500 plus - zmiany 2017/2018
REKLAMA
REKLAMA
Jak wiadomo ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, która stanowi realizację rządowego Programu „Rodzina 500+”, wprowadziła ona do systemu prawnego nowy rodzaj świadczeń pieniężnych na dzieci- świadczenie wychowawcze w wysokości 500 zł na dziecko w wieku do ukończenia 18 roku życia.
Świadczenie wychowawcze na pierwsze dziecko przysługuje, jeśli dochód w przeliczeniu na członka rodziny nie przekracza 800 zł, a w przypadku, gdy w rodzinie znajduje się dziecko niepełnosprawne - 1200 zł. Natomiast świadczenie wychowawcze na drugie i kolejne dziecko przysługuje niezależnie od osiąganego dochodu.
Zdaniem Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej ocena dotychczasowych skutków wprowadzenia Programu „Rodzina 500+” jest jednoznacznie pozytywna. Program realizuje 3 podstawowe cele jakie zostały przed nim postawione – inwestycji w rodzinę, redukcji ubóstwa wśród dzieci oraz pronatalistyczny.
Polecamy: Pakiet żółtych książek - Podatki 2018
Z tego względu nie proponuje się zmiany podstawowych zasad Programu „Rodzina 500+”. Nadal będzie to nieopodatkowane świadczenie w wysokości 500 zł, wypłacane do 18. roku życia dziecka, z kryterium dochodowym (800/1200 zł netto na osobę w rodzinie) obowiązującym jedynie na pierwsze dziecko.
Projekt nowelizacji, który został opublikowany 5 czerwca 2017 r. na stronach Rządowego Centrum Legislacji (a od 7 czerwca 2017 r. projekt jest w Sejmie) ma na celu, przede wszystkim wprowadzenie zmian, które umożliwią redukcję niepożądanych zjawisk, które zaobserwowano – choć nie mają one masowego charakteru - w trakcie pierwszego roku realizacji rządowego Programu „Rodzina 500+”, takich jak:
- dopasowywanie dochodu do kryterium dochodowego uprawniającego do świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko,
- niezgodne ze stanem faktycznym deklarowanie przez rodziców samotnego wychowywania dziecka, w celu wyłączenia drugiego z rodziców ze składu rodziny i jego dochodu,
- deklarowanie w oświadczeniach składanych przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, rozliczające się w formie karty podatkowej lub ryczałtu ewidencjonowanego, zaniżonego dochodu pozwalającego spełnić kryterium dochodowe.
Dodatkowo, projekt ten doprecyzowuje niektóre przepisy ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, w tym dotyczące ustalania prawa do świadczenia wychowawczego na dzieci pozostające pod opieką naprzemienną rodziców nie tworzących rodziny, a także ujednolica i doprecyzowuje przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych i ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów .
Zmiany w ustawie z 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci zawarte w projekcie ustawy o zmianie niektórych ustaw związanych z systemami wsparcia rodzin.
1) wyłączenie stosowania mechanizmu utraty dochodu w przypadku utraty zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w tym pozarolniczej działalności gospodarczej przez daną osobę oraz ponownego zatrudnienia tej osoby w krótkim odcinku czasu u tego samego pracodawcy, zleceniodawcy lub zamawiającego dzieło lub ponownie rozpocznie pozarolniczą działalność gospodarczą
W trakcie pierwszego roku realizacji Programu „Rodzina 500+”, do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej napływały sygnały z gminnych organów właściwych, że niekiedy dochodziło do dopasowywania przez wnioskodawców i członków ich rodzin osiąganego dochodu do kryterium dochodowego uprawniającego do świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko przez np. rozwiązywanie stosunku pracy, a następnie ponowne jego nawiązywanie z tym samym pracodawcą na innych warunkach, co pozwalało skorzystać z instytucji utraty dochodu.
