Tematy - Spółka jawna, Wspólnicy

Czasem trzeba rozstać się ze spółką osobową (np. ze spółką jawną). Na czym polega i jakie skutki prawne wywołuje wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika? Czym różni się to od sprzedaży ogółu praw i obowiązków wspólnika?

Czy wycofanie samochodu z majątku spółki jawnej i nieodpłatne przekazanie go do majątku jednego ze wspólników podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn?

Spółki jawne są wciąż popularnym wyborem formy prowadzenia działalności gospodarczej w kilka osób. Problemy mogą się jednak pojawić w przypadku śmierci wspólnika, gdy umowa spółki nie była na to przygotowana. Jeżeli umowa spółki nie ma odpowiednich postanowień na wypadek śmierci wspólnika, to może oznaczać jej koniec, a przecież tak wcale być nie musi.

Jakie składki ZUS (na ubezpieczenia społeczne) zapłacą w 2023 roku przedsiębiorcy, a także wspólnicy spółek, wolne zawody, twórcy, artyści? Składki te zależą w szczególności od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, które w 2023 roku wzrośnie dwukrotnie (1 stycznia i 1 lipca) oraz od prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia w 2023 roku.

Składka zdrowotna jest daniną uprawniającą do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej, finansowanej ze środków publicznych. Przed nadejściem Polskiego Ładu nie stanowiła ona większego problemu, obecnie pojawiają się trudności.

Jak wspólnik może wystąpić ze spółki osobowej? Jak powinno wyglądać rozliczenie występującego wspólnika ze spółką?

Jedną z podstawowych kwestii do rozważenia w ramach działalności gospodarczej jest forma w jakiej będzie prowadzona księgowość firmy. Spółka jawna, co do zasady nie jest podatnikiem CIT, więc nie ma obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych, ale czy na pewno?

Na czym polega instytucja wyręczyciela podatkowego? Czy dopuszczalne jest uregulowanie podatku PIT przez wspólnika z konta spółki?

Spółka osobowa na podatku liniowym to znaczne obciążenia podatkowe. Jedna z możliwości to zmiana formy prawnej dająca prawo do obniżonego CIT-u.

Przekształcenie spółki jawnej w spółkę komandytowo-akcyjną powoduje obowiązek podatkowy w zakresie PCC. Podstawę opodatkowania z tytułu zmiany umowy spółki stanowi wartość wszystkich wkładów wniesionych do tej spółki w związku z przekształceniem. Jednak ze względu na zasadę jednokrotnego opodatkowania PCC, zwolnieniem objęta będzie ta część wkładu, która odpowiada opodatkowanej wcześniej wartości wkładów w spółce jawnej. Tak orzekł Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji podatkowej z dnia 11 lipca 2022 r. sygn. 0111-KDIB2-2.4014.1.2022.2.MZ.

Opłaty za media w przypadku ich refakturowania przy najmie opodatkowanym zryczałtowanym podatkiem dochodowym w ramach działalności gospodarczej, stanowią przychód z działalności gospodarczej. Przedsiębiorca ma obowiązek odprowadzić od tego przychodu ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Tak zinterpretował przepisy Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji podatkowej z 26 maja 2022 r.

Polski Ład przyzwyczaił nas już do tego, że wiele w nim zmian, które trudno nazwać korzystnymi z punktu widzenia podatnika. Przykładem jest zmiana zasad opodatkowania częściowego wycofania wkładu ze spółki osobowej. Choć zmiana ma swoje plusy, ponieważ określając, kiedy powstaje przychód podatkowy kończy spory na linii podatnik-fiskus, niewątpliwie dla wspólników planujących ograniczenie swojego wkładu w spółce jest niekorzystna. Trudno bowiem za korzyść uznać fakt, że obecnie wycofanie części wkładu ze spółki pod kątem podatkowym równoznaczne jest z całkowitym jej opuszczeniem.

