Kodeks postępowania cywilnego, Upadłość

Gdy dochodzi do niewypłacalności przedsiębiorca jest zobowiązany do złożenia, w terminie trzydziestu dni od jej powstania, wniosku o ogłoszenie upadłości. W przypadku niedochowania terminu grozi odpowiedzialność cywilna i karna oraz zakaz prowadzenia działalności gospodarczej. Sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości, jeśli majątek przedsiębiorcy nie wystarcza na pokrycie kosztów postępowania. I z powodu ubóstwa nie są wyciągane żadne konsekwencje. Natomiast za zatajenie lub wyprowadzenie majątku w takiej sytuacji można być pozbawionym wolności nawet na trzy lata.

Pensje, emerytury, renty czy stypendia spływają zwykle na nasze rachunki w bankach, gdzie przechowujemy także oszczędności na lokatach lub kontach. Czy w razie upadłości banku pieniądze przepadają bezpowrotnie? Na szczęście nie. Nad pokrzywdzonymi czuwa bowiem Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG).

Czy metoda podzielonej płatności nie uprzywilejowuje w Polsce fiskusa względem innych wierzycieli upadłej spółki? Sprawdzi to Trybunał Sprawiedliwości UE. Chodzi o przepisy, które zabraniają naczelnikowi urzędu skarbowego przekazania środków z rachunku VAT do masy upadłości. Eksperci spodziewają się porażki skarbówki, uważają, że przepisy trzeba zmienić. W ubiegłym tygodniu TSUE przyjął tę sprawę do rozpatrzenia i nadał jej sygnaturę (C-709/22). Jest ona konsekwencją pytań prejudycjalnych, które 22 września br. zadał Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu (sygn. akt I SA/Wr 73/22).

Zanegowanie możliwości dochodzenia przez banki wynagrodzenia za korzystanie z kapitału prowadziłoby do istotnego zachwiania stabilności rynku finansowego, a w wysoce prawdopodobnym scenariuszu – w efekcie nawet do jego załamania – uważa przewodniczący KNF Jacek Jastrzębski. Podał, że jednorazowy koszt dla banków niekorzystnego rozstrzygnięcia TSUE (pierwsza rozprawa w tej sprawie ma się odbyć 12 października 2022 r.) wyniósłby łącznie ok. 100 mld zł.

W 2024 roku – wraz z implementacją przez Polskę unijnej dyrektywy drugiej szansy – wejdą w życie kolejne zmiany w prawie restrukturyzacyjnym. – Nie będzie to rewolucja w naszym systemie, ale podkreślenie polityki drugiej szansy dla firm w trudnej sytuacji ekonomicznej – ocenia radca prawny Bartosz Sierakowski. W procesie restrukturyzacji pojawi się konieczność przeprowadzenia tzw. testu zaspokojenia, czyli prognozy możliwych wariantów zaspokojenia wierzycieli. To oznacza nowe obowiązki dla doradców restrukturyzacyjnych i prawdopodobnie wzrost kosztów całej procedury.

W przypadku ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy, pracownicy stają się jego wierzycielami. Są zaspokajani w pierwszej kolejności z masy upadłości, szczególnie w zakresie zaległych pensji. Nie muszą zgłaszać swoich roszczeń syndykowi. Należności wynikające ze stosunku pracy są umieszczane na liście wierzytelności z urzędu. Sąd upadłościowy uznaje je m.in. na podstawie listy płac i obecności. Jednak pracownik może nie mieć pewności, czy dokumenty były prowadzone w prawidłowy sposób i czy sąd w ogóle nimi dysponuje. W celu weryfikacji, czy upadły ujął wierzytelności w prawidłowej wysokości, zatrudniony ma prawo sam wystąpić z roszczeniem. Jeśli pracodawca jest niewypłacalny, to należność zostanie uregulowana ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. W określonych przypadkach pracownikowi przysługuje też odszkodowanie oraz odprawa.

Kiedy można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów odpisy aktualizujące i wierzytelności, odpisane jako nieściągalne? Jak na możliwość ujęcia takich kosztów podatkowych wpływa upadłość zagranicznego dłużnika?

