Pełnomocnik, Postępowanie karno - skarbowe

W uchwale z 25 kwietnia 2022 r. Naczelny Sąd Administracyjny (w składzie 7 sędziów) orzekł, że pełnomocnictwo procesowe rozciąga się tylko na czynności w ramach jednej sprawy podatkowej, która objęta jest aktami.

Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z 7 marca 2022 r. podjętej w składzie 7 sędziów uznał, że postanowienie o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności doręczone stronie, która miała ustanowionego pełnomocnika, z naruszeniem art. 145 § 2 Ordynacja podatkowej (tj. bez doręczenia pełnomocnikowi), należy uznać za niewiążące w rozumieniu art. 212 w zw. z art. 239 Ordynacji podatkowej - także wtedy, gdy strona lub jej pełnomocnik wnieśli od niego zażalenie. Przyczyną podjęcia uchwały była naganna praktyka organów podatkowych, które nie stosowały się do gwarancji procesowych dotyczących sposobu doręczeń.

Kiedy wszczęcie postępowania karnego skarbowego jest "instrumentalne"? Naczelny Sąd Administracyjny opublikował już uzasadnienie uchwały z 24 maja 2021 r. sygn. akt I FPS 1/21, zgodnie z którą sądy administracyjne są uprawnione do dokonywania oceny, czy wszczęcie postępowania karnego skarbowego miało charakter instrumentalny i czy mogło skutecznie wywołać efekt w postaci zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Uzasadnienie dostarcza cennych wskazówek, jak należy dokonywać oceny kryterium “instrumentalności”.

Od kilku lat widoczna jest naganna praktyka organów podatkowych masowego, „profilaktycznego” wszczynania postępowań karnoskarbowych wszędzie tam, gdzie istnieje ryzyko przedawnienia zobowiązania podatkowego. Jak oceniają to sądy administracyjne?

W dniu 18 marca 2021 r. odbędzie się bezpłatne szkolenie on-line (webinar) poświęcone praktycznym sposobom ograniczenia ryzyka pociągnięcia do odpowiedzialności karnoskarbowej osób odpowiedzialnych za kwestie podatkowe w firmie. Szkolenie będzie oparte o doświadczenia ekspertów Enodo Advisors płynące z reprezentowania Klientów w postępowaniach przed organami ścigania i sądami karnymi. Portal infor.pl objął patronat medialny nad tym webinarem.

Kwestia instrumentalnego wszczynania postępowania karnego skarbowego, w celu zawieszenia biegu terminu przedawnienia, była już wielokrotnie przedmiotem wyroków sądów administracyjnych. Problematyka ta jest szczególnie istotna w przypadku, gdy organy podatkowe wszczynają takie postępowanie tuż przed terminem przedawnienia.

30 lipca 2020 r. Naczelny Sąd Administracyjny wydał wyroki bardzo istotne dla wielu podatników pozostających w sporze z organami podatkowymi (sygn. I FSK 128/20, I FSK 42/20). Sąd kasacyjny oddalił skargi kasacyjne organu podatkowego na wyroki WSA we Wrocławiu, w których rozważono kwestie nadużycia prawa przez organ poprzez instrumentalne wszczęcie postępowania karnoskarbowego.

Uczestniczenie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w zagranicznej grze hazardowej stanowi, zgodnie Kodeksem karnym skarbowym, przestępstwo skarbowe zagrożone karą grzywny do 120 stawek dziennych.

Z przeprowadzonych analiz wynika, że pracownicy urzędów skarbowych nadużywają prawa i instrumentalnie traktują przepisy o zawieszeniu biegu terminu przedawnienia wskutek wszczęcia postępowania karnego skarbowego.

Zgromadzenie wspólników spółki kapitałowej może udzielić pełnomocnictwa rodzajowego, a zatem do reprezentowania spółki w zakresie określonej kategorii umów lub sporach z członkiem zarządu. Co oznacza, że zgromadzenie wspólników nie musi powoływać pełnomocnika osobno dla każdej z czynności.

Czy dla skutecznego przerwania terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, zawiadomienie o wszczęciu postępowania karnego skarbowego powinno zostać doręczone podatnikowi, czy jego pełnomocnikowi? Odpowiedź na to pytanie daje uchwała NSA z 18 marca br.

Jeżeli w postępowaniu kontrolnym został ustanowiony pełnomocnik, to naczelnik urzędu skarbowego nie może kierować do podatnika zawiadomienia o zawieszeniu biegu terminu przedawnienia. Organy powinny ze sobą współdziałać i nie powinno dochodzić do sytuacji, że jeden nie wie, iż przed drugim podatnik działa za pośrednictwem pełnomocnika - uznał NSA w uchwale.

