Nowości prawne 2016, Wypowiedzenie umowy o pracę

W wyroku z 20 lutego 2024 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) orzekł, że pracownik zatrudniony na czas określony musi zostać poinformowany przez pracodawcę o przyczynach rozwiązania z nim umowy o pracę za wypowiedzeniem, jeśli informacji takiej udziela się pracownikowi zatrudnionemu na czas nieokreślony. Zdaniem TSUE polskie przepisy przewidujące wskazanie tych przyczyn jedynie pracownikom zatrudnionym na czas nieokreślony naruszają prawo podstawowe pracownika na czas określony do skutecznego środka prawnego. W Polsce dopiero od 26 kwietnia 2023 r w Kodeksie pracy istnieje obowiązek podawania przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony. Wcześniej przyczynę wypowiedzenia pracodawca musiał wskazywać tylko w przypadku rozwiązania umowy bez zachowania wypowiedzenia. 

W przypadku ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy, pracownicy stają się jego wierzycielami. Są zaspokajani w pierwszej kolejności z masy upadłości, szczególnie w zakresie zaległych pensji. Nie muszą zgłaszać swoich roszczeń syndykowi. Należności wynikające ze stosunku pracy są umieszczane na liście wierzytelności z urzędu. Sąd upadłościowy uznaje je m.in. na podstawie listy płac i obecności. Jednak pracownik może nie mieć pewności, czy dokumenty były prowadzone w prawidłowy sposób i czy sąd w ogóle nimi dysponuje. W celu weryfikacji, czy upadły ujął wierzytelności w prawidłowej wysokości, zatrudniony ma prawo sam wystąpić z roszczeniem. Jeśli pracodawca jest niewypłacalny, to należność zostanie uregulowana ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. W określonych przypadkach pracownikowi przysługuje też odszkodowanie oraz odprawa.

Wypowiedzenie umowy o pracę jest jednym ze sposobów rozwiązania umowy o pracę. Zgodnie z Kodeksem pracy rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem następuje po złożeniu oświadczenia przez pracownika lub pracodawcę – oczywiście przy zachowaniu określonych wymogów formalnych związanych z okresem wypowiedzenia. Co musi zawierać wypowiedzenie? W jakiej formie należy je przygotować? Jaka jest długość okresów wypowiedzenia? Co należy wiedzieć o świadectwie pracy?

Praca zdalna funkcjonowała w naszej praktyce gospodarczej już od dłuższego czasu, często nieformalnie, bez określonej ustawą formy telepracy /art. 67(5) Ustawy Kodeks pracy/, ale z początkiem marca 2020 r. zyskała jednak zupełnie inny, zdecydowanie bardziej masowy charakter. Zmagania z pandemią Covid-19 spowodowały, że w wielu miejscach pracy, w przypadku pracowników biurowych, telepraca stała się powszechnym zjawiskiem. Przepisy tzw. tarcz antykryzysowych umożliwiły pracodawcy wprowadzenie formalnie trybu pracy zdalnej. Pracownik w trybie pracy na odległość może pojawiać się w biurze – siedzibie pracodawcy regularnie (np. raz, dwa razy w tygodniu), ale może też tygodniami świadczyć pracę z domu. Pojawia się zatem pytanie - w jakiej formie należy wypowiedzieć umowę o pracę pracownikowi świadczącemu pracę zdalnie, jeśli zajdzie taka potrzeba. Z różnych powodów nie zawsze będzie możliwe wezwanie pracownika do stawienia się w siedzibie pracodawcy i wręczenie mu dokumentu w trakcie bezpośredniego spotkania (mimo, że przepisy tzw. tarcz antykryzysowych dopuszczają taką możliwość). Jak zatem można ten proces przeprowadzić?

W trakcie trwa stosunku pracy lub po jego zakończeniu, pracownikowi przysługuje szereg opisanych w Kodeksie pracy świadczeń, odszkodowań czy rekompensat. Można je podzielić na cztery podstawowe grupy: z tytułu utraty pracy, rentowe, emerytalne oraz pośmiertne.

Prawo do wypowiedzenia umowy o pracę przysługuje każdej ze stron stosunku pracy, w dowolnym momencie. Przepisy precyzyjnie regulują kwestię zakończenia zatrudnienia. Jakie obowiązki i uprawnienia mają pracodawca i pracownik w tym zakresie?