Ulga na dziecko a egzekucja komornicza. W polskim prawie podatkowym ulgi podatkowe i wynikające z nich ewentualne zwroty nadpłaconego podatku podlegają egzekucji (zajęciu) komorniczej. Dotyczy to wszystkich ulg podatkowych, także tych, które przysługują rodzicom z tytułu wychowywania dziecka do czasu osiągnięcia przez nie pełnoletności lub do ukończenia 26. roku życia w przypadku kontynuowania nauki (tzw. ulga na dziecko w PIT). W jednej z interpelacji poselskiej do ministra sprawiedliwości posłanka zaapelowała o zmianę przepisów, by ulgi podatkowe przysługujące na dzieci były zwolnione z egzekucji komorniczej. Minister sprawiedliwości stwierdził jednak, że "brak jest dostatecznych podstaw do dodatkowego zwalniania nadpłaty (zwrotu) podatku, z egzekucji komorniczej", także w przypadku ulgi na dziecko.

Wzrost ilości otwieranych postępowań restrukturyzacyjnych odnotowuje branża odzieżowa, motoryzacyjna oraz rolnictwo - tak wynika z raportu firmy doradczej MGW CCG „Restrukturyzacja przedsiębiorstw. Analiza i omówienie postępowań restrukturyzacyjnych za III kwartał 2020 roku”. Najczęściej są to małe i średnie przedsiębiorstwa, które nie sprostały wyzwaniom rynku i nie mogły skutecznie konkurować w segmencie e-commerce. Wśród nich pojawiają się jednak już bardziej rozpoznawalne brandy, co może świadczyć o tym, że oferowane wsparcie w ramach tarcz antykryzysowych czy tarczy finansowej nie były wystarczające dla tej części gospodarki.

Widmo niewypłacalności i konieczności zamknięcia firmy w dobie pandemii koronawirusa zagląda w oczy coraz większej liczbie przedsiębiorców, którzy często podejmują skazane na niepowodzenie próby ratowania swojego przedsiębiorstwa za wszelką cenę. Niejednokrotnie skutkuje to jedynie pogorszeniem sytuacji. Warto rozważyć, czy przewidziane przez prawo postępowania – restrukturyzacyjne i upadłościowe nie są lepszym rozwiązaniem niż popadnięcie w długi, które mogą się za przedsiębiorcą ciągnąć latami.

W pierwszej połowie 2020 roku polskie sądy ogłosiły upadłość wobec 286 firm; bankruci narazili na straty 547 wierzycieli, zalegając im ponad 50 mln zł - wynika z danych Krajowego Rejestru Długów Biura Informacji Gospodarczej. Największym wierzycielem jest sektor budowlany.

Przedsiębiorcy przechodzący problemy z niewypłacalnością powinni przeanalizować swoją sytuację prawną przez pryzmat nowych przepisów Prawa upadłościowego. Być może zgodnie z ideą ustawodawcy zgłoszenie upadłości pozwoli wyjść z długów, a także uchronić się przed dalszym ich pogłębianiem. Zwłaszcza teraz, w tak kryzysowej dla przedsiębiorstw sytuacji spowodowanej epidemią koronawirusa.

Koronawirus może oznaczać wzrost liczby postępowań restrukturyzacyjnych i upadłościowych. Podkreśla się, że konieczne jest dostosowanie prawa restrukturyzacyjnego do pandemii, m.in. poprzez automatyczne otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego i wstrzymanie egzekucji tylko na skutek złożenia wniosku.

W wyniku powodzi stulecia, która miała miejsce w roku 1997, zalane zostały między innymi 23 budynki sądów. Z oczywistych względów te sądy nie były w stanie funkcjonować do czasu usunięcia skutków powodzi. Pomijając olbrzymią tragedię spowodowaną ówczesną powodzią, z prawnego punktu widzenia był to klasyczny przykład siły wyższej (vis maior). Czy tak samo jest z obecną pandemią koronawirusa?