Jednocześnie z danych statystycznych zbieranych przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityk i Społecznej wynika, że w ostatnim kwartale 2016 r. składano przeciętnie ok. 40 tys. wniosków o świadczenie wychowawcze miesięcznie, co przekracza liczbę urodzeń i szacowanej liczby dzieci uprawnionych do świadczenia w tym okresie (w IV kwartale 2016 r. 33 tys. urodzeń miesięcznie, przy szacowanej liczbie uprawnionych ok. 18 tys.).
W związku z powyższym, aby skutecznie zapobiec zjawisku dopasowywania dochodu, proponuje się wprowadzenie w ustawie o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci regulacji, które wyłączą stosowanie przepisów dotyczących utraty i uzyskania dochodu w sytuacji, gdy wnioskodawca lub członek jego rodziny utraci dochód z tytułu zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej oraz dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej i w okresie 3 miesięcy od daty utraty dochodu ponownie uzyska dochód u tego samego pracodawcy, zleceniodawcy lub zamawiającego dzieło lub ponownie rozpocznie pozarolniczą działalność gospodarczą.
Ponadto, zgodnie z proponowanym art. 18 ust. 5a ww. ustawy, organ właściwy, po upływie 3 miesięcy licząc od dnia zgłoszonej utraty dochodu, będzie miał obowiązek weryfikacji ustalonego prawa do świadczenia wychowawczego pod kątem ustalenia, czy finalnie nie zaistniały opisane wyżej okoliczności wyłączające zastosowanie mechanizmu utraty i uzyskania dochodu wraz z ewentualnym ustaleniem obowiązku zwrotu świadczeń nienależnie pobranych.
Zgodnie z proponowanym przepisem przejściowym projektowanej ustawy powyższa regulacja będzie miała zastosowanie po raz pierwszy przy ustalaniu prawa do świadczeń na okres rozpoczynający się od dnia 1 października 2017 r.
2) ustalanie dochodu osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą podlegającą opodatkowaniu na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
Proponuje się wprowadzenie do ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, nowych regulacji dotyczących ustalania dochodu z działalności podlegającej opodatkowaniu na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
Obecnie ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci w ww. zakresie odsyła do przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych, zgodnie z którymi, osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, rozliczające się w formie uproszonej (karta podatkowa lub ryczałt ewidencjonowany) składają, nie podlegające weryfikacji oświadczenie, w którym, w sposób dowolny, deklarują wysokość swojego dochodu z ww. działalności.
W związku z powyższym proponuje się wprowadzenie regulacji, zgodnie z którą w przypadku ustalania dochodu z działalności podlegającej opodatkowaniu na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, organ właściwy przyjmie że dana osoba uzyskuje dochód miesięczny w wysokości ogłaszanej corocznie w drodze obwieszczenia przez ministra właściwego do spraw rodziny. Minister ogłaszać będzie ten dochód na podstawie badań prowadzonych przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych.
3) przepisy dotyczące warunków przyznawania świadczenia wychowawczego osobom deklarującym samotne wychowywanie dzieci
W obecnym stanie prawnym, brak jest w ustawie o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci regulacji wskazujących, że brak ustalenia przez osobę samotnie wychowującą dziecko alimentów na dziecko od drugiego z rodziców na podstawie tytułu pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, skutkuje brakiem prawa do świadczenia wychowawczego.
W konsekwencji, ustalenie alimentów na rzecz dziecka od drugiego z rodziców, nie jest konieczne do uzyskania przez osobę deklarującą samotne wychowywanie dziecka, prawa do świadczenia wychowawczego na to dziecko (w odróżnieniu do przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych, gdzie warunkiem otrzymania zasiłku rodzinnego i dodatków przez osobę samotnie wychowującą dziecko, jest wymóg ustalenia alimentów na rzecz dziecka od jego rodzica).
