Jak rozliczyć otrzymywane w ratach wynagrodzenie za wykonane usługi

Ze względu na charakter i specyfikę świadczonych przez spółkę usług należy uznać, że wynagrodzenie zapłacone w określonych terminowo ratach (ustalonych w umowie poprzez odniesienie do planowanej daty otwarcia autostrady) stanowi zapłatę za ich wykonanie (częściowe wykonanie), a nie zaliczkę na poczet usług, które mają zostać wykonane w przyszłych okresach sprawozdawczych. Spółka winna zatem ustalić przychód na podstawie art. 12 ust. 3a pkt 2, stosownie do którego za datę powstania przychodu uważa się dzień wystawienia faktury, nie później jednak niż ostatni dzień miesiąca, w którym otrzymano zapłatę za wykonaną lub częściowo wykonaną usługę.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stanowisko organu podatkowego jest prawidłowe. Skoro bowiem strony uzgodniły, iż płatność za wykonanie usługi odbywać się będzie w ratach, które nie będą zaliczkami na poczet usług wykonywanych w następnych okresach sprawozdawczych, to przychód powinien być wykazywany na podstawie art. 12 ust. 3a pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Na uwadze należy mieć jednak to, że gdyby przed dniem wystawienia faktury na poczet poszczególnych rat płatności podatnik faktycznie otrzymał należność, to na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy powinien wykazać przychód podatkowy.

Na podstawie art. 14b § 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa Dyrektor Izby Skarbowej w Gdańsku informuje:

Stosownie do treści art. 7 ust. 1 i 2 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.) przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym co do zasady jest dochód, bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z jakich dochód ten został osiągnięty. Dochodem zaś jest, z pewnymi zastrzeżeniami, nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym; jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą.

Zgodnie z treścią art. 12 ust. 3 ustawy z 15 lutego 1992 r. za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont (...).

Z dniem 1 stycznia 2003 r. wprowadzony został przepis art. 12 ust. 3a, w którym ustawodawca ściśle określił datę powstania przychodu z działalności gospodarczej, o której mowa w ust. 3 tego artykułu. Od 1 stycznia 2004 r. ustawodawca dokonał dalszego doprecyzowania brzmienia tego przepisu, stanowiąc, że za datę powstania przychodu, o którym mowa w ust. 3, uważa się, z zastrzeżeniem ust. 3c i 3d, dzień wystawienia faktury (rachunku), nie później jednak niż ostatni dzień miesiąca, w którym:

1) wydano rzecz, zbyto prawo majątkowe lub

2) wykonano usługę, w tym częściowo wykonano usługę, jeżeli jej częściowe wykonanie stanowi wynikający z umowy lub z odrębnych przepisów tytuł do zapłaty, lub

3) otrzymano zapłatę za wykonanie świadczenia – w pozostałych przypadkach.

Odstępstwo od powyższej zasady unormowane zostało w art. 12 ust. 3c i 3d ustawy z 15 lutego 1992 r., które odnoszą się do przychodów z tytułu najmu, dzierżawy, leasingu lub innych o podobnym charakterze oraz do usług świadczonych w sposób ciągły.

Przychody niestanowiące podstawy ustalania dochodu podatnika, podlegającego opodatkowaniu, tzw. przychody neutralne podatkowo, wymienione zostały w art. 12 ust. 4 ustawy z 15 lutego 1992 r. Zgodnie z treścią art. 12 ust. 4 pkt 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. do przychodów nie zalicza się m.in. pobranych wpłat lub zarachowanych należności na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych.

Zgodnie z ugruntowaną linią orzecznictwa i doktryną prawa użyte w przytoczonym przepisie sformułowanie „pobrane wpłaty lub zarachowane należności” odnosi się do pobranych przez podatnika przedpłat i zaliczek na poczet dostaw towarów i usług, których wykonanie jest odroczone w czasie. W tej sytuacji dopiero po realizacji łączącej strony umowy występuje przychód podlegający opodatkowaniu.

