Nowelizacja ustawy o doradztwie podatkowym sklasyfikowała te czynności jako czynności objęte tajemnicą zawodową. Naturalnym wydaje się fakt, że przekazujący doradcy informacje chce aby wiedza mu przekazywana pozostawała tylko między tymi osobami zgodnie z regułą, że dobrem chronionym jest zrozumiałe samo przez się zaufanie do milczenia osób, którym powierza się swój sekret.
Z ustawy o doradztwie podatkowym art. 37 ust.1 wynika obowiązek zachowania w tajemnicy informacji, z którymi doradca zapoznał się w trakcie wykonywania zawodu. Natomiast z art. 37 ust. 2 w/wym. ustawy wynika, że doradca podatkowy nie może być przesłuchany jako świadek co do faktów, informacji, na który rozciąga się obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej, chyba że został zwolniony z tego obowiązku w trybie określonym odrębnymi przepisami. Powyższa regulacja ma istotne znaczenie w sytuacji gdy w stosunku do osoby, która przekazała informacje doradcy podatkowemu w ramach wykonywania przez niego zawodu zaufania publicznego toczy się postępowanie karne.
W sytuacji gdy na polskim gruncie prawnym nie ma legalnej definicji tajemnicy zawodowej rozumiemy przez to każdą informację, która nie ma być dostępna wszystkim. Niejawność takiej informacji ma wówczas tylko sens, gdy musi być ona zachowana w dyskrecji a specyfika wykonywania określonego zawodu tego wymaga. Zmiana ustawy o doradztwie podatkowym poszerzyła zakres tajemnicy doradcy podatkowego w zakresie postępowania karnego zmieniając także zasady zwalniania z tajemnicy zawodowej (art. 180 § 1 i § 2 k.p.k.)
W obowiązującym stanie prawnym doradcy podatkowi mogą być przesłuchiwani co do faktów objętych tajemnicą tylko wówczas, gdy zostaną zwolnieni z tego obowiązku przez Sąd. W toku postępowania przygotowawczego na wniosek prokuratora, jednakże powyższe ma zastosowanie tylko w sytuacji, gdy jest to niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości a okoliczności nie mogą być ustalone na podstawie innego dowodu.
Z powyższego wynika, że tajemnica doradcy podatkowego ma ten sam status co tajemnica zawodowa adwokata, radcy prawnego, notariusza, lekarza czy też dziennikarza.
Tym samym mamy z prawnym uregulowaniem gwarancji zachowania obowiązku dyskrecji.
Jednakże nie jest to bezwzględnie chronione przez porządek prawny co oznacza, że dopuszczalne jest uchylenie jej w określonych sytuacjach.
Interesującą kwestią jest sytuacja w której przedstawiciel zawodu uzyska informację w czasie wykonywani swoich czynności jednakże nie mającą bezpośredniego związku ze swoimi czynnościami. Z ustawy o doradztwie podatkowym art. 37 wynika, że doradca podatkowy obowiązany jest zachować w tajemnicy fakty i informacje z którymi zapoznał się w związku z wykonywaniem zawodu. W takim przypadku należy dokonać oceny czy uzyskana w trakcie czynności zawodowych informacja jest związana z tymi czynnościami czy też nie. Trzeba mieć jednak na uwadze fakt, że tajemnica zawodowa dotyczy wszystkich informacji z jakimi zapoznał się doradca w trakcie wykonywania zawodu.
Nie podzielam poglądu, że tajemnica obowiązuje jedynie w stosunku do informacji mieszczących się w zakresie wykonywania doradztwa podatkowego, gdyż z ustawy wynika, że tajemnicą powinny być objęte wszystkie informacje pozyskane w związku z wykonywaniem zawodu a nie zakreślone w obszarze samych ustawowych czynności.