W związku z napływającymi do MRPiPS sygnałami o pojawiających się przypadkach składania przez rodziców dziecka, którzy nie są małżeństwem, niezgodnych ze stanem faktycznym, oświadczeń, że są osobami samotnie wychowującymi dziecko, przede wszystkim w celu wyłączenia drugiego z rodziców ze składu rodziny i jego dochodu, proponuje się wprowadzenie dla osoby deklarującej samotne wychowywanie dziecka, wymogu ustalenia alimentów na rzecz dziecka od drugiego rodzica. Założeniem proponowanego przepisu art. 8 ust. 2 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci jest, by świadczenie wychowawcze na dziecko było przyznawane osobie samotnie wychowującej dziecko dopiero po wyczerpaniu możliwości dochodzenia świadczeń alimentacyjnych od drugiego rodzica dziecka, chyba, że z przyczyn obiektywnych, tj. np. gdy drugi z rodziców nie żyje, lub ojciec dziecka jest nieznany, jest to niemożliwe.
Proponowana zmiana jest ponadto zgodna z konstytucyjną zasady pomocniczości państwa, zgodnie z którą, państwo wspiera rodziny z dziećmi, jednak w pierwszej kolejności obowiązek zaspokojenia potrzeb dziecka spoczywa na jego rodzicach. Jak zostało wyżej wskazane, analogiczne rozwiązanie od 2005 r. sprawdza się w ustawie o świadczeniach rodzinnych, w zakresie prawa do zasiłku rodzinnego dla osób deklarujących samotne wychowywanie dziecka.
4) organizacja sposobu rozpatrywania spraw z zakresu unijnej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego
Zmiany w art. 11 ust. 1 i 3, art. 14 ust. 3 i 4 pkt 1 i 2, art. 15 ust. 1 i 2, art. 16 ust. 1, 2, 4, 5, 6, 7, 8, 10 i 11, art. 17 ust. 1 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, dotyczą zmian w zakresie organizacji rozpatrywania spraw o świadczenia wychowawcze, w których mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego Zaproponowane regulacje polegają na przekazaniu realizacji ww. zadania wojewodom. Obecnie, zadanie w sprawach, w których mają zastosowanie przepisy o koordynacji realizują marszałkowie województw, jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej.
Konieczność zmiany w tym zakresie wynika z niewydolności jednostek organizacyjnych samorządu województwa realizujących ww. zadanie.
Należy podkreślić, że wciąż występują bardzo duże opóźnienia w realizacji wniosków o świadczenia wychowawcze przez marszałków województw w sprawach unijnej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (wg. stanu na 31 grudnia 2016 r., spośród 57,4 tys. wniosków o świadczenie wychowawcze oczekujących na rozpatrzenie, 40,4 tys., tj. 70%, to wnioski wciąż oczekujące na rozpatrzenie przez marszałków województw).
Potwierdzeniem niewydolności marszałków województwa były bardzo liczne skargi obywateli, którzy wskazują, że pomimo upływy wielu miesięcy od złożenia wniosku wciąż oczekują na rozpatrzenie swoich spraw przez marszałków województw i wypłatę świadczenia wychowawczego.
Proponowana zmiana ma zapewnić lepszą organizację rozpatrywania spraw o świadczenia wychowawcze w których mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego i wpłynąć na ich terminowe rozpatrywanie.
Zgodnie z proponowanymi regulacjami, wojewoda będzie mógł, w formie pisemnej, upoważnić pracownika urzędu wojewódzkiego do załatwiania w jego imieniu spraw dotyczących realizacji świadczenia wychowawczego w ramach koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, a także do wydawania w tych sprawach decyzji.
Ponadto proponuje się, aby pracownicy samorządów województwa prowadzący postępowania w sprawie świadczeń rodzinnych lub świadczenia wychowawczego realizowanych w związku z koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego, z dniem 2 stycznia 2018 r. stali się pracownikami właściwych urzędów wojewódzkich.
Proponuje się aby powyższe zmiany weszły w życie z dniem 2 stycznia 2018 r.
Konsekwencją powyższych zmian jest konieczność uregulowania trybu odwoławczego, trybu rozstrzygania sporów o właściwość i trybu skargowego. Zmiana w art. 28 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, polega na wskazaniu, że organami wyższego stopnia w stosunku do wojewodów prowadzących postępowania w sprawach dotyczących świadczenia wychowawczego, realizowanych w związku z koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego, są samorządowe kolegia odwoławcze. Taka regulacja zapewni dotychczasowy oraz jednolity tryb odwoławczy od decyzji administracyjnych wydawanych w ww. sprawach.