Spółki będące podatnikami CIT, posiadające prawo do udziału w zyskach spółki komandytowej lub spółki jawnej, która uzyskała status podatnika CIT na mocy znowelizowanych od 1 stycznia 2021 r. przepisów, mogą korzystać ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym dochodów uzyskiwanych z udziału w zyskach takiej spółki. Minister Finansów wydał 15 grudnia 2021 r. interpretację ogólną wyjaśniającą wątpliwości w tej kwestii. Interpretacja wskazuje katalog podmiotów mogących skorzystać z takiego zwolnienia oraz wyjaśnia warunki stosowania tego zwolnienia.

Przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę. W dniu 29 października 2021 r. Sejm przypieczętował Polski Ład, czyli podatkową rewolucję, która wejdzie w życie od 1 stycznia 2022 r. Zmiany uderzą przede wszystkim w przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą oraz będących wspólnikami spółek cywilnych lub jawnych. Przedsiębiorcy szukają rozwiązań, które mogłyby zneutralizować wpływ nowych regulacji zwiększających nałożone na nich obciążenia publicznoprawne, wśród których znajdują się powiększone składki zdrowotne oraz brak możliwości odliczania ich od podatku.

Zwrot dopłat byłym wspólnikom spółki. Czy zwrot dopłat przez spółkę wspólnikom w momencie, gdy już nie będą jej udziałowcami, będzie zwolniony z podatku dochodowego?

Polski Ład skończy z usługami świadczonymi przez wspólników na rzecz spółek. Za koszty podatkowe mają nie być uznawane wydatki związane z wykonywaniem świadczeń, których beneficjentem jest wspólnik spółki. Co dokładnie planuje ustawodawca?

Składki ZUS. Kiedy wspólnik wieloosobowej spółki z o.o. zostanie zobowiązany do opłacenia składek - kontrole ZUS i wątpliwości interpretacyjne.

Składka zdrowotna wyliczana od dochodu. W projekcie Polskiego Ładu z 26 lipca pojawiła się niespodzianka w postaci obowiązku opłacania składki zdrowotnej przez członków zarządów spółek i fundacji. Wcześniej rząd nie wspominał, że planuje podobne rozwiązania.

Dane spółki osobowej w e-Urzędzie Skarbowym. W dniu 16 lipca 2021 r. Ministerstwo Finansów i Krajowa Administracja Skarbowa poinformowały o uruchomieniu nowej usługi w e-Urzędzie Skarbowym, polegającej na umożliwieniu wspólnikom spółki osobowej dostępu do danych identyfikacyjnych spółki. Dzięki tej usłudze wspólnicy ok. pół miliona spółek osobowych mogą bez przychodzenia do urzędu skarbowego, sprawdzić dane swojej firmy.

Wzorzec umowy prostej spółki akcyjnej. Ustawodawca w drodze rozporządzenia określił wzorzec umowy prostej spółki akcyjnej, a także inne wzorce dotyczące prostej spółki akcyjnej. Jak wygląda wzorzec umowy PSA, jakie dane zawiera?

„Sp. z o.o. sp.k.” Podatkową opłacalność prowadzenia działalności gospodarczej w formie spółki komandytowej, w której spółka z ograniczoną odpowiedzialnością będzie pozostawała komplementariuszem i możliwe rozwiązania dla podatników analizują eksperci z Lubasz i Wspólnicy – Kancelarii Radców Prawnych.

Zdaniem Ministerstwa Finansów w przypadku przekształcania spółki handlowej w spółkę jawną informację CIT-15J może złożyć spółka przekształcana lub spółka jawna w terminie 14 dni – w zależności od tego, czy wspólnicy zmienią zasady podziału zysku.

Darowizna samochodu a VAT. Czy czynność darowizny pojazdu przez wspólników na rzecz osób z rodziny jednego ze wspólników będzie opodatkowana podatkiem VAT w sytuacji, gdy przy nabyciu pojazdu spółka nie dysponowała prawem do odliczenia podatku naliczonego oraz nie poniosła żadnych istotnych wydatków na przekształcenie czy modernizację pojazdu, z tytułu których dokonano odliczenia podatku naliczonego?

