w interesie nie tylko doradców podatkowych ale i ich klientów, a także organów podatkowych.

Szef Krajowej Administracji Skarbowej ostrzega podatników, że pewien schemat podatkowy rozliczeń między wspólnikiem spółki kapitałowej a tą spółką (gdy wspólnik jednocześnie prowadzi indywidualną działalność gospodarczą) w formie kompensaty wzajemnych zobowiązań (np. z tytułu pożyczek i sprzedaży majątku) - mogą być przedmiotem decyzji wydanej z zastosowaniem przepisów klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania.

Już od 2019 roku mają wejść w życie nowe regulacje, które zobowiązują określone podmioty do raportowania schematów podatkowych. Nowe regulacje budzą poważne wątpliwości. Podnosi się, że przekazywanie przez doradcę podatkowego, adwokata czy radcę prawnego informacji o schemacie podatkowym, nawet bez ujawniania tożsamości korzystającego ze schematu, może prowadzić do naruszenia tajemnicy zawodowej.

Czy nastąpiły realne efekty poprawy otoczenia biznesowego w świetle pakietu zmian „Konstytucja dla biznesu”? Czy perspektywy dla przedsiębiorców są lepsze? Czy zasada wolności i swobody prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce jest w pełni przestrzegana? – na te i inne pytania próbowali odpowiedzieć prelegenci i uczestnicy IV Forum „Finanse i Podatki dla Przedsiębiorców” odbywającego się w ramach Dni dla Biznesu na Targach Kielce.

Kiedy deklaracje podatkowe okazują się niewystarczającym źródłem informacji, a kontrole podatkowe zawodzą, rządzący szukają nowych rozwiązań w walce z oszustami podatkowymi. By zapobiec tzw. agresywnej optymalizacji, na doradców podatkowych nałożony zostanie kolejny obowiązek – raportowanie skarbówce schematów podatkowych.