W pozostałych sprawach, nieuregulowanych w ustawie, zgodnie z brzmieniem zmienianego ww. art. 28, zastosowanie będą miały przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego.
W związku z powyższym, spory kompetencyjne pomiędzy wojewodą, a organem właściwym będą rozstrzygane przez Naczelny Sąd Administracyjny - zgodnie z przepisami art. 22 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego, w związku z art. 4 i art. 15 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Z kolei spory o właściwość pomiędzy wojewodami będą rozstrzygane przez ministra właściwego ds. administracji publicznej – zgodnie z art. 22 § 1 pkt 6 Kodeksu postępowania administracyjnego.
Skargi na działalność wojewody w zakresie realizacji świadczeń w związku z koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego będą rozpatrywane w trybie uregulowanym przez Kodeks postępowania administracyjnego - zgodnie z art. 229 pkt 6 Kodeksu postępowania administracyjnego. Skargi te będzie rozpatrywał minister właściwy ds. rodziny (w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej właściwą komórką organizacyjną w tych sprawach będzie Departament Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego).
5) sposób publikowania przez ministra właściwego do spraw rodziny wzoru wniosku o świadczenie wychowawcze oraz załączników do wniosku
Proponuje się, aby wzór wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego i wzory załączników do tego wniosku był zamieszczane na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej ministra właściwego do spraw rodziny. Obecnie wzór wniosku oraz załączniki do niego są określane w formie rozporządzenia ministra właściwego do spraw rodziny. Rozwiązanie takie pozwoli na usprawnienie procesu przygotowania i publikacji wzorów wniosków o świadczenie wychowawcze oraz wzorów załączników do tego wniosku, między innymi w związku z upowszechnieniem elektronicznej drogi składania wniosków.
6) wydłużenie okresu składania wniosków o świadczenie wychowawcze na kolejny okres świadczeniowy, ich rozpatrywania i wypłaty przyznanych świadczeń wychowawczych. Więcej na ten temat: 500 plus w 2018 roku – elektroniczne wnioski już od 1 lipca
7) ustalanie prawa do świadczenia wychowawczego na dzieci pozostające pod opieką naprzemienną rodziców nie tworzących rodziny
Zmiana w art. 2 pkt 16 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, dotyczy doprecyzowania definicji rodziny w zakresie dotyczącym opieki naprzemiennej.
Konieczne jest doprecyzowanie przepisów dotyczących ustalania prawa do świadczeń wychowawczych w sytuacji, gdy z rozstrzygnięć sądu wynika, że rodzice będą sprawowali nad dzieckiem tzw. opiekę naprzemienną. Zgodnie z proponowanym brzmieniem ww. przepisu, dziecko będzie zaliczało się jednocześnie do członków rodzin obydwojga rodziców, w sytuacji gdy będzie ono, zgodnie z orzeczeniem sądu, pod opieką naprzemienną obojga rodziców rozwiedzionych lub żyjących w separacji lub żyjących w rozłączeniu w przypadku, gdy opieka naprzemienna będzie sprawowana w porównywalnych i powtarzających się okresach. Powyższe doprecyzowanie uwzględnia orzecznictwo wojewódzkich sądów administracyjnych jakie pojawiło się w tym zakresie.
Konsekwencją powyższej zmiany jest doprecyzowanie przepisu dotyczącego wysokości przysługującego świadczenia wychowawczego w sytuacji gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną. Proponuje się zmianę art. 5 ust. 2 oraz dodanie art. 5 ust. 2a ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, zgodnie z którą, kwota świadczenia wychowawczego w takim przypadku (opieki naprzemiennej), ustalana będzie każdemu z rodziców w wysokości połowy kwoty przysługującego za dany miesiąc świadczenia wychowawczego.
