W Ministerstwie Finansów trwają prace legislacyjne nad projektem ustawy o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych. Ustawa ta ma wprowadzić w Polsce od 2025 roku system globalnego podatku minimalnego oparty o trzy rodzaje podatku wyrównawczego: globalny podatek wyrównawczy, krajowy podatek wyrównawczy oraz podatek od niedostatecznie opodatkowanych zysków. Konsultacje publiczne tego projektu zakończyły się 24 maja 2024 r.
- Dyrektywa GloBE – minimalny podatek dla międzynarodowych korporacji
- Kluczowe problemy międzynarodowego opodatkowania biznesu
- Globalny minimalny podatek i opodatkowanie wyrównawcze w Polsce. Co zmieni nowa ustawa?
- Opinia w sprawie opodatkowania wyrównawczego
- Konsultacje publiczne projektu ustawy
Dyrektywa GloBE – minimalny podatek dla międzynarodowych korporacji
Omawiany projekt ustawy ma wdrożyć od 1 stycznia 2025 r. do polskiego prawa przepisy dyrektywy Rady (UE) 2022/2523 z 14 grudnia 2022 r. w sprawie zapewnienia globalnego minimalnego poziomu opodatkowania międzynarodowych grup przedsiębiorstw oraz dużych grup krajowych w Unii Europejskiej (tzw. „Dyrektywa GloBE”).
Dyrektywa ta to efekt wdrożenia w Unii Europejskiej wyników prac Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, mających na celu wyeliminowanie praktyk podatkowych przedsiębiorstw wielonarodowych, umożliwiającym im przenoszenie zysków do państw, w których nie podlegają one żadnemu opodatkowaniu lub podlegają bardzo niskiemu opodatkowaniu.
Celem dyrektywy GloBE jest wdrożenie w Unii Europejskiej globalnych zasad przeciwdziałania erozji podstawy opodatkowania („zasad GloBE”), tj. głównej części tzw. Filaru II OECD.
Na podstawie tych zasad, na świecie ma zostać ustanowiony minimalny poziom opodatkowania działalności gospodarczej.
Filar II stanowi obok Filaru I jeden z dwóch elementów globalnej reformy podatkowej opracowywanej na forum Inclusive Framework on BEPS (Inclusive Framework) przy współpracy z Organizacją Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), w ramach Projektu do spraw przeciwdziałania erozji podstawy opodatkowania i przenoszeniu zysku 2.0 (tzw. BEPS 2.0).
Filar I OECD zakłada:
- w ramach Kwoty A, częściowe przeniesienie praw do opodatkowania do jurysdykcji, w których następuje konsumpcja dóbr i usług (dla największych i najbardziej dochodowych grup międzynarodowych) oraz
- w ramach Kwoty B, zmianę zasad cen transferowych dla transakcji sprzedaży, w ramach których dystrybutor hurtowy nabywa towary od podmiotu powiązanego w celu ich hurtowej dystrybucji na rzecz podmiotów niepowiązanych.
Filar II OECD składa się z:
- zasad GloBE, które wprowadzają minimalny globalny poziom efektywnego opodatkowania dużych przedsiębiorstw międzynarodowych (tzw. globalny minimalny podatek) oraz
- traktatowej zasady dodatkowego prawa do opodatkowania (STTR) pozwalającej państwom źródła na nałożenie dodatkowego opodatkowania na niektóre kategorie płatności wychodzące z danej jurysdykcji do podmiotów powiązanych w innej jurysdykcji.
Dyrektywa GloBE, a tym samym omawiany projekt ustawy implementujący w Polsce tę dyrektywę, służą wprowadzeniu wyłącznie zasad GloBE.
Zasady GloBE zawarto w dokumencie Inclusive Framework pn. „Wyzwania Podatkowe Wynikające z Cyfryzacji Gospodarki - Modelowe Globalne Zasady Przeciwdziałania Erozji Podstawy Opodatkowania (Filar II)”.
Modelowe Zasady GloBE razem z Komentarzem do Modelowych Zasad GloBE, Wytycznymi Administracyjnymi, oraz dokumentem o Deklaracji Informacyjnej GloBE, stanowią tzw. Ramy Implementacyjne (Implementation Framework).