Kodeks pracy jasno rozróżnia umowę o pracę na czas nieokreślony, od umowy o pracę na czas określony. Generalnie, umowy bezterminowe przewidziane są dla pracowników stałych, którzy mają współpracować z danym przedsiębiorcą dłużej, czy nawet na zawsze. Takich pracowników z założenia się docenia i kodeks wprowadza dla nich specjalne prawa oraz ochronę. Ustawodawca zauważył jednak tendencję do zastępowania umów na czas nieokreślony, umowami terminowymi – po to właśnie by ograniczać prawa pracowników. Odpowiedzią między innymi na takie nieetyczne działania pracodawców, była reforma prawa pracy wprowadzona w Polsce w 2016 roku. Zmieniła ona między innymi zasady dotyczące okresów wypowiedzenia oraz urlopów umów na czas określony.

Przestrzeganie w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego oddziałuje nie tylko na efektywność pracy, ale także na atmosferę jaka panuje w zakładzie. W związku z tym nieprzestrzeganie zasad współżycia społecznego oraz brak porozumienia pomiędzy pracownikami przy realizacji obowiązków może stać się przyczyną uzasadniającą wypowiedzenie umowy o pracę.

Obecną, mało precyzyjną definicję pojęcia „budowla” ma zastąpić nowa definicja wynikająca z Kodeksu urbanistyczno-budowlanego (KUB), którego projekt powstaje obecnie w Ministerstwie Infrastruktury i Budownictwa. W przepisach wprowadzających KUB zmieniana będzie również ustawa o podatkach i opłatach lokalnych w zakresie definicji pojęć „budynku” i „budowli” używanych w przepisach dot. podatku od nieruchomości. Aktualnie KUB jest poddawany pogłębionym konsultacjom publicznym, zakończenie prac rządowych nad projektem planuje się na grudzień 2017 r., a skierowanie projektu pod obrady Sejmu ma nastąpić na początku 2018 roku.

Obradujące w Gdańsku prezydium KK NSZZ "Solidarność" zgłosiło uwagi do projektu rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy, sposobu i trybu jego wydania, prostowania i uzupełniania.

„Niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego rozstrzyga się na korzyść podatnika” - tak brzmi art. 2a Ordynacji podatkowej obowiązujący od 1 stycznia 2016 r. Na 17 tys. indywidualnych interpretacji wydanych od tego momentu, wyrażoną w nim zasadę „in dubio pro tributario” zastosowano zaledwie kilkanaście razy. Według MF przyczyną jest brak przesłanek - sporadycznie zdarza się, że występują „niedające się usunąć wątpliwości” co do treści prawa podatkowego. Prawidłowość rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach może podlegać ocenie tylko w trybie kontroli instancyjnej i sądowoadministracyjnej.

Od 8 września 2016 r. obowiązują zmiany dotyczące egzekucji komorniczych. Komornik może m.in. elektronicznie zająć rachunek bankowy dłużnika i pod groźbą grzywny samodzielnie zobowiązać go do wyjawienia majątku. Nie można również sprzedać rzeczy przed uprawomocnieniem decyzji o jej zajęciu.

Od 21 sierpnia 2016 r. pracownicy zatrudnieni nieprzerwanie na podstawie umów na czas określony trwających 22 lutego 2016 r., czyli w dniu wejścia w życie nowelizacji w zakresie umów terminowych, uzyskali prawo do 1-miesięcznego okresu wypowiedzenia. W tym dniu bowiem pracownicy osiągnęli 6 miesięcy zatrudnienia licząc od dnia wejścia w życie nowelizacji, a taki okres zatrudnienia daje prawo do 1-miesięcznego okresu wypowiedzenia.

Jak uzasadnić rezygnację z podziału zamówienia na części? Czy to, że zamawiającemu wygodniej jest mieć jedną umowę niż trzy na poszczególne części, jest wystarczającym uzasadnieniem? Wyjaśniają eksperci Urzędu Zamówień Publicznych (UZP).

Ministerstwo Finansów pracuje nad kolejnymi zmianami uszczelniającymi VAT. Jak powiedział 3 sierpnia 2016 r. wiceminister finansów Wiesław Jasiński, nowelizacja ustawy o VAT i towarzyszące jej zmiany w Ordynacji podatkowej oraz Kodeksie karnym skarbowym będzie skierowana do Sejmu we wrześniu. Zmiany będą dotyczyć m.in. rejestracji i wyrejestrowania firm, czy odwrotnego VAT-u. Zlikwidowane będą kwartalne rozliczenia i ponownie pojawią się sankcje podatkowe za nierzetelne rozliczenie VAT.

