Prawa konsumenta, Ogłoszenie upadłości

W dniu 16 lutego 2023 r. Anthony Michael Collins, rzecznik generalny Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał opinię w sprawie C-520/21 (Arkadiusz Szcześniak przeciwko Bankowi M. SA). Zdaniem Rzecznika Collinsa po uznaniu umowy kredytu hipotecznego za nieważną ze względu na nieuczciwe warunki konsumenci mogą dochodzić względem banków roszczeń wykraczających poza zwrot świadczeń pieniężnych. Natomiast banki nie mają tego prawa. Przy czym to do sądów krajowych należy ustalenie, w oparciu o prawo krajowe, czy konsumenci mają prawo dochodzić tego rodzaju roszczeń oraz, jeżeli tak jest, rozstrzygnięcie o ich zasadności.

Przedsiębiorca na prawach konsumenta to trzeci podmiot, który pojawi się w prawie konsumenckim (obok konsumenta i przedsiębiorcy) od 1 stycznia 2021 r. Dzięki nowym przepisom Rzecznik Finansowy będzie mógł skuteczniej wspierać osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą. To efekt zmian w przepisach, które wchodzą w życie od 1 stycznia 2021 r. Nowe przepisy mają zastosowanie tylko do umów zawartych po 1 stycznia 2021 r. Jaką ochronę prawną posiada przedsiębiorca na prawach konsumenta?

28 października 2020 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o rozpatrywaniu reklamacji i sporów klientów podmiotów rynku finansowego oraz o Funduszu Edukacji Finansowej. Nowe przepisy mają zwiększyć efektywność ochrony interesów klientów podmiotów rynku finansowego poprzez połączenie kompetencji Rzecznika Finansowego oraz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Obywatele mają szybciej uzyskiwać informacje. Sprawniej niż dotychczas mają być identyfikowane pojawiające się na finansowym rynku konsumenckim problemy.

Wiele przedsiębiorstw zostało dotkniętych skutkami pandemii COVID-19. W konsekwencji braku nowych zleceń bądź znacznego spadku sprzedaży produktów zdarza się, że przedsiębiorcy nie są w stanie na bieżąco realizować swoich zobowiązań pieniężnych. Jak w takiej sytuacji powinien zachować się zarząd i jakie ciążą na nim obowiązki?

Przedsiębiorcy przechodzący problemy z niewypłacalnością powinni przeanalizować swoją sytuację prawną przez pryzmat nowych przepisów Prawa upadłościowego. Być może zgodnie z ideą ustawodawcy zgłoszenie upadłości pozwoli wyjść z długów, a także uchronić się przed dalszym ich pogłębianiem. Zwłaszcza teraz, w tak kryzysowej dla przedsiębiorstw sytuacji spowodowanej epidemią koronawirusa.

Epidemia koronowirusa SARS-CoV-2, wywołującego chorobę COVID-19 odbije się na polskiej i światowej gospodarce. Najbardziej wyeksponowaną na straty jest branża turystyczna, a także pozostałe branże w sektorze usług. Również zagrożenie łańcucha dostaw jest bardzo niebezpieczne dla płynności firm obracających już nie tylko towarami z Chin. Ograniczenie importu i eksportu towarów nie pozostanie bez wpływu na wydolność finansową polskich firm handlujących na Starym Kontynencie. W ostateczności spowolnienie gospodarcze zagrozi wypłacalności wszystkim przedsiębiorcom w naszym Kraju. Oznacza to, że wiele przedsiębiorstw będzie zmuszonych złożyć wniosek o upadłość w ciągu 30 dni od utraty wypłacalności – a niezłożenie wniosku w terminie naraża kadrę zarządzającą na odpowiedzialność, w tym karną.

