Tarcza antykryzysowa 4.0, Prawo restrukturyzacyjne

W 2024 roku – wraz z implementacją przez Polskę unijnej dyrektywy drugiej szansy – wejdą w życie kolejne zmiany w prawie restrukturyzacyjnym. – Nie będzie to rewolucja w naszym systemie, ale podkreślenie polityki drugiej szansy dla firm w trudnej sytuacji ekonomicznej – ocenia radca prawny Bartosz Sierakowski. W procesie restrukturyzacji pojawi się konieczność przeprowadzenia tzw. testu zaspokojenia, czyli prognozy możliwych wariantów zaspokojenia wierzycieli. To oznacza nowe obowiązki dla doradców restrukturyzacyjnych i prawdopodobnie wzrost kosztów całej procedury.

Czym jest restrukturyzacja? Jakie są przesłanki i rodzaje postępowania restrukturyzacyjnego? Na czym polega to postępowanie i czym skutkuje jego otwarcie? Prawne aspekty restrukturyzacji omawia Aneta Frydrych, Aplikant radcowski z Lubasz i Wspólnicy – Kancelarii Radców Prawnych sp.k.

Postępowania restrukturyzacyjne. Najwięcej postępowań restrukturyzacyjnych w przeliczeniu na 10 tys. zarejestrowanych przedsiębiorstw odnotowano w województwie podlaskim, na drugim miejscu znalazło się województwo warmińsko-mazurskie, a na trzecim kujawsko-pomorskie.

Uproszczona restrukturyzacja. Działalność gospodarcza w dobie COVID_19 była sinusoidą dla bardzo skrajnych branż, spośród których część dynamicznie zarysowywała swoją obecność na rynku, jednak wiele sektorów notowało rekordowe spadki, często zderzając się z widmem upadłości. Pandemiczny dorobek prawny okazał się całkiem ciekawą alternatywą wobec dotychczasowych przepisów restrukturyzacyjnych, a nisze najbardziej narażone na lockdown mogły, chociaż w pewnym stopniu, skorzystać z narzędzi pomocowych. Czy istnieje jednak szansa, aby ostatnie przepisy zagościły na dłuższą metę w krajowym prawodawstwie?

Postępowania restrukturyzacyjne. W 2020 roku bardzo dynamicznie wzrosła ilość postępowań restrukturyzacyjnych otwieranych przez polskich przedsiębiorców. Jakie branże najczęściej sięgają po narzędzia restrukturyzacyjne?

24 czerwca 2020 r. weszła w życie nowa procedura restrukturyzacyjna, dzięki której przedsiębiorcy mogą dokonać sprawnego obniżenia lub zmniejszenia wysokości długów bez znaczącej ingerencji sądu. Postępowanie ma być dzięki temu przeprowadzone szybciej, sprawniej oraz zapewniając przedsiębiorcom większą ochronę. Ustawodawca określił, że możliwość skorzystania z uproszczonego postępowania została ograniczona do dnia 30 czerwca 2021 r.

Widmo niewypłacalności i konieczności zamknięcia firmy w dobie pandemii koronawirusa zagląda w oczy coraz większej liczbie przedsiębiorców, którzy często podejmują skazane na niepowodzenie próby ratowania swojego przedsiębiorstwa za wszelką cenę. Niejednokrotnie skutkuje to jedynie pogorszeniem sytuacji. Warto rozważyć, czy przewidziane przez prawo postępowania – restrukturyzacyjne i upadłościowe nie są lepszym rozwiązaniem niż popadnięcie w długi, które mogą się za przedsiębiorcą ciągnąć latami.

