W komunikacie z 5 września 2024 r. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych wyjaśnił, jak stosować w praktyce przepisy dot. przedłużania orzeczeń o stopniu niepełnosprawności - w kontekście dofinansowania do wynagrodzeń lub refundacji składek ZUS lub KRUS.
- Do 30 września 2024 r. obowiązuje: Kluczowy przepis nr 1
- Kluczowy przepis nr 2 - obowiązuje od 3 sierpnia 2024 r.
- Kluczowy przepis nr 3 - także obowiązuje od 3 sierpnia 2024 r.
- PFRON radzi jak stosować te przepisy w praktyce
- A co gdy zostanie wniesione odwołanie?
- Kiedy straci ważność orzeczenie potwierdzające niepełnosprawność i jak je przedłużyć
- Jak postąpić, by móc dalej ubiegać się o dofinansowanie do wynagrodzeń lub refundację składek ZUS lub KRUS
Do 30 września 2024 r. obowiązuje: Kluczowy przepis nr 1
Przepis art. 1 ustawy z 19 grudnia 2023 r. o szczególnych rozwiązaniach służących zachowaniu ważności niektórych orzeczeń o niepełnosprawności oraz orzeczeń o stopniu niepełnosprawności (Dz. U. z 2023 r., poz. 2768), stanowi:
Orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o stopniu niepełnosprawności wydane na czas określony na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 100, 173, 240, 852, 1234 i 1429), które zachowało ważność na podstawie art. 23 ustawy z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 852 i 1429) w brzmieniu dotychczasowym, albo którego okres ważności upłynął po dniu 5 sierpnia 2023 r. i przed dniem 30 września 2024 r., zachowuje ważność do dnia 30 września 2024 r., jednak nie dłużej niż do dnia, w którym nowe orzeczenie o niepełnosprawności albo nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, stanie się ostateczne.
PFRON wyjaśnia, że aby zastosować ten przepis osoba posiadająca orzeczenie, które miało wygasnąć we wskazanych powyżej terminach, nie musiała złożyć wniosku o wydanie nowego orzeczenia.
Kluczowy przepis nr 2 - obowiązuje od 3 sierpnia 2024 r.
Na podstawie art. 6bb ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych: Jeżeli wniosek o wydanie kolejnego orzeczenia o niepełnosprawności albo o stopniu niepełnosprawności został złożony w okresie ważności odpowiednio orzeczenia ustalającego niepełnosprawność albo orzeczenia ustalającego stopień niepełnosprawności, to zachowuje ono ważność do dnia wydania kolejnego ostatecznego orzeczenia, nie dłużej jednak niż do ostatniego dnia szóstego miesiąca następującego po dacie określającej tę ważność.
Przepis ten został dodany przez ustawę z 24 lipca 2024 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2024 r., poz. 1165).
Kluczowy przepis nr 3 - także obowiązuje od 3 sierpnia 2024 r.
W myśl art. 2 ustawy z 24 lipca 2024 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2024 r., poz. 1165): Do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, które dotyczą postępowań o ustalenie niepełnosprawności albo stopnia niepełnosprawności, stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.
PFRON radzi jak stosować te przepisy w praktyce
Przede wszystkim trzeba zdawać sobie sprawę, że od 3 sierpnia 2024 r. do 30 września 2024 r. obowiązują dwa różne przepisy, które wyznaczają inną datę utraty ważności przedłużanych orzeczeń:
a) na podstawie przepisu nr 1 - orzeczenie zachowuje ważność do dnia, w którym nowe orzeczenie o niepełnosprawności albo nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, stanie się ostateczne,
b) na podstawie przepisu nr 2 - orzeczenie jest ważne do dnia wydania nowego, ostatecznego orzeczenia.
W dodatkowym kontekście przepisu nr 3 PFRON wskazuje, że:
1) dla orzeczeń wydanych do dnia 2 sierpnia 2024 r. przez miejskie lub powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności (które nie zostały zaskarżone) - ważność orzeczeń poprzedzających te orzeczenia wygaśnie w dniu, w którym nowe orzeczenie stało się ostateczne;
2) dla orzeczeń wydanych od dnia 3 sierpnia 2024 r. przez miejskie lub powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności (które nie zostały zaskarżone) – ważność orzeczeń poprzedzających te orzeczenia wygaśnie w dniu wydania tych nowych orzeczeń, które w związku z niewniesieniem odwołania staną się ostateczne.
A co gdy zostanie wniesione odwołanie?
Zdaniem PFRON, gdy od orzeczenia miejskiego lub powiatowego zespołu będzie wniesione odwołanie do wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności, to skutek w wyznaczaniu daty utraty ważności poprzedniego orzeczenia dla obu ww. kluoczowych przepisów (nr 1 i nr 2) będzie taki sam. W takiej sytuacji poprzednie orzeczenie może być przedłużone do dnia wydania orzeczenia przez wojewódzki zespół ds. orzekania o niepełnosprawności [O ile będzie ono wydane nie później niż do ostatniego dnia szóstego miesiąca następującego po dacie określającej ważność poprzedniego orzeczenia.], ponieważ orzeczenie to jest ostateczne w dniu jego wydania.