Liczba skarg, jaka co roku trafia do urzędu ochrony konkurencji i konsumentów na touroperatorów, wskazuje, że część turystów zamiast wspomnień relaksu przywozi z wakacji długą listę rozczarowań. Warto mieć na uwadze, że obok uprawnienia do obniżenia ceny podróżny ma prawo domagać się odszkodowania lub zadośćuczynienia za szkody lub krzywdy poniesione w związku z niezgodnościami.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego ogłoszenie upadłości podatnika, po upływie terminu płatności podatku CIT, a przed końcem roku kalendarzowego, w którym rozpoczął bieg termin płatności tego podatku nie skutkowało przerwaniem biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.

W przypadku ogłoszenia upadłości spółki jej majątek staje się masą upadłości i służy zaspokojeniu wszystkich jego wierzycieli. Jeżeli jednak któryś z wierzycieli sam był dłużnikiem przedsiębiorstwa przed ogłoszeniem upadłości, może pod pewnymi warunkami dokonać tzw. potrącenia, które zmniejszy lub całkowicie zdejmie z niego brzemię dłużnika.

Upadłość konsumencka może zostać ogłoszona także w przypadku byłego przedsiębiorcy, mimo długów powstałych w związku z wcześniej prowadzoną działalnością gospodarczą. Przy czym sporządzenie skutecznego wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest w takim przypadku znacznie trudniejsze, wymaga bowiem głębszego uzasadnienia i właściwego opisania postępowania przedsiębiorcy jako osoby niewypłacalnej.

Wniosek o ogłoszenie upadłości należy złożyć nie później niż w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości. Złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości przedsiębiorstwa jest bardzo istotne, ponieważ niezłożenie go w odpowiednim terminie powoduje oddalanie wniosku o upadłość konsumencką.

Uprawnienia reklamacyjne konsumentów oraz obowiązki sprzedawców towarów i usług wynikające rękojmi i obowiązki gwarantów wynikające z udzielonych gwarancji wyjaśniają eksperci z Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Wyjaśnienia dotyczą m.in. problemów z reklamacją rzeczy kupionych w internecie od osoby fizycznej niebędącej przedsiębiorcą, towarów używanych, czy zakupów nabytych za granicą. Warto też wiedzieć jakiej pomocy może udzielić rzecznik konsumentów lub organizacja konsumencka, a także co zrobić jeżeli konsument zawarł umowę wskutek wprowadzenia w błąd przez pracownika przedsiębiorcy.

Przedsiębiorcy poszukujący sposobu na przeprowadzenie oddłużenia w pierwszej kolejności pomocy mogą szukać… u własnych wierzycieli. To główny wniosek płynący z ustawowego celu postępowania restrukturyzacyjnego. Prawo restrukturyzacyjne wprowadziło szereg instytucji prawnych służących uzyskaniu porozumienia dłużnika z wierzycielami co do sposobu oddłużenia, jedną z nich jest układ częściowy, szczególnie przydatny w sytuacji konieczności układania się z wieloma wierzycielami.

Sporządzenie testamentu nie zawsze zapewni ochronę zgromadzonego majątku czy skuteczną sukcesję przedsiębiorstwa. Jednym z takich przypadków, gdy pomimo sporządzenia testamentu zainteresowani tracą kontrolę nad tym, do kogo trafi spadek jest sytuacja, gdy względem spadkobiercy ogłaszana jest upadłość.

Projekt ustawy wdrażający dyrektywę PE i Rady (UE) 2015/2302 w sprawie imprez turystycznych i powiązanych usług turystycznych, zakłada przede wszystkim ochronę konsumentów korzystających z ofert podmiotów niebędących przedsiębiorcami oraz podmiotów oferujących „pakiety dynamiczne”. Przeprowadzenie szerokiego zakresu zmian ma na celu dostosowanie obowiązujących przepisów do zmieniających się realiów funkcjonowania rynku turystycznego.