Przyjęta 4 czerwca przez Sejm RP tarcza antykryzysowa 4.0 miała być uzupełnieniem poprzednich rozwiązań wprowadzanych przez rząd w ramach walki ze skutkami pandemii wirusa COVID-19. Zmianie uległo wiele przepisów i rozwiązań mających na celu ułatwienie prowadzenia działalności gospodarczej podmiotom rynkowym, notującym straty spowodowane kilkumiesięcznym zamknięciem gospodarki. Jednym z elementów tarczy antykryzysowej 4.0 było wprowadzanie uproszonego postępowania restrukturyzacyjnego, umożliwiającego nawiązanie negocjacji dłużnika z wierzycielem, bez konieczności wszczynania postępowania sądowego, w celu skrócenia postępowania (wg zapisów czas na zawarcie układu dłużnika z wierzycielem to 4 mies.) oraz nieangażowania zewnętrznych podmiotów arbitrażowych. Dłużnik w okresie trwania postępowania ma ograniczone możliwości dysponowania majątkiem.

Po wygaśnięciu pandemii spowodowanej rozprzestrzenianiem się wirusa COVID-19, Zakład Ubezpieczeń Społecznych zapowiada szerokie badania i kontrole przedsiębiorstw korzystających z elementów osłony gospodarki wprowadzonych przez rząd w ramach przeciwdziałaniu niepożądanych skutków czasowego zamknięcia gospodarki. Pierwsza tarcza antykryzysowa została uchwalona 31 marca 2020 roku, a kolejne odpowiednio 18 kwietnia, 16 maja i 24 czerwca.

W tarczy antykryzysowej 4.0 jest wiele przepisów, których celem jest poprawa płynności finansowej firm - wskazują eksperci firmy doradczej KMPG. To np. dopłaty do oprocentowania kredytów czy zwolnienie do końca roku z podatku minimalnego od nieruchomości komercyjnych.

Zmiany wprowadzone przepisami składającymi się na tzw. tarczę antykryzysową 4.0 objęły także kwestie związane z certyfikatami rezydencji i cenami transferowymi. Jaki nowe regulacje, w związku z COVID-19, przygotował ustawodawca w tym zakresie?

Krajowa Izba Doradców Podatkowych udostępniła za darmo specjalny informator na temat przepisów tarczy antykryzysowej 4.0, które właśnie zostały opublikowane. W liczącym kilkadziesiąt stron opracowaniu doradcy szczegółowo omawiają zmiany, które wprowadza czwarta wersja tarczy.

W ramach ułatwień dla przedsiębiorców zawartych w Tarczy Antykryzysowej 4.0 wydłużono terminy związane z dokumentacją cen transferowych i TPR, a także wprowadzono nowe wyłączenie dla szpitali klinicznych.

Gospodarcze turbulencje wywołane epidemią COVID-19 skłaniają przedsiębiorców do podjęcia wzmożonych działań służących ratowaniu biznesu w dobie kryzysu. Planowane przez rząd przepisy oferują firmom zagrożonym niewypłacalnością szybsze procedury i finansowe wsparcie. Warto pamiętać, że zainicjowanie postępowania restrukturyzacyjnego może częściowo ochronić członków zarządu przed osobistą odpowiedzialnością za zobowiązania podatkowe spółki i dalszymi prawnymi konsekwencjami.

Dzięki nowej Tarczy antykryzysowej 4.0 niektóre przepisy dotyczące podatków dochodowych będą dostosowane do wyzwań związanych z COVID-19 - poinformowało Ministerstwo Rozwoju. Chodzi m.in. o prawo do odliczania darowizn na rzecz np. domów samotnej matki, noclegowni.

Tarcza antykryzysowa 4.0 zawiera nowe ułatwienia podatkowe. Więcej darowizn będzie można odliczyć od podstawy obliczania podatku dochodowego. Będzie to dotyczyć m.in. darowizn przekazanych na rzecz domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, noclegowni, schronisk dla osób bezdomnych, czy domów pomocy społecznej. Od podatku będzie można odliczyć także darowizny rzeczowe w formie komputerów (zdatnych do użytku i nie starszych niż 3 lata), przekazanych od 1 stycznia do 30 września 2020 r., m.in. placówkom oświatowym.

