Prawo pracy, Koronawirus w Polsce

Najczęstszy wariant czasu pracy, to pięciodniowy tydzień pracy z wolną sobotą i niedzielą. W takim wariancie pracownikom należy się dodatkowy dzień wolny od pracy tylko za święta wypadające w soboty. Z tego powodu (co do zasady) pracodawca nie ma obowiązku dawać pracownikom dodatkowego dnia wolnego od pracy za święta wypadające w niedziele – np. w niedzielę 31 marca (Wielkanoc), czy 19 maja (Zielone Świątki) 2024 roku. Ale nie dotyczy to tych wyjątkowych przypadków, w których praca jest świadczona w niedziele i święta zgodnie z art. 151(10) Kodeksu pracy. Bo w takich przypadkach pracodawca ma obowiązek zapewnić (wyznaczyć) pracownikom inny dzień wolny od pracy.

Wprowadzenie do Kodeksu Pracy nowego artykułu 148(1), który reguluje kwestię zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych, stanowi istotną zmianę dla pracowników w Polsce. Ten artykuł daje pracownikom prawo do zwolnienia od pracy w przypadku nagłych zdarzeń rodzinnych, takich jak choroba lub wypadek, wymagających ich natychmiastowej obecności. W tym artykule omówimy, jak pracownicy mogą korzystać z tego nowego przepisu.

W dniu 15 maja 2023 r. w Dzienniku Ustaw opublikowano Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z 11 maja 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadectwa pracy. W tym rozporządzeniu znajduje się nowy (pomocniczy) wzór świadectwa pracy. Nowe przepisy i nowy wzór wejdą w życie po upływie 7 dni od publikacji rozporządzenia w Dzienniku Ustaw – czyli 23 maja 2023 r. W świadectwie pracy trzeba będzie zamieszczać także informacje o wykorzystanych przez pracownika dniach: okazjonalnej pracy zdalnej, zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej, urlopu opiekuńczego.

Praca zdalna, nowe rodzaje urlopów oraz zmiany w umowach na okres próbny to tylko część zmian, jakie mają wejść w życie w 2023 roku w polskim prawie pracy. Nowe przepisy docelowo będą miały znaczny wpływ zarówno na warunki pracy pracowników, jak i poszerzenie możliwości pracodawców w zatrudnieniu.

Przepisy nowelizacji kodeksu pracy z 1 grudnia 2022 r., które wejdą w życie 7 kwietnia 2023 r. wprowadzają m.in. tzw. okazjonalną pracę zdalną. Na czym polega ten rodzaj pracy zdalnej? Co z limitem dni pracy zdalnej okazjonalnej w przypadku zmiany pracodawcy? Czy informacja o wykorzystanych dniach tego rodzaju pracy zdalnej powinna się znaleźć w świadectwie pracy?

Co piąty pracownik biurowy w Polsce ocenia swoją znajomość przepisów prawnych jako mierną lub zaledwie dostateczną, wynika z badania portalu pracy. Łącznie niemal 2/3 white collars uważa, że w ich miejscu zatrudnienia przepisy pracy są respektowane, ale jednocześnie prawie 20 proc. czuje, że pracodawca łamie ich prawa . Na kim powinien spoczywać obowiązek edukacji w tym zakresie i na ile bezpiecznie Polacy czują się z obecnymi przepisami? 

Nowelizacja Kodeksu pracy (dalej „Kp”) wprowadzająca m.in. długo oczekiwane przepisy o pracy zdalnej, czeka na podpis Prezydenta RP i publikację w Dzienniku Ustaw. Biorąc pod uwagę, na szczęście, dość długie vacatio legis (2 miesiące), pracodawcy mają czas co najmniej do drugiej połowy marca 2023 r. (a być może nieco dłużej) na przygotowanie się do ich wdrożenia. Jak na standardy obecnej legislacji długo, jak na potrzeby zakładu pracy, niekoniecznie. Jednym z zagadnień trudniejszych w implementacji są obowiązkowe rozliczenia pomiędzy pracodawcą a pracownikami.

10 stycznia 2023 r. Rada Ministrów przyjęła i skierowała do Sejmu projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw. Nowe przepisy mają ułatwiać pracownikom będącym rodzicami lub opiekunami godzenie życia zawodowego z życiem rodzinnym. W szczególności wprowadzone zostaną zmiany dotyczące urlopu rodzicielskiego (m.in. ma być wprowadzony 70 proc. zasiłek macierzyński za cały okres urlopu rodzicielskiego dla obojga rodziców). Pracownik będzie mógł skorzystać z bezpłatnego urlopu opiekuńczego w wymiarze 5 dni w roku kalendarzowym, a także ze zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej (w pilnych sprawach rodzinnych) w wymiarze 2 dni albo 16 godzin w roku kalendarzowym (za czas tego zwolnienia pracownik zachowa prawo do połowy wynagrodzenia). Projekt dostosowuje polskie prawo do przepisów Unii Europejskiej. Zmiany mają wejść w życie po 21 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, a więc stanie się to najprawdopodobniej jeszcze w I połowie 2023 roku.

Co dalej z pracą zdalną? Czy będzie można pracować zdalnie na stałe? Rada Ministrów przyjęła pod koniec maja 2022 r. projekt ustawy, zakładający wprowadzenie takiej formy wykonywania pracy na stałe do Kodeksu pracy. Ten projekt nowelizacji Kodeksu pracy jest już w Sejmie i został skierowany do I czytania na posiedzeniu Sejmu.

24 maja 2022 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw, przedłożony przez ministra rodziny i polityki społecznej. Rząd chce na stałe wprowadzić do Kodeksu pracy możliwość wykonywania pracy zdalnej. Będzie to bardziej elastyczna forma wykonywania pracy od obecnie funkcjonującej telepracy. Rozwiązanie to powinno poprawić możliwości zatrudnienia osób znajdujących w szczególnej sytuacji na rynku pracy, w tym rodziców małych dzieci oraz rodziców samotnie wychowujących dzieci. Ponadto, pracodawcy będą mogli wprowadzić kontrolę trzeźwości pracowników lub kontrolę na obecność środków działających podobnie do alkoholu, gdy będzie to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia.

Opieka nad chorym dzieckiem. Rozpoczynający się okres jesienny sprzyja infekcjom, zwłaszcza u najmłodszych. Pracownicy, którzy muszą zaopiekować się chorym dzieckiem, mają dwie możliwości uzyskania w tym celu dni wolnych.

Praca w upały. Powrót pracowników do biur po lockdownie zbiegł się z falą wysokich upałów. Eksperci przypominają, jakie zasady obowiązują w takich warunkach pracodawcę i jakie uprawnienia mają pracownicy. Szczególna ochrona dotyczy młodocianych oraz kobiet w ciąży. Wysoka temperatura nie jest natomiast powodem, dla którego można odmówić wykonywania pracy.

Unijny Certyfikat Covid. 1 czerwca 2021 r. Polska dołączyła do systemu Unijnych Certyfikatów Covid (UCC), które mają ułatwić podróżowanie po UE w czasie epidemii. Pełne uruchomienie systemu dla krajów Wspólnoty zaplanowane jest od 1 lipca. Najważniejsze informacje o tym rozwiązaniu będzie można znaleźć w języku polskim i angielskim na stronie www.gov.pl/certyfikat.

Dzień wolny za 1 maja 2021 r. Podczas zbliżającego się weekendu majowego po raz pierwszy w tym roku święto wolne od pracy wypadnie w sobotę. W związku z tym pracownicy mogą odebrać dodatkowy dzień wolny.

Jawność wynagrodzeń pracowników i równe zasady wynagradzania kobiet i mężczyzn, to główne cele projektu dyrektywy przygotowanej przez Komisję Europejską 4 marca 2021 r. Zdaniem prawie 70 proc. przedsiębiorców badanych przez Pracodawców RP dyrektywa ta nie rozwiąże problemu luki płacowej, a polski rynek pracy nie jest gotowy na wprowadzenie jawności wynagrodzeń. – Firmy zostaną obarczone kolejnymi obowiązkami, które wygenerują dodatkowe koszty, a to nie jest wskazane w okresie wychodzenia z kryzysu po pandemii – mówi Katarzyna Siemienkiewicz z Pracodawców RP. Więcej zwolenników wprowadzenia jawności wynagrodzeń jest wśród pracowników, ale oni także dostrzegają wady takiego rozwiązania. 56 proc. zatrudnionych podkreśla, że może to spowodować nowe konflikty w firmach.

Legalizacja zatrudnienia cudzoziemców. Trwająca od marca 2020 roku, pandemii wirusa SARS-CoV-2 wpływa na życie społeczne i gospodarcze w Polsce. Wprowadzony reżim sanitarny i nowe obostrzenia epidemiologiczne sprawiają, że wiele firm prywatnych zawiesza działalność lub przechodzi w tryb pracy zdalnej. Także urzędy państwowe, dostosowując się do obecnie obowiązujących przepisów, działają w trybie hybrydowym lub on-line. Przekłada się to na sytuację prawną cudzoziemców, którzy zdecydowali się kontynuować zatrudnienie w naszym kraju.

Pracodawca wprowadził świadczenie premiowe, którego wysokość uzależniona jest od przychodów wynikających ze sprzedaży generowanej przez pracownika. Jednym z warunków premiowych jest pozostawanie pracownika w zatrudnieniu przez okres 5 lat. Pracownik, który rozwiązał umowę po upływie 4 lat i wniósł o wypłatę premii za ten okres. Pracodawca odmówił, podkreślając, że pracownik nie zrealizował niezbędnego warunku premiowego tj. pozostawania w zatrudnieniu przez okres 5 lat, stąd premia jest nienależna w całości.