W Polsce polubowny sposób rozwiązywania sporów konsumenckich jest mało rozpowszechniony, ale dzięki wchodzącym 10 stycznia w życie przepisom powinno się to zmienić. Nowe regulacje będą mieć istotny wpływ m.in. na podmioty rynku finansowego i ich klientów. Instytucje te będą musiały informować klientów o sposobach pozasądowego rozwiązywania ewentualnych sporów. Rzecznik Finansowy, który będzie instytucją właściwą dla podmiotów z sektora finansowego, zyska nowe narzędzia, które ten proces usprawnią.

Od 1 stycznia 2016 r. obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spoczywa na osobach, "które na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu mają prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi osobami". Termin na spełnienie tego obowiązku wydłużono do 30 dni. Czy obowiązek ten spoczywa także na prokurencie? Odpowiedź na to pytanie jest niezwykle istotna, bo osoby, które nie dopełniły tego obowiązku ponoszą odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia wniosku we wskazanym terminie.

15 lutego 2016 r. Komisja Europejska uruchomiła nową platformę, aby pomóc konsumentom i sprzedającym w rozstrzyganiu sporów dotyczących zakupów przez internet.

Od 1 stycznia 2016 roku weszła w życie ustawa z dnia 15 maja 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. z 2015 r. poz. 978), która wprowadziła wiele zmian do dotychczasowych regulacji. Wprowadzone zostały m.in. nieznane do tej pory postępowania restrukturyzacyjne. Restrukturyzacje mają być obecnie prowadzone w następujących postępowaniach: o zatwierdzeniu układu, przyspieszonym postępowaniu układowym, postępowaniu układowym oraz postępowaniu sanacyjnym.

Zgodnie z racjonalnym przewidywaniem, rozpoczęcie egzekucji komorniczej i co zwykle bywa, zablokowanie kont firmowych, nie tylko utrudni dalsze prowadzenie działalności gospodarczej, ale je wręcz uniemożliwi.

Zgodnie z Monitorem Sądowym i Gospodarczym liczba orzeczeń o upadłości firm we wrześniu tego roku wyniosła 45, co oznacza 30 procentowy spadek w stosunku do poprzedniego miesiąca (64 orzeczenia o upadłości). We wrześniu ubiegłego roku orzeczeń o upadłości było 71, co oznacza, że ich liczba znacząco spada. Według Korporacji Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych (KUKE) w roku 2015 upadnie około 207 firm prowadzonych w postaci indywidualnej działalności gospodarczej, natomiast 547 spółek prawa handlowego w drodze prawa upadłościowego i naprawczego zakończy swoją działalność.

Rozpoczęcie procesu likwidacyjnego w spółce wiąże się z obowiązkiem stosowania szczególnych zasad rachunkowości, które znajdują odzwierciedlenie w sposobie prowadzenia ksiąg rachunkowych. Przed rozpoczęciem likwidacji spółka zobowiązana jest m.in. do przeprowadzenia inwentaryzacji, przeszacowania wartości aktywów do wartości odzyskiwalnej, utworzenia rezerw na przyszłe zobowiązania oraz rezerwy na zagrożenie utraty zdolności do kontynuacji działalności.

Dokładne wskazanie informacji, które będą musiały być podane przez kredytodawców w przekazach reklamowych dotyczących kredytu konsumenckiego oraz zmiany w zakresie wypowiedzenia umowy kredytu odnawialnego – to niektóre z rozwiązań jakie przewidują przygotowane przez rząd założenia zmian w ustawie o kredycie konsumenckim.

Zwiększenie poziomu ochrony konsumentów korzystających z usług finansowych firm udzielających kredytów i pożyczek konsumenckich, które nie są objęte obowiązkiem uzyskania zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) zakłada projekt nowelizacji ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym, ustawy – Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw.

Ustawa o prawach konsumenta, obowiązująca od 25 grudnia 2014 roku, nakłada na przedsiębiorców prowadzących sprzedaż przez internet szereg obowiązków, w szczególności cały katalog zobowiązań informacyjnych. Ustawa rozszerza zakres informacji, jakie mają być przekazane konsumentowi zawierającemu umowę.