W związku z licznymi zapytaniami Izb Skarbowych dotyczącymi wystawiania tytułów wykonawczych na podstawie decyzji określających odsetki od zaliczek, Ministerstwo Finansów uprzejmie wyjaśnia, co następuje:
Zgodnie z art. 53 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. Nr 137, poz. 926 ze zm.) od zaległości podatkowych naliczane są odsetki za zwłokę. Stosownie do § 2 tego artykułu ma on zastosowanie również do nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek, w części przekraczającej wysokość podatku należnego za rok podatkowy. Odsetki za zwłokę od tych zaliczek – stosownie do art. 53 § 4 ww. ustawy oraz § 2 ust. 1 pkt 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 grudnia 2002 r. w sprawie naliczania odsetek za zwłokę oraz opłaty prolongacyjnej, dokonywania zaokrągleń oraz zakresu informacji, które muszą być zawarte w rachunkach (Dz.U. Nr 240, poz. 2063) – są naliczane od dnia następującego po dniu upływu terminu płatności poszczególnych nieuregulowanych zaliczek do dnia wpłacenia tych odsetek włącznie z tym dniem. Natomiast określenie odsetek za zwłokę od nieuregulowanych w terminie zaliczek, które nie stały się elementem należnego podatku za rok podatkowy, oraz ustalenie prawidłowej wysokości zaliczek na podatek, w celu naliczenia tych odsetek, następuje w decyzji wydanej na podstawie art. 53a ustawy – Ordynacja podatkowa.
Zgodnie z tym przepisem, jeżeli w postępowaniu podatkowym, po zakończeniu roku podatkowego lub innego okresu rozliczeniowego, organ podatkowy stwierdzi, że podatnik, mimo ciążącego na nim obowiązku, nie zapłacił zaliczek na podatek w całości lub w części, nie złożył deklaracji albo wysokość zaliczek jest inna niż wykazana w deklaracji, organ podatkowy wydaje decyzję, w której określa wysokość odsetek za zwłokę, przyjmując prawidłową wysokość zaliczek na podatek, jeżeli ich wysokość jest inna niż wykazana w deklaracji, a także w razie braku deklaracji. W decyzji wydanej na podstawie art. 53a ustawy – Ordynacja podatkowa organ podatkowy dokonuje określenia wysokości odsetek za zwłokę na dzień wydania decyzji. Dalsze odsetki za zwłokę po dniu wydania decyzji nalicza samodzielnie podatnik. W tym przypadku art. 55 § 2 ustawy – Ordynacja podatkowa nie będzie miał zastosowania, gdyż odsetki za zwłokę od zaliczek, które nie stały się elementem podatku należnego, określone na podstawie art. 53a ustawy – Ordynacja podatkowa, stanowią swoistą należność, od której nie są już naliczane dalsze odsetki za zwłokę. A zatem wpłata dokonana przez podatnika w całości jest zaliczana na poczet tych odsetek. Jeżeli wpłata nie pokrywa w całości należnej kwoty odsetek, zaliczając je na odsetki dokonuje się jednocześnie stosownego zmniejszenia podstawy naliczania dalszych odsetek. Zmniejszenie podstawy następuje w tym samym stosunku, w jakim kwota wpłaty pokryła kwotę należnych odsetek na dzień dokonania wpłaty.
Wierzyciel wystawiając tytuł egzekucyjny, po złożeniu przez podatnika zeznania rocznego, winien stosować następujące zasady:
1) gdy nieuregulowana zaliczka w całości stała się elementem podatku rocznego, zaliczkę traktuje się jako odrębną zaległość podatkową, na którą wystawia się odrębny tytuł wykonawczy. W poz. 33 tytułu wykonawczego powinna być wpisana kwota należności głównej, odpowiadająca kwocie zaliczki, jaka stała się elementem podatku rocznego, poz. 34 się nie wypełnia, natomiast w poz. 36 tytułu podaje się dzień następny po dniu, w którym upłynął termin płatności zaliczki;
2) gdy nieuregulowana zaliczka stała się w części elementem podatku rocznego, wówczas w tytule wykonawczym w poz. 33 powinna być wpisana jako należność główna kwota zaliczki w takiej wysokości, w jakiej stała się ona elementem podatku rocznego, w poz. 34 wpisuje się całą kwotę zaliczki, natomiast w poz. 36 podaje się dzień następny po dniu, w którym upłynął termin płatności zaliczki;
3) gdy nieuregulowana zaliczka nie stała się elementem podatku rocznego, wówczas w tytule wykonawczym poz. 33 się nie wypełnia, w poz. 34 powinna być wpisana kwota zaliczki, a w poz. 36 podaje się dzień następny po dniu, w którym upłynął termin płatności zaliczki;
4) jeżeli ze złożonego zeznania podatkowego wynika, że podatek roczny przekracza kwotę należnych zaliczek na podatek, tytuł wykonawczy wystawia się na kwotę, którą podatnik ma dopłacić w terminie do złożenia zeznania rocznego. W poz. 33 tytułu wykonawczego powinna być więc podana kwota w wysokości, w jakiej podatnik musi dokonać dopłaty, poz. 34 pozostaje niewypełniona, a w poz. 36 podaje się dzień następny po dniu, w którym upływa termin do złożenia zeznania podatkowego.
Jeżeli tytuł wykonawczy został wystawiony na zaliczkę, która do końca roku podatkowego nie została w całości ściągnięta, po złożeniu przez podatnika zeznania rocznego może zachodzić potrzeba stosownego ograniczenia kwoty należności głównej. Jeżeli w decyzji wydanej na podstawie art. 53a ustawy – Ordynacja podatkowa nie zostaje określona inna wysokość zaliczki, ograniczenia dokonuje się stosownie do zasad wskazanych w pkt 2) lub 3), z tym jednak wyjątkiem, że odnotowuje się je w części J tytułu wykonawczego.
Jeżeli jednak w decyzji wydanej na podstawie art. 53a ustawy – Ordynacja podatkowa zostaje określona inna wysokość zaliczki na podatek niż deklarowana przez podatnika, wówczas zachodzi konieczność dokonania przez wierzyciela aktualizacji tytułu wykonawczego zgodnie z § 9 ust. 1b rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 listopada 2001 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. Nr 137, poz. 1541).
Aktualizacji tytułu wykonawczego dokonuje się stosownie do zasad wskazanych w pkt 1), 2) i 3). Powyższe zasady stosuje się nie tylko w przypadku wydania przez organ podatkowy decyzji na podstawie art. 53a ustawy – Ordynacja podatkowa, ale również na podstawie art. 21 § 3 tej ustawy.
Należy ponadto pamiętać, że zaliczki na podatek mają charakter tymczasowy.
Z końcem roku podatkowego tracą one swój byt prawny, stając się elementem należnego podatku za rok podatkowy w tej części, w jakiej nie przekraczają kwoty należnego podatku rocznego. W przypadku zatem gdy brak zeznania podatkowego nie pozwala na stwierdzenie, że zaliczka stała się elementem podatku rocznego, wierzyciel powinien wystąpić do organu egzekucyjnego o zawieszenie postępowania egzekucyjnego, prowadzonego na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego na zaliczkę na podatek, do czasu złożenia przez podatnika zeznania rocznego lub wydania stosownej decyzji. Pismo Departamentu Systemu Podatkowego z dnia 6 kwietnia 2004 r. do Izb Skarbowych (nr SP2-368/033-75/593/04/MK)