Dyrektywa GloBE powinna być interpretowana i implementowana z uwzględnieniem Ram Implementacyjnych.
Kluczowe problemy międzynarodowego opodatkowania biznesu
W ramach prac prowadzonych pod egidą Inclusive Framework zidentyfikowano kilka kluczowych problemów dotyczących zasad międzynarodowego opodatkowania działalności gospodarczej.
Po pierwsze, zaobserwowano występowanie konkurencji podatkowej pomiędzy jurysdykcjami. To jest: rywalizację pomiędzy państwami o jak najniższe stawki podatkowe (ang. race to the bottom – wyścig do dna lub wyścig w dół).
W ocenie OECD oraz niektórych jurysdykcji zrzeszonych w Inclusive Framework, race to the bottom prowadzić ma do agresywnej optymalizacji podatkowej polegającej na lokowaniu dochodu przez grupy międzynarodowe (potocznie zwane korporacjami) w krajach o najniższym poziomie opodatkowania (np. w rajach podatkowych).
W opinii OECD grupy międzynarodowe korzystając ze zjawiska race to the bottom, doprowadzają do sytuacji, w której:
- opodatkowanie następuje w jurysdykcji o niskiej efektywnej stawce podatkowej, a nie w miejscu wytworzenia wartości,
- jurysdykcje bogate mogą sobie pozwolić na obniżanie stawek podatkowych i rezygnację z dochodów podatkowych, co w efekcie pogłębia dalszy rozdźwięk ekonomiczny miedzy państwami rozwiniętymi a rozwijającymi się,
- państwo które chce pozostać atrakcyjnie inwestycyjnie, musi (jako efekt presji w wyścigu do dna) także obniżyć opodatkowanie na swoim terytorium, co przyczynia się do spadku ogólnego poziomu opodatkowania grup międzynarodowych na całym świecie.
W rozumieniu OECD, niektórych jurysdykcji zrzeszonych w Inclusive Framework oraz Komisji Europejskiej, zjawisko wyścigu w dół jest problemem globalnym i wymaga międzynarodowego rozwiązania.
Globalny minimalny podatek i opodatkowanie wyrównawcze w Polsce. Co zmieni nowa ustawa?
Reakcją UE (w tym także Polski) na ww. problemy opodatkowania międzynarodowego ma być wprowadzenie systemu tzw. globalnego podatku minimalnego (zasad GloBE). W tym systemie największe przedsiębiorstwa międzynarodowe i krajowe będą podlegały każdego roku sprawdzeniu, czy spełniają wymóg minimalnego efektywnego poziomu opodatkowania: 15%. Jeśli efektywny poziom opodatkowania dochodu dla danej grupy międzynarodowej, w określonej jurysdykcji, będzie wynosił poniżej 15% (tzw. efektywna stawka 15%), na taką grupę zostanie nałożony odpowiedni podatek wyrównawczy (ang. top-up tax).
Wprowadzany w Polsce omawianym projektem system globalnego podatku minimalnego ma zostać oparty o trzy rodzaje podatku wyrównawczego:
1) globalny podatek wyrównawczy – w dyrektywie jako zasada włączenia dochodu do opodatkowania (IIR),
2) krajowy podatek wyrównawczy – w dyrektywie jako krajowy podatek wyrównawczy wynikający z art. 11 (QDMTT),
3) podatek od niedostatecznie opodatkowanych zysków – w dyrektywie jako zasada niedostatecznie opodatkowanych zysków (UTPR).
Ministerstwo Finansów wyjaśnia, że globalny podatek wyrównawczy (IIR) nakłada obowiązek zapłacenia odpowiedniego podatku wyrównawczego, co do zasady, na jednostkę dominującą najwyższego szczebla w grupie. System ten w założeniach jest podobny do funkcjonującego w wielu państwach, w tym w Polsce, reżimu opodatkowania zagranicznych jednostek kontrolowanych. Jednostka dominująca grupy, w jurysdykcji w której ma siedzibę, powinna zapłacić podatek wyrównawczy od swoich nisko opodatkowanych jednostek zależnych w innych jurysdykcjach.
