Podatnik prowadzi przedsiębiorstwo rzemieślnicze, ma status małego podatnika i rozlicza VAT według metody kasowej. Czy w takiej sytuacji mały podatnik rozliczający VAT metodą kasową może skorzystać z ulgi na złe długi, gdy ma nieopłacone faktury?
- Czy podatnik rozliczający VAT metodą kasową może skorzystać z ulgi na złe długi
- Ulga na złe długi w VAT - zasady
- Rozliczenie VAT metodą kasową, gdy kupujący jest podatnikiem VAT czynnym
- Rozliczenie VAT metodą kasową, gdy kupujący nie jest podatnikiem VAT czynnym
Czy podatnik rozliczający VAT metodą kasową może skorzystać z ulgi na złe długi
Tak, mały podatnik rozliczający VAT metodą kasową może korzystać z ulgi na złe długi, jeśli jego kontrahenci nie są podatnikami VAT czynnymi, a on nie otrzymał zapłaty przez 180 dni, licząc od dnia upływu terminu płatności wierzytelności określonego w umowie lub na fakturze i był zobowiązany rozliczyć należny VAT. Szczegóły w dalszej części artykułu.
Ulga na złe długi w VAT - zasady
Przepisy VAT pozwalają podatnikom skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona (art. 89a ust. 1 ustawy o VAT). Jest to tzw. ulga na złe długi.
Tabela. Warunki korzystania z ulgi na złe długi
| Lp. | Korzystanie z ulgi na złe długi jest możliwe, jeżeli łącznie spełnionych jest pięć poniższych warunków: |
| 1. | nieuregulowanie wierzytelności w ciągu 90 dni od upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, |
| 2. | sprzedaż została dokonana na rzecz nabywcy zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny albo nieściągalność wierzytelności jest dodatkowo udokumentowana na jeden z trzech określonych przepisami sposobów, tj.:
|
| 3. | na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji, w której dokonuje się korekty, wierzyciel jest podatnikiem zarejestrowanym jako podatnik VAT czynny, |
| 4. | od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły trzy lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona, |
| 5. | do dnia skorzystania z ulgi na złe długi (złożenia deklaracji) wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie. |
Nie ma przepisu wyłączającego możliwość korzystania z ulgi na złe długi przez małych podatników rozliczających VAT metodą kasową. Zauważyć jednak należy, że korzystanie z ulgi na złe długi polega na korygowaniu podstawy opodatkowania oraz podatku należnego. Jednocześnie w przypadku podatników korzystających z rozliczania VAT metodą kasową obowiązek podatkowy w odniesieniu do dokonywanych przez nich dostaw towarów i świadczenia usług powstaje w szczególny sposób i jest powiązany z otrzymaniem płatności, co ma wpływ na prawo do korzystania z ulgi na złe długi.
Rozliczenie VAT metodą kasową, gdy kupujący jest podatnikiem VAT czynnym
W przypadku sprzedaży na rzecz podatników zarejestrowanych jako podatnicy VAT czynni podstawa opodatkowania oraz podatek należny są przez małych podatników rozliczających VAT metodą kasową rozpoznawane dopiero z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty. W zakresie tym u podatników nie powstaje zatem podstawa opodatkowania oraz podatek należny, który mógłby zostać skorygowany w ramach ulgi na złe długi. Ich wystąpienie na skutek otrzymania zapłaty lub jej części wiąże się z uregulowaniem należności, co wyłącza możliwość skorzystania z ulgi na złe długi. Podatnik nie rozlicza VAT, dopóki klient będący podatnikiem VAT czynnym nie opłaci faktury.
Rozliczenie VAT metodą kasową, gdy kupujący nie jest podatnikiem VAT czynnym
W przypadku sprzedaży na rzecz podmiotów niezarejestrowanych jako podatnicy VAT czynni obowiązek podatkowy przy stosowaniu metody kasowej również jest ustalany z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, ale w tym przypadku wyznaczono termin graniczny. VAT nie może być rozliczony później niż 180 dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.
Hurtownia ABC rozlicza VAT metodą kasową. Sprzedała 22 września 2023 r. materiały budowlane na rzecz Jana Kowalskiego, który prowadzi firmę budowlaną, ale korzysta ze zwolnienia z VAT. Do 20 marca 2024 r. spółka nie otrzymała zapłaty. Dlatego w JPK_V7 za marzec musi rozliczyć VAT od tej sprzedaży, mimo że faktura nie została opłacona.
