Otrzymanie ostatecznej decyzji organu odwoławczego nie zamyka podatnikowi drogi do dochodzenia swoich praw. Może to zrobić, występując ze skargą do sądu administracyjnego.
Jednak aby sąd rozpatrzył złożoną przez niego skargę, muszą być spełnione liczne warunki formalne. Niedopełnienie któregoś z nich spowoduje, że skarga zostanie odrzucona.
Obecnie postępowanie przed sądami administracyjnymi jest dwuinstancyjne. Jako sądy pierwszej instancji funkcjonują wojewódzkie sądy administracyjne, zaś sądem drugiej instancji jest Naczelny Sąd Administracyjny.
Co może być przedmiotem skargi do sądu administracyjnego
Przedmiotem skargi do sądu administracyjnego może być, między innymi:
1) decyzja administracyjna,
2) postanowienie wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także postanowienie rozstrzygające sprawę co do istoty;
3) postanowienie wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie;
4) bezczynność organów w powyższych przypadkach.
W praktyce przedmiotem skargi są bardzo często decyzje organów podatkowych, kształtujące prawa lub nakładające obowiązki – np. decyzje nakładające obowiązek zapłaty podatku, czy ustalające wysokość podatku lub określające wysokość zaległości podatkowej. Skargi do sądu administracyjnego często dotyczą również tzw. bezczynności organu, z którą mamy do czynienia wówczas, gdy organ administracji nie podejmuje określonych działań, pomimo obowiązku ich podjęcia (np. w przypadku nierozpatrzenia sprawy podatnika w terminie wynikającym z Ordynacji podatkowej).
Kto może wnieść skargę do sądu administracyjnego
Uprawnionym do wniesienia skargi jest każdy, kto ma w tym interes prawny. Ustawa nie zawiera definicji interesu prawnego. Znaczenie temu pojęciu nadało orzecznictwo sądów administracyjnych oraz doktryna prawa. Zgodnie z wyrokiem NSA z 3 czerwca 1996 r. (sygn. akt: II S.A. 74/96) interes prawny podmiotu wnoszącego skargę do sądu przejawia się w tym, że działa on bezpośrednio we własnym imieniu i ma roszczenie o przyznanie uprawnienia lub zwolnienie z nałożonego obowiązku. Interes prawny skarżącego musi istnieć obiektywnie, co przejawia się w obowiązku wskazania konkretnego przepisu prawa, z którym łączy określone swoje prawa lub obowiązki.
W przypadku spraw podatkowych uprawnionym do wniesienia skargi będzie więc zazwyczaj podatnik, którego dotyczy decyzja podlegająca zaskarżeniu, lub też na przykład podatnik skarżący się na bezczynność organu podatkowego. Należy jednak zauważyć, że podmiotem posiadającym interes prawny do wniesienia skargi do sądu administracyjnego będzie również płatnik lub inkasent podatku, a także następca prawny lub osoba trzecia zobowiązana do zapłaty podatku zamiast podatnika.
Kiedy można złożyć skargę do sądu administracyjnego
Skargę do sądu administracyjnego można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli przysługiwały one skarżącemu w postępowaniu przed organem administracyjnym (podatkowym), właściwym w sprawie. W sytuacji gdy przepisy nie przewidują żadnych środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi, takich jak zażalenie na postanowienie czy odwołanie od decyzji do organu wyższej instancji, skargę można wnieść po uprzednim wezwaniu organu na piśmie do usunięcia naruszenia prawa.
Powyższe oznacza, że rezygnacja przez podatnika z możliwości odwołania się do dyrektora izby skarbowej od niesatysfakcjonującej go decyzji naczelnika urzędu skarbowego powoduje, że później nie będzie możliwości złożenia skargi do sądu administracyjnego.
ZAPAMIĘTAJ!
Aby móc skorzystać ze skargi do sądu administracyjnego, należy wcześniej wykorzystać istniejącą możliwość odwołania się od decyzji naczelnika urzędu skarbowego.
Utrata możliwości zaskarżenia decyzji podatkowej do sądu administracyjnego nastąpi również wówczas, gdy podatnik złożył co prawda odwołanie do dyrektora izby skarbowej, jednakże z przyczyn formalnych nie zostało ono rozpatrzone (np. w wyniku złożenia odwołania po terminie).
Z wyczerpaniem środków zaskarżenia mamy zatem do czynienia wówczas, gdy na drodze administracyjnej lub administracyjno-podatkowej (ale nie sądowej) stronie nie przysługuje już żaden środek odwoławczy, który mógłby być skierowany do organu który wydał decyzję, lub organu wyższej instancji. Na przykład – na decyzję naczelnika urzędu skarbowego, ustalającą wielkość zaległości podatkowej podatnikowi, który się z nią nie zgadza, przysługuje odwołanie do organu podatkowego wyższej instancji – dyrektora izby skarbowej. Jeżeli organ odwoławczy (dyrektor izby skarbowej) rozpatrzy sprawę merytorycznie, lecz nie przychyli się do stanowiska podatnika, może on wnieść skargę do sądu administracyjnego.
