Akt ten powoduje, że każda osoba, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo, będzie mogła zwrócić się o pomoc prawną w sprawach karnych również do radcy prawnego. Dotychczas, możliwość pełnienia roli pełnomocnika przez radcę prawnego w postępowaniu karnym była dość istotnie ograniczona. Radca prawny mógł być tylko pełnomocnikiem instytucji państwowej, samorządowej lub społecznej oraz w zakresie roszczeń majątkowych pełnomocnikiem osoby prawnej innej niż wspomniane powyżej instytucje, jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, a także osoby fizycznej ale tylko prowadzącej działalność gospodarczą.
Obecnie pełnomocnikiem może być zarówno adwokat, jak i radca prawny, co warto podkreślić beż żadnych ograniczeń. Jest to dość istotna zmiana, z tego względu, że w postępowaniu karnym każda inna strona niż oskarżony może ustanowić pełnomocnika. Nawet osoba niebędąca stroną może ustanowić pełnomocnika, ale tylko wówczas, jeżeli wymaga tego ochrona jej interesów w toczącym się postępowaniu. Dlatego też omawiana zmiana wprowadzona nowelizacją, z pewnością przyczyni się do większej dostępności obywateli do profesjonalnych pełnomocników w postępowaniu karnym, podniesie ich konkurencyjność na rynku usług prawniczych, a tym samym jakość świadczonych usług.
Co więcej, warto dodać, że nowelizacja przyznaje radcom prawnym również uprawnienia w zakresie sporządzenia i podpisania subsydiarnego aktu oskarżenia w sprawach ściganych z oskarżenia publicznego, który do tej pory objęty był przymusem adwokackim. Subsydiarny akt oskarżenia może wnieść pokrzywdzony w razie powtórnego wydania przez prokuratora postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania lub o umorzeniu postępowania w terminie miesiąca od doręczenia mu zawiadomienia o postanowieniu.
Ostatnią zmianą wartą przedstawienia, która została wprowadzona na mocy nowelizacji, jest zmiana dotycząca apelacji od wyroku sądu okręgowego, która dotychczas, jeżeli nie pochodziła od prokuratora, musiała być sporządzona i podpisana przez adwokata, bądź też radcę prawnego działającego jako pełnomocnika instytucji państwowej, samorządowej lub społecznej. Obecnie radca prawny działający jako pełnomocnik również będzie mógł sporządzić apelację od wyroku sądu okręgowego bez względu na to, czyim jest pełnomocnikiem.
Podsumowując, omawiana nowelizacja jest wyrazem ogólnej tendencji połączenia zawodów adwokata i radcy prawnego. Ma ona jednak większe znaczenie, gdyż spowoduje większą dostępność obywateli do pomocy prawnej profesjonalnych pełnomocników w postępowaniu karnym.
M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna