Działalność nierejestrowa - czym jest?
Działalność nierejestrowa (zwana także nierejestrowaną, czy nieewidencjonowaną) jest rodzajem działalności zarobkowej osób fizycznych w niewielkiej skali, niewymagającym formalnej rejestracji w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Działalność nierejestrowa może mieć nawet wszystkie cechy zwykłej działalności gospodarczej, tj. może być faktycznie zorganizowaną działalność zarobkową, wykonywaną we własnym imieniu i w sposób ciągły. Ale z uwagi na niewielkie przychody (miesięcznie poniżej 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia) nie jest uznawana za działalność gospodarczą sensu stricto.
Zgodnie z art. 5 ust. 1 Prawa przedsiębiorców, nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2018 r. poz. 2177 oraz z 2019 r. poz. 1564), i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej. Przepisu tego nie stosuje się do działalności wykonywanej w ramach umowy spółki cywilnej. Warto też wskazać, że przez przychód należny, o którym mowa w ust. 1, rozumie się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.
Osoba wykonująca działalność, o której mowa w ust. 1, może złożyć wniosek o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Działalność ta staje się działalnością gospodarczą z dniem określonym we wniosku.
W myśl art. 5 ust. 3 Prawa przedsiębiorców, jeżeli przychód należny z działalności, o której mowa w ust. 1, przekroczył w danym miesiącu wysokość określoną w ust. 1, działalność ta staje się działalnością gospodarczą, począwszy od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie wysokości, o którym mowa w ust. 1. W tym przypadku osoba wykonująca działalność gospodarczą ma obowiązek złożyć wniosek o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej w terminie 7 dni od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie wysokości, o którym mowa w ust. 1.
Zatem można prowadzić działalność nierejestrową:
- jeżeli przychody z tej działalności w żadnym miesiącu roku kwoty stanowiącej 50 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia; zatem w 2021 roku przychody te nie mogą przekroczyć kwoty 1400 zł, a w 2022 roku - kwoty 1505 zł;
- w okresie ostatnich 60 miesięcy dana osoba nie prowadziła działalności gospodarczej.
Ministerstwo Rozwoju i Technologii: ponad dwukrotny wzrost działalności nierejestrowej w ostatnich dwóch latach
Jak wskazał resort rozwoju i technologii w informacji z 9 listopada 2021 r., liczba osób, które prowadzą nierejestrową działalność zarobkową wyniosła w 2020 r. prawie 23,5 tys. "W tym okresie uzyskały one przychody w wysokości prawie 85 mln zł, co oznacza trzykrotny wzrost od 2018 r." - zaznaczono.
Wyjaśniono, że działalność nierejestrowa spełnia wszystkie warunki charakterystyczne dla działalności gospodarczej - jest zorganizowania i wykonywana we własnym imieniu, ma charakter zarobkowy i ciągły. Ze względu na określony poziom przychodów, nie jest jednak uznawana za działalność gospodarczą. "W ciągu ostatnich dwóch lat widać duży wzrost zainteresowania Polaków tą formą prowadzenia działalności" - stwierdzono.
Jak przekazano, w 2018 r. działalność nierejestrową prowadziło 10 tys. 745 osób, w 2020 r. było ich ponad dwukrotnie więcej – 23 tys. 467. "Wzrost widać także rok do roku – od 2019 r. liczba prowadzących tę formę działalności zarobkowej wzrosła o prawie 4 tys." - wyliczono.
W 2020 r. wszystkie działalności nierejestrowe w Polsce wypracowały przychód w wysokości 84,5 mln zł; rok wcześniej było to niespełna 68 mln zł, a w 2018 r. – niespełna 30 mln zł.
Kto może prowadzić działalność nierejestrową?
Resort przypomniał, że działalność nierejestrową co do zasady może prowadzić każda osoba fizyczna, która w ciągu ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała w Polsce działalności gospodarczej. Przychody z tej formy działalności w żadnym miesiącu nie mogą przekraczać 50 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia - w 2021 r. nie mogą być wyższe niż 1 400 zł.
"Ponieważ ta forma działalności nie jest uzależniona od posiadania pełnej zdolności do czynności prawnych, mogą ją wykonywać również osoby niepełnoletnie" - zwróciła uwagę cytowana w informacji Olga Semeniuk, wiceminister rozwoju i technologii, pełnomocnik rządu ds. małych i średnich przedsiębiorstw. Dodała, że przy zawieraniu umów ze swoimi kontrahentami na dostawę towarów czy sprzedaż produktów jest im potrzebna zgoda rodziców lub opiekunów. Według Semeniuk działalność nierejestrową mogą też wykonywać urzędnicy, a także pod pewnymi warunkami - rolnicy i osoby zarejestrowane jako bezrobotne.
Zwrócono uwagę, że działalność nierejestrowa nie może być prowadzona w ramach umowy spółki cywilnej. Nie może też zostać za nią uznana tzw. działalność reglamentowana, czyli taka, której wykonywanie wymaga uzyskania koncesji, zezwolenia albo wpisu do rejestru działalności regulowanej.
Jakie korzyści z działalności nierejestrowej?
Semeniuk wymieniając korzyści związane z prowadzenia działalności nierejestrowej wskazała, że nie trzeba jej zgłaszać w CEIDG, GUS i w urzędzie skarbowym. Nie ma też obowiązku uzyskiwania numerów NIP i REGON, czy też opłacania zaliczek na podatek oraz prowadzenia skomplikowanej księgowości.
"Osoba prowadząca działalność nierejestrową nie płaci za siebie składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne" – dodała. Zastrzegła, że jeśli osoba prowadząca działalność nierejestrową wykonuje umowę o świadczenie usług lub umowę zlecenie, podlega ubezpieczeniom jak każdy zleceniobiorca na zasadach ogólnych. "W takiej sytuacji podmiot zawierający z nią umowę powinien wywiązać się z obowiązków, jakie przepisy wiążą z byciem płatnikiem składek ZUS" - wskazała wiceminister.
Resort przypomniał, że na osobie, która prowadzi działalność nierejestrową, ciążą także obowiązki. W głównej mierze dotyczą one kwestii: rozliczania przychodów w zeznaniu rocznym PIT-36; przestrzegania praw konsumentów, w tym prawa do odstąpienia w terminie 14 dni od umowy zawartej na odległość, czy wystawiania faktury lub rachunku na żądanie kupującego oraz prowadzenia uproszczonej ewidencji sprzedaży. (PAP)
Magdalena Jarco
maja/ pad/