Przepisy Ordynacji podatkowej umożliwiają podatnikowi ustanowienie pełnomocnika do spraw podatkowych. Jakie są rodzaje pełnomocnictw i w jaki sposób można je ustanowić?

Sąd orzekł, że podmiot urządzający grę na automatach w różnych miejscach bez ważnej koncesji na kasyno gry popełnia przestępstwo w świetle przepisów Kodeksu karnego skarbowego w każdym z tych miejsc. W takim przypadku nie można zastosować do takich działań konstrukcji czynu ciągłego, skoro nie spełniają one warunku tożsamości czynów.

Zgodnie z przepisami ordynacji podatkowej bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu, z dniem wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, o którym podatnik został zawiadomiony, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem tego zobowiązania. Przy czym, żeby wszczęcie postępowania wywołało wskazany skutek, warunkiem koniecznym jest zawiadomienie o tym fakcie podatnika przed upływem terminu przedawnienia zobowiązania.

Zgodnie z regulacjami ustawy o podatku od towarów i usług w roku 2018 podatnicy tego podatku zobowiązani są do składania deklaracji drogą elektroniczną. Ci spośród podatników, którzy korzystają z pomocy innych podmiotów prowadzących księgowość, mogą udzielić pełnomocnictwa do podpisywania deklaracji. Do tego celu służy formularz UPL.

Pełnomocnika może ustanowić osoba niebędąca stroną, jeżeli wymagają tego jej interesy w toczącym się postępowaniu karnym czy karnym skarbowym. Świadek może to zrobić w sytuacji, w której nie dysponuje wystarczającą wiedzą profesjonalną do obrony swych praw w toku składania zeznań, a taka obrona jest konieczna ze względu na okoliczności.

W trakcie toczącego się postępowania podatkowego strona postępowania jak również jej pełnomocnik mają prawo brać udział w przesłuchaniu świadka. Uprawnienie to daje możliwość zadawania pytań. Aby jednak zadawać je prawidłowo, należy uważnie śledzić sposób prowadzenia przesłuchania oraz sporządzania protokołu.

Regulacje dotyczące zakresu odpowiedzialności solidarnej pełnomocnika podatnika przewidują sytuacje, gdy zostaje ona wyłączona. Pełnomocnik nie będzie pociągnięty do odpowiedzialności solidarnej wraz z podatnikiem w przypadku gdy powstanie zaległości nie było powiązane z uczestnictwem podatnika w nierzetelnym rozliczaniu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.

Z początkiem marca 2017 r. zacznie obowiązywać nowy wzór pełnomocnictwa ogólnego (PPO-1) oraz zawiadomienia o zmianie, odwołaniu lub wypowiedzeniu pełnomocnictwa ogólnego (OPO-1). Zmiany mają związek z wejściem w życie reformy administracji skarbowej.

Nowelizacja ustawy o VAT, która zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2017 r., przewiduje sankcję do pół miliona zł za zarejestrowanie podmiotu do celów VAT założonego dla tzw. słupa. Zmiana ta może poważnie zagrozi branży rachunkowej. Zawodowi pełnomocnicy, z obawy przed ryzykiem, mogą przestać wykonywać lub istotnie ograniczyć świadczenie usług nowym podmiotom.

Od początku lipca 2016 r. obowiązują przepisy dotyczące udzielania pełnomocnictw ogólnych. Nowe regulacje stanowią o pełnomocnictwie ogólnym, które upoważnia do działania we wszystkich sprawach podatkowych oraz w innych sprawach należących do właściwości organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej. Dotychczas wymagane było złożenie pełnomocnictwa do akt każdej toczącej się sprawy, co wiązało się również z uiszczaniem opłaty skarbowej od każdego składanego dokumentu przez pełnomocnika.

Złożenie prawnie skutecznej korekty deklaracji podatkowej, które skutkuje umorzeniem postępowania, możliwe jest także po wszczęciu postępowania karnego skarbowego.

Przedstawiamy podsumowanie najważniejszych zmian w polskich przepisach prawnych, które miały miejsce w lipcu 2016 r. Zmiany dotyczą regulacji w zakresie ordynacji podatkowej, prawa bankowego oraz ustawy o administracji podatkowej.

Postępowanie podatkowe niejednokrotnie skutkuje określeniem zobowiązania podatkowego, dlatego bierne zdanie się na ustalenia organu może drogo kosztować. Żeby jednak skutecznie bronić swoich racji, warto wiedzieć czego należy się spodziewać.