Jaki jest termin złożenia skargi
Skargę wnosi się w terminie 30 dni od dnia doręczenia skarżącemu ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie. Ostatecznym rozstrzygnięciem jest takie rozstrzygnięcie, od którego ustawa nie przewiduje już żadnego środka zaskarżenia.
Termin do wniesienia skargi jest terminem zawitym. Oznacza to, że nie może być wydłużony czy skrócony ani przez organ podatkowy, ani przez sąd. Niezłożenie skargi w terminie powoduje odrzucenie skargi z powodu przekroczenia terminu. W określonych sytuacjach, niezależnych od strony, termin ten może zostać przywrócony. W tym miejscu należy zwrócić uwagę na orzeczenie Sądu Najwyższego z 7 listopada 2002 r. (sygn. akt: III RN 191/01), w którym sąd ten stwierdził, że termin do wniesienia skargi przez stronę, za którą działa pełnomocnik, rozpoczyna swój bieg dopiero od dnia doręczenia rozstrzygnięcia pełnomocnikowi, chociażby wcześniej zostało ono doręczone stronie.
Jak wnieść skargę do sądu
Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność stały się przedmiotem skargi. Złożenie skargi rodzi obowiązek przesłania jej wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę do sądu przez organ podatkowy w terminie 30 dni od dnia wniesienia skargi. W związku z powyższym pamiętać należy, że skargę na decyzję dyrektora izby skarbowej kierujemy fizycznie właśnie do dyrektora izby skarbowej, który dopiero będzie zobowiązany do przekazania skargi właściwemu sądowi administracyjnemu.
Procedura ta pozwala na uwzględnienie skargi w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy, jeśli organ podatkowy uzna zasadność skargi podatnika. Wówczas nie dochodzi do wszczęcia postępowania sądowo-administracyjnego.
Jakie wymogi formalne powinna spełniać skarga
Skarga powinna czynić zadość wymaganiom szczególnym oraz wymaganiom stawianym ogólnie wszystkim pismom kierowanym przez strony do sądu. A zatem skarga powinna zawierać:
• oznaczenie sądu administracyjnego, do którego jest skierowana, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników, jeżeli zostali ustanowieni,
• oznaczenie miejsca zamieszkania stron, a w razie jego braku – adresu do doręczeń lub siedziby stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników,
• oznaczenie organu, którego działania lub bezczynności skarga dotyczy,
• oznaczenie rodzaju pisma oraz przedmiotu sprawy, np. wskazanie decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności, której skarga dotyczy,
• osnowę skargi, czyli treść żądania strony – czy żąda ona uchylenia, zmiany, stwierdzenia nieważności decyzji,
• wskazanie naruszonego prawa lub interesu prawnego,
• podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika,
• wymienienie załączników.
Do skargi należy dołączyć pełnomocnictwo, jeżeli jest ona wnoszona przez pełnomocnika, który przedtem nie złożył pełnomocnictwa, jak również odpis skargi wraz z załącznikami dla strony przeciwnej.
W skardze, oprócz żądania głównego, mogą być zawarte dodatkowe żądania, np. wniosek o wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji, o przeprowadzenie postępowania mediacyjnego czy uproszczonego, wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi oraz wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych.
WAŻNE!
W skardze mogą być zawarte dodatkowe żądania, np. wniosek o wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji, o przeprowadzenie postępowania mediacyjnego czy uproszczonego, wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi oraz wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych.
Od pism wszczynających postępowanie przed sądem administracyjnym pobiera się opłatę, zwaną wpisem. Oznacza to, że wraz z wnoszoną skargą powstaje obowiązek zapłaty wpisu.
Szczegółowe zasady zawiera rozporządzenie Rady Ministrów z 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 221, poz. 2193; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 45, poz. 322). Co do zasady, wpis jest uzależniony od wartości przedmiotu zaskarżenia, jeśli oczywiście jest możliwe jego ustalenie. W takiej sytuacji wpis wynosi:
• do 10 000 zł – 4% wartości przedmiotu zaskarżenia, nie mniej jednak niż 100 zł,
• ponad 10 000 zł do 50 000 zł – 3% wartości przedmiotu zaskarżenia, nie mniej jednak niż 400 zł;
• ponad 50 000 zł do 100 000 zł – 2% wartości przedmiotu zaskarżenia, nie mniej jednak niż 1500 zł;
• ponad 100 000 zł – 1% wartości przedmiotu zaskarżenia, nie mniej jednak niż 2000 zł i nie więcej niż 100 000 zł.
Jeśli więc zaskarżamy decyzję podatkową, w której organ podatkowy ustalił wysokość dodatkowego zobowiązania podatkowego na kwotę 30 000 zł – wpis stosunkowy wyniesie 3% x 30 000 zł = = 900 zł.
W przypadku gdy nie jest możliwe określenie wartości przedmiotu zaskarżenia, w sprawach dotyczących zobowiązań podatkowych wpis wynosi 500 złotych.
Wpis można uiścić:
• gotówką do kasy właściwego sądu administracyjnego,
• na rachunek bankowy tego sądu.
Należy przy tym wskazać tytuł wpłaty, rodzaj pisma, od którego wpis jest uiszczany, oraz sygnaturę akt sądowych.