O kwalifikacji zaś otrzymanej zapłaty jako przychodu lub jako zaliczki decyduje nie tylko treść umowy o wykonanie określonych usług zawartej między stronami. Każdorazowo należy bowiem ustalić również, czy w danym przypadku zapłata dotyczy (lub nie) usług wykonanych (lub częściowo wykonanych).

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że do zakresu usług świadczonych przez spółkę należy m.in.:

• w ramach usług wstępnych: opracowanie specyfikacji sprzętu do obsługi autostrady, weryfikacja dokumentacji projektowej, zgłaszanie propozycji usprawnienia projektu, udział w spotkaniach dotyczących budowy i eksploatacji autostrady, przygotowanie podręczników i kursów szkoleniowych dla personelu, wsparcie przy zawieraniu umów z Ministrem Obrony Narodowej, policją, strażą pożarną i pogotowiem ratunkowym oraz wsparcie przy uzyskiwaniu koniecznych zezwoleń na pobieranie opłat w walutach obcych;

• w ramach usług rozruchu: zatrudnianie i przeszkolenie personelu odpowiedzialnego za realizację usług, zakup materiałów koniecznych do eksploatacji autostrady oraz zapewnienie osiągnięcia gotowości do świadczenia usług eksploatacji i utrzymania autostrady.

Charakter realizowanych przez spółkę usług pozwala zatem stwierdzić, że dopiero przynajmniej ich częściowe wykonanie skutkuje możliwością dalszej realizacji kolejnych etapów budowy autostrady (lub poszczególnych jej odcinków). Tym samym ze względu na charakter i specyfikę świadczonych przez spółkę usług należy uznać, że wynagrodzenie zapłacone w określonych terminowo ratach (ustalonych w umowie poprzez odniesienie do planowanej daty otwarcia autostrady) stanowi zapłatę za ich wykonanie (częściowe wykonanie), a nie zaliczkę na poczet usług, które mają zostać wykonane w przyszłych okresach sprawozdawczych.

Należy przy tym zauważyć, że pełnomocnik spółki w złożonym wniosku zapytał: „czy kwoty otrzymane od spółki akcyjnej tytułem wynagrodzenia za usługi wstępne i usługi rozruchu należy wykazać jako przychód podatkowy w dacie zakończenia realizacji poszczególnych usług, w dacie zakończenia całości usług czy też w dacie wystawienia faktur za poszczególne raty?” – wskazując tym samym na częściowe wykonanie usług, do których świadczenia spółka została zobowiązana zawartą umową.

Ponadto zarówno we wniosku, jak i w zażaleniu na postanowienie pełnomocnik jednoznacznie wskazuje, iż „zgodnie z umową wynagrodzenie za usługi wstępne oraz za usługi rozruchu uzgodnione zostało w ściśle określonych kwotach, z których każda płatna będzie w trzech ratach”, a dopiero w późniejszych wywodach stwierdza, że „przyjąć zatem można, iż terminy płatności poszczególnych rat w żaden sposób nie odnoszą się do kwestii wykonania usług czy też częściowego wykonania usług”, i w konsekwencji wysuwa przypuszczenie, że raty wynagrodzenia należałoby postrzegać jako przedpłaty.

Stwierdzić zatem należy, że z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego nie wynika, żeby zapłata za usługi wstępne i usługi rozruchu miała charakter zaliczkowy. W ocenie dyrektora tutejszej izby skarbowej otrzymane wynagrodzenie nie stanowi pobranych wpłat na poczet usług, które mają być wykonane w przyszłych okresach sprawozdawczych w rozumieniu art. 12 ust. 4 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Spółka winna zatem ustalić przychód na podstawie art. 12 ust. 3a pkt 2, stosownie do którego za datę powstania przychodu uważa się dzień wystawienia faktury, nie później jednak niż ostatni dzień miesiąca, w którym otrzymano zapłatę za wykonaną lub częściowo wykonaną usługę.