Od 7 listopada 2019 r. w Kodeksie postępowania cywilnego ustanowiony zostaje specjalny tryb rozstrzygania spraw gospodarczych. Ma on skrócić proces z nawet kilku lat do pół roku. Zawiera w sobie jednak kilka pułapek dotyczących m.in. ograniczenia ws. dostarczania dowodów czy powołania świadków.

Analiza orzecznictwa pozwala na postawienie tezy, że złożenie wniosku o ustanowienie służebności przesyłu jest czynnością zwykłego zarządu i wymaga zgody większości współwłaścicieli. Co jednak w sytuacji, kiedy jeden ze współwłaścicieli, niemający większości udziału we własności chce złożyć stosowny wniosek, a drugi z współwłaścicieli się temu sprzeciwia?

Naczelny Sąd Administracyjny wydał wyrok dotyczący przesłanki odpowiedzialności członka zarządu za długi osoby prawnej, polegającej na niezgłoszeniu wniosku o upadłość. Sąd wskazał, że członek zarządu może zwolnić się z odpowiedzialności, jeżeli wykaże m.in., że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające upadłości.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego ogłoszenie upadłości podatnika, po upływie terminu płatności podatku CIT, a przed końcem roku kalendarzowego, w którym rozpoczął bieg termin płatności tego podatku nie skutkowało przerwaniem biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.

W przypadku ogłoszenia upadłości spółki jej majątek staje się masą upadłości i służy zaspokojeniu wszystkich jego wierzycieli. Jeżeli jednak któryś z wierzycieli sam był dłużnikiem przedsiębiorstwa przed ogłoszeniem upadłości, może pod pewnymi warunkami dokonać tzw. potrącenia, które zmniejszy lub całkowicie zdejmie z niego brzemię dłużnika.

Przyjrzyjmy się kwestii procesowej w postępowaniach dotyczących ustanowienia służebności przesyłu. Dla przeciętnego właściciela nieruchomości obciążonej urządzeniami przesyłowymi istotna jest sprawa wynagrodzenia za obciążenie działki ograniczonym prawem rzeczowym.

Faktura VAT jest powszechnie przyjętym dokumentem rozliczeniowym, który umożliwia podjęcie czynności zmierzających do spełnienia świadczenia. Jako dokument rozrachunkowy nie stanowi dowodu wykonania umowy, dowodzi jedynie, że jej wystawca złożył oświadczenie o treści w niej zawartej.

Prowadzone postępowanie upadłościowe nie jest przeszkodą do nadania klauzuli wykonalności. Oznacz to, że w przypadku przejęcia zarządu masy upadłości przez syndyka nadanie klauzuli wykonalności wobec takiego dłużnika będzie zgodne z przepisami i skuteczne.

Euler Hermes, wiodący globalny ubezpieczyciel należności handlowych, zbadał sytuację firm w Polsce pod względem niewypłacalności. W sierpniu 2018 r. w oficjalnych źródłach (Monitorach Sądowych i Gospodarczych) opublikowano informacje o 90 przypadkach niewypłacalności polskich przedsiębiorstw wobec 80 w sierpniu 2017 r. (wzrost r/r o 13%). Ta sama skala wzrostu liczby opublikowanych niewypłacalności (+13%) występuje za cały okres 8 miesięcy – w bieżącym roku było ich 670 wobec 591 w tym samym okresie 2017.

Przedsiębiorcy bardzo często muszą odzyskiwać należności od kontrahentów przed sądem. Sytuacja jest tym bardziej skomplikowany, gdy trzeba wyegzekwować wierzytelności od podmiotu zagranicznego. Procedura dochodzenia należności różni się bowiem w zależności od tego, czy dłużnik jest podmiotem mającym siedzibę na terenie Unii Europejskiej czy poza nią.

Wniosek o ogłoszenie upadłości należy złożyć nie później niż w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości. Złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości przedsiębiorstwa jest bardzo istotne, ponieważ niezłożenie go w odpowiednim terminie powoduje oddalanie wniosku o upadłość konsumencką.