8) katalog okoliczności uznawanych za utratę i uzyskania dochodu
Proponowana zmiana w art. 2 pkt 19 lit. b ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, stanowi doprecyzowanie, zgodnie z którym, za utratę dochodu uważać się będzie utratę zasiłku lub stypendium dla bezrobotnych, a nie utratę prawa do zasiłku lub stypendium dla bezrobotnych. Analogicznie, zgodnie z nowym brzmieniem art. 2 pkt 20 lit. b ww. ustawy, uzyskaniem dochodu będzie uzyskanie zasiłku lub stypendium dla bezrobotnych, co ujednolici zapisy katalogu okoliczności uznawanych za utratę/uzyskanie dochodu.
Powyższe zmiany stanowią doprecyzowanie definicji utraty i uzyskania dochodu, zawartych w ww. ustawie w powyższym zakresie i jej ujednolicenie.
9) zakres danych zawartych we wniosku o świadczenie wychowawcze
Zmiana w art. 13 ust. 3 pkt 1 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, precyzuje zakres danych we wniosku osoby występującej o przyznanie świadczenia wychowawczego poprzez rozszerzenie ich o datę urodzenia oraz numer telefonu.
10) sporządzanie sprawozdań rzeczowo-finansowych z wykonywania zadań z zakresu świadczenia wychowawczego
Zmiany w art. 30 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, dotyczącym sprawozdawczości rzeczowo - finansowej z wykonywania zadań z zakresu świadczenia wychowawczego, wynikają z konieczności dostosowania tego przepisu do projektowanej zmiany, zakładającej, że organem prowadzącym postępowania w sprawach świadczeń wychowawczych, w których mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, będzie wojewoda.
Jednocześnie proponuje się, aby wzór sprawozdania rzeczowo-finansowego z wykonywania zadań z zakresu świadczenia wychowawczego, analogicznie jak wzór wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego i załączników, był zamieszczany na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej ministra właściwego do spraw rodziny. Obecnie stanowi on załącznik do rozporządzenia wydawanego na podstawie art. 30 ust. 3 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci.
11) weryfikacja spełnienia warunków uprawniających do świadczenia wychowawczego, w szczególności dotyczącego zamieszkiwania w Polsce
Proponuje się wprowadzenie przepisu szczególnego, wskazującego, że w przypadku wątpliwości co do spełnienia przez osobę otrzymującą świadczenie wychowawcze warunków uprawniających do tego świadczenia w szczególności, określonego w art. 1 ust. 3 ustawy, warunku zamieszkiwania w Polsce, organ właściwy będzie wzywał osobę otrzymującą świadczenie wychowawcze do osobistego złożenia, w wyznaczonym terminie, odpowiednich wyjaśnień potwierdzających spełnianie ww. warunków.
Wypłata świadczenia wychowawczego podlegać będzie wstrzymaniu, jeżeli osoba otrzymująca to świadczenie odmówiła udzielenia lub nie udzieliła w wyznaczonym terminie wyjaśnień co do okoliczności mających wpływ na prawo do świadczenia wychowawczego. W przypadku zaś udzielenia wyjaśnień, świadczenie wychowawcze wypłaca się od miesiąca, w którym wpłynęły wyjaśnienia, do końca okresu, w jakim przysługuje świadczenie wychowawcze, jeżeli osoba spełnia warunki określone w ustawie.
Powyższe rozwiązanie ma na celu eliminację sygnalizowanych przypadków pobierania świadczenia wychowawczego przez osoby, które nie zamieszkują w Polsce, a jedynie w celu uzyskania finansowanego z budżetu państwa świadczenia, deklarują spełnienie ustawowego warunku zamieszkiwania w Polsce (takie przypadki mają miejsce zwłaszcza przy ubieganiu się o świadczenie wychowawcze on-line, kiedy to nie jest wymagane osobiste złożenie wniosku w gminnym organie właściwym.
REKLAMA
- Czytaj artykuły
- Rozwiązuj testy
- Zdobądź certyfikat