Inspekcja Handlowa jest wyspecjalizowanym organem kontroli powołanym do ochrony interesów i praw konsumentów oraz interesów gospodarczych państwa, który działa na podstawie ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1219 z późn. zm., dalej „ustawa”). Inspekcja jest organem administracji rządowej, którego zadania są wykonywane przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz wojewodów przy pomocy wojewódzkich inspektorów inspekcji handlowej. Inspekcja współdziała także z powiatowymi rzecznikami konsumentów, organami administracji rządowej i samorządowej oraz organizacjami pozarządowymi reprezentującymi interesy konsumentów. Poniżej przedstawione zostaną najważniejsze zadania Inspekcji.
Inspekcja przeprowadza kontrolę legalności i rzetelności działań przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w zakresie produkcji, handlu i usług. Do zadań Inspekcji należy również kontrola wyrobów wprowadzonych do obrotu w zakresie zgodności z zasadniczymi lub innymi wymaganiami określonymi w przepisach odrębnych, z wyłączeniem produktów podlegających nadzorowi innych właściwych organów, produktów znajdujących się w obrocie handlowym lub przeznaczonych do wprowadzenia do takiego obrotu, w tym w zakresie oznakowania i zafałszowań, a także kontrola usług oraz kontrola produktów w zakresie spełniania ogólnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa. Organy Inspekcji wykonują zadania określone w ustawie na podstawie okresowych planów kontroli. Jeżeli wymaga tego interes konsumentów lub interes gospodarczy państwa, mogą one również podejmować kontrole nieplanowane. Z uwagi na objętość tej tematyki, kontrolę dokonywaną przez Inspekcję i uprawnienia kontrolowanych przedsiębiorców w jej toku, przedstawimy szerzej w kolejnej publikacji z dnia 23 listopada 2011 r.
Warto wskazać, że przy wojewódzkich inspektorach Inspekcji tworzone są stałe polubowne sądy konsumenckie, które rozstrzygają spory o prawa majątkowe wynikłe z umów sprzedaży produktów i świadczenia usług zawartych pomiędzy konsumentami i przedsiębiorcami na podstawie regulaminu. Sprawę do takiego sądu może wnieść także przedsiębiorca lub organizacja konsumencka. Warunkiem rozstrzygnięcia sprawy przez sąd polubowny, jest zgoda obu stron sporu na polubowne rozstrzygnięcie konfliktu. Wyrok sądu polubownego oraz ugoda przed nim zawarta mają taką samą moc, jak wyrok sądu powszechnego. Zaletami polubownych sądów konsumenckich są niskie koszty, mniejszy formalizm oraz krótki termin rozstrzygnięcia sporu. Poza działalnością sądów polubownych, w celu rozstrzygnięcia sporu konsument - przedsiębiorca, na wniosek konsumenta lub z urzędu, może zostać wszczęte postępowanie mediacyjne przed wojewódzkim inspektorem Inspekcji.
Ważną częścią działalności Inspekcji jest poradnictwo konsumenckie i szeroko rozumiana edukacja konsumencka. Inspekcja regularnie informuje konsumentów za pomocą różnych środków masowego przekazu, takich jak prasa czy Internet, o negatywnych zjawiskach na rynku, mogących naruszać ich interesy czy zagrażać bezpieczeństwu, a także prawach, jakie im przysługują w przypadku sporu z przedsiębiorcą.
Podsumowując, Inspekcja pełni bardzo ważną rolę w zapewnieniu prawidłowego funkcjonowania obrotu gospodarczego. Poprzez przeprowadzanie kontroli produktów wprowadzanych na rynek czy wykonywanych usług, chroni ona interesy konsumentów oraz pomaga w rozstrzyganiu ewentualnych sporów z przedsiębiorcami. Ponadto, na uwagę zasługuje prowadzona przez Inspekcję działalność edukacyjna i informacyjna, mająca na celu przekazanie informacji na temat zagrożeń występujących w obrocie gospodarczym czy praw konsumentów do jak najszerszego kręgu odbiorców.
Patrycja Dzięgielewska
aplikant radcowski
M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna