Spadkobiercy, Sukcesja firmy

Wniesienie składników majątkowych do fundacji rodzinnej przez fundatora w celu pokrycia funduszu założycielskiego, w szczególności w postaci posiadanych akcji lub udziałów w spółkach prawa handlowego, nie będzie skutkować powstaniem dochodu po stronie fundatora – potwierdził Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 21 września 2023 r.

Zgodnie z postanowieniami przyjętymi blisko 30 lat temu, nowy brytyjski monarcha Karol III nie będzie musiał zapłacić podatku spadkowego po śmierci swej matki królowej Elżbiety II. Kwestią zainteresowały się niektóre brytyjskie media.

Przepis o ponownym powstaniu (odnowieniu) obowiązku podatkowego nie może być furtką dla urzędu skarbowego do wydania w każdym czasie decyzji nakazującej zapłatę podatku od spadków i darowizn. Gdyby tak było, to zobowiązanie nigdy by się nie przedawniło – tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 22 czerwca 2022 r., sygn. akt III FSK 5058/21.

Jak uzyskać informację o rachunkach bankowych (także o rachunkach w SKOK-ach) osób zmarłych (np. spadkodawców), „zapomnianych” rachunkach osób fizycznych oraz rachunkach osób wskazanych przez sąd, komornika, policję lub inne uprawnione organy? Można w tym celu skorzystać z Centralnej informacji o rachunkach. Jak to zrobić?

Fundacja rodzinna. 24 marca 2021 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji został opublikowany projekt ustawy o fundacjach rodzinnych. Planowany termin wejścia ustawy w życie to 1 stycznia 2022 r. Projekt ten daje realną szansę na utrzymanie polskich firm rodzinnych w rękach rodziny oraz na akumulację polskiego kapitału. Kluczem do popularyzacji fundacji rodzinnych będą zasady ich opodatkowania. Jeśli nie będą one porównywalne z innymi formami prowadzenia działalności, konstrukcja fundacji może być rzadko stosowana.

27 października 2020 r. w życie weszła nowelizacja ustawy o podatku od spadków i darowizn. Na podstawie znowelizowanych przepisów, zwiększeniu uległ krąg osób uprawnionych do zwolnienia z tej daniny.

Nie podlegają opodatkowaniu VAT towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy, w przypadku wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego albo uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego. Wobec czego obowiązek zapłaty VAT nie powstanie, jeżeli towary te będą wykorzystane przez właścicieli przedsiębiorstwa w spadku bezpośrednio do dalszego prowadzenia działalności.

Przepisy o zarządzie sukcesyjnym miały ułatwić spadkobiercom kontynuację działalności gospodarczej prowadzonej przez zmarłego przedsiębiorcę. Fiskus uważa jednak, że w takiej sytuacji sukcesor ma obowiązek sporządzić spis niesprzedanych towarów i rozliczyć należny VAT z tego tytułu. Niedawne rozstrzygnięcie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie może być jednak początkiem nowej linii orzeczniczej, a w konsekwencji doprowadzić do zmiany niekorzystnej dla podatników praktyki.

Spadkobiercy zmarłego przedsiębiorcy i podatnika VAT nie mają obowiązku sporządzenia remanentu i zapłaty VAT od towarów i majątku firmowego pozostawionego przez zmarłego - jeżeli kontynuują jego biznes. Taki precedensowy wyrok wydał 2 stycznia 2020 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, uchylając niekorzystne dla spadkobierców stanowisko fiskusa.

Dzięki nowym regulacjom, funkcjonującym w systemie prawnym od końca ubiegłego roku, możliwe jest też bezpieczne i płynne przeprowadzenie sukcesji podatkowej. Na mocy tych przepisów możliwe jest kontynuowanie działalności gospodarczej osoby fizycznej przez inną osobę fizyczną będącą jej następcą prawnym.

Zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej spadkobiercy podatnika przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy. Dotyczy to również prawa do zwolnienia podatkowego przy sprzedaży nieruchomości.

Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii poinformowało, że prowadzone są prace nad przygotowaniem kolejnych przepisów ułatwiających sukcesję przedsiębiorstwa. Koncentrują się one w głównej mierze na trudnościach związanych z sukcesją za życia właściciela firmy oraz z prowadzeniem przedsiębiorstwa rodzinnego w formie spółki handlowej.

W dniu 25 listopada 2018 r. wchodzi w życie ustawa o sukcesji przedsiębiorstw rodzinnych, która ułatwi kontynuowanie działalności firmy po śmierci jego właściciela. Minister przedsiębiorczości i technologii Jadwiga Emilewicz uważa, że ta ustawa ułatwi zmianę pokoleniową w polskich przedsiębiorstwach i stworzy dobry grunt do budowania wielopokoleniowych firm rodzinnych.

Wchodzi w życie nowe rozwiązanie wspierające sukcesję przedsiębiorstwa, czyli instytucja zarządu sukcesyjnego. Trzeba jednak pamiętać, jak zauważa Grant Thornton, że instytucja zarządu sukcesyjnego ma z założenia charakter tymczasowy i nie daje gwarancji trwałości firmy.

Jeszcze w tym roku wejdą w życie przepisy ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Ustawa wprowadza nową instytucję prawną – zarządcę sukcesyjnego. Ustanowienie zarządcy sukcesyjnego, jak zaznacza ekspert Grant Thornton, w każdym przypadku wymagać będzie aktywnego działania spadkobierców, którzy na mocy działu spadku przejmą określone części majątku przedsiębiorstwa.

19 lipca 2018 r. weszły w życie zmiany w podatku od spadków i darowizn, które pozwalają na korzystniejsze podatkowo rozliczanie darowanego lub dziedziczonego majątku.

Krajowa Izba Doradców Podatkowych (KIDP) apeluje o uwzględnienie jej opinii w pracach nad ustawą o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Projektodawca nie likwiduje barier prawnych, a zwłaszcza podatkowych umożliwiających przekazanie przedsiębiorstwa następcom prawnym, a wręcz je zwiększa – apeluje KIDP.

Mariusz Haładyj, wiceminister w Ministerstwie Przedsiębiorczości i Technologii poinformował, że resort analizuje bariery dotyczące sukcesji w przypadku spółek handlowych. Uwzględniona ma zostać potrzeba wprowadzenia nowych przekształceń podmiotowych. Tak minister skomentował propozycję Business Centre Club, aby umożliwić jednoosobowym firmom przekształcenie działalności w spółkę osobową.

6 lutego 2018 r. Rada Ministrów rozpatrzy projekt ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Celem tych nowych przepisów jest umożliwienie kontynuacji działalności firmy po śmierci przedsiębiorcy.

Śmierć przedsiębiorcy, który prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, skutkuje tym, że jego firma formalnie „umiera” razem z nim. Ministerstwo Rozwoju chce, żeby w takim przypadku przedsiębiorstwo mogła kontynuować działalność, z pożytkiem dla spadkobierców zmarłego i krajowej gospodarki. Ma to umożliwić ustawa o sukcesji, której projekt jest opiniowany. Nowe przepisy wprowadzą zwolnienia od podatku spadkowego i funkcję zarządcy sukcesyjnego, którego zadaniem będzie dalej poprowadzić firmę. Pewnym utrudnieniem mogą być potencjalne konflikty między spadkobiercami.

Ministerstwo Rozwoju zwróciło się do Business Centre Club z prośbą o konsultację projektu ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Planowany czas wejścia w życie nowych regulacji to 1 stycznia 2018 roku. BCC pozytywnie ocenia fakt podjęcia przez ustawodawcę próby rozwiązania problemu sukcesji przedsiębiorstw jednoosobowych, w tym dostrzeżenia jego istotności dla obrotu gospodarczego. Ustawa przewiduje wiele rozwiązań, które będą stanowiły znaczne ułatwienie dla działalności przedsiębiorców jednoosobowych, m.in.: nadanie podmiotowości podatkowej przedsiębiorstwu w spadku, czy zapewnienie możliwości wykonywania przez zarządcę sukcesyjnego praw i obowiązków zmarłego.

W projekcie ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej Minister Rozwoju i Finansów przewiduje zmiany w zakresie utrzymania w mocy wpisu do rejestru działalności regulowanej oraz ujawnienia informacji o zarządcy sukcesyjnym w CEIDG. Analizowane propozycje mają na celu zapewnienia prawidłowości i bezpieczeństwa obrotu gospodarczego. Wejście w życie całości aktu planowane jest na 1 stycznia 2018 r.

Minister Rozwoju i Finansów w swoim projekcie ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej przewiduje zmiany w zakresie szeroko rozumianego postępowania administracyjnego. Celem tych zmian jest umożliwienie kontynuowania toczących się postępowań administracyjnych po śmierci przedsiębiorcy najpierw z udziałem zarządcy sukcesyjnego, a docelowo z udziałem spadkobierców. Wejście w życie projektowanych zmian planowane jest na 1 stycznia 2018 r.

W projekcie ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem w spadku pojawiają się nowe rozwiązania w zakresie ustawy rachunkowości, które ułatwiają kontynuację prowadzenia firmy po śmierci przedsiębiorcy. Pojawi się np. możliwość niezamykania ksiąg rachunkowych w przypadku kontynuowania działalności gospodarczej prowadzonej przy użyciu przedsiębiorstwa osoby fizycznej po jej śmierci. Ustawa o zarządzie sukcesyjnym, jak również wynikające z niej zmiany w ustawie o rachunkowości mają wejść w życie 1 stycznia 2018 r.

W przygotowanym przez Ministra Rozwoju i Finansów projekcie ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej znajdują się przepisy zmieniające kodeks pracy, przewidujące kontynuację zawartych stosunków pracy po śmierci przedsiębiorcy-pracodawcy. Cała ustawa o zarządzie sukcesyjnym, jak również zmiany w kodeksie pracy mają wejść w życie 1 stycznia 2018 r.