PFRON uważa, że nie ma też znaczenia, czy orzeczenie wojewódzkiego zespołu będzie wydane przed wejściem w życie nowych przepisów, czy po wejściu nowych przepisów.
Kiedy straci ważność orzeczenie potwierdzające niepełnosprawność i jak je przedłużyć
PFRON podsumowuje i doradza:
1) Gdy niepełnosprawny posiada orzeczenie, którego ważność na mocy ww. kluczowego przepisu nr 1 jest wydłużona do 30 września 2024 r. i nie złoży do 30 września 2024 r. wniosku o wydanie kolejnego orzeczenia, to od 1 października 2024 r. orzeczenie to traci ważność. Ta osoba nie będzie już posiadać ważnego dokumentu, który potwierdza niepełnosprawność.
2) Gdy niepełnosprawny posiada orzeczenie, którego ważność na mocy ww. kluczowego przepisu nr 1 jest wydłużona do 30 września 2024 r. i złoży do tego dnia wniosek o wydanie kolejnego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, to jego orzeczenie będzie mogło być przedłużone na podstawie przepisu opisanego w punkcie drugim do dnia wydania kolejnego ostatecznego orzeczenia. Wydłużenie nie może trwać jednak dłużej niż o kolejnych 6 m-cy, czyli do 31 marca 2025 r.
3) Gdy niepełnosprawny posiada orzeczenie, którego ważność określona w treści tego orzeczenia kończy się po 30 września 2024 r. i przed upływem ważności tego orzeczenia złoży wniosek o wydanie kolejnego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, to jego orzeczenie będzie mogło być przedłużone na podstawie przepisu opisanego w punkcie drugim. Wydłużenie nastąpi do dnia wydania kolejnego ostatecznego orzeczenia, nie dłużej jednak niż do ostatniego dnia szóstego miesiąca następującego po dacie określającej ważność orzeczenia.
PFRON podaje przykład:
Jeśli orzeczenie o stopniu niepełnosprawności jest ważne do 15 listopada 2024 r. i do tego dnia niepełnosprawny złoży wniosek o wydanie nowego orzeczenia, to okres 6 m-cy będzie upływał 31 maja 2025 r.
Jak postąpić, by móc dalej ubiegać się o dofinansowanie do wynagrodzeń lub refundację składek ZUS lub KRUS
PFRON wyjaśnia, że jeżeli niepełnosprawny, jego pracownik lub domownik złoży wniosek o wydanie nowego orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność, przewodniczący zespołu ds. orzekania wyda zaświadczenie, które:
- potwierdzi, że wniosek jest złożony i
- określi termin ważności dotychczasowego orzeczenia o niepełnosprawności albo o stopniu niepełnosprawności - na podstawie ww. kluczowego przepisu nr 3, to:
1) Jeśli dana osoba jest niepełnosprawnym przedsiębiorcą, niepełnosprawnym rolnikiem lub rolnikiem zobowiązanym do opłacania składek za niepełnosprawnego domownika i chce, aby jego lub domownika orzeczenie było przedłużone w Systemie Obsługi Dofinansowań i Refundacji (na podstawie ww. kluczowego przepisu nr 2), to:
a) powinien przekazać do PFRON kopię zaświadczenia, które potwierdzi, że złożył lub domownik rolnika złożył wniosek o wydanie nowego orzeczenia. Zaświadczenie określi także termin ważności dotychczasowego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności.
b) gdy otrzyma nowe orzeczenie, powinien przekazać jego kopię niezwłocznie do PFRON, bowiem PFRON musi prawidłowo zakończyć okres przedłużenia poprzedniego orzeczenia. Jest to ważne zwłaszcza, jeśli nowe orzeczenie ma niższy stopień lub nie przyznaje statusu osoby niepełnosprawnej.
2) Gdy dana osoba jest pracodawcą, który ubiega się o dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych, to aby mógł dalej korzystać z tego wsparcia, powinien otrzymać od pracownika:
a) kopię zaświadczenia, które potwierdzi, że pracownik złożył wniosek o wydanie nowego orzeczenia oraz określi termin ważności dotychczasowego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, a następnie
b) kopię nowego orzeczenie, gdy zostanie wydane.
PFRON wskazuje, że szczególnie ważne jest, aby pracodawca uzyskał od pracownika informację, kiedy było wydane kolejne, ostateczne orzeczenie, aby prawidłowo zakończyć przedłużenie poprzedniego orzeczenia. Ma to znaczenie zwłaszcza, gdy kolejne orzeczenie przyznaje niższy stopień, nie wskazuje schorzeń szczególnych lub w ogóle nie przyznaje statusu osoby niepełnosprawnej.