Termin dokonania korekty w ramach ulgi na złe długi
Powstaje pytanie, kiedy można skorzystać z ulgi na złe długi, gdy VAT jest rozliczany w terminie 180 dni od upływu terminu płatności. Z przepisu art. 89a ust. 1a ustawy o VAT wynika bowiem, że podatnicy nie mają swobody wyboru JPK_V7, za który mogą skorzystać z ulgi na złe długi. Skorzystanie z korekty w ramach tej ulgi jest możliwe wyłącznie w ramach JPK_V7 składanego za okres rozliczeniowy, w którym nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną. Oznacza to, że korekta powinna być dokonana za okres rozliczeniowy, w którym upłynął 90 dzień, licząc od dnia upływu terminu płatności wierzytelności określonego w umowie lub na fakturze.
Po złożeniu tej deklaracji korzystanie z ulgi na złe długi wymaga jej korekty (zob. przykładowo pismo Ministerstwa Finansów z 12 listopada 2013 r., sygn. PT8/033/187/448/AMT/13/RD-117081, stanowiące zmianę interpretacji indywidualnej).
Nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną w przypadku, gdy wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze.
Nie ma przepisu wyłączającego możliwość korzystania z ulgi na złe długi w drodze korekty deklaracji za okres wcześniejszy niż okres powstania obowiązku podatkowego. W związku z tym, w ocenie autora, korzystanie w taki sposób z ulgi na złe długi jest postępowaniem dopuszczalnym. Oznacza to, że dopuszczalne jest korzystanie przez małych podatników rozliczających VAT metodę kasową z ulgi na złe długi w JPK_V7 za okres wcześniejszy niż okres powstania obowiązku podatkowego, pod warunkiem wykazania podstawy opodatkowania i kwoty podatku należnego w deklaracji za okres rozliczeniowy powstania obowiązku podatkowego. Przyjęcie odmiennego stanowiska prowadziłoby bowiem do niedopuszczalnego wniosku, że mali podatnicy rozliczający VAT metodą kasową de facto nie mają w omawianych przypadkach możliwości korzystania z ulgi na złe długi.
Warunki korzystania z ulgi, gdy nabywca nie jest podatnikiem VAT czynnym
Przypomnieć przy tym należy, że korzystanie z ulgi na złe długi w stosunku do wierzytelności wobec innych podmiotów niż zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni wymaga spełnienia dodatkowego warunku. Z art. 89a ust. 2a ustawy o VAT wynika, że w takich przypadkach konieczne jest, aby:
- wierzytelność została potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego lub
- wierzytelność została wpisana do rejestru długów prowadzonego na poziomie krajowym, lub
- wobec dłużnika ogłoszono upadłość konsumencką na podstawie odrębnych przepisów.
Podsumowując, mali podatnicy rozliczający VAT metodą kasową mogą korzystać z ulgi na złe długi. Jednak:
- możliwość ta dotyczy nieopłaconej sprzedaży na rzecz podmiotów niebędących czynnymi podatnikami VAT,
- korzystanie z ulgi na złe długi przez takich podatników jest możliwe, jeśli nie otrzymali oni zapłaty przez 180 dni, licząc od dnia upływu terminu płatności wierzytelności określonego w umowie lub na fakturze,
- korzystanie z ulgi na złe długi przez takich podatników wymaga spełnienia (poza warunkami wynikającymi z art. 89a ust. 2 ustawy o VAT) dodatkowych warunków określonych przepisami art. 89a ust. 2a ustawy o VAT),
- korzystanie z ulgi na złe długi przez małych podatników rozliczających VAT metodą kasową wymaga najczęściej korygowania plików JPK_VAT za okresy rozliczeniowe, w których upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu płatności nieuregulowanej wierzytelności.
W styczniu mały podatnik rozliczający VAT metodą kasową sprzedał towar podatnikowi korzystającemu ze zwolnienia podmiotowego. 20 kwietnia minął 90 dzień od dnia upływu terminu płatności, natomiast w lipcu upłynęło 180 dni, licząc od dnia dokonania dostawy towarów. Wynikająca z tej sprzedaży wierzytelność nie została jak dotąd uregulowana i została wpisana do Krajowego Rejestru Długów. W tej sytuacji podatnik:
- był obowiązany wykazać przedmiotową sprzedaż w części ewidencyjnej pliku JPK_V7K za lipiec i uwzględnić ją w części deklaracyjnej pliku JPK_V7K za III kwartał,
- jest uprawniony do skorzystania z ulgi na złe długi w drodze korekty JPK_V7 za II kwartał.
art. 21 oraz art. 89a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1570; ost.zm Dz.U. z 2023 r. poz. 1852
Tomasz Krywan, doradca podatkowy