Krajowy podatek wyrównawczy (QDMTT) działa w sposób podobny do IIR, z tą istotną różnicą, że prawo do poboru podatku wyrównawczego zostaje w państwie, w którym znajdują się nisko opodatkowane jednostki składowe grupy, a więc najczęściej, będzie on płacony w tej jurysdykcji, gdzie ulokowany został nisko opodatkowany dochód (a niekoniecznie tam gdzie jest jednostka dominująca).
W porównaniu do standardu OECD, IIR i QDMTT zostało rozszerzone w dyrektywie na duże grupy krajowe, czyli grupy jednostek operujące na terenie wyłącznie jednego państwa członkowskiego.
Natomiast podatek od niedostatecznie opodatkowanych zysków (UTPR) nakłada obowiązek zapłacenia podatku wyrównawczego od jednostki dominującej, na jednostki z grupy znajdujące się w danej jurysdykcji, w sytuacji gdy ta jednostka dominująca działa w innej jurysdykcji, w której nie ma IIR.
Jak tłumaczy resort finansów, efektem wprowadzenia zasad GloBE ma być stworzenie „level playing field”, to jest równego pola do gry. Gdy we wszystkich jurysdykcjach, które ten system wprowadzą, obowiązywać będzie efektywna stawka 15%, atrakcyjność podatkowa danej jurysdykcji nie będzie już istotnym czynnikiem przy lokowaniu inwestycji.
Opinia w sprawie opodatkowania wyrównawczego
Omawiana ustawa ma też wprowadzić nową instytcję prawną: opinię w sprawie opodatkowania wyrównawczego. Opinia ta stanowić ma „kwalifikowany” rodzaj interpretacji indywidualnej, dopasowany pod względem zakresu podmiotów uprawnionych do złożenia wniosku, zakresu przedmiotowego interpretacji czy procedury wydawania interpretacji, do odrębności ustawy o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych. Opinia będzie wydawana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (dalej: Dyrektor KIS) na wniosek zainteresowanego i będzie stanowić dokument przyznający zainteresowanemu w przypadku zastosowania się do jego treści ochronę o charakterze analogicznym jak w przypadku interpretacji indywidualnej prawa podatkowego.
Projektowane przepisy o opinii w sprawie opodatkowania wyrównawczego, uwzględniają specyfikę regulacji dot. opodatkowania wyrównawczego m.in. poprzez zastosowanie następujących rozwiązań:
• Ograniczenie kręgu podmiotów mogących wystąpić o wydanie opinii zasadniczo do podatników podatków wyrównawczych.
• Zwiększoną opłatę za opinię względem interpretacji indywidualnych.
• Utworzenie Rady do Spraw Opodatkowania Wyrównawczego na wzór Rady do Spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania. Na wniosek organu wydającego interpretację wspomniana Rada będzie opracowywać dokument opiniujący w zakresie m.in. prawidłowego rozumienia Ram Implementacyjnych czy odpowiedniego stosowania przepisów o rachunkowości.
• Ustalenie dłuższego, niż przy interpretacjach indywidualnych, terminu na wydanie opinii.
• Określony czas obowiązywania opinii. Odrębność projektowanego rozwiązania w zakresie interpretacji przepisów o opodatkowaniu wyrównawczym ma na celu, w szczególności uwzględnienie poziomu skomplikowania materii – zarówno w zakresie zawiłości samych przepisów ustawy jak i złożoności prezentowanych zdarzeń (zważywszy, że dotyczyć one będą grup międzynarodowych i przeprowadzanych przez nie działań gospodarczych).
Konsultacje publiczne projektu ustawy
W zeszłym tygodniu Ministerstwo Finansów przedłużyło do 24 maja 2024 r. konsultacje publiczne ww. projektu ustawy o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych.
Wszelkie uwagi do projektu ustawy można przesyłać na adres: globalny.minimalny@mf.gov.pl
Jak wskazuje MF, uwagi powinny być przesyłane w formie tabelarycznej, dostępnej na stronie Rządowego Centrum Legislacji.
oprac. Paweł Huczko