Skoro nie ma definicji legalnej tajemnicy zawodowej wszystkie informacje uzyskane w trakcie czynności zawodowych stanowią obowiązek zachowania ich w dyskrecji. Nie od dziś wiadomo, że tajemnica stanowi gwarancję, że klient w momencie przekazywania informacji doradcy podatkowemu ma pewność, iż uzyskane przez niego informacje zostaną wykorzystane tylko w zakresie wykonywanego zawodu. Przekazując jakiekolwiek wiadomości nawet te, które nie mają bezpośredniego związku z czynnościami doradztwa podatkowego klient nie może mieć obaw przed przekazaniem najskrytszych tajemnic związanych np. z jego interesami czy też prywatnymi powiązaniami. Powyższa reguła stanowi fundament funkcjonowania zawodu zaufania publicznego. To na doradcy podatkowym leży obowiązek zachowania tajemnicy, musi on zapewnić bezpieczeństwo informacji, przekazywanych mu dokumentów, różnych danych w związku wykonywaniem swoich czynności. W związku z powyższym mając na uwadze te kwestie w sytuacji toczącego się postępowania karnego w stosunku do klienta występuje ograniczona możliwość wykorzystania doradcy podatkowego w w charakterze świadka na potrzeby tego postępowania.
Powyższe wypełnia zakaz dowodowy w postaci przesłuchiwania doradcy podatkowego w charakterze świadka co do faktów i informacji, na który rozciąga się obowiązek zachowania tajemnicy, chyba że został on zwolniony z tego obowiązku w trybie określonym ustawowo. Powyższe jest istotne ze względu na szczególną ochronę relacji jakie w wyniku zawodowych czynności łączą klienta z doradcą np. szczerość, wyczerpująca informacja na temat okoliczności sprawy. Bez pewności co do poufności przekazywanych doradcy informacji oraz gwarancji, że doradca podatkowy nie będzie zobowiązany do ich ujawnienia nie zafunkcjonuje pełne zaufanie między tymi podmiotami.
Uwzględniając regulacje zawarte w art. 180 § 1 k.p.k. w szczególności zwrot „może odmówić zeznań” należy interpretować w sposób dosłowny.
Należy także dodać, że na świadku ciąży także obowiązek milczenia wynikający z wiążącej go tajemnicy zawodowej rozumianej jako niezaprzeczalny nakaz ochrony informacji poufnej przed jej ujawnieniem. Tym samym należy się zastanowić, czy zakaz przesłuchania świadka obowiązanego do zachowania tajemnicy zawodowej (prawo odmowy zeznań) jest wystarczający dla ochrony tajemnicy zawodowej czy należy to traktować jako obowiązek bezwzględny i nienaruszalny skoro z art. 266 § 1 k.k. wynika, iż karze podlega każdy, kto ujawnia tajemnicę zawodową wbrew przepisom ustawy lub przyjętemu na siebie zobowiązaniu. Nadmienić należy, że prawo do odmowy zeznań wynika z ustawowego obowiązku zachowania dyskrecji oraz przyjętemu zobowiązaniu składanemu podczas ślubowania. Tym samym w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania karnego decyzja sądu o zwolnieniu doradcy podatkowego z tajemnicy zawodowej nie zależy tylko i wyłącznie od swobodnego uznania sądu. Powyższe może nastąpić jedynie w sytuacji, gdy jest to niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości a okoliczności nie mogą być ustalone na podstawie innego dowodu. Wnikliwa analiza tego rodzaju ma istotne znaczenie dla sądu w trakcie podejmowania decyzji o zwolnieniu z tajemnicy zawodowej doradcy podatkowego.
Powinna ona mieć charakter wyjątkowy nie może być nadużywana przez Sąd, co ma służyć wiarygodności wykonywanego zawodu doradcy podatkowego.
Tajemnicy zawodowej nie należy traktować jako obowiązku prawnego tylko jako podstawowego prawa i przywileju doradcy podatkowego w tym zakresie.
Podyskutuj o tym na naszym FORUM