Czy PCC podlega przekształcenie spółki komandytowej w spółkę jawną? Wątpliwości spółek w tej kwestii wydają się uzasadnione.

Spółki jawne - obowiązki w CIT. Z powodu zmian w przepisach dotyczących spółek jawnych, które obowiązują od początku 2021 r., niektóre spółki jawne mogą uzyskać status podatnika podatku CIT.

Spółki jawne mające siedzibę lub zarząd na terytorium RP, jeżeli ich wspólnikami nie są wyłącznie osoby fizyczne, mogą złożyć do urzędu skarbowego (do 31 stycznia 2021 r.) informację CIT-15J o podatnikach CIT lub PIT posiadających prawa do udziału w zysku tych spółek. Złożenie tej informacji w terminie pozwoli zachować wspólnikom spółek jawnych opodatkowanie wypracowanych przez spółki zysków na dotychczasowych zasadach. Niezłożenie tej informacji skutkować będzie uzyskaniem przez te spółki jawne statusu podatnika CIT w 2021 roku.

Od 2021 roku spółki komandytowe i niektóre spółki jawne stały się podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych (CIT), mimo, że spółki te nie są osobami prawnymi. Wyjaśniamy zasady objęcia tych spółek i ich wspólników nowymi zasadami opodatkowania dochodów i strat.

Spółka jawna podatnikiem CIT. W przypadku niezłożenia przez spółkę jawną (której wspólnikami nie są wyłącznie osoby fizyczne) informacji CIT-15J, uzyska ona status podatnika podatku dochodowego od osób prawnych.

Podwójne opodatkowanie spółek komandytowych. Los spółek komandytowych został przesądzony i od 2021 r. będą musiały płacić podatek CIT. Szybkie tempo prac legislacyjnych sprawiło, że nowa ustawa budzi wiele wątpliwości dotyczących interpretacji nowych przepisów.

CIT od spółek komandytowych będzie oznaczał wzrost obciążeń podatkowych. Dlatego część firm rozważa przekształcenie działalności (np. w spółkę jawną, w spółkę z o.o.) lub jej zamknięcie.

Wszystkie nowo zawiązywane spółki jawne, w których choć jeden wspólnik będzie osobą prawną, będą płacić CIT. Bo nie zdołają w żaden sposób spełnić warunku przewidzianego przez ustawodawcę. Spółka jawna powstaje dopiero z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego i wtedy też zaczyna się jej rok obrotowy. Nie jest więc możliwe, aby jeszcze przed początkiem roku obrotowego złożyła fiskusowi informację o swoich wspólnikach. A tylko to ma być warunkiem zachowania prawa do podatkowej transparentności, czyli opodatkowania dochodu jedynie na poziomie wspólników (tak jak dziś). Ale proces legislacyjny nowelizacji jeszcze się nie zakończył - eksperci podatkowy liczą na zmiany i poprawki.

Jeżeli jeden ze wspólników spółki cywilnej wykonuje usługi w ramach indywidualnej działalności gospodarczej na rzecz tej spółki, to wydatki (spółki) w części przypadającej na tego wspólnika, nie stanowią dla niego kosztów uzyskania przychodów w PIT z tytułu działalności prowadzonej w formie spółki cywilnej. Zapłatę za usługę w tej części należy uznać za świadczenie wspólnika spółki cywilnej na rzecz „samego siebie”.

O tym, czy ktoś jest wspólnikiem w spółce, czy nie, nie decyduje wpis do KRS, a zdarzenie prawne, z którym przepisy prawa materialnego wiążą skutek prawny w postaci nabycia lub utraty statusu wspólnika tej spółki. Tak uznał Sąd Apelacyjny w Katowicach.

Po objęciu (planowanym od 2021 roku) spółek komandytowych CIT-em ich wspólnicy nie będą mogli rozliczać się ryczałtem ewidencjonowanym. Dotyczy to również przedstawicieli wolnych zawodów, m.in. prawników, księgowych i architektów. Ryczałt będzie wykluczony również u wspólników spółki partnerskiej.

