Urlop macierzyński, Zwolnienia lekarskie

Polacy wciąż oszukują. W ubiegłym roku ZUS wstrzymał zasiłki chorobowe na kwotę ponad 29 mln złotych. ZUS coraz częściej kontroluje zwolnienia lekarskie.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych podsumował właśnie wyniki kontroli zwolnień lekarskich prowadzonych od stycznia do września 2023 roku. Kwota obniżonych i cofniętych świadczeń po kontroli zwolnień wyniosła w całym kraju 129 mln 377 tys. zł. Przy tej okazji ZUS wskazał różne sposoby nadużywania zwolnień lekarskich na jakie natknął się w czasie kontroli.

Urlop macierzyński i rodzicielski. Urlop po narodzinach dziecka jest niezbywalnym prawem każdej mamy. Można go jednak współdzielić z ojcem dziecka. Na jakich zasadach funkcjonuje takie rozwiązanie, kiedy rozpoczyna się urlop oraz jakich formalności trzeba w związku z nim dopełnić?

Oprócz ujętych w umowie stosunku pracy zasiłków z ubezpieczenia społecznego czy wynagrodzenia, pracownikom przysługują również pozapłacowe świadczenia, które obejmują m.in. należności wynikające z użytkowania pojazdu niebędącego własnością pracownika, należności z tytułu delegacji pracowniczych, czy te związane z bezpieczeństwem i higieną pracy.

Mniej więcej co dziesiąta kobieta korzystająca w Polsce z zasiłku macierzyńskiego prowadzi działalność gospodarczą – wynika z analizy ekspertów. Kobieta prowadząca biznes i opiekująca się noworodkiem zwykle dostaje z ZUS najwyżej tysiąc złotych miesięcznie. Aby dostać więcej, musi się mocno postarać.

W całej Polsce, począwszy od 1 grudnia 2018 r., lekarze będą mogli wystawiać zwolnienia lekarskie tylko w formie elektronicznej (e-ZLA). Natomiast zwolnienia papierowe będą wykorzystywane jedynie w wyjątkowych sytuacjach, np. w razie awarii systemu. Od tego dnia przedsiębiorcy będą mogli założyć profil na PUE z dostępem do e-ZLA.

Urlop macierzyński przysługuje tylko osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę (nie wliczane są do tego osoby z samozatrudnieniem lub z umową zlecenie). Zasiłek macierzyński otrzymuje natomiast nie tylko osoba zatrudniona na umowę o pracę, ale również może go otrzymać osoba, która pracuje na umowie zlecenie lub samozatrudnieniu.

Niektóre z planowanych zmian w prawie pracy w 2018 roku są jeszcze przed nami. Przygotowany ma zostać m.in. nowy Kodeks pracy, zmiany w zakresie wydawania świadectw pracy oraz obowiązku przeprowadzania okresowych szkoleń dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. Chociaż propozycje te znajdują się na razie na wczesnym etapie prac, część z nich ma szanse wejść w życie w tym roku.

Jeszcze tylko do 30 czerwca 2018 roku możliwe będzie wystawianie zwolnień lekarskich w formie papierowej. Po tej dacie nastąpi ostateczne przejście ze zwolnień papierowych na e-zwolnienia.

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, który przewiduje nową formę uwierzytelniania zaświadczeń lekarskich wystawianych w formie elektronicznej.

Kontrola zwolnień lekarskich ZUS. Aż 203,8 mln zł wstrzymanych lub cofniętych świadczeń - to efekt kontroli zwolnień lekarskich prowadzonej przez ZUS. Rok wcześniej była to kwota o 8 mln zł mniejsza.

W przypadku pracownika, który przebywał na zwolnieniu chorobowym dłużej niż przez 30 dni, pracodawca zobowiązany jest upewnić się czy jest on zdolny do wykonywania pracy. W związku z tym powinien skierować takiego pracownika przed powrotem do pracy na badania kontrolne.

Czy pracodawca na żądanie pracownicy musi wypłacić jej ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy po powrocie z urlopu macierzyńskiego?

Każdego roku inspektorzy ZUS kontrolują osoby przebywające na zwolnieniach lekarskich. Sprawdzają, czy pracownicy, przebywający na L4, faktycznie wracają do zdrowia. Nierzadko zdarza się, że zamiast wykorzystywać chorobowe na rekonwalescencję, wyjeżdżają na wczasy albo podejmują inną pracę. Co grozi za wykorzystywanie zwolnienia chorobowego niezgodnie z jego przeznaczeniem?

Pojawianie się dziecka wywołuje istotne zmiany w życiu rodziny, nie tylko pod względem emocjonalnym, ale również finansowym. Niemowlę wymaga poniesienia dodatkowych wydatków, w związku z tym wiele pracownic stara się o przyznanie zasiłku macierzyńskiego. Jakie są warunki otrzymania zasiłku macierzyńskiego?