Tarcza 8.0. Od 28 lutego 2021 roku przedsiębiorcy z branż najbardziej dotkniętych epidemią COVID-19 mogą korzystać z dotychczasowych form wsparcia finansowego: świadczenia postojowego, dofinansowania wynagrodzeń, dotacji na pokrycie bieżących kosztów działalności i zwolnienia z opłacania składek ZUS. Szczegóły tej pomocy finansowej zostały uregulowane w rozporządzeniu Rady Ministrów z 26 lutego 2021 r. w sprawie wsparcia uczestników obrotu gospodarczego poszkodowanych wskutek pandemii COVID-19 (Dz.U. 2021 poz. 371).

Praca zdalna. Partnerzy społeczni nie porozumieli się ws. wszystkich problematycznych kwestii zw. z uregulowaniem pracy zdalnej, przede wszystkim definicji pracy zdanej i zwrotu kosztów ponoszonych przez pracownika - poinformował resort rozwoju. Przekazał, że prace nad przepisami toczą się teraz wewnątrz ministerstwa.

Tarcza Finansowa PFR 2.0 - kary Przedsiębiorca, który wnioskując o pomoc z Tarczy Finansowej PFR 2.0 oświadczy, że nie łamie restrykcji pandemicznych, a zasady te naruszy, będzie mógł być pociągnięty do odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń - powiedziała 28 stycznia 2021 r. szefowa KAS Magdalena Rzeczkowska.

Czy "odmrażanie" gospodarki rozpocznie się od 1 lutego? Jeżeli rząd zdecyduje się na poluzowanie części obostrzeń od 1 lutego, to w pierwszej kolejności pracę będą mogły wznowić sklepy detaliczne i centra handlowe. Decyzja o luzowaniu bądź wydłużeniu restrykcji ma zapaść w tym tygodniu i będzie uzależniona m.in. od statystyk dotyczących zakażeń i zgonów oraz sytuacji epidemiologicznej w całej Europie, która jest obecnie trudna. Wyczekują jej przede wszystkim przedsiębiorcy, którzy w całym kraju decydują się już na wznawianie działalności mimo zakazów. Olga Semeniuk, wiceminister rozwoju, pracy i technologii, przekonuje jednak, że są to odosobnione przypadki i skala zjawiska jest niewielka.

Tarcza 6.0, to zbiorcza nazwa dla uchwalonych w grudniu 2020 r. nowych zasad wsparcia finansowego dla branż najbardziej dotkniętych epidemią COVID-19. Przede wszystkim rozszerzono zakres kodów PKD, które uprawniają do otrzymania wsparcia. Kto może uzyskać wsparcie finansowe na dofinansowanie wynagrodzeń pracowników w ramach Tarczy 6.0? Jaka jest wysokość i czas dofinansowania? Do kiedy i jak złożyć wniosek? Kto może uzyskać jednorazowe dodatkowe świadczenie postojowe dla osób prowadzących działalność gospodarczą? Kto może uzyskać dodatkowe świadczenia postojowe dla branży turystycznej i rekreacyjnej? Kto może uzyskać jednorazową dotację z Funduszu Pracy dla mikro- i małych przedsiębiorców? Kto może uzyskać zwolnienie z opłacania składek za listopad 2020 r.?

Waga sprawozdawczości finansowej nieustannie rośnie. Inwestorzy oraz rynek oczekują bieżącej informacji finansowej, która jest wiarygodna, kompletna i dostarczona w możliwie najszybszym terminie. Taka informacja finansowa powinna rzetelnie przedstawiać skutki wszystkich istotnych zdarzeń, które wydarzyły się w danym roku obrotowym. Do takich zdarzeń z pewnością można zaliczyć wybuch pandemii SARS-CoV-2. Wpłynęła ona istotnie na światowe rynki, destabilizując wiele biznesów, ale równocześnie ucząc pokory oraz wymuszając niestandardowe działania kadry kierowniczej wielu firm, będące reakcją na zmianę popytu i podaży, jak również logistyki na rynkach światowych.

W listopadzie 2020 r. Polska i Niemcy zawarły porozumienie dotyczące zasad opodatkowania pracy zdalnej wykonywanej przez pracowników transgranicznych w czasie pandemii COVID-19. Porozumienie wprowadza fikcję prawną na potrzebę stosowania art. 15 ust. 1 polsko-niemieckiej umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku, że ze względu na działania anty-covidowe podjęte przez Polskę i Niemcy - pracę wykonywaną w domu (tj. w państwie rezydencji) przez pracownika na rzecz pracodawcy z drugiego państwa, można uznać za pracę wykonywaną w państwie, w którym pracownik wykonywałby tę pracę gdyby nie podjęto działań antykryzysowych.

Duża część dofinansowania z nowego pakietu antykryzysowego obejmie jedynie sektory objęte restrykcjami, jak w przypadku branży gastronomicznej, handlowej czy też fitness. Nie obejmie też młodych firm - skomentował dla PAP Adam Ziębicki z kancelarii prawnej Chałas i Wspólnicy.