Prawa konsumenta, Mediacja

W dniu 16 lutego 2023 r. Anthony Michael Collins, rzecznik generalny Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał opinię w sprawie C-520/21 (Arkadiusz Szcześniak przeciwko Bankowi M. SA). Zdaniem Rzecznika Collinsa po uznaniu umowy kredytu hipotecznego za nieważną ze względu na nieuczciwe warunki konsumenci mogą dochodzić względem banków roszczeń wykraczających poza zwrot świadczeń pieniężnych. Natomiast banki nie mają tego prawa. Przy czym to do sądów krajowych należy ustalenie, w oparciu o prawo krajowe, czy konsumenci mają prawo dochodzić tego rodzaju roszczeń oraz, jeżeli tak jest, rozstrzygnięcie o ich zasadności.

Przedsiębiorcy (niektórzy) zostaną od 2021 roku objęci ochroną konsumencką. Już 1 stycznia 2021 roku w życie wejdą zmiany w prawie konsumenckim. Jedną z najważniejszych zmian będzie rozszerzenie ochrony konsumenckiej na przedsiębiorcę zawierającego umowę nienależącą do przedmiotu jego działalności gospodarczej. W obrocie gospodarczym obok konsumenta i przedsiębiorcy istniał zatem będzie trzeci podmiot, a mianowicie przedsiębiorca na prawach konsumenta. W określonych sytuacjach osoba taka będzie mogła być traktowana jako konsument, a tym samym zostanie objęta ochroną przewidzianą dla konsumentów. Którzy przedsiębiorcy zostaną objęci ochroną konsumencką?

Reklama jako narzędzie marketingowe, służy przedsiębiorcy głównie do uzyskiwania nowych klientów, jednakże coraz częściej na rynku pojawiały się reklamy stworzone z naruszeniem obowiązującego prawa. Ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 roku o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 2070) stoi na straży ochrony praw konsumentów, którzy niejednokrotnie zdołali złapać się na przynętę reklamową stosowaną przez przedsiębiorców. Zwiększona aktywność Prezesa UOKiK w zakresie zgodności informacji reklamowych z prawem, może dotknąć wielu przedsiębiorców, którzy w przypadku naruszeń przygotować muszą się na duże kary finansowe.

Prowadzenie działalności gospodarczej za pośrednictwem internetu wymaga spełnienia wielu obowiązków wynikających z przepisów prawa. Choć w powszechnej świadomości kluczowym aktem prawnym, który nakłada obowiązki w tym obszarze, jest RODO, to jednak nie należy zapominać o pozostałych regulacjach mających istotny wpływ na kształt procesów w przedsiębiorstwie internetowym.

Liczba skarg, jaka co roku trafia do urzędu ochrony konkurencji i konsumentów na touroperatorów, wskazuje, że część turystów zamiast wspomnień relaksu przywozi z wakacji długą listę rozczarowań. Warto mieć na uwadze, że obok uprawnienia do obniżenia ceny podróżny ma prawo domagać się odszkodowania lub zadośćuczynienia za szkody lub krzywdy poniesione w związku z niezgodnościami.

Upadłość konsumencka może zostać ogłoszona także w przypadku byłego przedsiębiorcy, mimo długów powstałych w związku z wcześniej prowadzoną działalnością gospodarczą. Przy czym sporządzenie skutecznego wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest w takim przypadku znacznie trudniejsze, wymaga bowiem głębszego uzasadnienia i właściwego opisania postępowania przedsiębiorcy jako osoby niewypłacalnej.

Nowa Ordynacja podatkowa, która zacznie obowiązywać w 2020 r., ma być krokiem milowym w kierunku stworzenia prostego, przejrzystego i przyjaznego systemu podatkowego. Zaproponowane regulacje w dużym stopniu ukierunkowane są na wzmocnienie mechanizmów ochronnych podatnika, poprawę relacji na linii podatnik – urzędnik oraz zwiększenie świadomości na temat obowiązków podatkowych. Czy ta szumnie zapowiadana reformy to rewolucja podatkowa, czy tylko pozorna zmiana?

Ministerstwo Finansów rozpoczęło konsultacje publiczne i uzgodnienia międzyresortowe projektu nowej Ordynacji podatkowej. Projekt opracowała Komisja Kodyfikacyjna Ogólnego Prawa Podatkowego. Nowa Ordynacja podatkowa ma wejść w życie 1 stycznia 2020 roku i wprowadzać mechanizmy, które "prowadziłyby do wyważenia interesu publicznego i interesu podatnika. Między innymi ma zwiększyć zaufanie podatników do organów podatkowych m.in. dzięki mniejszej liczbie kontroli firm, a zarazem większej skuteczności efektywności wymiaru i poboru podatków.

16 stycznia 2017 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, przedłożony przez ministra sprawiedliwości. Projekt zakłada m.in. skrócenie ogólnego terminu przedawnienia roszczeń do 6 lat (obecnie jest 10 lat), czy wprowadzenie nowego sposobu liczenia upływu terminu przedawnienia – bieg terminu przedawnienia ma się kończyć z upływem ostatniego dnia roku kalendarzowego (nie będzie to jednak dotyczyć terminów przedawnienia krótszych niż dwa lata).

Zgodnie z zapowiedzią prof. Leopnarda Etela, przewodniczącego komisji kodyfikacyjnej ogólnego prawa podatkowego, we wrześniu 2017 r. opublikowany zostanie projekt nowej Ordynacji podatkowej. Wśród zapowiadanych zmian są m.in. nowe zasady przedawniania zobowiązań podatkowych, wydłużenie czasu na wniesienie odwołania i zażalenia oraz wprowadzenie mediacji podatkowych. Co oznaczają one dla przedsiębiorstw? Wyjaśnia ekspert Ayming Polska.