Od 2021 r. wspólnicy spółek komandytowych będą płacić 19-proc. PIT, bez względu na wysokość dochodu. Nie obejmie ich już także danina solidarnościowa. Dziś płacą oni PIT według liniowej stawki 19 proc. lub według skali podatkowej (17 proc. i 32 proc.). Jeżeli ich dochód przekroczy 1 mln zł, to dodatkowo muszą też uiścić 4-proc. daninę solidarnościową.

Zapowiedź opodatkowania spółek komandytowych podatkiem dochodowym od osób prawnych skłania przedsiębiorców do poszukiwania nowych form prowadzenia biznesu. Rok 2020 może być też ostatnią szansą na skorzystanie podmiotów powstałych z przekształconych spółek komandytowych z dobrodziejstw tzw. estońskiego CIT. Z kolei osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą z pewnością zainteresuje rozpoczęcie prac nad instytucją fundacji rodzinnej umożliwiającej korzystne, również podatkowo, przejęcie firmy przez spadkobierców.

Jak wiadomo z dniem 30 września 2020 r. rusza, przekładana ze względu na COVID -19, dematerializacji akcji. Najpóźniej bowiem tego dnia spółki akcyjne niebędące spółkami publicznymi oraz spółki komandytowo-akcyjne zobowiązane są dokonać pierwszego (z pięciu) ogłoszenia wzywającego swoich akcjonariuszy do złożenia dokumentów akcji w spółce. Przed dokonaniem tego wezwania, a więc również nie później niż do 30 września 2020 r., spółki te powinny dokonać wyboru podmiotu uprawnionego do prowadzenia rejestru akcjonariuszy (wyboru takiego dokonuje walne zgromadzenie) oraz podpisać z wybranym przez walne zgromadzenie podmiotem umowę o prowadzenie rejestru akcjonariuszy. Jak zatem widać czasu jest już mało, a odpowiedzialność duża.

Pierwotnie zapowiedz projektu ustawy UD126 (nowelizacja ustaw PIT, CIT i kilku innych) w wypunktowanych hasłach spowodowała duże zaniepokojenie u podatników. Okazało się jednak, że warunki w przypadku spółek komandytowych i ulgi abolicyjnej będą nieco łagodniejsze niż zapowiadano w pierwszych komunikatach. Z drugiej strony opodatkowaniem CIT objęte mają być również spółki jawne, co pokazuje, że oficjalne uzasadnienie zmian (walka z agresywną optymalizacją) należy „między bajki” włożyć.

Ministerstwo Finansów przedstawiło długo oczekiwany projekt zmian w przepisach o podatku dochodowym od osób prawnych oraz fizycznych. Przedsiębiorców z pewnością najbardziej zaciekawią szczegóły zapowiadanego na rok 2021 opodatkowania CIT spółek komandytowych. Nie są to jednak jedyne zmiany planowane przez resort finansów – podatnikom przybędzie także obowiązków dokumentacyjnych z zakresu cen transferowych, a przejęcia spółek i możliwe dzięki nim rozliczanie strat podatkowych czeka prawdziwa rewolucja.

Ministerstwo Finansów przygotowało projekt nowelizacji ustawy o PIT, ustawy o CIT, ustawy o ryczałcie ewidencjonowanym, ustawy o rachunkowości i kilku innych ustaw. Zaprojektowane przepisy mają na celu w szczególności uszczelnienie systemu podatkowego. Do najważniejszych zmian należą z pewnością jest objęcie spółki komandytowej opodatkowaniem CIT , obowiązek publikowania strategii podatkowej przez wielkie koncerny oraz ograniczenie ulgi abolicyjnej. Dla wielu firm pakiet oznaczać będzie zmniejszenie wysokości opodatkowania oraz otwarcie możliwości korzystania z uproszczonego, ryczałtowego rozliczenia podatku. Więcej firm skorzysta z obniżonej stawki 9% CIT oraz z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Od 1 stycznia 2021 r. podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) staną się spółki komandytowe i niektóre spółki jawne.