Kiedy lekarz wystawia pracownikowi zwolnienie lekarskie ZUS ZLA, jest to równoznaczne z oświadczeniem, że pracownik jest niezdolny do pracy przez tyle dni, ile zostało wskazane w zwolnieniu oraz że w ramach rekompensaty za wynagrodzenie za te dni otrzyma zasiłek chorobowy. Praca podczas zwolnienia lekarskiego jest sprzeczna z leczeniem czy rehabilitacją, które mają na celu odzyskanie zdolności do pracy. Jakie są jej konsekwencje na gruncie ZUS-u czy relacji z pracodawcą?

Poszanowanie prywatności, zakaz dyskryminacji, urlopy, dodatkowe przerwy w pracy i dni wolne - polskie prawo pracy przewiduje wiele uprawnień dla pracujących kobiet. Ekspertki przygotowały zestawienie takich regulacji z okazji Dnia Kobiet.

Urlop rodzicielski można już wykorzystać do końca roku, w którym dziecko skończy 6 lat. Z 2 dni zwolnienia na dziecko można skorzystać w wymiarze godzinowym. Uproszczony został także system urlopów. W dniu 2 stycznia 2016 r. weszły w życie zmiany w przepisach dotyczących uprawnień pracujących rodziców, wprowadzone przez nowelizację Kodeksu pracy i niektórych innych ustaw. Mają one uelastycznić sposób wykorzystywania urlopu rodzicielskiego, a przez to ułatwić rodzicom godzenie pracy zawodowej z opieką nad dzieckiem.

Od 2 stycznia 2016 r. rodzice, którzy nie mogą skorzystać z urlopów rodzicielskich, dostaną przez rok 1 tys. zł miesięcznie - przypomina szef PSL Władysław Kosiniak-Kamysz. Do tej pory z takich rocznych urlopów korzystali wyłącznie płacący składki ZUS.

Od 1 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2017 r. zaświadczenia lekarskie będą mogły być wystawiane przez lekarzy, zarówno w formie dokumentu elektronicznego (e-ZLA), jak również według zasad obowiązujących przed 1 stycznia 2016 r. na wydanych przez ZUS drukach ZUS ZLA. Od dnia 1 stycznia 2018 r. zaświadczenia lekarskie będą wystawiane wyłącznie w formie dokumentu elektronicznego. Prezentujemy wyjaśnienia ZUS w tym zakresie kierowane do płatników.

Od 2016 r. lekarze będą mogli wystawiać nam zwolnienie lekarskie w formie elektronicznej. Takie e-zwolnienie zostanie przekazane automatycznie do ZUS, bez konieczności osobistego dostarczania, a także przechowywania kopii przez lekarza. Następnie ZUS przekaże elektronicznie zwolnienie pracodawcy, na jego profil informacyjny. Równolegle jednak do 2017 r. – na dotychczasowych zasadach – będą funkcjonowały papierowe zwolnienia, które będziemy musieli niezwłocznie dostarczyć swojemu pracodawcy lub ZUS. Od 2018 r. zwolnienia lekarskie będą wystawiane jedynie w formie elektronicznej - tylko w wyjątkowych wypadkach w formie wydruku z systemu elektronicznego.

Od początku 2016 r. tradycyjne zwolnienia lekarskie (L4) zostaną zastąpione przez zwolnienia elektroniczne (e-ZLA). Jeszcze jednak do dnia 31 grudnia 2017 r. lekarz będzie mógł wystawiać zwolnienia papierowe na dotychczasowych zasadach. Po tym terminie - od 1 stycznia 2018 r. - wystawiane będą wyłącznie zwolnienia elektroniczne.

Od stycznia 2016 roku możliwe będzie wystawianie zwolnień lekarskich w formie elektronicznej (e-ZLA). Te automatycznie będą wysyłane do ZUS, skąd trafią na profil płatnika na Platformie Usług Elektronicznych. To oznacza, że pacjenci nie będą musieli dostarczać pracodawcy tradycyjnego druku. Pracodawca zaś będzie mógł szybko skontrolować prawidłowość wykorzystywania zwolnienia.

Płatnicy składek mają obowiązek do 31 grudnia 2015 r. założenia profilu informacyjnego na PUE. Obowiązek ten wynika z wprowadzenia od 2016 r. e-zwolnień lekarskich. Podstawową korzyścią dla płatnika składek, który będzie miał profil na PUE, jest otrzymanie elektronicznej wiadomości o wystawieniu pracownikowi e-ZLA niezwłocznie po tym fakcie. Równocześnie samo zwolnienie (elektroniczny dokument) zostanie wysłane do skrzynki odbiorczej na profilu informacyjnym.

Niezbywalne prawo każdej świeżo upieczonej mamy zatrudnionej na podstawie umowy o pracę to prawo do urlopu macierzyńskiego. Po jego zakończeniu może ona jeszcze wydłużyć go o dodatkowy urlop macierzyński, a później o urlop rodzicielski. Suma tych wszystkich dni wolnych daje rok, który matka może spędzić z dzieckiem. Urlop jednak się kończy, a kobieta staje przed dylematem - co dalej? Zostać w domu z dzieckiem, a może wrócić do pracy? A może spróbować połączyć te dwa elementy i pracować w domu?