Rząd planuje skrócić termin przedawnienia roszczeń niezwiązanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz niebędących roszczeniami o świadczenia okresowe – z 10 do 6 lat. Również z 10 do 6 lat ma być skrócony termin przedawnienia roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego oraz stwierdzonych ugodą.

Ułatwienie konsumentom polubownego rozwiązywania sporów z przedsiębiorcami, zakłada ustawa uchwalona przez Sejm. Przewiduje ona m.in. powołanie Rzecznika Praw Pasażera Kolei przy UTK oraz uporządkowanie systemu istniejących instytucji mediacyjnych.

Z propozycją wprowadzenia mediacji do nowego tekstu ustawy Ordynacja podatkowa, nad którą obecnie toczą się prace w Ministerstwie Finansów, wystąpił Rzecznik Praw Obywatelskich. Stosowanie mediacji, zdaniem RPO, mogłoby przyczynić się do sprawniejszego załatwiania spraw podatkowych bez długotrwałego postępowania.

Dotychczasowy siedmiodniowy termin na odwołanie się pracownika do sądu pracy od wypowiedzenia umowy o pracę jest za krótki i często uniemożliwia właściwe przygotowanie pozwu i zgromadzenie wszelkich dowodów w sprawie. Jego wydłużenie do 14 dni jest dobrym rozwiązaniem. Do Kodeksu pracy należałoby również wpisać możliwość rozstrzygania sporów w drodze mediacji - uważa Konfederacja Lewiatan, oceniając poselski projekt zmian w Kodeksie pracy.

Ustawa o wspieraniu polubownych metod rozwiązywania sporów, która wejdzie w życie 1 stycznia 2016 r., przewiduje dla stron szereg korzyści, skłaniających do skorzystania z postępowania mediacyjnego, poprzez m.in. znaczną redukcję kosztów sądowych.

Poszkodowani w wyniku zdarzeń komunikacyjnych zostaną wyłączeni spod konsumenckiej ochrony UOKiK – to efekt uchwały Sądu Najwyższego z 9 września 2015 r. Zdaniem Urzędu, również oni powinni mieć zapewnioną ochronę konsumencką.

Ministerstwo Gospodarki uruchomiło portal internetowy związany z tematyką mediacji i arbitrażu. Portal dostępny jest pod adresem www.mediacjegospodarcze.gov.pl oraz www.caim.gov.pl.

W obrocie gospodarczym niejednokrotnie dochodzi do konfliktów między przedsiębiorcami. Te poważne zwykle mają swój finał w sądzie, jednak nie dla wszystkich dochodzenie swoich praw w ten sposób jest korzystne. Proces sądowy to długa i kosztowna procedura, tymczasem przedsiębiorcom zależy na szybkim rozwiązywaniu sporów, a przy tym w miarę możliwości zachowanie dobrych stosunków między stronami konfliktu. Przedsiębiorcy mogą więc skorzystać z alternatywnych sposobów rozwiązywania antagonizmów, takich jak mediacja lub arbitraż.

Zwiększenie poziomu ochrony konsumentów korzystających z usług finansowych firm udzielających kredytów i pożyczek konsumenckich, które nie są objęte obowiązkiem uzyskania zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) zakłada projekt nowelizacji ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym, ustawy – Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw.

Rząd przyjął założenia do projektu ustawy o wspieraniu polubownych metod rozwiązywania sporów. Celem tej ustawy ma być rozpowszechnienie mediacji jako alternatywy wobec sądowego rozstrzygania sporów i obniżenie kosztów rozwiązywania sporów.

Rząd przyjął założenia do projektu ustawy o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich, przedłożone przez prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Nowe rozwiązania przewidują m.in. ułatwienia w polubownym rozwiązywaniu sporów między konsumentami i przedsiębiorcami.

Nowa platforma internetowa (tzw. ODR - Online Dispute Resolution) pozwoli konsumentom rozwiązać spory z e-sklepami z całej Unii Europejskiej, w tym również z polskimi. Platforma, która ma ruszyć w 2016 roku, będzie tłumaczyć skargi i kierować je do odpowiednich instytucji w każdym kraju.

Od 18 stycznia 2015 r. zmieni się ustawa o ochronie konkurencji konsumentów. Nowe regulacje nakładają na osoby fizyczne odpowiedzialności za antykonkurencyjne praktyki firmy oraz wprowadzenie środków zaradczych w prawie konkurencji. Prezes UOKiK będzie mógł nałożyć na osoby zarządzające przedsiębiorstwem karę do 2 mln zł. Zmiany zajdą również w procedurze łagodzenia kar, krótsze będzie też postępowanie w procedurze kontroli koncentracji.

Od 25 grudnia 2014 r. obowiązuje nowa ustawa o prawach konsumenta, której głównym celem jest dostosowanie polskiego porządku prawnego do przepisów Unii Europejskiej dotyczących umów zawieranych z konsumentami. Zmiany mają służyć większej ochronie interesów konsumentów w stosunkach z przedsiębiorcami.

W dniu 25 grudnia 2014 roku wejdzie w życie ustawa z dnia 30 maja 2014 roku o prawach konsumenta. Zmieni ona dotychczas obowiązujące przepisy odnoszące się do uprawnień konsumentów i obowiązków przedsiębiorców. Największe zmiany dotyczyć będą umów zawieranych na odległość, czyli m.in. przez Internet. Każdy przedsiębiorca powinien sobie zadać kilka podstawowych pytań, aby stwierdzić, czy jest przygotowany na zmianę przepisów.