13 lipca 2016 r. opublikowano w Dzienniku Ustaw ustawę z dnia 22 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw. W związku z koniecznością implementacji dyrektyw 2014/24/UE oraz 2014/25/UE wprowadza ona liczne, w części rewolucyjne zmiany zarówno dla zamawiających, jak i wykonawców. Jedną z nich jest wprowadzenie jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia (JEDZ). Dokument ten ma zastąpić szereg dokumentów, do przedłożenia których w procedurze przetargowej zobowiązane są podmioty ubiegające się o udzielenie zamówienia.

Minister zdrowia Konstanty Radziwiłł podpisał nowe rozporządzenie dotyczące produktów, które mogą być sprzedawane w sklepikach szkolnych. Wejdzie ono w życie 1 września 2016 r. Do 31 grudnia 2016 r. szkoły będą jednak mogły stosować poprzednie rozporządzenie - z sierpnia ubiegłego roku, obowiązujące w minionym roku szkolnym 2015/2016.

Ułatwienia w korzystaniu z procedury TIR, czy wprowadzenie samoobsługi celnej to niektóre ze zmian, które wprowadza nowelizacja ustawy – prawo celne, podpisana 26 lipca przez Prezydenta RP. Nowe przepisy są zgodne z unijnym kodeksem celnym i mają zapewnić jednolite stosowanie przepisów na obszarze celnym Unii Europejskiej.

Od 1 lipca 2016 r. pracodawcy udzielający ulg we wpłatach na PFRON wystawiają informację o kwocie obniżenia według sformalizowanego wzoru. Podmioty te muszą też prowadzić ewidencję wystawionych informacji – w formie papierowej lub elektronicznie. Natomiast pracodawcy zobowiązani do wpłat na PFRON i korzystający z ulgi w tym zakresie mogą wykazać w deklaracjach DEK-I-0, DEK-I-a, DEK-I-b maksymalne obniżenie wpłaty w wysokości 50%. Nowe zasady obowiązują od lipca 2016 r. będącego okresem sprawozdawczym.

Na terenie całej Unii Europejskiej od dnia 1 maja 2016 r. obowiązuje Unijny Kodeks Celny, a także wydane w celu jego wykonania rozporządzenie wykonawcze i delegowane. Nowe regulacje wprowadzone w unijnym prawie celnym spowodowały potrzebę aktualizacji dotychczasowych krajowych aktów prawnych, w tym m.in. ustawy Prawo Celne.

1 lipca 2016 r. wejdzie w życie nowelizacja ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Ogranicza ona do 50% wymiar obniżenia wpłaty na PFRON za dany miesiąc. Przysługująca, lecz niewykorzystana kwota obniżenia będzie mogła być uwzględniana we wpłatach przez okres nie dłuższy niż 6 miesięcy.

Ułatwienia w korzystaniu z procedury TIR czy wprowadzenie samoobsługi celnej to niektóre ze zmian, które wprowadza nowelizacja ustawy – Prawo celne, uchwalona przez Sejm. Nowe przepisy są zgodne z unijnym kodeksem celnym i mają zapewnić jednolite stosowanie przepisów na obszarze celnym Unii Europejskiej.

Znowelizowana na początku 2016 roku Ordynacja podatkowa znacząco rozszerzyła kompetencje ministra finansów w zakresie wydawania indywidualnych interpretacji dotyczących regulacji prawa podatkowego. W tym obszarze nadchodzą w dodatku kolejne zmiany – zgodnie z przepisami wchodzącymi w życie z początkiem lipca 2016 r. z uprawnień na podstawie i w granicach upoważnienia, jakie obecnie posiada minister finansów, będzie mógł korzystać także Dyrektor Biura Krajowej Informacji Podatkowej. – To może spowodować prawdziwy chaos i – zamiast ułatwić – jeszcze bardziej skomplikować życie podatników – przestrzegają eksperci.

Wykreślanie i dokonywanie sprostowań w rejestrze CEIDG bez wszczynania postępowania administracyjnego czy negatywne konsekwencje dla przedsiębiorców, którzy nie aktualizują wpisów – to tylko niektóre ze zmian, jakie wprowadziła nowelizacja ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

W dniu 19 maja 2016 r. częściowo weszła w życie ustawa z dnia 25 września 2015 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz niektórych innych ustaw. Efektem zmian jest m.in. wprowadzenie możliwości rezygnacji z wpisu w CEIDG przed rozpoczęciem wykonywania działalności gospodarczej.