Zasady rozliczania aportu wnoszonego przez osobę prawną do spółki jawnej w CIT są dość jasne. W przypadku natomiast podatku VAT i PCC w praktyce może pojawić się szereg wątpliwości. Dlatego też należy bardzo dokładnie przeanalizować konsekwencje podatkowe wniesienia aportu pod kątem tych dwóch podatków, zwłaszcza podatku VAT.

Ministerstwo Finansów przypomina, że 13 lipca 2020 r. upływa termin na zgłoszenie informacji o beneficjentach rzeczywistych do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR). Obowiązek dotyczy spółek, które zostały wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) przed dniem wejścia w życie przepisów o CRBR, tj. przed 13 października 2019 r. Spółki, które zostały wpisane do KRS po 13 października 2019 r., mają obowiązek zgłaszać dane do CRBR nie później niż w terminie 7. dni od dnia wpisu do KRS.

Zgodnie z definicją wynikającą z przepisów prawa pracy, istotą stosunku pracy jest wykonywanie określonego rodzaju pracy na rzecz pracodawcy oraz pod jego nadzorem i kierownictwem, w miejscu i w czasie wyznaczonym przez niego, za odpowiednim wynagrodzeniem. Czy wobec tego wystarczające przesłanki w tym względzie spełnia umowa o pracę zawarta przez spółkę z jej większościowym udziałowcem? Czy tego typu postępowanie jest dopuszczalne w kontekście prawa pracy, jak i prawa spółek handlowych?

Uchwała wspólników spółki jawnej zadecydowała o wycofaniu nieruchomości z majątku i ewidencji środków trwałych tej spółki i przekazaniu nieruchomości na rzecz wspólnika. W wykonaniu tej uchwały zostanie podpisana umowa nienazwana nieodpłatnego przeniesienia własności nieruchomości z majątku spółki jawnej na rzecz wspólnika, zawarta w formie aktu notarialnego. Czy takie nieodpłatne przeniesienie własności jest opodatkowane podatkiem od spadków i darowizn?

Tarcza antykryzysowa przyjęta 31 marca 2020 r. wprowadziła do ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, liczne usprawnienia prac spółek i ich organów. Art. 27 Tarczy antykryzysowej przewiduje istotne zmiany dotyczące bieżącego funkcjonowania spółki w zakresie posiedzeń zarządu oraz zgromadzeń wspólników. Zmiany wprowadzone do Kodeksu spółek handlowych mają charakter trwały co oznacza, że będą obowiązywać także po zakończeniu epidemii.

Spółka kojarzy się z niezależnym bytem prawnym. Samodzielnym i odpowiadającym za swoje zobowiązania. Inaczej jednak kształtuje się sytuacja w przypadku spółki cywilnej. Ta swoistego rodzaju hybryda, łączy elementy spółki i odpowiedzialności osób fizycznych. Jak kształtują się przepisy oraz orzecznictwo w tym zakresie?

W związku z rozprzestrzenianiem się epidemii koronawirusa mogą wystąpić problemy uniemożliwiające zwołanie zgromadzenia wspólników spółek i podejmowania przez nich uchwał. W takiej sytuacji spółka może zwołać posiedzenie zgromadzenia wspólników przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej (tj. w formie wideokonferencji lub telekonferencji). Musi to jednak uwzględniać umowa spółki.

Spółka cywilna jest popularną formą prowadzenia działalności gospodarczej, ze względu na stosunkowo proste uregulowania dotyczące relacji między wspólnikami oraz czytelne zasady podziału zysku i obowiązków wspólników. Stosunkowo proste są także rozliczenia podatkowe. Komplikacje mogą się jednak pojawić w sytuacji wystąpienia ze spółki lub jej rozwiązania.

Jakie są zasady działania Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR)? Które podmioty obowiązane są do dokonywania zgłoszeń? Jakie sankcje grożą z tytułu niewykonania obowiązków?

Spółka jawna, Wspólnicy

Jak można przestać być wspólnikiem spółki osobowej? Czym różni się wystąpienie ze spółki od sprzedaży ogółu praw i obowiązków?

