Czym jest restrukturyzacja?
Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 15 maja 2015 roku Prawo restrukturyzacyjne (dalej jako „ustawa”) restrukturyzacja jest postępowaniem służącym uniknięciu ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy poprzez umożliwienie mu zawarcia układu z wierzycielami, przy jednoczesnym zabezpieczeniu słusznych praw wierzycieli. Jest to zatem proces, który ma doprowadzić do poprawy czy też odzyskania płynności finansowej przedsiębiorcy, w sytuacji, w której takową utracił lub została znacznie zaburzona w sposób niepozwalający na niezakłócone prowadzenie działalności gospodarczej.
Jakie są przesłanki postępowania?
Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy postępowanie restrukturyzacyjne może być prowadzone wobec dłużnika niewypłacalnego lub zagrożonego niewypłacalnością. Przez dłużnika niewypłacalnego rozumie się dłużnika, który utracił zdolność do wykonywania swoich wymaganych zobowiązań pieniężnych. Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązać pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące. Z kolei za dłużnika zagrożonego niewypłacalnością uznaje się dłużnika, którego sytuacja ekonomiczna wskazuje, że w niedługim czasie może stać się niewypłacalny.
Rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych
Ustawa przewiduje cztery rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych: postępowanie o zatwierdzenie układu, przyspieszone postępowanie układowe, postępowanie układowe oraz postępowanie sanacyjne. Postępowania te w swojej istocie mają zarówno wiele odrębności jak i cech wspólnych, w szczególności każde z nich zmierza do zawarcia porozumienia pomiędzy dłużnikiem a wierzycielami.
Postępowanie o zatwierdzenie układu umożliwia zawarcie układu w wyniku samodzielnego zbierania głosów wierzycieli przez dłużnika bez udziału sądu i może być prowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15 % sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. Przyspieszone postępowania układowe umożliwia dłużnikowi zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności w uproszczonym trybie i może być prowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15 % sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. Postępowanie układowe umożliwia dłużnikowi zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności i może być prowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. Postępowanie sanacyjne natomiast umożliwia dłużnikowi przeprowadzenie działań sanacyjnych oraz zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności. Za działania sanacyjne uznaje się czynności prawne i faktyczne, które zmierzają do poprawy sytuacji ekonomicznej dłużnika i maja na celu przywrócenie zdolności do wykonywania zobowiązań, przy jednoczesnej ochronie przed egzekucją.
Na czym polega postępowanie restrukturyzacyjne?
Każdy z rodzajów postępowań zmierza do przyjęcia oraz zatwierdzenia układu między dłużnikiem a wierzycielami, który to układ pozwoli na zrestrukturyzowanie zadłużenia.
Co do zasady postępowanie restrukturyzacyjne wszczyna się na wniosek restrukturyzacyjny złożony przez dłużnika. Sąd odmówi otwarcia postępowania, jeżeli skutkiem postępowania byłoby pokrzywdzenie wierzycieli. Ponadto sąd odmówi otwarcia postępowania układowego lub sanacyjnego również, jeżeli nie została uprawdopodobniona zdolność dłużnika do bieżącego zaspokajania kosztów postępowania i zobowiązań powstałych po jego otwarciu.
W sytuacji, w której w stosunku do jednego przedsiębiorcy złożono wniosek restrukturyzacyjny i wniosek o ogłoszenie upadłości w pierwszej kolejności zostanie rozpoznany wniosek restrukturyzacyjny. Sprawy w postępowaniu restrukturyzacyjnym rozpoznaje sąd restrukturyzacyjny. Sądem tym jest sąd rejonowy - sąd gospodarczy, właściwy dla głównego ośrodka podstawowej działalności dłużnika. Restrukturyzacja jest prowadzona pod nadzorem licencjonowanego doradcy restrukturyzacyjnego, który pełni funkcję nadzorcy układu, nadzorcy sądowego lub zarządcy.
Po otwarciu postępowania na wniosek dłużnika następuje sporządzenie spisu wierzytelności, w którym uwzględnia się wszystkich wierzycieli objętych układem wraz ze wskazaniem wartości przysługujących im wierzytelności. Po przedstawieniu propozycji układowych wierzycielom następuje zgromadzenie wierzycieli, podczas którego odbywa się głosowanie nad układem. Jeżeli wierzyciele zagłosują za układem, wówczas układ ten zostanie zatwierdzony przez sąd a następnie wykonany przez dłużnika. Wykonanie najczęściej polegać będzie na ratalnych spłatach zadłużenia w wysokości ustalonej w układzie. Jeżeli zaś wierzyciele odmówią przyjęcia układu, wówczas mocą postanowienia sądu postępowania zostanie umorzone.
Czym skutkuje otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego?
Poza najważniejszą zaletą postępowania, jaką jest możliwość odzyskania płynności finansowej poprzez porozumienie z wierzycielami, przepisy ustawy przewidują także inne następstwa. W ramach restrukturyzacji dłużnik może uzyskać zmniejszenie wysokości zobowiązań, odroczenie ich terminów płatności, czy rozłożenie płatności na raty. Ponadto otwarcie postępowania powoduje ograniczenie lub zawieszenie postępowań egzekucyjnych prowadzonych wobec dłużnika. Kolejną z zalet tego postępowania jest ograniczenie innych podmiotów w wypowiadaniu umów zawartych z dłużnikiem, np. umów z bankiem czy umów leasingu.
Mając na uwadze powyższe, wskazać należy, że każdy z przedsiębiorców, którego sytuacja gospodarcza uległa pogorszeniu, winien znać podstawowe zasady restrukturyzacji, a w razie potrzeby skorzystać z tej drogi w celu uniknięcia upadłości.
Aneta Frydrych, Aplikant radcowski, Lubasz i Wspólnicy – Kancelaria Radców Prawnych sp.k.