Do końca kwietnia 2020 r. w Monitorze Sądowym i Gospodarczym zarejestrowano 150 wniosków o restrukturyzację. To o 9 mniej niż w podobnym czasie w ubiegłym roku, ale fala upadłości zapewne dopiero przed nami. Złożenie takiego wniosku oznacza ochronę przed wierzycielami, ale dla partnerów biznesowych restrukturyzowanej firmy kłopotliwe staje się odzyskanie należnych im pieniędzy. Są jednak sposoby, aby takie środki trafiły do wystawcy faktury – możliwe rozwiązania analizuje adwokat Karolina Krupińska.

Polska ustawa Prawo restrukturyzacyjne wprowadzona w 2016 roku wyprzedziła rozwiązania unijne. Jej celem jest danie niewypłacalnym firmom szansy na uniknięcie upadłości W Polsce rośnie liczba postępowań restrukturyzacyjnych i przyspieszonych postępowań układowych. Nowa dyrektywa unijna dotycząca prawa restrukturyzacyjnego zaakceptowana już przez Parlament Europejski, ma ujednolić przepisy w całej Unii i tym samym może pomóc rozwiązać największe bolączki także polskich przepisów.

Nowe prawo restrukturyzacyjne, które funkcjonuje już o 2015 roku, wprowadziło szereg istotnych zmian w polskim systemie prawnym, szczególnie w sferze zawierania i wykonywania układu. Wprowadzone cztery postępowania restrukturyzacyjne pozwalają dłużnikowi na przeprowadzenie w drodze zawarcia układu z wierzycielami restrukturyzacji, której celem jest uniknięcie upadłości.

Jednym z rozwiązań prawnych pozwalających na uratowanie zadłużonego przedsiębiorstwa jest m.in. zbycie go na rzecz z góry wskazanego we wniosku nabywcy w procedurze tzw. przygotowanej likwidacji (pre-pack), bez konieczności przeprowadzania kosztownego i długiego postępowania upadłościowego. Jak przebiega procedura pre-pack?

Przedsiębiorcy poszukujący sposobu na przeprowadzenie oddłużenia w pierwszej kolejności pomocy mogą szukać… u własnych wierzycieli. To główny wniosek płynący z ustawowego celu postępowania restrukturyzacyjnego. Prawo restrukturyzacyjne wprowadziło szereg instytucji prawnych służących uzyskaniu porozumienia dłużnika z wierzycielami co do sposobu oddłużenia, jedną z nich jest układ częściowy, szczególnie przydatny w sytuacji konieczności układania się z wieloma wierzycielami.

Postępowania restrukturyzacyjne od ich wprowadzenia cieszą się rosnącym powodzeniem jako lepsza dla właścicieli dłużnika alternatywa dla upadłości. O ile pełna restrukturyzacja należności wobec ZUS jest niemożliwa, wobec treści art. 160 ustawy z dnia 15 maja 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. z 2017, poz. 1508 ze zm.), który dopuszcza wyłącznie rozłożenie na raty lub odroczenie terminu płatności, to kwestia należności podatkowych budzi duże wątpliwości w kontekście konwersji na kapitał zakładowy.

Wprowadzona w styczniu 2016 r. ustawa Prawo restrukturyzacyjne w istotny sposób zapewnia ochronę przedsiębiorstwa przed upadłością. Po roku od wejścia w życie nowych regulacji warto prześledzić korzyści, które wynikają z dotychczas przeprowadzanych restrukturyzacji, a także odpowiedzieć na pytanie czy realizują one politykę nowej szansy w stosunku do firm z kłopotami finansowymi.

Przekształcenie, restrukturyzacja ma istotny wpływ na działalność gospodarczą przedsiębiorstwa. Przekształcenie restrukturyzacyjne, czyli związane z tym procesem zmiany organizacyjne, zmiany formy prawnej i zmiany formy opodatkowania pozwalają na poprawę kondycji przedsiębiorstwa, jego szybszy rozwój i dopasowanie do konkurencji oraz zmian rynkowych.

Senat nie zaproponował poprawek do nowelizacji ustaw o szczególnych rozwiązaniach związanych z ochroną miejsc pracy oraz o roszczeniach pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy. Chodzi o dostosowanie tych ustaw do przepisów Prawa restrukturyzacyjnego.