Wycofanie samochodu ze spółki jawnej do majątku wspólnika a podatek od spadków i darowizn

Śmierć wspólnika w dwuosobowej spółce jawnej – skutki prawne dla spółki

Składki ZUS przedsiębiorcy 2023 - także wspólnicy spółek, wolne zawody, twórcy, artyści

Składka zdrowotna w różnych formach działalności gospodarczej

Rozliczenie wspólnika występującego ze spółki osobowej

Księgi rachunkowe w spółce jawnej – czy są obowiązkowe?

Płatność PIT przez wspólnika z konta spółki

Przekształcenie spółki jawnej w komandytową lub z o.o. Stawka CIT

Przekształcenie spółki jawnej w komandytowo-akcyjną. PCC od wkładów

Ryczałt od najmu w działalności gospodarczej - przychód z refakturowanych kosztów mediów

Częściowe wycofanie wkładu ze spółki osobowej – opodatkowanie w 2022 roku

Zwolnienie z CIT dochodów z udziału w zyskach spółek komandytowych i jawnych (będących podatnikami CIT)

Przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę. Sposób na Polski Ład od 2022 roku?

Zwrot dopłat byłym wspólnikom spółki - skutki podatkowe

Polski Ład a zakup usług od wspólników spółek

Składki ZUS wspólnika wieloosobowej spółki z o.o.

Polski Ład. Oskładkowanie wynagrodzeń wspólników i członków zarządów

Dane spółki osobowej wspólnik sprawdzi w e-Urzędzie Skarbowym

Prosta spółka akcyjna - wzorzec umowy

„Sp. z o.o. sp.k.” a opodatkowanie CIT spółek komandytowych

Przekształcenie spółki komandytowej w spółkę jawną – kto może złożyć informację CIT-15J

Darowizna samochodu dla osób z rodziny wspólnika a VAT

PCC a przekształcenie spółki komandytowej w spółkę jawną

Obowiązki informacyjne spółek jawnych w zakresie CIT

Informacja CIT-15J o wspólnikach spółki jawnej do 31 stycznia 2021 r.

CIT w spółkach komandytowych i jawnych - zasady opodatkowania dochodów i strat

Obowiązek składania informacji CIT-15J przez spółki jawne

Podwójne opodatkowanie spółek komandytowych

CIT od spółek komandytowych. Firmy rozważają przekształcenie działalności

Które spółki jawne będą podatnikami CIT od 2021 roku?

Wspólnik spółki cywilnej wykonuje usługę dla tej spółki - co z kosztami podatkowymi?

Czy o odpowiedzialności wspólnika decyduje wpis do KRS?

Wspólnicy spółek partnerskich i komandytowych nie rozliczą się ryczałtem ewidencjonowanym

Opodatkowanie wspólników spółek komandytowych - zmiany od 2021 roku

Przekształcenie i sukcesja działalności gospodarczej – czy już czas na zdecydowane działania?

Jak uniknąć obowiązkowej dematerializacji akcji? Pomyśl o przekształceniu spółki

Duże zmiany w podatkach dochodowych od 2021 roku – jakie zmiany w CIT i PIT wynikają z projektu z września 2020 r.?

Opodatkowanie spółek komandytowych CIT to nie jedyny pomysł resortu finansów – co jeszcze zawiera projekt ustawy?

Podatki 2021 - zmiany w PIT, CIT i ryczałcie

Spółki komandytowe i jawne opodatkowane CIT od 2021 roku

Jakie są skutki podatkowe wniesienia aportu do spółki jawnej

Zgłoszenia do CRBR do 13 lipca

Czy pracownikiem spółki może być wspólnik większościowy

Kiedy nieodpłatne przeniesienie własności nieruchomości ze spółki osobowej na wspólnika nie podlega podatkowi od spadków i darowizn?

Zgromadzenia wspólników i posiedzenia zarządu spółki z o.o. na odległość

Odpowiedzialność wspólników za długi podatkowe spółki cywilnej

Zgromadzenia wspólników spółki a koronawirus

Skutki podatkowe wystąpienia ze spółki cywilnej

Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych – zasady działania, podmioty obowiązane, sankcje